TAJEMNICA PRZEDSIĘBIORSTWA

Zastrzeżenie określonych informacji jako tajemnicy przedsiębiorstwa pozwala zachować poufność istotnych danych, takich jak know-how, strategie cenowe czy warunki finansowe oferty. Jednak nie każda informacja może zostać skutecznie objęta taką ochroną i nie każdą zastrzeżoną daną zamawiający musi chronić. Prawo zamówień publicznych mówi, że postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne a zamawiający może ograniczyć dostęp do informacji związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia tylko w przypadkach określonych w ustawie.

Jednocześnie przepisy mówią, że nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu regulacjiu.o.z.n.k,jeżeli wykonawca, wraz z przekazaniem takich informacji, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane oraz wykazał, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.

Wykonawca nie może zastrzec informacji, o których mowa w art. 222 ust. 5 ustawy Pzp, o czym mowa dalej.

Pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa zostało zdefiniowane w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z tym przepisem, przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne dla osób zwykle zajmujących się tym rodzajem informacji, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

Aby dane mogły być uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa, muszą zatem spełniać łącznie trzy główne przesłanki:

1)       poufność informacji – informacje nie mogą być powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się takimi danymi ani łatwo dostępne dla takich osób;

2)       wartość gospodarcza – informacje mają charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny lub muszą przedstawiać inną wartość z punktu widzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcy;

3)       podjęcie działań zabezpieczających – przedsiębiorca musi wykazać, że wdrożył realne, skuteczne i niezbędne działania w celu zachowania poufności informacji.

Spełnienie powyższych warunków jest niezbędne do skutecznej ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa zarówno w relacjach cywilnoprawnych, jak i w toku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.

Samo oznaczenie informacji jako „tajne” nie wystarcza – niezbędne jest również uzasadnienie zastrzeżenia i wykazanie, że informacje te spełniają ustawowe kryteria tajemnicy przedsiębiorstwa.

Zgodnie z art. 18 ust. 3 ustawy Pzp to wykonawca ma obowiązek wykazać, że zastrzeżone informacje rzeczywiście stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. W praktyce oznacza to konieczność złożenia stosownego oświadczenia oraz przedstawienia uzasadnienia zawierającego m.in. informacje o podjętych środkach ochrony, wartości gospodarczej informacji i ich niedostępności publicznej. Brak uzasadnienia może skutkować uznaniem zastrzeżenia za nieskuteczne.

Zamawiający nie jest związany oświadczeniem wykonawcy i ma obowiązek zweryfikować zasadność zastrzeżenia informacji jako tajemnicy przedsiębiorstwa. W przypadku wątpliwości, zamawiający może wezwać wykonawcę do uzupełnienia lub wyjaśnienia złożonych dokumentów.

Jeśli uzna, że wykonawca nie wykazał zasadności zastrzeżenia określonych informacji jako tajemnicy przedsiębiorstwa, ma prawo je odtajnić i udostępnić pozostałym uczestnikom postępowania.

Taki wniosek wynika z orzeczenia Sądu Najwyższego z 21 października 2005 r. (sygn. akt III CZP 74/05), w którym stwierdzono, że obowiązkiem zamawiającego jest weryfikowanie, czy zastrzeżone przez wykonawcę informacje rzeczywiście stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Następstwem stwierdzenia bezskuteczności zastrzeżenia jest wyłączenie zakazu ujawniania zastrzeżonych informacji.

W sytuacji odtajniania informacji zamawiający powinien poinformować wykonawcę o zamiarze ujawnienia zastrzeżonych danych i – o ile to możliwe – zapewnić mu możliwość odniesienia się do tej decyzji. Działanie zamawiającego podlega ocenie Krajowej Izby Odwoławczej w przypadku wniesienia odwołania.

Wykonawca nie ma prawa zastrzec określonych danych a zamawiający odtajnia je bez konieczności szczegółowej analizy. Chodzi o informacje z oferty na temat nazw albo imion i nazwisk oraz siedzib lub miejsc prowadzonej działalności gospodarczej albo miejsc zamieszkania wykonawców oraz cen lub kosztów zawartych w ofertach.

W praktyce zamówień publicznych często dochodzi do błędnego lub nadmiernego zastrzegania informacji. Do typowych błędów należą:

• zastrzeganie całej oferty lub formularza cenowego bez szczegółowego uzasadnienia,
• brak wykazania, że informacje są nieznane publicznie,
• powoływanie się na „strategię firmy” bez konkretyzacji wartości gospodarczej informacji,
• zastrzeganie danych, które są obowiązkowo ujawniane na mocy przepisów ustawy Pzp.

Takie praktyki mogą zostać zakwestionowane zarówno przez zamawiającego, jak i innych wykonawców, co w konsekwencji może prowadzić do odtajnienia zastrzeżonych danych.

Poniżej zamieszczamy kilka cytatów z orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej w temacie tajemnicy przedsiębiorstwa zastrzeganej w ofertach:

• „(…) Co do zasady informacje o posiadanych przez daną osobę uprawnieniach budowlanych są informacjami jawnymi, podobnie jak dokumenty potwierdzające te uprawnienia, trudno tutaj zatem w ogóle mówić o ich poufnym charakterze. Z kolei doświadczenie, jakim legitymują się wskazane osoby, to doświadczenie zdobyte w inwestycjach publicznych, w związku z czym wątpliwa jest poufność danych takich jak okres trwania danej roboty budowlanej czy zajmowane przez daną osobę stanowisko" (wyrok KIO o sygn. akt KIO 860/19);
• „Fakt pozostawania przez podmioty prywatne w relacjach handlowych i informacje ujawniające istotne elementy ich współpracy mają charakter handlowy i organizacyjny przedsiębiorstwa oraz wyczerpują definicję tajemnicy przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów u.o.z.n.k” (wyrok KIO z 28 lutego 2022 r., sygn. akt KIO 245/22);
• „Ewentualnemu zastrzeżeniu tajemnicy przedsiębiorstwa podlegają informacje zawarte w dokumentach, a nie całe dokumenty. Jeśli ich fragmenty nie zawierają informacji spełniających kryteria tajemnicy przedsiębiorstwa, to nie powinny być zastrzegane jako tajemnica przedsiębiorstwa” (wyrok KIO z 8 lutego 2022 r. (sygn. akt KIO 197/22);
• „Załączone przez wykonawcę do oferty dokumenty w postaci polityki bezpieczeństwa, regulaminu pracy czy umowy o pracę stanowią jedynie wyciągi i wzory dokumentów i nie zawierają żadnych informacji o charakterze technicznym, technologicznym, organizacyjnym czy posiadającym wartość gospodarczą, która zasługiwałaby na ochronę jako tajemnica przedsiębiorstwa” (wyrok KIO z 6 października 2020 r., sygn. akt KIO 2331/20).

Zobacz także: CZYN NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI, OFERTA, WYKONAWCA, ZAMAWIAJĄCY, PROTOKÓŁ, INFORMACJA PUBLICZNA, TAJEMNICA HANDLOWA, INTERES BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA