procedura z wolnej ręki
Tryb zamówienia z wolnej ręki – procedura wg Prawa zamówień publicznych
Zamówienie z wolnej ręki polega na tym, że w postępowaniu po stronie wykonawcy, występuje wyłącznie jeden podmiot. Zamawiający po negocjacjach z wykonawcą podpisuje z nim umowę. Tryb ten zatem całkowicie wyłącza konkurencję, dlatego wolno go zastosować, tylko w sytuacjach dopuszczonych ustawą Pzp. Jak przeprowadzić procedurę z wolnej ręki? Czy w tym trybie wykonawca składa ofertę? Jak przebiega wszczęcie procedury? Jak przygotować zaproszenie do negocjacji w trybie z wolnej ręki? Czy sprawdzać przesłanki wykluczenia wobec wykonawcy? W jakiej formie odbywa się komunikacja w trybie z wolnej ręki? Na te i inne praktyczne pytania odpowiadamy w artykule. Na końcu znajdziesz plik do wydruku – check listę z formalnościami do wykonania w trybie z wolnej ręki do odhaczenia krok po kroku.
- Wszczęcie postępowania następuje poprzez zaproszenie do negocjacji. Zaproszenie do negocjacji musi zawierać m.in. projektowane postanowienia przyszłej umowy. Zatem negocjacje, jakie potem przeprowadzi zamawiający z wykonawcą zamówienia, nie będą mogły dotyczyć każdego bez wyjątku aspektu realizacji zamówienia. Pewien zarys zamawiający musi określić już w zaproszeniu do negocjacji.
- Po wszczęciu postępowania zamawiający zamieszcza w Biuletynie Zamówień Publicznych lub Dz.Urz. UE ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy po przeprowadzeniu trybu zamówienia wolnej ręki. Jest to działanie dobrowolne i uniemożliwia unieważnienie późniejszej umowy z uwagi na np. błędne zastosowanie przesłanek.
- W procedurze udzielenia zamówienia publicznego z wolnej ręki ustawa Pzp nie wymaga składania oferty. Jeśli wykonawca taką przedstawia, to należy ją potraktować jako punkt wyjścia do dalszych negocjacji.
- Zamawiający w każdej procedurze zamówieniowej musi zweryfikować brak obligatoryjnych podstaw wykluczenia wykonawcy z postępowania. Dotyczy to również procedury z wolnej ręki.
- To zamawiający zdecyduje, czy w przypadku zamówienia unijnego z wolnej ręki, zweryfikuje przesłanki wykluczenia tylko na podstawie podmiotowych środków dowodowych czy zażąda także JEDZ.
- Komunikacja w trybie z wolnej ręki musi się odbywać elektronicznie. Dotyczy to m.in. przekazania zaproszenia do negocjacji oraz przesłania przez wykonawcę dokumentów i oświadczeń w zakresie przesłanek wykluczenia z postępowania. Negocjacje mogą być w ramach wyjątku prowadzone ustnie.
- Przykładowe sytuacje, w których można skorzystać z omawianego trybu to np. okoliczność, gdy przetarg bądź tryb podstawowy zostały unieważnione, bo nie zostały złożone żadne oferty albo wszystkie oferty zostały odrzucone na podstawie konkretnych przepisów (np. z uwagi na niezgodność z opisem przedmiotu zamówienia – art. 226 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp). Omawiany tryb jest także dopuszczalny wówczas, gdy na rynku występuje monopol i np. nie istnieje inne rozsądne rozwiązanie alternatywne lub rozwiązanie zastępcze dla przedmiotu, który zamawia zamawiający. Szczegółowo o tym, kiedy zamawiający może udzielić zamówienia wolnej ręki, piszemy w artykule: Zamówienia z wolnej ręki 2025 – przesłanki stosowania trybu
Polecam także schemat postępowania w trybie z wolnej ręki w formie plakatu (plik .pdf): Tryb z wolnej ręki (plakat/schemat do wydruku PDF)
„Dopuszczalność udzielenia zamówienia w trybie z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp w celu ochrony zdrowia i życia ludzkiego, w szczególności zakupu leków” – opinia UZP
Zamawiający dość chętnie sięgają po procedurę udzielenia zamówienia, jakim jest tryb z wolnej ręki. Trzeba jednak pamiętać, że w związku z tym, iż jest to procedura całkowicie wyłączająca konkurencję, organy kontrolne przyglądają się jej ze szczególną skrupulatnością. Dlatego przed podjęciem decyzji o udzieleniu zamówienia z wolnej ręki, należy przeanalizować, czy faktycznie zachodzą ustawowe przesłanki uprawniające do wyboru tego trybu. Jedną z nich zajął się Urząd Zamówień Publicznych w najnowszej opinii prawnej pt. „Dopuszczalność udzielenia zamówienia w trybie z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp w celu ochrony zdrowia i życia ludzkiego, w szczególności zakupu leków”. Z opinii wynika, że w sytuacji, w której:
- konieczny jest zakup leku związanego z ochroną zdrowia i ratowaniem życia ludzkiego, z uwagi na fakt, że lek ten należy podać w jak najkrótszym czasie i
- jednocześnie nie ma możliwości zachowania terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia, z przyczyn niezależnych od zamawiającego,
znajduje uzasadnienie udzielenie zamówienia w trybie z wolnej ręki na podstawie art. 214 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp.
