Nowe obowiązki w SWZ po zmianach Pzp: udział wykonawców z państw trzecich
Od 9 września 2025 r. zamawiający muszą stosować nowe przepisy ustawy Pzp dotyczące udziału wykonawców, dostaw i usług z państw trzecich w polskich przetargach. Nowelizacja ustawy Pzp wprowadza m.in. obowiązek traktowania na równi z polskimi wykonawcami wykonawców z UE i z krajów objętych umowami międzynarodowymi w zakresie zamówień publicznych. Brak określenia zasad dopuszczenia wykonawców z państw trzecich do danego postępowania skutkuje automatycznym odrzuceniem ich ofert. Zamawiający nie ma obowiązku określać w dokumentacji dodatkowych regulacji związanych z nowymi przepisami, jednak stosowne postanowienia mogą uporządkować i uprościć prowadzone postępowanie. Sprawdź, jakie zapisy warto uwzględnić w SWZ w związku z nowelizacją.
- Od 9 września 2025 r. zamawiający muszą stosować nowe przepisy Pzp dotyczące udziału wykonawców, dostaw i usług z państw trzecich. Nowelizacja ma na celu zapewnienie równego traktowania wykonawców z UE oraz państw objętych umowami międzynarodowymi o wzajemnym dostępie do rynku zamówień publicznych.
- Art. 16a Pzp nakłada na zamawiających obowiązek równego traktowania wykonawców z krajów należących do Porozumienia WTO GPA lub innych umów międzynarodowych, których stroną jest UE. Dzięki temu wykonawcy z tych państw będą mieli takie same prawa jak podmioty unijne.
- Zgodnie z art. 16b Pzp zamawiający może dopuścić do udziału w postępowaniu wykonawców z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych. Może to uczynić poprzez odpowiednie zapisy w SWZ lub ogłoszeniu o zamówieniu, wskazując zakres dopuszczenia i warunki udziału.
- Brak wyraźnego dopuszczenia wykonawców z państw trzecich w dokumentacji skutkuje automatycznym odrzuceniem ich ofert. Wynika to wprost z art. 226 ust. 1 pkt 5a Pzp, który stanowi podstawę do odrzucenia oferty wykonawcy z niedopuszczonego państwa trzeciego.
- Zamawiający ma również prawo określić, czy wykonawcy mogą korzystać z podmiotów udostępniających zasoby lub podwykonawców z państw trzecich. W tym zakresie może sprecyzować, czy takie rozwiązania są dopuszczalne oraz jakie warunki muszą spełnić.
- Brak jednoznacznych postanowień w SWZ w zakresie podmiotów trzecich i podwykonawców może prowadzić do niejasności interpretacyjnych i sporów. W takich przypadkach zamawiający nie ma oczywistej podstawy do odrzucenia oferty, co może skutkować ryzykiem odwołań i zaskarżeń.
- Aby uniknąć sporów, zaleca się zamieszczenie w SWZ precyzyjnych zapisów określających, czy zamawiający dopuszcza wykonawców, podwykonawców lub podmioty trzecie z państw trzecich. Warto również przytoczyć treść art. 16a Pzp i przewidzieć sankcje za naruszenie tych zasad.
- W przypadku braku dopuszczenia wykonawców z państw trzecich, złożenie przez nich oferty lub udział w konsorcjum będzie skutkowało jej odrzuceniem. Analogicznie, oferta wykonawcy korzystającego z zasobów lub podwykonawców z takich państw może być uznana za niezgodną z warunkami udziału w postępowaniu.
- Nowe przepisy obejmują również dalszych podwykonawców, co oznacza, że zamawiający może określić ograniczenia nie tylko wobec wykonawcy głównego, ale też wobec łańcucha podwykonawców. Wprowadzenie takich regulacji zwiększa kontrolę nad realizacją zamówienia.
- Podstawą prawną zmian jest ustawa z 9 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2025 poz. 1165). Przepisy te mają na celu dostosowanie polskiego rynku zamówień do unijnych standardów ochrony uczciwej konkurencji i transparentności.
Temat nowelizacji z 9 września 2025 r. i jej praktycznego stosowania w bieżących postępowaniach to źródło wielu wątpliwości i pytań. Spotkaj się z nami podczas panelu dyskusyjnego na ten temat w trakcie III Ogólnopolskiej Konferencji Zamówień Publicznych Portalu ZP. Zyskaj jasne wskazówki i porady i bądź pewien podejmowanych decyzji. Serdecznie zapraszamy na naszą konferencję, która odbędzie się online 26.11.2025 r. w godz. 9–16. To wydarzenie, podczas którego uczestnicy mają szansę zdobyć wiedzę i skorzystać z praktycznych porad doświadczonych specjalistów w obszarze zamówień publicznych. Podczas konferencji:
- poznasz skutki nowych regulacji dotyczących składania ofert przez wykonawców z tzw. państw trzecich oraz obowiązki wykonawców i zamawiających związane z tymi przepisami,
- zyskasz pewność, jak właściwie przygotować się do rozpraw zdalnych w Krajowej Izbie Odwoławczej,
- dowiesz się, jak będzie wyglądała certyfikacja wykonawców w praktyce,
- otrzymasz odpowiedzi na pytania od ekspertów i praktyków rynku.
Sprawdź szczegółową agendę, prelegentów i ZAREJESTRUJ SWÓJ UDZIAŁ.
Nowelizacja Pzp z 9 lipca 2025 r. – nowe obowiązki od 9 września
Na mocy ustawy z 9 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych od 9 września br. obowiązują nowe przepisy, w tym:
1) art. 16a Pzp – wprowadza obowiązek równego traktowania wykonawców, dostaw, usług i robót z państw trzecich będących stronami Porozumienia WTO GPA lub innych umów międzynarodowych, których stroną jest UE;
2) art. 16b Pzp – daje zamawiającemu możliwość określenia w SWZ lub ogłoszeniu zasad udziału wykonawców z tzw. państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych, w tym jako samodzielnych wykonawców, członków konsorcjów, podmiotów udostępniających zasoby oraz podwykonawców;
3) art. 226 ust. 1 pkt 5a Pzp – regulacja stanowiąca podstawę odrzucenia oferty, jeżeli została złożona przez wykonawcę z państwa trzeciego niebędącego stroną umowy międzynarodowej, chyba że zamawiający dopuścił taką możliwość w trybie art. 16b ust. 1 pkt 1 lub 2 Pzp.
Udział wykonawców spoza UE w postępowaniach – nowe uprawnienia zamawiającego z art. 16b Pzp
Zamawiający może umożliwić wykonawcy z państwa trzeciego udział w swoim postępowaniu. W tym celu określa w dokumentach zamówienia lub ogłoszeniu o zamówieniu, że:
- o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się również wykonawcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą oraz mają siedzibę albo miejsce zamieszkania w innych państwach niż państwa UE oraz państwa będące stronami Porozumienia Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych lub stronami innych umów międzynarodowych gwarantujących na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, których stroną jest Unia Europejska,
- o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy wspólnie z wykonawcami pochodzącymi z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych.
Brak dopuszczenia do udziału w postępowaniu podmiotów z tzw. państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych poprzez jednoznaczne i precyzyjne zapisy SWZ będzie skutkować odrzuceniem oferty złożonej przez takiego wykonawcę niejako z automatu (bez konieczności powoływania się na zapisy SWZ).
Regulacje dotyczące podmiotów trzecich i podwykonawców z państw trzecich
Poza dopuszczeniem wykonawców z państw trzecich do udziału w postępowaniu, zamawiający ma również prawo określić w dokumentach zamówienia, że:
- wykonawcy mogą polegać na zdolnościach lub sytuacji podmiotów udostępniających zasoby, o których mowa w art. 118 ust. 1 Pzp, pochodzących z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- wykonawcy mogą powierzyć wykonanie części zamówienia podwykonawcom pochodzącym z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- podwykonawcy mogą powierzyć wykonanie części zamówienia dalszym podwykonawcom pochodzącym z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych.
Uprawnienie to wynika z regulacji art. 16b ustawy Pzp.
Brak zapisów w SWZ a ryzyko niejednoznaczności i sporów
Brak zapisów w dokumentacji oznacza, że zamawiający nie dopuszcza przytoczonych wyżej rozwiązań w zakresie podwykonawców i podmiotów trzecich. Jak ocenić wówczas ofertę, w której wykonawca powołał się na zasoby podmiotów z państw trzecich lub wskazał podwykonawcę z takiego państwa?
W takim przypadku nie sformułowano wprost podstawy do odrzucenia oferty, gdyż art. 226 ust. 11 pkt 5a Pzp wskazuje jedynie konieczność odrzucenia oferty złożonej przez wykonawcę z państwa trzeciego.
Można oczywiście rozważać zasadność powołania się w takich okolicznościach na niezgodność oferty z przepisami ustawy Pzp, które analizowane przez pryzmat SWZ, wskazują na brak prawa wykonawcy do podejmowania ww. czynności bez jednoznacznego dopuszczenia przez zamawiającego. Powyższe może jednak prowadzić do niejednoznaczności i sporów i nie wynika wprost z przepisów ustawy.
Co zamawiający powinien wpisać do SWZ po nowelizacji?
Aby uniknąć problemów na etapie oceny ofert wykonawców, którzy powołują podwykonawców i podmioty trzecie z państw trzecich, do czasu wypracowania wytycznych w zakresie stosowania nowych regulacji, zalecam:
- Zacytowanie w SWZ treści art. 16a ustawy Pzp.
- Określenie wprost, czy zamawiający dopuszcza czy nie dopuszcza, by:
- o udzielenie zamówienia ubiegali się wykonawcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą oraz mają siedzibę albo miejsce zamieszkania w innych państwach niż państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz innych niż państwa będące stronami Porozumienia Światowej Organizacji Handlu w sprawie zamówień rządowych lub stronami innych umów międzynarodowych gwarantujących na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, których stroną jest Unia Europejska;
- o udzielenie zamówienia ubiegali się wykonawcy wspólnie z wykonawcami pochodzącymi z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- wykonawcy polegali na zdolnościach lub sytuacji podmiotów udostępniających zasoby, o których mowa w art. 118 ust. 1, pochodzących z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- wykonawcy powierzyli wykonanie części zamówienia podwykonawcom pochodzącym z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- podwykonawcy powierzyli wykonanie części zamówienia dalszym podwykonawcom pochodzącym z państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych.
- Sformułowanie precyzyjnych zapisów umowy w zakresie dopuszczalnego podwykonawstwa i sankcji dla wykonawcy w przypadku naruszenia tych postanowień.
Jakie konsekwencje grożą wykonawcy – przykłady podstaw odrzucenia oferty
W przypadku braku dopuszczenia zacytowanych powyżej rozwiązań, warto wskazać konsekwencje dla wykonawcy, np.:
- odrzucenie oferty w trybie art. 226 ust. 1 pkt 5a w przypadku złożenia ofert samodzielnie lub wspólnie przez podmioty z tzw. państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych;
- odrzucenie oferty w trybie art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b poprzez uznanie, że wykonawca, który polega na zdolnościach podmiotów z tzw. państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych nie spełnia warunków udziału w postępowaniu;
- odrzucenie oferty w trybie art. 226 ust. 1 pkt 5 poprzez uznanie, że wykonawca, który powierza wykonanie części zamówienia podmiotowi z tzw. państw trzecich niebędących stronami umów międzynarodowych, pozostaje niezgodna z warunkami zamówienia.
Przedstawione powyżej rozwiązania stanowią moją indywidualną interpretację nowych przepisów i należy je na bieżąco konfrontować z wytycznymi doktryny czy UZP.
Najczęściej zadawane pytania: nowe obowiązki w SWZ po nowelizacji Pzp 2025
Poniżej znajdziesz podsumowanie nowych regulacji w formie dziewięciu Q&A.
1. Kiedy zaczęły obowiązywać nowe przepisy Pzp dotyczące wykonawców z państw trzecich?
Nowe regulacje obowiązują od 9 września 2025 r., zgodnie z ustawą z 9 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych. Od tego dnia zamawiający muszą stosować nowe art. 16a, 16b i 226 ust. 1 pkt 5a Pzp.
2. Czego dotyczą nowe obowiązki zamawiającego w SWZ?
Zamawiający mają obowiązek równego traktowania wykonawców z UE i z państw trzecich będących stronami umów międzynarodowych o równym i wzajemnym dostępie do zamówień publicznych, a także możliwość określenia zasad dopuszczenia wykonawców spoza UE w SWZ lub ogłoszeniu o zamówieniu.
3. Czym są „państwa trzecie” w rozumieniu przepisów Pzp?
„Państwa trzecie” to kraje nienależące do Unii Europejskiej i niebędące stronami Porozumienia WTO GPA lub innych umów międzynarodowych gwarantujących wzajemny dostęp do rynku zamówień publicznych.
4. Czy zamawiający musi dopuścić do przetargu wykonawców spoza UE?
Nie. Zamawiający może, ale nie musi dopuścić wykonawców z państw trzecich. Decyzję należy jasno wskazać w SWZ – brak takiego zapisu oznacza automatyczne niedopuszczenie tych wykonawców do udziału w postępowaniu.
5. Co się stanie, jeśli zamawiający nie zamieści żadnych zapisów o państwach trzecich w SWZ?
Brak wyraźnych postanowień oznacza, że oferta wykonawcy z państwa trzeciego zostanie odrzucona automatycznie, zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 5a Pzp, bez konieczności dodatkowego uzasadnienia.
6. Jakie zapisy warto dodać do SWZ po nowelizacji z 9 września br.?
Zaleca się:
- przytoczyć treść art. 16a Pzp,
- wskazać wprost, czy dopuszcza się wykonawców z państw trzecich,
- określić zasady udziału podmiotów udostępniających zasoby i podwykonawców spoza UE,
- dodać sankcje za naruszenie tych zasad w umowie.
7. Czy przepisy obejmują również podwykonawców i podmioty trzecie?
Tak. Zamawiający może określić, czy podwykonawcy i dalsi podwykonawcy z państw trzecich mogą uczestniczyć w realizacji zamówienia oraz czy można korzystać z ich zasobów.
8. Jakie są konsekwencje złożenia oferty przez wykonawcę z państwa trzeciego lub z udziałem podwykonawcy/podmiotu trzeciego z państwa trzeciego, gdy zamawiający nie umożliwił udziału takich podmiotów w przetargu?
Taka oferta podlega odrzuceniu w trybie:
- art. 226 ust. 1 pkt 5a – gdy wykonawca pochodzi z państwa trzeciego,
- art. 226 ust. 1 pkt 2 lit. b – gdy polega na zasobach podmiotów z państw trzecich,
- art. 226 ust. 1 pkt 5 – gdy korzysta z niedozwolonych podwykonawców.
9. Jaka jest podstawa prawna nowych obowiązków?
Podstawa prawna: ustawa z 9 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U. poz. 1165).
Podstawa prawna
- ustawa z 9 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U. 2025 poz. 1165).
Powiązane treści
