Koniec VAT 0% na żywność – jak oceniać oferty w toczących się przetargach?
Od 1 kwietnia br. wróciła 5% stawka VAT na żywność. Jak oceniać oferty w toczących się postępowaniach, w związku z tym, że wcześniejsze zwolnienie 0% VAT na artykuły spożywcze przestało obowiązywać? Co zrobić, gdy stawka podatku od towarów i usług jest różna na dzień składania ofert oraz na chwilę podpisania umowy bądź na czas jej realizacji? Sprawdź w wyjaśnieniu eksperta.
Problem rozważymy na podstawie autentycznego pytania jednego z naszych Czytelników.
Studium przypadku
Zamawiający prowadzi postępowanie krajowe na dostawę artykułów spożywczych, w którym wymaga formularza asortymentowo-cenowego. W dniu 27.03.2024 r. złożono 8 ofert. Część z nich uwzględnia stawkę VAT zgodną z tarczą antyinflacyjną czyli 0%, a inne są zgodne ze stanem prawnym na 1.04.2024 r. czyli wskazują VAT 5%. Specyfikacja warunków zamówienia nie zawierała zapisu, na jaki dzień ma być podana stawka podatku. Czy w tej sytuacji należy odrzucić oferty? Jeśli tak, to które i na jakiej podstawie? A może trzeba unieważnić procedurę?
Ekspertka wyjaśnia: W związku z tym, że na dzień składania ofert oraz na dzień rozpoczęcia realizacji umowy, obowiązują inne stawki VAT, a zamawiający nie doprecyzował tej kwestii w SWZ, przez co zaburzona została przejrzystość postępowania, należy skłaniać się do jego unieważnienia w trybie art. 255 pkt 6 ustawy Pzp. Takie postępowanie będzie – w mojej ocenie – szczególnie wskazane, a nawet konieczne, jeżeli w treści umowy nie przewidziano waloryzacji wynagrodzenia w przypadku zmiany stawki VAT.
Jeżeli zamawiającemu zależy na próbie obrony zasadności rozstrzygnięcia postępowania, a w treści umowy przewidziano waloryzację wynagrodzenia w przypadku zmiany stawki VAT, zalecam odrzucenie ofert wykonawców, którzy zastosowali inną stawkę niż aktualna na dzień składania ofert.
Co do zasady – VAT powinien być właściwy na dzień składania ofert
Zgodnie z opinią prezentowaną przez Sąd Najwyższy oraz aktualnie jednogłośnym stanowiskiem składów orzekających KIO, obliczenie ceny oferty przy uwzględnieniu błędnej stawki VAT stanowi – co do zasady – błąd w obliczeniu ceny. Podstawę do odrzucenia oferty stanowi wówczas art. 226 ust. 1 pkt 10 ustawy Pzp.
W tej kwestii wypowiedział się jednoznacznie Sąd Najwyższy w uchwale z 20 października 2011 r. (sygn. akt III CZP 52/11): „Określenie w ofercie ceny brutto z uwzględnieniem nieprawidłowej stawki podatku od towarów i usług stanowi błąd w obliczeniu ceny, jeżeli nie ma ustawowych przesłanek wystąpienia omyłki (…)”.
W opisanej sprawie wobec braku wskazówek w treści SWZ odnośnie do stawki VAT zastosowanie przez wykonawcę błędnej stawki przy obliczeniu ceny oferty skutkuje jej odrzuceniem. W opisanych okolicznościach nie ma wątpliwości, że wykonawca powinien obliczyć VAT w wysokości odpowiedniej na dzień składania ofert. Tym samym, na dzień 27.03.2024 r. zastosowanie stawki VAT 0% jest prawidłowe.
Analiza tych wskazówek może prowadzić do przekonania o zasadności odrzucenia ofert złożonych przez wykonawców, którzy przyjęli stawkę 5%.
Czy umowa przewiduje waloryzację w przypadku zmian VAT?
Sytuacja nie wydaje się jednak tak jednoznaczna w obliczu świadomości wykonawców, że okres realizacji zamówienia przypada w czasie, w którym stosowana będzie 5% stawka VAT. Dlatego kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia tej kwestii ma fakt zastosowania (lub nie) klauzul waloryzacyjnych, na kanwie których cena oferty zostanie zmieniona w przypadku zmiany stawki podatku (po upływie terminu składania ofert).
I tak:
- jeżeli w treści umowy nie przewidziano waloryzacji wynagrodzenia w przypadku zmiany stawki VAT – uważam za konieczne unieważnienie postępowania;
- jeżeli w treści umowy przewidziano waloryzację wynagrodzenia, można rozważyć zasadność rozstrzygnięcia postępowania oraz odrzucenia ofert wykonawców, którzy zastosowali stawkę inną niż aktualna na dzień składania ofert.
