INTERES BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Bezpieczeństwo państwa to stan, który umożliwia sprawne funkcjonowanie państwa. Jest to ogół warunków i instytucji chroniących życie, zdrowie i mienie obywateli, ustrój oraz suwerenność państwa przed zjawiskami groźnymi dla ładu prawnego oraz mogącymi zakłócić normalne funkcjonowanie obywateli. Pojęcie to odnosi się do bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. W powyższy sposób pojęcie bezpieczeństwa państwa zdefiniowane zostało przez prezesa UZP w odpowiedzi na interpelację nr 31709 w sprawie zwolnienia nabywania urządzeń typu dron z procedur ustawy Prawo zamówień publicznych.

Do kwestii dokonywania oceny pojęcia strategicznego interesu bezpieczeństwa państwa Urząd Zamówień Publicznych odniósł się w opracowaniu pt. „Wyłączenie ustawy przy zamówieniach na uzbrojenie, objętych tajemnicą państwową oraz jeżeli wymaga tego istotny interes bezpieczeństwa państwa”.

Wskazano tam, m.in że „(…) Interpretacji [interesu bezpieczeństwa państwa] powinien dokonywać zamawiający w procesie stosowania prawa, mając na uwadze okoliczności faktyczne danej sprawy. Ważne w procesie stosowania pojęć nieostrych jest to, aby miały one podstawę aksjologiczną, z której wynika konkretny normatywny imperatyw. Pojęcie nieostre nie może być traktowane jak pojęcie, które stwarza możliwość traktowania go w sposób dowolny. Na organach stosujących prawo ciąży więc obowiązek identyfikacji ich treści z uwzględnieniem wartości i standardów konstytucyjnie chronionych”.

W opinii UZP zamówienie dotyczące istotnego interesu bezpieczeństwa państwa wystąpi w szczególności, gdy dotyczy ono takich wartości jak:

• suwerenność,
• międzynarodowa pozycja,
• niepodległość,
• nienaruszalność terytorium,
• obronność państwa.

Wedle wytycznych UZP w kwestii możliwości zastosowania właściwych wyłączeń, podkreślono, że możliwość odstąpienia od stosowania przepisów ustawy Pzp istnieje tylko i wyłącznie wtedy, gdy ze względu na bezpieczeństwo publiczne albo istotny interes bezpieczeństwa państwa będziemy mieli do czynienia z koniecznością odstąpienia od jej stosowania, o czym świadczy użyte w przepisie wyrażenie „wymaga”.

Tym samym, pomiędzy istnieniem istotnego interesu bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa publicznego, a odstąpieniem od stosowania ustawy Pzp musi zachodzić związek przyczynowo-skutkowy.

W ustawie Pzp o interesie bezpieczeństwa państwa mowa jest w przepisach dotyczących wyłączeń stosowania ustawy. Ustawodawca wskazał, że przepisów ustawy nie stosuje się do:

• zamówień lub konkursów jeżeli wymaga tego istotny interes bezpieczeństwa państwa, w zakresie, w jakim ochrona istotnych interesów bezpieczeństwa państwa nie może zostać zagwarantowana w inny sposób, w szczególności z zastosowaniem przepisów dotyczących zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy Pzp),
• zamówień, dotyczących produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, o których mowa w art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, jeżeli wymaga tego podstawowy interes bezpieczeństwa państwa, a udzielenie zamówienia bez zastosowania ustawy nie wpłynie negatywnie na warunki konkurencji na rynku wewnętrznym w odniesieniu do produktów, które nie są przeznaczone wyłącznie do celów wojskowych w zakresie, w jakim ochrona podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa nie może zostać zagwarantowana w inny sposób, w szczególności z zastosowaniem przepisów dotyczących zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa (art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp),
• zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, w przypadku których stosowanie przepisów ustawy zobowiązywałoby zamawiającego do przekazania informacji, których ujawnienie jest sprzeczne z podstawowymi interesami bezpieczeństwa państwa (art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy Pzp).

Ochrona interesu bezpieczeństwa państwa może ponadto zgodnie z przepisami Pzp stanowić:

• przesłankę odrzucenia oferty. W ustawie określono, że zamawiający może odrzucić ofertę, jeśli jej przyjęcie naruszałoby bezpieczeństwo publiczne lub istotny interes bezpieczeństwa państwa, a tego bezpieczeństwa lub interesu nie można zagwarantować w inny sposób (art. 226 ust. 1 pkt 16 ustawy Pzp);
• podstawę odstąpienia przez zamawiającego od zawartej umowy w sprawie zamówienia publicznego. Chodzi o przypadki, gdy dalsze wykonywanie umowy może zagrozić istotnemu interesowi bezpieczeństwa państwa (art. 456 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp);
• powód odstąpienia przez zamawiającego od uwzględnienia zamówienia w planie postępowań, jeżeli przemawia za tym istotny interes bezpieczeństwa państwa lub ochrona informacji niejawnych (art. 23 ust. 5 ustawy Pzp).

Co więcej, w przypadku zamówień w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa, zamawiający może również określić w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia szczególne wymagania dotyczące realizacji zamówienia – prawo zweryfikowania lub odsunięcia pracowników wykonawcy, którzy mają brać udział w realizacji zamówienia, jeżeli:

• wymaga tego ochrona podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa albo
• jest to konieczne w celu podniesienia bezpieczeństwa realizowanych zamówień (art. 407 pkt 2 ustawy Pzp).

Dodatkowo, zgodnie z art. 554 ust. 7 ustawy Pzp, Krajowa Izba Odwoławcza nie może unieważnić umowy, jeżeli mogłoby to stanowić istotne zagrożenie dla szerszego programu obronności lub bezpieczeństwa państwa niezbędnego ze względu na interesy związane z bezpieczeństwem Rzeczypospolitej Polskiej.

Zobacz także: INFORMACJE NIEJAWNE, INFORMACJE PUBLICZNE, ZAMÓWIENIA W DZIEDZINACH OBRONNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA