Wyjaśnienie rażąco niskiej ceny w zamówieniach publicznych (przewodnik dla wykonawców)

Stan prawny na dzień: 15.10.2025
Wyjaśnienia rażąco niskiej ceny w praktyce wykonawcy

Na etapie badania ofert wykonawca może otrzymać wezwanie do złożenia wyjaśnień dotyczących zaoferowanej ceny lub kosztu (art. 224 Pzp). To moment kluczowy: od jakości i kompletności odpowiedzi zależy utrzymanie oferty w postępowaniu, a w konsekwencji szansa na uzyskanie zamówienia. Problem w tym, że pojęcie „rażąco niskiej ceny” bywa niejednoznaczne – pojawiają się pytania o to, co konkretnie wykazać, jakimi obliczeniami się posłużyć i jakie dowody dołączyć, by uniknąć odrzucenia wg Prawa zamówień publicznych. W artykule znajdziesz zestaw wskazówek, jak przygotować skuteczną odpowiedź na wezwanie do wyjaśnienia RNC oraz wzór wyjaśnień w pdf.

W tym artykule

Ten poradnik przekłada wymagania ustawowe na praktyczne kroki i narzędzia. Znajdziesz w nim m.in.:

  • informacje, jak poprawnie odczytać wezwanie (co wynika z jego treści i na czym skupić swoje wyjaśnienia),
  • strukturę skutecznych wyjaśnień: teza → metodologia → kalkulacje → dowody → podsumowanie,
  • wskazówki dotyczące kalkulacji typowych dla dostaw, usług i robót (w tym ceny jednostkowe, rb/h, „pełny koszt pracodawcy”, dodatki, rezerwy),
  • katalog dowodów, których załączenie do wyjaśnień warto rozważyć (oferty/umowy z dostawcami, kalkulacje kosztowe, dokumenty kadrowo-płacowe, grafiki i ewidencje czasu, potwierdzenia stawek/ulg itp.),
  • najczęstsze błędy w wyjaśnieniach prowadzące do odrzucenia oferty (ogólniki bez liczb i dowodów, niepełne kalkulacje, niespójność danych) i sposoby, by ich uniknąć,
  • wzory pism wyjaśnień rażąco niskiej ceny w .pdf i .doc, które można od razu wykorzystać w przetargu, by przygotować własną odpowiedź na wezwanie zamawiającego,
  • orzecznictwo, którym możesz się posiłkować, przygotowując swoje wyliczenia ceny i odpowiedź na wezwanie.

O czym warto pamiętać?

  • Wezwanie z art. 224 Pzp to moment krytyczny. Od kompletności i weryfikowalności wyjaśnień wykonawcy zależy utrzymanie oferty w postępowaniu. „Cena rażąco niska” nie ma jednej definicji – trzeba ją wykluczyć liczbami i dowodami, nie deklaracjami.
  • Kiedy zamawiający odrzuca ofertę z powodu zaniżonej ceny? Na podstawie art. 226 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 224 ust. 6 Pzp – gdy wykonawca nie złoży wyjaśnień w terminie albo gdy złożone wyjaśnienia z dowodami nie uzasadniają poziomu ceny/kosztu. Informacja o odrzuceniu przekazywana jest – co do zasady – wraz z wyborem oferty najkorzystniejszej (art. 253 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych).
  • Wyjaśnienia ceny ofertowej (razem z dowodami) złożone po terminie są bezskuteczne – nie podlegają uwzględnieniu. O przedłużenie terminu można wnioskować tylko przed jego upływem; brak zgody oznacza konieczność złożenia pełnego materiału w dacie pierwotnej.
  • Zakres odpowiedzi wykonawcy wyznacza treść wezwania do wyjaśnienia rażąco niskiej ceny sporządzonego przez zamawiającego. W trybie obligatoryjnym (art. 224 ust. 2 pkt 1 Pzp) zwykle wyjaśnia się całą cenę, bo próg 30% uruchamia ogólne wezwanie. W trybie fakultatywnym (art. 224 ust. 1 Pzp) odpowiedź musi precyzyjnie trafić we wskazane elementy kalkulacji – teza → metoda → liczby → dowody.
  • Ciężar dowodu w kwestii RNC spoczywa na wykonawcy. W kalkulacji ceny trzeba odwzorować wymagania SWZ i umowy m.in. wykazując ceny za: personel z obciążeniami, materiały i sprzęt, logistykę, BHP/ubezpieczenia/licencje, nadzór, serwis/gwarancję oraz podatki i marżę. Każdy istotny składnik wymaga wykazania założenia, sposobu kalkulacji, wartości liczbowej i odpowiadającego mu dowodu.
  • Ogólniki nie wystarczą – liczą się liczby i dokumenty. KIO akcentuje, że sama deklaracja, iż oferujemy cenę rynkową, nie broni oferty; trzeba wykazać mechanikę kalkulacji i realność kosztów (por. m.in. wyrok o sygn. akt KIO 1366/24). Drobne, nieistotne omyłki nie przesądzają od razu o odrzuceniu oferty, jeśli całość jest spójna i przekonująca (wyrok z 23.09.2024 r. o sygn. akt KIO 3203/24). Jednak ogólnikowe wyjaśnienia z pewnością nie uratują oferty w przetargu.
  • Porównanie ceny do budżetu zamawiającego nie ma znaczenia. W procedurze RNC liczą się koszty i sposób ich obliczenia, a nie to, jakie środki zaplanował zamawiający. Odniesieniem jest wartość szacunkowa i realne koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę.
  • Zysk wykonawcy może być niski lub symboliczny. Cena nie jest rażąco niska, tylko dlatego że marża jest niewielka – istotne, by pokrywała koszty (sygn. akt KIO 3637/21). Strata na kontrakcie lub brak pokrycia kosztów uruchamia przesłankę RNC.
  • Cena opcji też podlega wyjaśnieniu. Wezwanie dotyczące ceny realizacji zamówienia obejmuje, co do zasady, także część opcjonalną; brak jej uzasadnienia grozi odrzuceniem (por. wyrok o sygn. akt KIO 1767/22). Wyjaśnienia muszą uwzględniać komplet świadczeń, nie tylko zakres podstawowy.
  • Dowody są kluczowe zwłaszcza przy cenach poniżej rynku. Przy usługach trzeba wykazać minimalne koszty pracy i zgodność z prawem pracy/ZUS (art. 224 ust. 3 pkt 6 i ust. 4 Pzp; por. wyrok o sygn. akt KIO 1817/24). W dostawach – należy potwierdzić rabaty/warunki handlowe; forma dowodu jest wtórna wobec jego adekwatności (wyrok o sygn. akt KIO 3408/24).
  • Kiedy i gdzie składać materiał dowodowy w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego? Kalkulacje i dokumenty można przygotować dopiero na etapie wyjaśnień – nie muszą być załączane do oferty, jeśli SWZ tego nie wymaga. Jednak składanie dowodów w kontekście rażąco niskiej ceny dopiero w odwołaniu jest spóźnione (wyrok KIO z 18.06.2024 r.; sygn. akt KIO 1804/24).
  • W wyjaśnieniach należy wykazać płacę zasadniczą (co najmniej minimum), dodatki (nocne, święta, nadgodziny), absencje i rezerwy, składki i fundusze pracodawcy, PPK, BHP/medycynę pracy, koszty HR/koordynacji i mobilności – zgodnie z SWZ.
  • Ujawnienie podwykonawców dopiero w wyjaśnieniach, co do zasady, nie eliminuje oferty, o ile nie narusza zastrzeżeń zamawiającego o konieczności osobistego wykonania prac.
  • Świadczenie czynności w zamówieniu przez właściciela/wspólnika/zarząd nie wymaga etatu – koszt ich pracy należy ustalić adekwatnie, z poszanowaniem wymogów minimalnego wynagrodzenia, przy czym sam zysk nie podlega limitom.
  • Zamawiający może ponowić wezwanie, gdy obiektywnie wymaga doprecyzowania zakresu lub nowych wątpliwości wynikłych z już złożonych wyjaśnień (por. wyroki o sygn. akt KIO 466/17, 792/20, 115/22, 1817/24). Ponowne wezwanie nie może służyć „ratowaniu” lakonicznych odpowiedzi ani dosyłaniu dowodów po terminie.
  • Wyjaśnienia składa się pisemnie w rozumieniu art. 7 pkt 16 Pzp – także elektronicznie, w zależności od odpuszczonej przez zamawiającego formy komunikacji. Trzeba zadbać o spójny układ (teza–metoda–kalkulacje–dowody–podsumowanie) i jednoznaczne odwołania do załączników.

Pozostało jeszcze 89% treści

Aby zobaczyć cały artykuł, zaloguj się lub zamów dostęp.

Nie jesteś jeszcze użytkownikiem Portalu?

Zamów już teraz pełny dostęp do portalu i korzystaj z:

  • 4 519 fachowych porad prawnych
  • możliwości zadawania 3 własnych pytań w miesiącu
  • codziennie aktualizowanej bazy ponad 650 000 przetargów
  • nielimitowanej możliwości ustawienia alertów i powiadomień o nowych przetargach
  • ponad 200 wzorów dokumentów
  • 22 szkoleń wideo na tematy związane z Pzp
  • wyroków KIO oraz słownika kodów CPV

Zamów dostęp

Masz dostęp do portalu?

Zaloguj się.

Adres e-mail:

Hasło

Nie pamiętam hasła
Katarzyna Bełdowska

Katarzyna Bełdowska

Ekspert z zakresu zamówień publicznych, wieloletni praktyk działający zarówno po stronie zamawiających jak i wykonawców, autor licznych profesjonalnych publikacji z dziedziny zamówień publicznych, w...