Sankcyjne przesłanki wykluczenia z art. 7 „ustawy antyrosyjskiej” – czy trzeba je badać w każdym postępowaniu?
Czy w każdej procedurze – zarówno krajowej, jak i unijnej – zamawiający ma obowiązek weryfikować wykonawców pod kątem tzw. sankcyjnych podstaw wykluczenia z art. 7 ust. 1 ustawy „antyrosyjskiej”? W praktyce pojawiają się wątpliwości, czy pełny katalog tych przesłanek rzeczywiście należy stosować zawsze i niezależnie od wartości zamówienia. Aktualne stanowisko Urzędu Zamówień Publicznych oraz analiza przepisów potwierdzają jednak, że przesłanki te mają charakter samoistny i obligatoryjny – a ich badanie jest niezbędne w każdym postępowaniu prowadzonym na podstawie Pzp. W artykule wyjaśniamy, dlaczego tak jest oraz wskazujemy podstawy prawne i praktyczne konsekwencje dla zamawiających.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego, z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu prowadzonego na podstawie ustawy Pzp wyklucza się:
1) wykonawcę oraz uczestnika konkursu wymienionego w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisanego na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3;
2) wykonawcę oraz uczestnika konkursu, którego beneficjentem rzeczywistym w rozumieniu ustawy z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2023 r. poz. 1124 ze zm.) jest osoba wymieniona w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisana na listę lub będąca takim beneficjentem rzeczywistym od 24 lutego 2022 r., o ile została wpisana na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3;
3) wykonawcę oraz uczestnika konkursu, którego jednostką dominującą w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2023 r. poz. 120, 295 i 1598 oraz z 2024 r. poz. 619, 1685 i 1863) jest podmiot wymieniony w wykazach określonych w rozporządzeniu 765/2006 i rozporządzeniu 269/2014 albo wpisany na listę lub będący taką jednostką dominującą od 24 lutego 2022 r., o ile został wpisany na listę na podstawie decyzji w sprawie wpisu na listę rozstrzygającej o zastosowaniu środka, o którym mowa w art. 1 pkt 3.
Podstawy wykluczenia zawarte w tym przepisie stanowią samoistne, obligatoryjne i dodatkowe postawy wykluczenia w stosunku do przesłanek wykluczenia z art. 108 ustawy Pzp.
Zamawiający ma obowiązek je weryfikować w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego zarówno o wartości mniejszej niż progi unijne, jak i o wartości równej lub przekraczającej te progi, a także w konkursie (zob. np. A. Gawrońska-Baran [w:] E. Wiktorowska, A. Wiktorowski, P. Wójcik, A. Gawrońska-Baran, Prawo zamówień publicznych. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2025, art. 108).
Tożsame stanowisko zostało zawarte w odpowiedzi UZP na pytanie „Do jakich postępowań zastosowanie znajdą przesłanki wykluczenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. – o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz. U. z 2022 r. poz. 835)?”. Przedstawiona tam opinia pozostaje nadal aktualna.
Podstawa prawna
- art. 7 pkt 3, art. 125 ust. 1 ustawy z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 1320 ze zm.),
- art. 7 ust. 1 ustawy z 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r. poz. 514).
