Kim jest wykonawca z państwa trzeciego w zamówieniach publicznych – jeszcze o wyroku TSUE C-652/22
Czy zagraniczny wykonawca z Chin, posiadający oddział lub zarejestrowany jako czynny podatnik VAT w Polsce, może być traktowany jako wykonawca unijny? W świetle wyroku TSUE C-652/22 oraz nowszego orzeczenia C-266/22 dotyczącego tej samej problematyki odpowiedź nie jest intuicyjna. Poniżej na przykładzie case study przedstawiamy, jak należy rozumieć status wykonawcy z państwa trzeciego w kontekście udziału w zamówieniach publicznych w UE.
Zdaniem naszego eksperta – ani zarejestrowanie zagranicznego podmiotu jako czynnego podatnika VAT w Polsce ani utworzenie przez zagraniczny podmiot oddziału w Polsce nie ma wpływu na ocenę statusu tego podmiotu jako wykonawcy unijnego bądź wykonawcy z państwa trzeciego (spoza UE).
Definicja wykonawcy z państwa trzeciego w świetle orzecznictwa TSUE
Zamawiający ma obowiązek zapewnić równe traktowanie wykonawców (art. 16 ustawy Pzp), przy czym, jak wyjaśnił TSUE zarówno w powołanym w pytaniu wyroku C-652/22, jak i kolejnym (nowszym) wyroku C-266/22, zastrzegł, że równe traktowanie wykonawców nie jest bezwzględnie wymagane dla wykonawców z państw trzecich. W wyroku C-266/22 TSUE odnosił się wprost do wykonawcy z Chin. O wyroku tym można przeczytać na stronie Portalu ZP: https://www.portalzp.pl/nowosci/kolejny-wyrok-tsue-o-ograniczeniu-dostepu-do-unijnych-przetargow-wykonawcow-z-panstw-trzecich-sygn.-c26622-35051.html
Czy rejestracja VAT w Polsce wpływa na status wykonawcy z państwa trzeciego?
Zarejestrowanie się przez dany podmiot jako czynny podatnik VAT nie zmienia faktu, że wykonawca będzie nadal podmiotem z państwa trzeciego. Jest to obowiązek o charakterze fiskalnym (podatkowym, publicznoprawnym). Taka rejestracja nie zmienia faktu, że firma nadal jest wykonawcą z państwa trzeciego. Miejsce jej siedziby nie ulega zmianie.
Oddział firmy zagranicznej a status wykonawcy w zamówieniach publicznych
Analogicznie, utworzenie przez przedsiębiorcę zagranicznego oddziału na terytorium RP nie powoduje, że staje się on podmiotem krajowym. Jego utworzenie pozwala jedynie efektywniej działać przedsiębiorcy zagranicznemu w Polsce.
Trafnie wskazuje KIO: „(…) oddział działa w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Celem tworzenia oddziałów i ustanawiania osób upoważnionych do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w oddziale jest umożliwienie podejmowania czynności przez oddział bez konieczności uzyskiwania dodatkowych pełnomocnictw.
Zatem osoba ujawniona w KRS jako upoważniona do reprezentacji w oddziale może na podstawie takiego upoważnienia podejmować wszelkie czynności związane z działalnością przedsiębiorcy zagranicznego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej” (wyrok KIO z 30.08.2022 r., KIO 2052/22).
Oddział służy jedynie przedsiębiorcy do prowadzenia działalności na terytorium Polski i jest z tym przedsiębiorcą nierozerwalnie związany – nie stanowi natomiast odrębnego podmiotu prawa, nie posiada samodzielnej osobowości prawnej.
Tym samym fakt, iż wykonawca z Chin posiada w Polsce oddział, nie zmienia jego statusu prawnego i nie jest on wykonawcą unijnym.
Podsumowując, zarówno rejestracja jako czynny podatnik VAT, jak i posiadanie oddziału w Polsce, nie wpływają na status wykonawcy jako podmiotu z państwa trzeciego. Kluczowe znaczenie ma siedziba wykonawcy oraz regulacje unijne i krajowe, które określają jego prawa do udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego.
Podstawa prawna
- art. 16 ustawy z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 1320),
- art. 15 i 18 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 361),
- art. 14 ustawy z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r. poz. 89).
