Czy wadium jest zwrotne? Kiedy zamawiający musi zwrócić a kiedy zatrzymać wadium?
Wykonawcy, szczególnie ci, którzy po raz pierwszy biorą udział w przetargu, mają obawy związane z ponoszonymi w tym procesie wydatkami. Jednym z nich jest konieczność wpłaty wadium. Wprawdzie nie w każdej procedurze zamawiający zażąda jego uiszczenia, ale jeśli to uczyni, wówczas należy szczególnie skrupulatnie podejść do tej powinności. Brak wadium, wadium wniesione niewłaściwie czy w nieprawidłowej wysokości – są to braki, których nie będzie można uzupełnić.
Czy obowiązku wpłaty wadium należy się obawiać? O tym, czy wadium jest zwrotne, decydują okoliczności postępowania. Zazwyczaj tak, wyjątkiem będą m.in. sytuacje, w których podpisanie umowy z wykonawcą stało się niemożliwe z przyczyn leżących po jego stronie. Co do zasady jednak zamawiający zwróci wadium niezwłocznie po tym, jak podpisze umowę w sprawie zamówienia. Zwrot wadium nastąpi zarówno wobec zwycięskiego wykonawcy jak i tych którzy przetargu nie wygrali.
Wadium ma zadanie zabezpieczyć zamawiającego przed wykonawcami, którzy w trakcie postępowania chcieliby wycofać się z niego i z różnych powodów nie podpisywać umowy.
Poniżej przedstawiamy katalog okoliczności, w których wadium jest zwracane oraz sytuacji gdy zamawiający ma prawo zatrzymać zabezpieczenie dla siebie.
Kiedy wadium jest zwracane?
Wadium jest zwrotne automatycznie, w sytuacji, gdy upłynął termin związania ofertą w postępowaniu. Także wówczas gdy w przetargu zawarto umowę o zamówienie albo gdy procedurę unieważniono, zamawiający jest zobowiązany zwrócić zabezpieczenie bez konieczności złożenia wniosku. Pełen katalog okoliczności, w których wadium jest zwracane, wymieniamy poniżej.
Ustawa Prawo zamówień publicznych w art. 98 ust. 1 mówi, że zamawiający zwraca wykonawcom wadium niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia wystąpienia jednej z poniżej opisanych okoliczności. I tak zamawiający zwróci wadium, gdy:
1) upłynął termin związania ofertą;
2) zawarto umowę w sprawie zamówienia publicznego;
3) zamawiający unieważnił postępowanie o udzielenie zamówienia, z wyjątkiem sytuacji gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.
Zamawiający, niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku, zwraca wadium wykonawcy:
1) który wycofał ofertę przed upływem terminu składania ofert;
2) którego ofertę zamawiający odrzucił;
3) po wyborze najkorzystniejszej oferty, z wyjątkiem wykonawcy, którego oferta została wybrana jako najkorzystniejsza;
4) po unieważnieniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w przypadku gdy nie zostało rozstrzygnięte odwołanie na czynność unieważnienia albo nie upłynął termin do jego wniesienia.
W powyższych sytuacjach, aby odzyskać wadium, potrzebny jest stosowny wniosek o zwrot wadium.
Zwrot wadium w pieniądzu
Istotne jest, że zamawiający ma obowiązek zwrócić wadium wniesione w pieniądzu wraz z odsetkami wynikającymi z umowy rachunku bankowego, na którym było ono przechowywane. Kwota wadium zostanie pomniejszona o koszty prowadzenia rachunku bankowego oraz prowizji bankowej za przelew pieniędzy na rachunek bankowy wskazany przez wykonawcę.
Jak zwraca się wadium w formie gwarancji ubezpieczeniowej?
W przypadku wniesienia wadium w innej formie niż pieniądz, zamawiający zwraca je, składając gwarantowi lub poręczycielowi oświadczenie o zwolnieniu wadium. Nie trzeba – tak jak to było wcześniej – zwracać „oryginału dokumentu”.
Kiedy wadium przepada w przetargu?
Zgodnie z art. 98 ust. 6 ustawy Pzp zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, a w przypadku wadium wniesionego w formie gwarancji lub poręczenia, występuje odpowiednio do gwaranta lub poręczyciela z żądaniem zapłaty wadium w niżej opisanych okolicznościach.
Zatem zamawiający zatrzymuje wadium, gdy:
1) wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, o którym mowa w art. 107 ust. 2 lub art. 128 ust. 1, z przyczyn leżących po jego stronie, nie złożył podmiotowych środków dowodowych lub przedmiotowych środków dowodowych potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 57 lub art. 106 ust. 1, oświadczenia, o którym mowa w art. 125 ust. 1, innych dokumentów lub oświadczeń (potwierdzających m.in warunki udziału w postępowaniu) lub
2) oferent nie wyraził zgody na poprawienie omyłki, o której mowa w art. 223 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp,
co spowodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej.
Dodatkowo przepadek wadium nastąpi w sytuacji, gdy wykonawca, którego ofertę wybrano jako ofertę najkorzystniejszą:
1) odmówił podpisania umowy w sprawie zamówienia publicznego na warunkach określonych w ofercie,
2) nie wniósł wymaganego zabezpieczenia należytego wykonania umowy.
Zamawiający zatrzyma wadium, także wówczas, gdy zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego stało się niemożliwe z przyczyn leżących po stronie wykonawcy, którego oferta została wybrana.
Szczegółowo na temat wadium piszemy w obszernym materiale: „Wadium w przetargu – zasady wnoszenia i zwrotu”.
