Zaoferowanie zawyżonej, nierealnej ceny za zamówienie może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji
Działanie wykonawcy, które polegało na rażącym zawyżeniu ceny ryczałtowej za wykonanie prac projektowych naruszało dobre obyczaje i mieściło się w pojęciu czynu nieuczciwej konkurencji, o którym mowa w treści art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Czynem nieuczciwej konkurencji jest m.in. działanie polegające na ustaleniu ceny za etap wstępny (projektowy) na tak wysokim, niekonkurencyjnym i niemalże nierealnym poziomie, iż może oznaczać np. próbę sfinansowania innych prac oraz robót z publicznych środków (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 8 września 2020 r., sygn. akt 1850/20 oraz wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z 17 lutego 2021 r., sygn. akt VII Ga 627/20).
Sprzeczność z dobrymi obyczajami miałaby tutaj polegać na uznaniu, że przyjęcie oferty wykonawcy będzie zagrażać interesowi zamawiającego. W razie bowiem wystąpienia po stronie tego zamawiającego okoliczności uzasadniających odstąpienie od umowy przed zakończeniem robót budowlanych, byłby on zobowiązany zapłacić za dokumentację projektową wynagrodzenie nieekwiwalentne do wartości rynkowej tego opracowania.
Brzmienie przepisu w starej ustawie Pzp
W praktyce zamawiających przepis art. 89 ust. 1 pkt 3 (zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli „jej złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji”) ustawy z 29 stycznia 2004 r. był stosowany przede wszystkim do odrzucania ofert złożonych przez wykonawców, którzy byli w zmowie przetargowej. Należy jednak pamiętać, że hipoteza tego przepisu obejmowała szersze spektrum naruszeń związanych z czynami nieuczciwej konkurencji. Jedną z sytuacji, w której możliwe było zastosowanie tego przepisu jest manipulowanie cenami ofertowymi.
Czyny nieuczciwej konkurencji nadal eliminują z postępowania
Aktualnie odpowiednikiem omawianego przepisu jest art. 226 ust. 1 pkt 7 ustawy z 11 września 2019 r. Mówi on, że zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli „została złożona w warunkach czynu nieuczciwej konkurencji w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji”. Różnica w brzmieniu obu przepisów ma jedynie charakter stylistyczny i nie wpływa na zakres stosowania regulacji.
Możliwość zastosowania przepisu jest szeroka. Będzie się jednak każdorazowo wiązała z koniecznością odniesienia się przez zamawiającego do czynów nieuczciwej konkurencji podanych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a przede wszystkim w art. 3 tej ustawy.
Więcej na temat konsekwencji manipulowania ceną ofertową przeczytasz w omówieniu orzeczenia KIO: Manipulowanie ceną jako czyn nieuczciwej konkurencji.
