Omówienia orzeczeń W tym dziale znajdziesz informacje powiązane bezpośrednio z Prawem zamówień publicznych, a więc teksty aktów prawnych oraz orzeczenia KIO i sądów powszechnych. Wybrane orzeczenia opatrzone zostały omówieniem i eksperckim komentarzem.

Skorzystanie przez zamawiającego z uprawnienia do odstąpienia od umowy w nieuzasadnionych okolicznościach może stanowić o jego faktycznym nadużyciu. W konsekwencji wykonawca może domagać się od zamawiającego naprawienia szkody doznanej wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, a bezzasadne odstąpienie od umowy jest również jej nienależytym wykonaniem. Sprawdź, jaka sytuacja nie została uznana przez skład orzekający jako wystarczająca do odstąpienia od kontraktu i jakie stanowisko wyraził sąd w stosunku do roszczenia wykonawcy o odszkodowanie (wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 10 sierpnia 2020 r., sygn. akt XII C 653/18).

Obowiązkiem wykonawcy ubiegającego się o zamówienia publiczne jest współdziałanie z zamawiającym, polegające na zadawaniu pytań wyjaśniających treść siwz. Zamawiający zaś powinien wyczerpująco udzielać odpowiedzi. Formułowanie wyjaśnienia „zgodnie z SIWZ” nie stanowi odpowiedzi na zadane pytanie. Może rodzić także konsekwencje dla zamawiającego, który – udzielając takiej odpowiedzi – będzie musiał uznać funkcjonalności opisane w pytaniu wykonawcy.  KIO zajęła także stanowisko w zakresie dokumentowania procesu oceny ofert w kryteriach oraz dopuszczalnych wyjaśnień treści oferty (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 4 czerwca 2020 r., sygn. akt KIO 505/20).

Czy wykonawca będący podmiotem profesjonalnym zasadnie kwestionuje treść wezwania do złożenia dokumentów? Czy możliwe jest wysunięcie zarzutu, że zamawiający nie odniósł się w wezwaniu do bazy e-Certis i jaki charakter ma to narzędzie? Czy możliwe jest zastąpienie dokumentu z banku wyjaśnieniem wykonawcy? Czy skuteczne jest złożenie żądanego przez zamawiającego dokumentu wraz z odwołaniem? Sprawdź, jakie stanowisko w tych sprawach zajęła Krajowa Izba Odwoławcza (wyrok KIO z 31 stycznia 2020 r., sygn. akt KIO 91/20).

Zaniżanie cen ofertowych w celu zdystansowania konkurentów w postępowaniu powinno być kwalifikowane jako czyn nieuczciwej konkurencji, który skutkuje odrzuceniem oferty. Zamawiający nie mogą tolerować takiego zjawiska. Oferowana cena powinna w szczególności realnie uwzględniać koszty wykonania zamówienia. Wykluczone jest kalkulowanie „zysków” na ujemnym poziomie albo upatrywanie ich w źródłach zewnętrznych wobec realizacji danego zamówienia (wyrok KIO z 7 lipca 2020 r., sygn. akt KIO 1042/20).

Zamawiający często niefrasobliwie wykorzystują instytucję unieważnienia postępowania. Nagminnie wręcz występują sytuacje, w których zamawiający nie zadaje sobie większego trudu, by wyjaśnić powody swojej decyzji. Co więcej, wiele problemów mogliby  rozwiązać w toku postępowania, ale nie podejmują takiej próby. Wolą poprzestać na najprostszym rozwiązaniu – unieważnieniu procedury. Tymczasem KIO coraz częściej kwestionuje takie decyzje, przyznając rację odwołującym. Sprawdź, jakie stanowisko skład orzekający zajął w odniesieniu do argumentu zmiany strategii spółki (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 14 grudnia 2020 r., sygn. akt 3078/20).

Zmiana warunków udziału w postępowaniu może być uznana za ograniczającą konkurencję, jeżeli w jej wyniku część wykonawców zostanie wyeliminowana z procedury. Zmawiający ma prawo w toku postępowaniu zmieniać dokumentację, natomiast nie jest ono nieograniczone. Rozważnego podejścia wymaga w szczególności sytuacja, gdy nie nastąpiły zmiany w opisie przedmiotu zamówienia, które mogłyby wymagać weryfikacji dodatkowych zdolności podmiotów ubiegających się o udzielenie zamówienia (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 3 września 2020 r., sygn. akt KIO 1939/20, KIO 1940/20).

Podział kosztów postępowania odwoławczego powinien podlegać rozdzieleniu w takiej części, w jakiej odwołanie odniosło skutek. Pomimo że odwołanie zostało uwzględnione, to w sytuacji gdy Krajowa Izba Odwoławcza uwzględniła jeden z trzech zgłoszonych przez odwołującego zarzutów, zasadnie rozdzieliła koszty postępowania, stosunkowo obciążając nimi w 1/3 zamawiającego i w 2/3 odwołującego. Taką optykę potwierdził sąd okręgowy rozstrzygający skargę na orzeczenie. Sprawdź, jaką argumentację zastosował skład orzekający (postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z 20 marca 2020 r., sygn. akt X Ga 163/20).

Zarówno w dyrektywach, jak i prawie krajowym konkurs nie jest procedurą zmierzającą do udzielenia zamówienia publicznego. Procedura konkursu została rozróżniona od postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Czym innym jest także oferta, a czym innym praca konkursowa. Analiza art. 180 ust. 2 pkt 6 ustawy Pzp i użycie w nim przez ustawodawcę sformułowania „czynność wyboru najkorzystniejszej oferty” prowadzi do wniosku, że pod tym pojęciem nie kryje się wybór zwycięskiej pracy w konkursie. W katalogu czynności, od których przysługuje odwołanie, umieszczonym w art. 180 ust. 2 ustawy Pzp, brak jest czynności rozstrzygnięcia konkursu (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 29 grudnia 2016 r., sygn. akt KIO 2387/16).

Wydawać by się mogło, iż w zakresie przepisów regulujących kwestie wykonawców, którym przysługuje prawo do wniesienia odwołania, zostały rozstrzygnięte, jeśli nie wszystkie, to z pewnością większość wątpliwości. Jednakże nowe światło na ten aspekt wydaje się rzucać Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2017-05-11, C-131/16 w sprawie Archus – Gama. Omawiamy 2 wyroki Krajowej Izby Odwoławczej oparte na tym orzeczeniu, tj.: z 7 lipca 2017 r. (sygn. akt KIO 1222/17, KIO 1224/17) oraz z 24 października 2017 r. (sygn. akt KIO 2145/17).

Tylko świadomy podział zamówienia na części, dokonany przez zamawiającego z zamiarem uniknięcia stosowania przepisów ustawy Pzp, stanowi naruszenie ustawowego zakazu. Przy ocenie, czy doszło do zakazanego podziału zamówienia, należy wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy takie jak przewidywalność udzielenia zamówienia, jego rodzaj, właściwość świadczeń, jakie mają być treścią umowy oraz inne elementy charakterystyczne dla przedmiotu zamówienia (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z 20 listopada 2019 r., sygn. akt I SA/Op 341/19).

Okoliczność, iż inni wykonawcy złożyli ofertę w postępowaniu, przy czym uczynili to dzień przed upływem terminu składania ofert, nie oznacza, że udostępnione przez zamawiającego narzędzie umożliwiało złożenie oferty wszystkim zainteresowanym wykonawcom, zapewniając równy dostęp do zamówienia.

Czy fakt, że cena ofertowa ma charakter ryczałtowy, ogranicza możliwości weryfikacji jej wysokości? Czy znaczenie ma przyjęta formuła realizacji robót budowlanych – „buduj” albo „zaprojektuj i wybuduj”? Czy ustawodawca przewiduje odmienne ukształtowanie procedur w zakresie badania rażąco niskiej ceny w zależności od przyjętego wynagrodzenia? Czy możliwe jest oparcie odrzucenia oferty na argumencie zaniżenia cen składowych? Sprawdź, jak przedstawione wątpliwości rozstrzygnęła KIO w jednym z najnowszych orzeczeń (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 22 października 2019 r., sygn. akt KIO 1880/19, KIO 1895/19).

Zmiana warunków udziału w postępowaniu może ograniczać konkurencję, jeżeli w jej wyniku część wykonawców zostanie wyeliminowana z procedury. Zamawiający ma prawo zmieniać w toku postępowaniu dokumentację, natomiast prawo to nie jest nieograniczone. Należy właściwie rozważyć podejście do sytuacji, gdy nie nastąpiły zmiany w opisie przedmiotu zamówienia, które mogłyby wymagać weryfikacji dodatkowych zdolności podmiotów ubiegających się o udzielenie zamówienia (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 3 września 2020 r., sygn. akt KIO 1939/20, KIO 1940/20).

Każdy rodzaj postępowania w przedmiocie zamówienia publicznego musi zostać przeprowadzony zgodnie z regułami Prawa zamówień publicznych, tj. zasadą uczciwej konkurencji oraz zasadą równego traktowania wykonawców. Jeżeli więc aukcja elektroniczna nie zostanie przeprowadzona w sposób, który gwarantuje każdemu wykonawcy możliwość wzięcia w niej udziału, poprzez przekazywanie mu na bieżąco informacji o pozycji złożonej przez niego oferty i otrzymanej punktacji oraz punktacji najkorzystniejszej oferty, co uniemożliwi mu złożenie kolejnego postąpienia, wówczas zamawiający jest zobowiązany unieważnić takie postępowanie lub ponownie przeprowadzić aukcję elektroniczną (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 14 stycznia 2019 r., sygn. akt KIO 2600/19).

Ustawa Prawo zamówień publicznych jako podstawowe tryby postępowania wymienia przetarg nieograniczony oraz ograniczony. Zgodnie z jej art. 10 ust. 2 skorzystanie z innych procedur, w tym zamówienia z wolnej ręki, może nastąpić jedynie w okolicznościach określonych w ustawie. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki stanowi wyjątek od zasady udzielania zamówień w jednym z trybów podstawowych. Katalog zawierający przesłanki zastosowania tej procedury ma charakter  zamknięty, a okoliczności w nim zawarte nie mogą podlegać wykładni rozszerzającej (uchwała Krajowej Izby Odwoławczej z 28 stycznia 2019 r., sygn. akt KIO/KD 2/19).

Umowa o zamówienie publiczne musi zostać zawarta w formie pisemnej. Czy za taką umowę może zostać uznany podpisany przez obie strony protokół z negocjacji, zawierający ustalenia dla realizacji zamówienia? Czy taki protokół – formalnie – może stanowić podstawę do rozpoczęcia świadczenia usługi? Sprawdź, jakie stanowisko zajęli w tej sprawie prezes Urzędu Zamówień Publicznych i Krajowa Izba Odwoławcza (uchwała Krajowej Izby Odwoławczej z 23 lipca 2020 r., sygn. akt KIO/KD 43/20).

Skorzystanie przez zamawiającego z uprawnienia do odstąpienia od umowy w nieuzasadnionych okolicznościach może stanowić o jego faktycznym nadużyciu. W konsekwencji wykonawca może domagać się od zamawiającego naprawienia szkody doznanej wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, a bezzasadne odstąpienie od umowy jest również jej nienależytym wykonaniem. Sprawdź, jaka sytuacja nie została uznana przez skład orzekający jako wystarczająca do odstąpienia od kontraktu i jakie stanowisko wyraził sąd w stosunku do roszczenia wykonawcy o odszkodowanie.