ARBITER (W PZP)

W latach od 1995 roku do 2007 roku arbiter był powołany do rozpatrywania odwołań od oddalenia lub odrzucenia protestów wnoszonych w postępowaniach o udzielenie zamówienia na mocy:

• ustawy z 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych,
• ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (do nowelizacji ustawy Pzp z 13 kwietnia 2007 r.).

Do 2007 roku, rozpatrywanie odwołań należało do kompetencji zespołów arbitrów, którzy orzekali w składzie trzyosobowym, wyznaczonym spośród arbitrów wpisanych na listę prezesa UZP. Wyznaczenie arbitra do rozpatrywania konkretnego odwołania następowało w drodze jawnego losowania komputerowego, z tym że przewodniczący zespołu arbitrów był losowany spośród osób posiadających wykształcenie prawnicze.

Wpis na listę arbitrów odbywał się w drodze decyzji administracyjnej, w efekcie przeprowadzonego raz na 3 lata naboru. Do warunków stawianych osobie, która ubiegała się o jego dokonanie, należało:

• posiadanie obywatelstwa polskiego, wyższego wykształcenia oraz pełnej zdolności do czynności prawnych,
• korzystanie z pełni praw publicznych, a także
• niekaralność za przestępstwo umyślne.

Co więcej, osoba, która ubiegała się o wpis na listę arbitrów:

• nie mogła, w okresie 5 poprzednich lat, zostać skreślona z listy arbitrów z powodu rażącego naruszenia obowiązków arbitra, oraz
• musiała zdać, na odpowiednim poziomie, egzamin ze znajomości przepisów związanych z udzielaniem zamówień przed komisją egzaminacyjną powołaną przez prezesa UZP.

Kadencja arbitra trwała 6 lat, licząc od daty wpisu na listę arbitrów.

O wpisie na listę arbitrów, skreśleniu z listy arbitrów, wygaśnięciu kadencji arbitra albo zawieszeniu w prawach i obowiązkach arbitra prezes UZP ogłaszał  w Biuletynie Zamówień Publicznych.

Zmiana systemu funkcjonowania zespołów arbitrów nastąpiła w 2007 roku. Na mocy ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw powołano Krajową Izbę Odwoławczą (KIO), która działa do dziś. W jej skład weszli etatowi członkowie Izby wyłaniani w drodze postępowania kwalifikacyjnego i zatrudniani na podstawie powołania.

Współcześnie, arbiter może występować w procesie realizacji zamówień publicznych, w toku polubownego rozwiązywania sporów powstałych pomiędzy zamawiającym i wykonawcą na etapie realizacji umowy.

Ustawodawca przewidział kilka alternatywnych metod rozwiązywania sporów. Jednym z nich jest poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, w ramach którego orzekają sędziowie sądu polubownego, a inaczej arbitrzy.

Arbitrem może być osoba fizyczna bez względu na obywatelstwo, mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Arbitrem nie może być natomiast sędzia państwowy, o ile nie przeszedł w stan spoczynku.

Liczba arbitrów rozstrzygających ewentualny spór, który może powstać między stronami w toku realizacji umowy, może zostać określona w treści umowy. W przypadku braku doprecyzowania tej kwestii, powołuje się sąd polubowny w składzie trzech arbitrów. 

Wyroki sądu polubownego mają moc prawną na równi z wyrokiem sądu po ich uznaniu przez sąd albo po stwierdzeniu przez sąd ich wykonalności.

Zobacz także: KRAJOWA IZBA ODWOŁAWCZA, ODWOŁANIE, CZŁONEK IZBY