Jak uregulować klauzule waloryzacyjne w umowie o zamówienie publiczne – podpowiedzi UZP
W umowach na usługi lub roboty budowlane trwających dłużej niż 12 miesięcy należy obowiązkowo uwzględnić klauzule waloryzacyjne. Szczególnie teraz przy niezwykle dynamicznie zmieniających się cenach towarów i usług, nierzadkich brakach kadrowych i sprzętowych oraz wstrzymywaniu dostaw klauzule mają bardzo istotne znaczenie. Zapewniają bezpieczną współpracę – zarówno zamawiającym jak i wykonawcom. Można pokusić się o stwierdzenie, że realizacja kontraktu jest możliwa niejednokrotnie tylko dzięki odpowiednio sformułowanym klauzulom waloryzacyjnym. Warto przy tym pamiętać, że mogą one prowadzić zarówno do zmniejszenia jak i podwyższenia umownego wynagrodzenia. Sprawdź wskazówki UZP w zakresie formułowania poprawnych klauzul waloryzacyjnych w umowach. Poniżej prezentujemy streszczenie opracowania pt. „Klauzula waloryzacyjna w ustawie Prawo zamówień publicznych”.
Obowiązek zawarcia w umowie klauzuli waloryzacyjnej dotyczy umów o roboty budowlane lub usługi zawartych na dłużej niż 12 miesięcy. W przypadku zamówień na dostawy bez względu na okres ich trwania, jak również na roboty budowlane lub usługi zawarte na okres równy lub krótszy niż 12 miesięcy klauzule waloryzacyjne są fakultatywne. Jeśli jednak zmawiający zdecyduje się z nich skorzystać, powinien zastosować do nich regulacje art. 439 ust. 2–4 ustawy Pzp (art. 440 ustawy Pzp).
Zmiana ceny materiałów lub kosztów to nie tylko wzrost odpowiednio cen lub kosztów, ale także ich obniżenie względem ceny lub kosztu, jakie przyjęto, by ustalić wynagrodzenie wykonawcy w ofercie (art. 439 ust. 4 ustawy Pzp).
Klauzule waloryzacyjne w ustawie Pzp
Umowa, której przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawarta na dłużej niż 12 miesięcy, zawiera postanowienia dotyczące zasad zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia (art. 439 ust. 1 ustawy Pzp).
Zgodnie art. 439 ust. 1 ustawy Pzp umowa musi regulować:
1) poziom zmiany ceny materiałów lub kosztów, który uprawnia strony
do żądania zmiany wynagrodzenia oraz początkowy termin ustalenia zmiany;
2) sposób, w jaki strony ustalą zmianę wynagrodzenia:
a) z użyciem odesłania do wskaźnika zmiany ceny materiałów lub kosztów, w szczególności wskaźnika ogłaszanego w komunikacie prezesa GUS lub
b) przez wskazanie innej podstawy, w szczególności wykazu rodzajów materiałów lub kosztów, w przypadku których zmiana ceny uprawnia strony umowy do żądania zmiany wynagrodzenia;
3) sposób określenia, jak zmiana ceny materiałów lub kosztów wpływa na koszt wykonania zamówienia oraz określenie okresów, w których może następować zmiana wynagrodzenia wykonawcy;
4) maksymalną wartość zmiany wynagrodzenia, jaką zamawiający dopuszcza w efekcie zastosowania klauzul.
O wszystkich elementach klauzuli piszemy krótko poniżej.
Poziom zmiany cen materiałów lub kosztów
Umowa musi wskazywać, od jakiego poziomu zmiany cen materiałów bądź kosztów, strony będą mogły żądać zmiany wynagrodzenia. Poziom ten można określić procentowo lub kwotowo.
Początkowy termin ustalenia zmiany wynagrodzenia
Strony muszą umówić się, od jakiego punktu w czasie, będą ustalać zmiany wynagrodzenia. Jeśli umowę zawarto po upływie 180 dni od dnia upływu terminu składania ofert, początkowym terminem ustalenia zmiany wynagrodzenia jest dzień otwarcia
ofert, chyba że zamawiający wskaże wcześniejszy termin.
Sposób, w jaki strony ustalą zmianę wynagrodzenia
Strony mają tu do wyboru m.in. wskaźniki zmiany cen materiałów lub kosztów, w szczególności
te ogłaszane w komunikacie prezesa GUS. Mogą także podać wykaz rodzajów materiałów lub kosztów, w przypadku których zmiana ceny będzie uprawniać strony do żądania zmiany wynagrodzenia.
W zależności od przedmiotu zamówienia, branży czy rynku podstawę waloryzacji będą stanowić różne czynniki cenotwórcze lub koszty. Dlatego sporządzenie klauzul ustawowych o ogólnym, uniwersalnym charakterze nie było i nie jest możliwe.
UZP podkreśla, że nie istnieje wspólny dla wszystkich przypadków wskaźnik waloryzacji.
Mierniki waloryzacji należy stosować indywidualnie, w zależności od okoliczności i rodzaju zamówienia.
Wpływ zmiany cen i kosztów na wynagrodzenie
Brak będzie podstaw do tego, by zmienić wynagrodzenie wyłącznie z uwagi na zmianę cen materiałów lub kosztów, nawet jeśli osiągnie ona założony w umowie pułap, jeśli strona żądająca takiej zmiany nie wykaże, że wpłynęła ona na koszt wykonania zamówienia.
Okresy, w których można zmieniać wynagrodzenie
Zamawiający musi również określić, z jaką częstotliwością można żądać zmiany wynagrodzenia.
Klauzule waloryzacyjne będzie można stosować:
- automatycznie, gdy zamawiający określi precyzyjnie wszystkie przesłanki jej zastosowania – w takim przypadku nie będzie wymagane żadne dodatkowe
działanie strony umowy ani zmiana umowy; - gdy strona umowy wystąpi z takim żądaniem po zaistnieniu
określonych w umowie okoliczności – gdy klauzula waloryzacyjna nie będzie zawierać elementów pozwalających na automatyczne określenie wysokości wynagrodzenia, konieczna będzie zmiana umowy i zawarcie stosownego aneksu.
Maksymalna wartość zmiany wynagrodzenia
Zamawiający może tę wartość ustalić zarówno jako maksymalny procent liczony od
wartości pierwotnego wynagrodzenia, jak i maksymalną kwotę, o którą można zwiększyć wynagrodzenie.
Opracowanie:
Justyna Rek-Pawłowska
