Prawo zamówień publicznych

• Nowelizacja Pzp z 9 lipca 2025 r. dostosowuje polskie przepisy do orzecznictwa TSUE. Wykonawcy z państw trzecich spoza UE i GPA nie mają zagwarantowanego prawa dostępu do rynku unijnego.
• Do tej pory zamówienia publiczne były otwarte dla wszystkich wykonawców, z wyjątkami wynikającymi z prawa UE. Od 9 września 2025 r. obowiązuje zasada odwrotna – domyślne wykluczenie podmiotów z państw trzecich, chyba że zamawiający dopuści ich udział.
• Art. 16a nakazuje równe traktowanie tylko wobec wykonawców z UE i państw objętych GPA lub innymi umowami międzynarodowymi o równym i wzajemnym dostępie do zamówień publicznych. Nowy art. 16b daje zamawiającemu możliwość określenia, czy i w jakim zakresie dopuści podmioty spoza tych porozumień.
• Zmiany obejmują wszystkie zamówienia publiczne – zarówno powyżej, jak i poniżej progów unijnych. Wyłączone są tylko zamówienia bagatelne oraz zamówienia w obronności i bezpieczeństwie.
• Oferty lub wnioski wykonawców z państw trzecich mają być obligatoryjnie odrzucane, jeśli nie zostali oni dopuszczeni w SWZ. Dotyczy to również konsorcjów mieszanych oraz podmiotów udostępniających potencjał.
• Od 9 września 2025 r. ceny ofert podmiotów z państw trzecich nie będą brane pod uwagę przy wyliczaniu średniej w mechanizmie badania rażąco niskiej ceny. To może wpływać na wynik arytmetyczny i częstotliwość wezwań.
• Wykonawcy z państw trzecich nieobjętych umowami zostali wyłączeni z prawa do odwołań do KIO i innych środków prawnych. Kontrowersje budzi sytuacja konsorcjów, gdzie udział takiego partnera z państwa trzeciego może pozbawić prawa do odwołania całe konsorcjum.
• Nowe przepisy wymagają od zamawiających wprowadzenia jasnych postanowień umownych dotyczących podwykonawców z państw trzecich. Brak takich klauzul może skutkować problemami w kontroli umowy i ryzykiem naruszeń w toku realizacji.
• Zamawiający muszą umieć sprawdzić, czy dane państwo jest objęte GPA/umową międzynarodową w zakresie równego i wzajemnego dostępu do zamówień publicznych. Pomocne są narzędzia Komisji Europejskiej, choć wymagają one ostrożnej interpretacji.
• W postępowaniach wszczętych przed 9 września br. stosuje się dotychczasowe przepisy, ale oferty z państw trzecich mogą być już odrzucane. To tworzy sytuację dwutorową, która może budzić wątpliwości co do pewności prawa.

Cel i zakres Pzp – Prawo zamówień publicznych zapewnia przejrzyste i konkurencyjne wydatkowanie środków publicznych. Procedury obejmują cały cykl: od ogłoszenia, przez ofertowanie, aż po wybór wykonawcy i zawarcie umowy.

Kiedy stosujemy ustawę – do postępowań o wartości od 130 000 zł (do 31.12.2025 r.), a od 01.01.2026 r. od 170 000 zł. Zakupy poniżej progów realizuje się na podstawie regulaminów wewnętrznych zamawiającego.

Podstawy prawne i rozporządzenia – postępowania prowadzi się według ustawy z 11.09.2019 r. – Prawo zamówień publicznych oraz aktów wykonawczych (m.in. regulujących dokumenty elektroniczne, środki dowodowe).

Strony postępowania – zamawiającym jest – co do zasady – podmiot publiczny (także niektóre podmioty prywatne lub sektorowe), a wykonawcą może być przedsiębiorca, konsorcjum, a nawet osoba fizyczna. Dopuszczalne jest korzystanie z podwykonawców i zasobów podmiotów trzecich.

Zasady Pzp – fundamentalne reguły to równe traktowanie i uczciwa konkurencja, przejrzystość, proporcjonalność, efektywność, bezstronność, jawność oraz pisemność i język polski. Ich naruszenie otwiera drogę do środków ochrony prawnej.

Opis przedmiotu zamówienia (OPZ) – musi być jednoznaczny, wyczerpujący i oparty na normach, CPV oraz obiektywnych parametrach jakościowo-funkcjonalnych. Wskazanie znaków towarowych jest wyjątkowe i wymaga klauzuli „lub równoważny” oraz podania kryteriów równoważności.

Progi unijne i publikacja ogłoszeń – zamówienia powyżej progów unijnych prowadzi się w bardziej sformalizowanych trybach; ogłoszenia trafiają do TED, a krajowe do BZP. Wyszukiwanie ułatwiają kody CPV i plany postępowań zamawiających.

Tryby udzielenia zamówienia – dla progów unijnych: m.in. przetarg nieograniczony/ograniczony, negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny, partnerstwo innowacyjne, a wyjątkowo negocjacje bez ogłoszenia i z wolnej ręki. W krajowych – tryb podstawowy (3 warianty) jest zawsze dostępny, inne tryby to m.in. partnerstwo innowacyjne, procedura z wolnej ręki – po spełnieniu przesłanek.

SWZ/OPiW, ogłoszenie – dokumenty zamówienia oraz ogłoszenia określają warunki udziału, kryteria, wymagane środki dowodowe, projekt umowy i terminy.

Elektronizacja, badanie ofert i wadium – cały proces udzielenia zamówienia publicznego toczy się elektronicznie (platformy zakupowe), a oferty składa się z wykorzystaniem właściwego podpisu (kwalifikowany w unijnych, osobisty bądź zaufany w krajowych). Zamawiający bada i ocenia oferty, koryguje oczywiste omyłki, wzywa do uzupełnień, a wadium co do zasady podlega zwrotowi – przepada przy uchylaniu się wykonawcy lub braku wymaganych dokumentów.