Wyjaśnienie rażąco niskiej ceny – kiedy zamawiający może i powinien go żądać?
W myśl art. 90 ustawy Pzp zamawiający jest uprawniony żądać wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny nie tylko w sytuacjach określonych w art. 90 ust. 1a pkt 1 ustawy Pzp. Nie będą to zatem jedynie przypadki, w których całkowita cena oferty jest niższa o co najmniej 30% od wartości zamówienia z VAT, ustalonej przed wszczęciem postępowania zgodnie z art. 35 ust. 1 i 2 lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert. Może to uczynić w każdej sytuacji, gdy cena wydaje mu się rażąco niska i budzi wątpliwości co do możliwości wykonania zamówienia zgodnie z jego wymaganiami lub z wymaganiami wynikającymi z przepisów odrębnych (wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 4 maja 2021 r., sygn. akt KIO 1017/21).
Zamawiający może powziąć wątpliwości na podstawie wielu czynników, w tym doświadczenia nabytego przy udzielaniu tego rodzaju zamówień, znajomości cen obowiązujących na rynku, cen innych ofert złożonych w postępowaniu itp.
Zatem zamawiający ma prawo wezwać do wyjaśnień rażąco niskiej ceny, zawsze gdy zaoferowane wynagrodzenie wzbudzi jego wątpliwości, niezależnie od tego czy został spełniony którykolwiek z ww. progów.
Odwołujący – zdaniem Izby – był niewątpliwie profesjonalistą, ubiegającym się i uzyskującym zamówienia publiczne zgodnie z procedurami określonymi w ustawie Pzp. Powinien on mieć świadomość, iż kierowane do niego wezwanie o wyjaśnienie rażąco niskiej ceny w trybie art. 90 ust. 1 i 1a ustawy Pzp oznacza konieczność uzasadnienia w jak najszerszy sposób podstaw wyceny i kalkulacji całej ceny ofertowej. Musi on dodatkowo także wykazać, że cena ta będzie pokrywała co najmniej wszystkie koszty związane z realizacją zamówienia.
To na wykonawcy, do którego jest kierowane takie wezwanie, spoczywa ciężar wykazania powyższego zamawiającemu. Również wykonawca musi udowodnić, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, bo to on ma najlepszą wiedzę, w jaki sposób kalkulował ofertę. Nawet jeśli wezwanie zamawiającego o wyjaśnienie rażąco niskiej ceny było dość ogólne, to odnosiło się do złożenia wyczerpujących wyjaśnień. Należało także złożyć dowody dotyczące wyliczenia ceny lub kosztu.
Odwołujący, składając wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, przedłożył kalkulację kosztów wykonania w zakresie pozycji wymienionych w zestawieniu cenowym – załączniku do oferty.
Niemniej wykonawca powinien dochować należytej staranności przy formułowaniu swoich wyjaśnień rażąco niskiej ceny. Powinien był uwzględnić także okoliczność, iż wskazanie poszczególnych kosztów, niepopartych dowodami, może istotnie wpłynąć na uznanie jego ceny za nierynkową.
