Omówienia orzeczeń W tym dziale znajdziesz informacje powiązane bezpośrednio z Prawem zamówień publicznych, a więc teksty aktów prawnych oraz orzeczenia KIO i sądów powszechnych. Wybrane orzeczenia opatrzone zostały omówieniem i eksperckim komentarzem.

Czy wykonawca będący podmiotem profesjonalnym zasadnie kwestionuje treść wezwania do złożenia dokumentów? Czy możliwe jest wysunięcie zarzutu, że zamawiający nie odniósł się w wezwaniu do bazy e-Certis i jaki charakter ma to narzędzie? Czy możliwe jest zastąpienie dokumentu z banku wyjaśnieniem wykonawcy? Czy skuteczne jest złożenie żądanego przez zamawiającego dokumentu wraz z odwołaniem? Sprawdź, jakie stanowisko w tych sprawach zajęła Krajowa Izba Odwoławcza (wyrok KIO z 31 stycznia 2020 r., sygn. akt KIO 91/20).

Co do zasady siwz nie powinna zostać ujawniona przed datą upublicznienia ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Zabieg ten ma na celu wyrównanie szans wykonawców zagranicznych i krajowych. Analizą tej kwestii zajęła się Krajowa Izba Odwoławcza, rozpatrując zastrzeżenia zgłoszone od wyniku kontroli uprzedniej prowadzonej przez prezesa UZP. Sprawdź, jakie skutki może mieć tego rodzaju naruszenie (uchwała KIO z 3 grudnia 2019 r., sygn. akt KIO/KU 72/19).

Każdy podmiot zlecający wykonanie danej usługi czy dostawy produktu liczy, iż uda mu się znaleźć wykonawcę, który zrealizuje zlecenie zgodnie z jego wymaganiami przy jednocześnie jak najniższej cenie. Nie inaczej jest w przypadku organów administracji państwowej. Jednak zamawiający jako instytucje państwowe nie mogą dokonać wyboru wykonawcy na podstawie „subiektywnej” oceny ofert. Każde zamówienie publiczne musi zostać poprzedzone odpowiednim postępowaniem, z zachowaniem obowiązujących zasad. Przedmiotem poniższego omówienia jest problem zwiększenia środków na sfinansowanie zamówienia w sytuacji, gdy cena najlepszej oferty przekracza te środki w pierwotnej wysokości. Sprawdź, na ile wykonawca ma możliwości nacisku na instytucję zamawiającą, by ta przenalizowała jeszcze raz swoje możliwości finansowe i znalazła brakujące pieniądze w budżecie (uchwała Krajowej Izby Odwoławczej z 14 listopada 2019 r., sygn. akt KIO 2216/19).

Generalną zasadą Prawa zamówień publicznych jest brak możliwości dokonywania zmian w treści złożonej oferty po upływie terminu wyznaczonego na składanie ofert. Jednakże i od tej zasady istnieją wyjątki, a dotyczą one omyłek pisarskich oraz rachunkowych. Ustawodawca przewidział, że przy ich zaistnieniu zamawiający ma obowiązek ingerencji w treść oferty – jest on zobowiązany do poprawiania owych nieścisłości. Ważne jest, aby dokonane poprawki nie powodowały istotnych zmian w merytorycznej treści samej oferty. Nie stanowi przy tym ograniczenia dla poprawy oczywistej omyłki rachunkowej liczba pojedynczych omyłek rachunkowych występujących w ofercie czy też ich istotność (wyrok KIO z 29 stycznia 2020 r.; sygn. akt 89/20).

Jeżeli wykonawca nie złoży dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia postępowania bądź dokumenty te są niekompletne, zawierają błędy lub budzą wątpliwości, zamawiający powinien wezwać do ich złożenia, uzupełnienia, poprawienia lub do udzielenia wyjaśnień w określonym terminie. Istotny jest przy tym fakt, że wezwanie do uzupełnienia braków w dokumentacji znajduje zastosowanie, wyłącznie w sytuacji gdy rzeczone dokumenty zostały złożone i nie zawierają błędów formalnych, ale ich treść nie jest wystarczająca do pozytywnej oceny sytuacji podmiotowej wykonawcy lub oceny zgodności oferowanego zamówienia z wymaganiami zamawiającego. Celem uzupełnienia dokumentacji jest więc uzyskanie prawidłowej i kompletnej oferty. Uzupełnienie nie dotyczy jednak dokumentów stanowiących treść oferty. Czy należą do niej karty katalogowe produktów? Sprawdź opinię KIO (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 27 listopada 2019 r., sygn. akt KIO 2294/19).

Jeżeli oferty są nieporównywalne i nie można doprowadzić do ich porównywalności z zachowaniem zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców, a nieporównywalność ofert wynika z postanowień siwz, zamawiający powinien postępowanie w zakresie takiej oferty unieważnić (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 28 czerwca 2019 r., sygn. akt KIO 1068/19).

Zarówno w dyrektywach, jak i prawie krajowym konkurs nie jest procedurą zmierzającą do udzielenia zamówienia publicznego. Procedura konkursu została rozróżniona od postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Czym innym jest także oferta, a czym innym praca konkursowa. Analiza art. 180 ust. 2 pkt 6 ustawy Pzp i użycie w nim przez ustawodawcę sformułowania „czynność wyboru najkorzystniejszej oferty” prowadzi do wniosku, że pod tym pojęciem nie kryje się wybór zwycięskiej pracy w konkursie. W katalogu czynności, od których przysługuje odwołanie, umieszczonym w art. 180 ust. 2 ustawy Pzp, brak jest czynności rozstrzygnięcia konkursu (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 29 grudnia 2016 r., sygn. akt KIO 2387/16).

Wydawać by się mogło, iż w zakresie przepisów regulujących kwestie wykonawców, którym przysługuje prawo do wniesienia odwołania, zostały rozstrzygnięte, jeśli nie wszystkie, to z pewnością większość wątpliwości. Jednakże nowe światło na ten aspekt wydaje się rzucać Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2017-05-11, C-131/16 w sprawie Archus – Gama. Omawiamy 2 wyroki Krajowej Izby Odwoławczej oparte na tym orzeczeniu, tj.: z 7 lipca 2017 r. (sygn. akt KIO 1222/17, KIO 1224/17) oraz z 24 października 2017 r. (sygn. akt KIO 2145/17).

W sierpniu 2017 roku Sąd Okręgowy w Olsztynie wydał przełomową opinię w zakresie środków ochrony prawnej w postępowaniach na usługi społeczne poniżej progów unijnych. Ta wiadomość zapewne ucieszy wykonawców, martwiąc jednocześnie tych zamawiających, którzy czuli się dość swobodnie z uwagi na interpretację wydaną w tej mierze przez Urząd Zamówień Publicznych. Wskazano w niej, że wykonawca nie ma prawa do wniesienia odwołania w takim postępowaniu. Przeciwnego zdania jest jednak sąd. Zapoznaj się z najnowszym stanowiskiem sądu i sprawdź, czego możesz się spodziewać w obecnym stanie prawnym.

Okoliczność, iż inni wykonawcy złożyli ofertę w postępowaniu, przy czym uczynili to dzień przed upływem terminu składania ofert, nie oznacza, że udostępnione przez zamawiającego narzędzie umożliwiało złożenie oferty wszystkim zainteresowanym wykonawcom, zapewniając równy dostęp do zamówienia.

Czy fakt, że cena ofertowa ma charakter ryczałtowy, ogranicza możliwości weryfikacji jej wysokości? Czy znaczenie ma przyjęta formuła realizacji robót budowlanych – „buduj” albo „zaprojektuj i wybuduj”? Czy ustawodawca przewiduje odmienne ukształtowanie procedur w zakresie badania rażąco niskiej ceny w zależności od przyjętego wynagrodzenia? Czy możliwe jest oparcie odrzucenia oferty na argumencie zaniżenia cen składowych? Sprawdź, jak przedstawione wątpliwości rozstrzygnęła KIO w jednym z najnowszych orzeczeń (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 22 października 2019 r., sygn. akt KIO 1880/19, KIO 1895/19).

Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 14 lipca 2017 r. (sygn. akt KIO 1329/17 oraz 1330/17) wskazała, iż zatrudnienie osób wchodzących w skład kluczowego personelu nie spełnia przesłanek wynikających z Kodeksu pracy z uwagi na opisane w poniższym tekście okoliczności. Pod koniec lipca br. jeden z największych zamawiających w kraju wniósł do Sądu Okręgowego w Warszawie skargę na ten wyrok. Zakwestionował on nałożony na niego przez Izbę nakaz usunięcia z opisu przedmiotu zamówienia obowiązku zatrudnienia na umowy o pracę kluczowego personelu, który miałby być zaangażowany przez wykonawcę przy realizacji kluczowej części zamówienia. Przeczytaj o tym, jak Izba liberalnie zinterpretowała regulację art. 29 ust. 3a ustawy Pzp. O rozstrzygnięciu Sądu Okręgowego w tej sprawie napiszemy zaraz po wydaniu wyroku. 

Każdy rodzaj postępowania w przedmiocie zamówienia publicznego musi zostać przeprowadzony zgodnie z regułami Prawa zamówień publicznych, tj. zasadą uczciwej konkurencji oraz zasadą równego traktowania wykonawców. Jeżeli więc aukcja elektroniczna nie zostanie przeprowadzona w sposób, który gwarantuje każdemu wykonawcy możliwość wzięcia w niej udziału, poprzez przekazywanie mu na bieżąco informacji o pozycji złożonej przez niego oferty i otrzymanej punktacji oraz punktacji najkorzystniejszej oferty, co uniemożliwi mu złożenie kolejnego postąpienia, wówczas zamawiający jest zobowiązany unieważnić takie postępowanie lub ponownie przeprowadzić aukcję elektroniczną (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 14 stycznia 2019 r., sygn. akt KIO 2600/19).

Ustawa Prawo zamówień publicznych jako podstawowe tryby postępowania wymienia przetarg nieograniczony oraz ograniczony. Zgodnie z jej art. 10 ust. 2 skorzystanie z innych procedur, w tym zamówienia z wolnej ręki, może nastąpić jedynie w okolicznościach określonych w ustawie. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki stanowi wyjątek od zasady udzielania zamówień w jednym z trybów podstawowych. Katalog zawierający przesłanki zastosowania tej procedury ma charakter  zamknięty, a okoliczności w nim zawarte nie mogą podlegać wykładni rozszerzającej (uchwała Krajowej Izby Odwoławczej z 28 stycznia 2019 r., sygn. akt KIO/KD 2/19).

Obowiązkiem zamawiającego jest uprzedzenie osoby składającej oświadczenie, której powierzono czynności w postępowaniu, o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia. Czynność ta powinna zostać dokonana przed odebraniem oświadczenia. Czy fakt przebywania na zwolnieniu lekarskim osoby podlegającej wyłączeniu z prac komisji przetargowej może być okolicznością łagodzącą? Sprawdź, jakie stanowisko w tej kwestii zaprezentowała Krajowa Izba Odwoławcza w uchwale z 25 czerwca 2019 r. (sygn. akt KIO/KD 43/19).

Naruszenie zasad równego traktowania wykonawców oraz uczciwej konkurencji następuje w sytuacji, gdy zamawiający w sposób preferencyjny traktuje jednego lub kilku wykonawców i tym samym utrudnia udział w postępowaniu innym podmiotom. Takie zachowanie jest szczególnie niebezpieczne, gdyż sprzyja zmowom cenowym oraz monopolizacji rynku i może doprowadzić do eliminowania z niego nowych lub małych przedsiębiorców. Przestrzeganie wspomnianych zasad chroni interesy wszystkich przedsiębiorców i pogłębia zaufanie obywateli do organów publicznych. Jednakże czy subiektywne odczucie wykonawcy, że zamawiający go krzywdzi jest równoważne ze złamaniem zasady uczciwej konkurencji i nieprzestrzeganiem zasady równego traktowania wykonawców? Czy zamawiającemu w sposób nieuzasadniony nie odmawia się w takiej sytuacji możliwości dbania o swoje interesy? Sprawdź, co na ten temat stwierdziła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z 24 czerwca 2019 r. (sygn. akt KIO 951/19).

Prawo pozwala zamawiającemu na wykluczenie z udziału w postępowaniu wykonawcy, który w istotnym stopniu nie wykonał albo wykonał nienależycie wcześniejszą umowę, zawartą również z innym podmiotem zamawiającym. Czy wykonawca, który kwestionuje zasadność odstąpienia od umowy w drodze sporu sądowego, powinien być wyeliminowany z postępowania? Jak powinien postąpić zamawiający w takiej sytuacji, aby nie narazić się na zarzuty innych uczestników procedury? Sprawdź, jakie stanowisko w tym zakresie zajęła Krajowa Izba Odwoławcza (wyrok z 12 czerwca 2018 r., sygn. akt KIO 1033/18).

Czy w trakcie realizacji zamówienia przez konsorcjum mogą ulec zmianie ustalone zasady rozliczeń między konsorcjantami oraz konsorcjum i zamawiającym? Czy zamawiający jest uprawniony do tego, by wskazać w umowie, że przyjęte reguły współpracy wiążą niezmiennie całe konsorcjum? Czy konflikt między konsorcjantami w kwestiach płatności może obciążać stronę zamawiającą? W tej sprawie toczył się wieloletni spór, który znalazł swój finał przed Sądem Najwyższym (wyrok z 6 lipca 2018 r.; sygn. akt II CSK 562/17). Sprawdź, jak w prosty sposób zamawiający może uniknąć angażowania się w konflikty stron umowy konsorcjum.