Procedura odwrócona w trybie podstawowym według opinii UZP
W polskim prawie zamówień publicznych tzw. „procedura odwrócona” jest mechanizmem, który pozwala zamawiającemu na odstąpienie od standardowej kolejności czynności w postępowaniu. Zamiast najpierw weryfikować podmiotową zdolność wykonawców, ocenia on oferty. Dopiero potem sprawdza kwalifikacje podmiotowe tego wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona. Choć regulacja ta jest wprost przewidziana dla przetargów nieograniczonych o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, UZP w swojej opinii pozytywnie wypowiada się na temat możliwości zastosowania podobnego mechanizmu także w trybie podstawowym, pomimo braku analogicznej normy prawnej w ustawie Pzp. Przedstawiamy najważniejsze założenia opinii pt. „Zastosowanie tzw. »procedury odwróconej« w postępowaniach prowadzonych w trybie podstawowym”.
Analiza mechanizmu tzw. procedury odwróconej
„Procedura odwrócona” jest uregulowana w art. 139 ustawy Pzp i stanowi implementację art. 56 ust. 2 dyrektywy 2014/24/UE do polskiego porządku prawnego. Zgodnie z tym mechanizmem zamawiający ma możliwość rozpocząć postępowanie od badania i oceny złożonych ofert, a dopiero później przystąpić do weryfikacji podmiotowej wykonawcy, którego oferta uzyskała najlepszą ocenę.
Istotą procedury odwróconej jest to, że ocena podmiotowa wykonawców nie odbywa się na etapie badania wszystkich ofert. Zamawiający najpierw ocenia oferty pod kątem przesłanek ich odrzucenia oraz zastosowanych kryteriów oceny ofert opisanych w specyfikacji warunków zamówienia. Dopiero w odniesieniu do wykonawcy, którego oferta okazała się najkorzystniejsza, przeprowadzana jest weryfikacja podmiotowa.
Ocena podmiotowa wykonawcy obejmuje:
- badanie oświadczenia o spełnieniu warunków udziału w postępowaniu i braku podstaw wykluczenia (np. na formularzu JEDZ) oraz
- żądanie przedłożenia podmiotowych środków dowodowych na podstawie art. 126 ustawy Pzp.
Warunkiem zastosowania odwróconego mechanizmu oceny i badania ofert jest fakt, że zamawiający przewidział go w SWZ lub w ogłoszeniu o zamówieniu.
Zastosowanie w trybie podstawowym (poniżej progów unijnych)
Regulacje dotyczące procedury odwróconej (art. 139 ustawy Pzp) są formalnie przypisane do trybu przetargu nieograniczonego. Ustawa nie zawiera analogicznego przepisu dla zamówień poniżej progów unijnych.
Jednak, jak wskazuje UZP, zastosowanie tego mechanizmu jest uzasadnione również w trybie podstawowym. Argumentuje się to łagodniejszym reżimem przewidzianym dla tych postępowań.
Zamawiający ma prawo samodzielnie ukształtować procedurę w trybie podstawowym, tak aby najpierw zbadać i ocenić oferty, a kwalifikację podmiotową przeprowadzić dopiero w stosunku do wykonawcy z najwyżej ocenioną ofertą. Jest to możliwe w ramach uprawnienia zamawiającego do kształtowania warunków zamówienia, zgodnie z art. 7 pkt 29 ustawy Pzp.
Postanowienia dokumentów zamówienia w sprawie procedury odwróconej
Decyzja o zastosowaniu procedury odwróconej musi znaleźć odzwierciedlenie w SWZ. Jednocześnie jednak tak ukształtowana procedura w trybie podstawowym nie będzie oparta na normie art. 139 ustawy Pzp, lecz na postanowieniach samych dokumentów zamówienia np. specyfikacji, które stanowią ramy działania zamawiającego.
UZP stwierdza przy tym: „Z tego względu SWZ powinna określać wszelkie informacje dotyczące przeprowadzanych przez zamawiającego czynności badania i oceny ofert, które charakteryzują się odmiennością w stosunku do zasad ogólnych przewidzianych w przepisach ustawy Pzp, w tym w szczególności dotyczące kolejności podejmowanych przez zamawiającego czynności w ramach analizy ofert. Tak ukształtowana SWZ stanowić będzie ramy działania zamawiającego w postępowaniu oraz podstawę późniejszych czynności związanych z procesem wyboru oferty najkorzystniejszej”.
Ograniczenia stosowania procedury odwróconej w trybie podstawowym
Możliwość zastosowania odwróconego mechanizmu w trybie podstawowym jest jednak ograniczona przez konkretne warianty tego trybu:
- Warianty, w których jest to możliwe: mechanizm ten może być zastosowany w wariancie 1 trybu podstawowego (art. 275 pkt 1 ustawy Pzp) oraz w wariancie 2 (art. 275 pkt 2 ustawy Pzp), ale tylko wtedy, gdy zamawiający nie zdecyduje się na prowadzenie negocjacji.
- Warianty wykluczone: mechanizm procedury odwróconej nie ma uzasadnienia w przypadku wariantu 3 trybu podstawowego (art. 275 pkt 3 ustawy Pzp) oraz wariantu 2, gdy zamawiający postanowi przeprowadzić negocjacje. Wynika to z faktu, że te warianty trybu podstawowego zakładają etapowość procedury, w której negocjacje poprzedzają ocenę ofert dodatkowych lub ostatecznych. Negocjacje mogą być prowadzone wyłącznie z wykonawcami, których oferty nie zostały odrzucone, co oznacza, że już na etapie poprzedzającym negocjacje musi nastąpić weryfikacja podmiotowa, czyli sprawdzenie spełnienia warunków udziału i braku podstaw wykluczenia.
Podsumowanie zastosowania odwrócenia procedury w trybie podstawowym
Poniższa tabela przedstawia, kiedy w trybie podstawowym jest możliwe zastosowanie mechanizmu badania ofert na wzór procedury odwróconej (najpierw badanie ofert, potem kwalifikacja podmiotowa wykonawcy z najwyżej ocenioną ofertą), a kiedy jest to wykluczone.
|
Wariant trybu podstawowego (art. 275 ustawy Pzp) |
Możliwość zastosowania odwróconego mechanizmu |
Uzasadnienie / Warunki |
|
Wariant 1 (art. 275 pkt 1 Pzp) |
TAK |
Jest to dopuszczalne, o ile zamawiający przewidzi tę możliwość w SWZ. |
|
Wariant 2 (art. 275 pkt 2 Pzp) BEZ NEGOCJACJI |
TAK |
Jest to dopuszczalne, o ile zamawiający przewidzi tę możliwość w SWZ. |
|
Wariant 2 (art. 275 pkt 2 Pzp) Z NEGOCJACJAMI |
NIE |
Negocjacje muszą być poprzedzone weryfikacją podmiotową wykonawców. |
|
Wariant 3 (art. 275 pkt 3 Pzp) |
NIE |
Wariant obligatoryjnie zakłada negocjacje, które wymagają wcześniejszej weryfikacji podmiotowej. |
Źródło:
Omówienie:
Powiązane treści
