przetarg ograniczony
Zamówienie z wolnej ręki po unieważnieniu postępowania – kiedy i jak można udzielić zamówienia?
Unieważnienie postępowania przetargowego nie oznacza końca procedury zakupowej. W określonych przypadkach ustawa Prawo zamówień publicznych pozwala na udzielenie zamówienia w trybie negocjacyjnym bez ogłoszenia, czyli tzw. trybie z wolnej ręki. Możliwość ta przewidziana została zarówno dla zamówień o wartości powyżej progów unijnych (art. 214 ust. 1 pkt 6 Pzp), jak i dla zamówień krajowych (art. 305 pkt 2 Pzp). Warunkiem jest jednak unieważnienie wcześniejszego postępowania przetargowego z uwagi na m.in. brak ważnych ofert. Inną przesłanką jest brak istotnej zmiany pierwotnych warunków zamówienia. W artykule wyjaśniamy:
- kiedy możliwe jest skorzystanie z trybu z wolnej ręki po unieważnieniu przetargu,
- jakie warunki muszą zostać spełnione,
- na co zwrócić uwagę, by procedura była zgodna z przepisami Pzp i orzecznictwem KIO.
- Tryb udzielenia zamówienia z wolnej ręki po unieważnieniu przetargu/tryb podstawowego można zastosować wyłącznie, gdy spełnione są przesłanki ustawowe. Kluczowe jest, aby wcześniejsze postępowanie zakończyło się brakiem ofert (wniosków) lub odrzuceniem wszystkich, a warunki zamówienia nie zostały istotnie zmienione.
- Brak ofert (wniosków) lub ich odrzucenie musi nastąpić z konkretnych przyczyn przewidzianych ustawą (art. 226 ust. 1 pkt 2 lub 5). Inne podstawy odrzucenia nie wypełniają przesłanki z przepisu.
- Podstawy prawne trybu to art. 214 ust. 1 pkt 6 Pzp dla postępowań unijnych i art. 305 pkt 2 ustawy Pzp dla zamówień krajowych. Oba przepisy wymagają ścisłego powiązania z wcześniejszym postępowaniem w przetargu nieograniczonym lub ograniczonym albo trybem podstawowym.
- Brak istotnych zmian pierwotnych warunków zamówienia oznacza, że zamówienie udzielane w trybie uproszczonym musi odpowiadać zakresem i warunkami wcześniejszej procedurze. Ustawa Pzp nie definiuje, czym jest istotna zmiana warunków zamówienia. W orzecznictwie TSUE przyjmuje się jednak, że zmiana warunków jest istotna, jeśli modyfikuje potencjalny krąg wykonawców zainteresowanych zamówieniem.
- Zamawiający musi sporządzić dokumentację obejmującą m.in. uzasadnienie trybu, protokół z negocjacji i dokumenty z poprzedniego postępowania. Dopełnienie obowiązków publikacyjnych (np. ogłoszenie o udzieleniu zamówienia) jest również niezbędne.
- Zastosowanie trybu może być zaskarżone w ramach środków ochrony prawnej. Wykonawcy mają prawo kwestionować legalność trybu, jeśli uważają, że zamawiający naruszył przepisy Pzp lub pominął ich ofertę bez podstawy.
Przetarg ograniczony krok po kroku – schemat postępowania
Przetarg ograniczony to procedura dwuetapowa. Wykonawcy najpierw składają wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Potem zamawiający po ocenie podmiotowej wykonawców zaprasza konkretne podmioty do składania ofert. Procedura ta jest możliwa do wykorzystania tylko przy zamówieniach unijnych czyli tych o większych wartościach. Zamawiający w przetargu ograniczonym dzięki wstępnej selekcji wykonawców może sobie zagwarantować, że otrzyma oferty cenowe jedynie od sprawdzonych i zweryfikowanych wykonawców. Wolno mu także ograniczyć liczbę pozyskanych ofert do 5. O tym, jak krok po kroku przejść przetarg ograniczony piszemy w poniższym artykule.
- Zgodnie z art. 140 ustawy Pzp przetarg ograniczony to tryb udzielenia zamówienia, w którym:
1) w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, a następnie
2) oferty mogą składać wyłącznie wykonawcy zaproszeni do składania ofert.
- Zamawiający może wszcząć przetarg ograniczony bez konieczności spełnienia jakichkolwiek dodatkowych przesłanek wymaganych do zastosowania tego trybu.
- Tryb przetargu ograniczonego to procedura dwuetapowa nieprzewidująca możliwości negocjacji.
- Oto kilka zalet przetargu ograniczonego:
- W przetargu ograniczonym możesz skrócić termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i ofert, gdy zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia (będzie to tzw. procedura ograniczona przyspieszona). Aby móc skrócić termin, nie musisz specjalnie uzasadniać zaistniałych okoliczności. Musisz jedynie udokumentować, że zachodzi pilna potrzeba udzielenia zamówienia. Nie masz natomiast obowiązku wykazywać, że nie można jej było przewidzieć czy też jest ona niezależna od Ciebie jako zamawiającego.
- W omawianej procedurze nie spotkasz się z ryzykiem kumulacji odwołań. Najpierw poinformujesz wykonawców o wykluczeniach z postępowania (na etapie oceny wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu). Jeżeli wykluczenie bądź niewykluczenie wzbudzi wątpliwość wykonawcy, wniesie on odwołanie, w którym będzie podnosił tylko argumentację dotyczącą oceny spełniania warunków udziału. Na kolejnym etapie – przy wyborze najkorzystniejszej oferty, wykonawca ewentualnie zaneguje Twój wybór, wskazując przesłanki odrzucenia jej. A zatem przy wyborze najkorzystniejszej oferty nie trzeba się obawiać, że wykonawca wniesie odwołanie dotyczące wykluczenia wykonawcy (chyba że nie wniósł on wymaganego wadium lub np. złożył nieprawdziwe informacje mające wpływ na wynik postępowania). Ewentualne zarzuty w większości dotyczyć będą tego, że odrzuciłeś bądź nie odrzuciłeś oferty wykonawcy. To powoduje, że przebieg postępowania w trybie przetargu ograniczonego jest bardziej przejrzysty.
Oprócz zalet przetarg ograniczony ma także kilka niezaprzeczalnych wad. Oto najważniejsze z nich:
- Złożoność trybu wymaga wykonania nieco więcej czynności niż w trybie przetargu nieograniczonego. Dodatkowymi czynnościami jest np. przyznawanie punktów wykonawcom, których zaprosisz do składania ofert, czy przygotowanie i wysłanie zaproszenia do złożenia ofert.
- W postępowaniu masz obowiązek poinformować wszystkich wykonawców o wynikach oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu, zanim zaprosisz ich do złożenia ofert. Może zatem zdarzyć się sytuacja, w której jedyny wykonawca, który spełnia postawione warunki, będzie miał świadomość, że nie jest zagrożony konkurencją. Wówczas może nie złożyć tak korzystnej oferty, jaką złożyłby w warunkach konkurencyjności.
Skorzystaj ze schematu procedury w formacie pdf: Przetarg ograniczony (plakat/schemat do wydruku PDF)
