Omówienia orzeczeń W tym dziale znajdziesz informacje powiązane bezpośrednio z Prawem zamówień publicznych, a więc teksty aktów prawnych oraz orzeczenia KIO i sądów powszechnych. Wybrane orzeczenia opatrzone zostały omówieniem i eksperckim komentarzem.

Obowiązkiem wykonawcy ubiegającego się o zamówienia publiczne jest współdziałanie z zamawiającym, polegające na zadawaniu pytań wyjaśniających treść siwz. Zamawiający zaś powinien wyczerpująco udzielać odpowiedzi. Formułowanie wyjaśnienia „zgodnie z SIWZ” nie stanowi odpowiedzi na zadane pytanie. Może rodzić także konsekwencje dla zamawiającego, który – udzielając takiej odpowiedzi – będzie musiał uznać funkcjonalności opisane w pytaniu wykonawcy.  KIO zajęła także stanowisko w zakresie dokumentowania procesu oceny ofert w kryteriach oraz dopuszczalnych wyjaśnień treści oferty (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 4 czerwca 2020 r., sygn. akt KIO 505/20).

Czy wykonawca będący podmiotem profesjonalnym zasadnie kwestionuje treść wezwania do złożenia dokumentów? Czy możliwe jest wysunięcie zarzutu, że zamawiający nie odniósł się w wezwaniu do bazy e-Certis i jaki charakter ma to narzędzie? Czy możliwe jest zastąpienie dokumentu z banku wyjaśnieniem wykonawcy? Czy skuteczne jest złożenie żądanego przez zamawiającego dokumentu wraz z odwołaniem? Sprawdź, jakie stanowisko w tych sprawach zajęła Krajowa Izba Odwoławcza (wyrok KIO z 31 stycznia 2020 r., sygn. akt KIO 91/20).

Co do zasady siwz nie powinna zostać ujawniona przed datą upublicznienia ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Zabieg ten ma na celu wyrównanie szans wykonawców zagranicznych i krajowych. Analizą tej kwestii zajęła się Krajowa Izba Odwoławcza, rozpatrując zastrzeżenia zgłoszone od wyniku kontroli uprzedniej prowadzonej przez prezesa UZP. Sprawdź, jakie skutki może mieć tego rodzaju naruszenie (uchwała KIO z 3 grudnia 2019 r., sygn. akt KIO/KU 72/19).

Instytucja unieważnienia postępowania z uwagi na wady prowadzonej procedury jest niestety dość często nadużywana przez zamawiających. Tymczasem nie każde uchybienia w postępowaniu powodują takie konsekwencje. Aby zaistniała podstawa unieważnienia postępowania, w prowadzonej procedurze musi wystąpić nieusuwalna wada powodująca nieważność umowy. Jak interpretować takie okoliczności w obliczu stanowisk wyrażonych przez KIO? W artykule przytaczamy kilka orzeczeń na ten temat, m.in. o sygn. akt KIO 2832/14, KIO 767/12, KIO 99/20, KIO 1420/13.

W ostatnim czasie do wachlarza sposobów udostępnienia zasobów przez podmiot trzeci dołączyła nieznana szerzej dotychczas forma. Mowa o przedwstępnej umowie dzierżawy zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Czy zawiązanie takiego stosunku może być skuteczne i dawać wykonawcy uprawnienia do wykazywania się doświadczeniem takiego podmiotu jak doświadczeniem własnym? Kwestia ta podlegała rozpoznaniu przez Krajową Izbę Odwoławczą w trzyosobowym składzie. Sprawdź, do jakiego wniosku doszli arbitrzy w wyroku z 29 lipca 2020 r. (sygn. akt KIO 1434/20).

Konieczne jest wymienienie w treści gwarancji bądź wszystkich wykonawców, którzy wspólnie ubiegają się o udzielenie zamówienia publicznego, bądź co najmniej zasygnalizowanie, że strona stosunku gwarancyjnego jest liderem – jednym z uczestników konsorcjum, działającym także w imieniu i na rzecz innych uczestników jako wykonawców, którzy wspólnie złożyli lub złożą ofertę w postępowaniu. Tylko wówczas gwarant może prawidłowo zidentyfikować, kto jest wykonawcą w postępowaniu przetargowym, a interes zamawiającego jest zabezpieczony (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 23 grudnia 2019 r., sygn. akt KIO 2503/19).

Podział kosztów postępowania odwoławczego powinien podlegać rozdzieleniu w takiej części, w jakiej odwołanie odniosło skutek. Pomimo że odwołanie zostało uwzględnione, to w sytuacji gdy Krajowa Izba Odwoławcza uwzględniła jeden z trzech zgłoszonych przez odwołującego zarzutów, zasadnie rozdzieliła koszty postępowania, stosunkowo obciążając nimi w 1/3 zamawiającego i w 2/3 odwołującego. Taką optykę potwierdził sąd okręgowy rozstrzygający skargę na orzeczenie. Sprawdź, jaką argumentację zastosował skład orzekający (postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z 20 marca 2020 r., sygn. akt X Ga 163/20).

Zarówno w dyrektywach, jak i prawie krajowym konkurs nie jest procedurą zmierzającą do udzielenia zamówienia publicznego. Procedura konkursu została rozróżniona od postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Czym innym jest także oferta, a czym innym praca konkursowa. Analiza art. 180 ust. 2 pkt 6 ustawy Pzp i użycie w nim przez ustawodawcę sformułowania „czynność wyboru najkorzystniejszej oferty” prowadzi do wniosku, że pod tym pojęciem nie kryje się wybór zwycięskiej pracy w konkursie. W katalogu czynności, od których przysługuje odwołanie, umieszczonym w art. 180 ust. 2 ustawy Pzp, brak jest czynności rozstrzygnięcia konkursu (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 29 grudnia 2016 r., sygn. akt KIO 2387/16).

Wydawać by się mogło, iż w zakresie przepisów regulujących kwestie wykonawców, którym przysługuje prawo do wniesienia odwołania, zostały rozstrzygnięte, jeśli nie wszystkie, to z pewnością większość wątpliwości. Jednakże nowe światło na ten aspekt wydaje się rzucać Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2017-05-11, C-131/16 w sprawie Archus – Gama. Omawiamy 2 wyroki Krajowej Izby Odwoławczej oparte na tym orzeczeniu, tj.: z 7 lipca 2017 r. (sygn. akt KIO 1222/17, KIO 1224/17) oraz z 24 października 2017 r. (sygn. akt KIO 2145/17).

Tylko świadomy podział zamówienia na części, dokonany przez zamawiającego z zamiarem uniknięcia stosowania przepisów ustawy Pzp, stanowi naruszenie ustawowego zakazu. Przy ocenie, czy doszło do zakazanego podziału zamówienia, należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy takie jak przewidywalność udzielenia zamówienia, jego rodzaj, właściwość świadczeń, jakie mają być treścią umowy oraz inne elementy charakterystyczne dla przedmiotu zamówienia (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 20 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/Op 341/19).

Okoliczność, iż inni wykonawcy złożyli ofertę w postępowaniu, przy czym uczynili to dzień przed upływem terminu składania ofert, nie oznacza, że udostępnione przez zamawiającego narzędzie umożliwiało złożenie oferty wszystkim zainteresowanym wykonawcom, zapewniając równy dostęp do zamówienia.

Czy fakt, że cena ofertowa ma charakter ryczałtowy, ogranicza możliwości weryfikacji jej wysokości? Czy znaczenie ma przyjęta formuła realizacji robót budowlanych – „buduj” albo „zaprojektuj i wybuduj”? Czy ustawodawca przewiduje odmienne ukształtowanie procedur w zakresie badania rażąco niskiej ceny w zależności od przyjętego wynagrodzenia? Czy możliwe jest oparcie odrzucenia oferty na argumencie zaniżenia cen składowych? Sprawdź, jak przedstawione wątpliwości rozstrzygnęła KIO w jednym z najnowszych orzeczeń (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 22 października 2019 r., sygn. akt KIO 1880/19, KIO 1895/19).

Każdy rodzaj postępowania w przedmiocie zamówienia publicznego musi zostać przeprowadzony zgodnie z regułami Prawa zamówień publicznych, tj. zasadą uczciwej konkurencji oraz zasadą równego traktowania wykonawców. Jeżeli więc aukcja elektroniczna nie zostanie przeprowadzona w sposób, który gwarantuje każdemu wykonawcy możliwość wzięcia w niej udziału, poprzez przekazywanie mu na bieżąco informacji o pozycji złożonej przez niego oferty i otrzymanej punktacji oraz punktacji najkorzystniejszej oferty, co uniemożliwi mu złożenie kolejnego postąpienia, wówczas zamawiający jest zobowiązany unieważnić takie postępowanie lub ponownie przeprowadzić aukcję elektroniczną (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 14 stycznia 2019 r., sygn. akt KIO 2600/19).

Ustawa Prawo zamówień publicznych jako podstawowe tryby postępowania wymienia przetarg nieograniczony oraz ograniczony. Zgodnie z jej art. 10 ust. 2 skorzystanie z innych procedur, w tym zamówienia z wolnej ręki, może nastąpić jedynie w okolicznościach określonych w ustawie. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki stanowi wyjątek od zasady udzielania zamówień w jednym z trybów podstawowych. Katalog zawierający przesłanki zastosowania tej procedury ma charakter  zamknięty, a okoliczności w nim zawarte nie mogą podlegać wykładni rozszerzającej (uchwała Krajowej Izby Odwoławczej z 28 stycznia 2019 r., sygn. akt KIO/KD 2/19).

Obowiązkiem zamawiającego jest uprzedzenie osoby składającej oświadczenie, której powierzono czynności w postępowaniu, o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia. Czynność ta powinna zostać dokonana przed odebraniem oświadczenia. Czy fakt przebywania na zwolnieniu lekarskim osoby podlegającej wyłączeniu z prac komisji przetargowej może być okolicznością łagodzącą? Sprawdź, jakie stanowisko w tej kwestii zaprezentowała Krajowa Izba Odwoławcza w uchwale z 25 czerwca 2019 r. (sygn. akt KIO/KD 43/19).

Skorzystanie przez zamawiającego z uprawnienia do odstąpienia od umowy w nieuzasadnionych okolicznościach może stanowić o jego faktycznym nadużyciu. W konsekwencji wykonawca może domagać się od zamawiającego naprawienia szkody doznanej wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, a bezzasadne odstąpienie od umowy jest również jej nienależytym wykonaniem. Sprawdź, jaka sytuacja nie została uznana przez skład orzekający jako wystarczająca do odstąpienia od kontraktu i jakie stanowisko wyraził sąd w stosunku do roszczenia wykonawcy o odszkodowanie.

Spośród ofert złożonych przez wykonawców spełniających wymagania określone w dokumentacji oraz niepodlegających odrzuceniu instytucja zamawiająca musi wybrać najkorzystniejszą ofertę. Wyboru tego zamawiający dokonuje na podstawie kryteriów oceny ofert, które należy opisać w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Ustawa Pzp stanowi, że zamawiający nie może ograniczyć się do podania samych kryteriów, jakimi będzie się kierował przy wyborze oferty. Musi również dokładnie je opisać, podając ich wagi oraz sposób oceny ofert z użyciem tych kryteriów (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 31 lipca 2020 r., sygn. akt KIO 1494/20).

Wzajemny podział zadań między wykonawcami wspólnie ubiegającymi się o udzielenie zamówienia ma jedynie skutek wewnętrzny dla przyszłych roszczeń regresowych pomiędzy nimi. W przypadku nieważności umowy regulującej wewnętrzny stosunek między wykonawcami nie ma więc potrzeby dokonywania zmiany umowy zawartej przez  zamawiającego i konsorcjum. Podobnie, gdy umowa zawarta z jednym z dłużników solidarnych okaże się nieważna, okoliczność ta nie przekłada się wprost na nieważność umowy z drugim dłużnikiem (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 listopada 2019 r., sygn. akt V ACa 1369/17).