Prawo zamówień publicznych w pigułce – poradnik dla początkujących zamawiających i firm

Cel i zakres Pzp – Prawo zamówień publicznych zapewnia przejrzyste i konkurencyjne wydatkowanie środków publicznych. Procedury obejmują cały cykl: od ogłoszenia, przez ofertowanie, aż po wybór wykonawcy i zawarcie umowy.

Kiedy stosujemy ustawę – do postępowań o wartości od 130 000 zł (do 31.12.2025 r.), a od 01.01.2026 r. od 170 000 zł. Zakupy poniżej progów realizuje się na podstawie regulaminów wewnętrznych zamawiającego.

Podstawy prawne i rozporządzenia – postępowania prowadzi się według ustawy z 11.09.2019 r. – Prawo zamówień publicznych oraz aktów wykonawczych (m.in. regulujących dokumenty elektroniczne, środki dowodowe).

Strony postępowania – zamawiającym jest – co do zasady – podmiot publiczny (także niektóre podmioty prywatne lub sektorowe), a wykonawcą może być przedsiębiorca, konsorcjum, a nawet osoba fizyczna. Dopuszczalne jest korzystanie z podwykonawców i zasobów podmiotów trzecich.

Zasady Pzp – fundamentalne reguły to równe traktowanie i uczciwa konkurencja, przejrzystość, proporcjonalność, efektywność, bezstronność, jawność oraz pisemność i język polski. Ich naruszenie otwiera drogę do środków ochrony prawnej.

Opis przedmiotu zamówienia (OPZ) – musi być jednoznaczny, wyczerpujący i oparty na normach, CPV oraz obiektywnych parametrach jakościowo-funkcjonalnych. Wskazanie znaków towarowych jest wyjątkowe i wymaga klauzuli „lub równoważny” oraz podania kryteriów równoważności.

Progi unijne i publikacja ogłoszeń – zamówienia powyżej progów unijnych prowadzi się w bardziej sformalizowanych trybach; ogłoszenia trafiają do TED, a krajowe do BZP. Wyszukiwanie ułatwiają kody CPV i plany postępowań zamawiających.

Tryby udzielenia zamówienia – dla progów unijnych: m.in. przetarg nieograniczony/ograniczony, negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny, partnerstwo innowacyjne, a wyjątkowo negocjacje bez ogłoszenia i z wolnej ręki. W krajowych – tryb podstawowy (3 warianty) jest zawsze dostępny, inne tryby to m.in. partnerstwo innowacyjne, procedura z wolnej ręki – po spełnieniu przesłanek.

SWZ/OPiW, ogłoszenie – dokumenty zamówienia oraz ogłoszenia określają warunki udziału, kryteria, wymagane środki dowodowe, projekt umowy i terminy.

Elektronizacja, badanie ofert i wadium – cały proces udzielenia zamówienia publicznego toczy się elektronicznie (platformy zakupowe), a oferty składa się z wykorzystaniem właściwego podpisu (kwalifikowany w unijnych, osobisty bądź zaufany w krajowych). Zamawiający bada i ocenia oferty, koryguje oczywiste omyłki, wzywa do uzupełnień, a wadium co do zasady podlega zwrotowi – przepada przy uchylaniu się wykonawcy lub braku wymaganych dokumentów.