Wzrost cen paliwa a umowa o zamówienie publiczne – co może zrobić wykonawca, który traci na kontrakcie?
Wielu wykonawców, którzy realizują umowy o zamówienia publiczne, zgłasza problemy z rentownością kontraktów. Między innymi wskutek kolosalnych wzrostów cen paliwa i energii nie są oni w stanie wykonywać zamówienia na warunkach, na jakie zgodzili się w umowach. Co w takich sytuacjach powinien zrobić wykonawca? Kiedy i na jakiej podstawie możliwa jest zmiana kontraktu? Czy wolno go rozwiązać za porozumieniem stron? Co zrobić, gdy zamawiający nie zgadza się ani na aneks ani na zakończenie współpracy? Sprawdź w poniższym artykule.
W opisanej trudnej sytuacji rynkowej można rozważyć zmiany umowy na podstawie art. 455 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp. Wykonawca powinien poinformować we wniosku o okolicznościach, w jakich się znalazł. W tym celu powinien przekazać stosowne pismo do zamawiającego. Regulacje prawa nie wskazują, w jakim terminie zamawiający powinien rozpatrzyć taki wniosek. We wniosku trzeba wykazać faktyczny wzrost cen i ich wpływ na koszty realizacji zamówienia.
Zmiana wynagrodzenia wykonawcy w umowie o zamówienie publiczne – kiedy jest możliwa?
Wzrost wynagrodzenia powinien być adekwatny do realnego wzrostu kosztów, a zatem zalecam jego należyte oszacowanie. Warto poinformować zamawiającego o sugerowanych wariantach rozwiązania sprawy np. aneks do umowy, rozwiązanie umowy za porozumieniem stron. W przypadku negatywnej odpowiedzi zamawiającego można zdecydować się na drogę sądową na podstawie art. 3571 Kodeksu cywilnego. Szczegóły wymienionych rozwiązań opisujemy poniżej.
Kiedy zmiana umowy o zamówienie publiczne jest dopuszczalna?
Zamawiający może zmienić umowę w sprawie zamówienia, tylko w przypadkach które wskazuje ustawa Pzp. Katalog okoliczności, które umożliwiają zmiany, określają art. 454 i 455 ustawy Pzp.
Wzrost cen paliw a zmiana umowy na odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych
Artykuł 455 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp wskazuje na tzw. zmiany niemożliwe do przewidzenia. Regulacja stanowi, że wolno zmienić umowę bez przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli są spełnione 3 warunki. Mianowicie:
1) konieczność zmiany umowy spowodowały okoliczności, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć,
2) zmiana nie modyfikuje ogólnego charakteru umowy,
3) wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy.
W przypadku bardzo dużych podwyżek cen paliwa warto złożyć wniosek o zmianę umowy z zastosowaniem właśnie tej przesłanki. Kierując wniosek, należy starannie oszacować poziom zmiany kosztów. Pismo wykonawcy powinno zostać zawierać szczegółowe wyliczenie kwotowe (np. szacowano X paliwa w cenie, wykorzystano X paliwa, pozostało X paliwa w cenie nowej itd.).
Z punktu widzenia praktyka – zamawiającego, im rzetelniejsze wyliczenie, tym większa szansa na zmianę.
Rozwiązanie umowy o zamówienie publiczne z uwagi na zmianę cen paliwa
Umowę o zamówienie publiczne można rozwiązać w przypadkach przewidzianych przepisami prawa. Możliwe będzie tutaj:
- odstąpienie od umowy na podstawie art. 456 ust. 1 ustawy Pzp oraz art. 395 kc w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy Pzp,
- porozumienie stron – art. 3531 kc w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy Pzp,
- wypowiedzenie umowy w przypadkach w niej określonych.
Jeżeli umowa przynosi stratę a zamawiający nie wyraża zgody na aneks, nie ma przeszkód, by rozwiązać umowę za porozumieniem stron. Jeżeli i na to zamawiający się nie zgadza, pozostaje ścieżka sądowa.
Waloryzacja sądowa lub rozwiązanie umowy przez sąd
Rozpatrujemy tutaj sytuację, gdy w umowie w sprawie zamówienia publicznego brak klauzul waloryzacyjnych. Przy czym nieprzewidywalna i nadzwyczajna zmiana stosunków spowodowała, że spełnienie świadczenia groziłoby jednej ze stron tj. wykonawcy rażącą stratą. W takim przypadku na podstawie art. 3571 kc wykonawca może domagać się tzw. waloryzacji sądowej lub rozwiązania umowy przez sąd. Waloryzację sądową może uzasadniać np. nadzwyczajny wzrost cen paliw czy materiałów budowlanych.
Możliwość dochodzenia przed sądem, aby dostosowano treść zobowiązania do nowych, zaistniałych po podpisaniu umowy warunków lub wystąpienia z żądaniem rozwiązania umowy, zależy od kumulatywnego spełnienia czterech przesłanek:
1) wystąpiła nadzwyczajna zmiana stosunków,
2) spełnienie świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziło jednej ze stron rażącą stratą,
3) istnieje związek przyczynowy między nadzwyczajną zmianą stosunków i nadmiernymi trudnościami lub groźbą rażącej straty w związku z realizacją zamówienia oraz
4) strony nie przewidywały ryzyka związanego ze zmianą stosunków na etapie zaciągania zobowiązania.
