Solidarna odpowiedzialność zamawiającego za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy – co w przypadku odstąpienia od umowy?
Czy w przypadku odstąpienia od umowy podwykonawczej przez podwykonawcę, zamawiający ponosi solidarną odpowiedzialność za zapłatę należności zgodnie z art. 6471 Kodeksu cywilnego? Co powinien zrobić zamawiający, któremu wykonawca nie przedłożył oświadczenia o uregulowaniu należności na rzecz podwykonawcy – zapłacić należność wykonawcy czy zatrzymać część kwoty i złożyć do depozytu sądowego? Wyjaśniamy ważne przepisy.
Solidarna odpowiedzialność zamawiającego wobec podwykonawcy – ujęcie w Prawie zamówień publicznych
Zamawiający dokonuje bezpośredniej zapłaty wynagrodzenia w przypadku uchylenia się od obowiązku zapłaty odpowiednio przez wykonawcę, podwykonawcę lub dalszego podwykonawcę (art. 465 ust. 1 ustawy Pzp). Przepisy ustawy Pzp nie wskazują jednak jednoznacznie, jaki jest charakter tego obowiązku, a co za tym idzie – charakter odpowiedzialności.
Odesłanie do Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność zbliżona do solidarnej
Jednocześnie art. 465 ust. 8 ustawy Pzp mówi, że do zasad odpowiedzialności zamawiającego, wykonawcy, podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy z tytułu wykonanych robót budowlanych stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
Innymi słowy ustawodawca, przy braku jednoznacznego określenia w ustawie Pzp, z jakim typem odpowiedzialności zamawiającego mamy do czynienia, odesłał do przepisów prawa cywilnego.
Wydaje się – jak wskazuje się w doktrynie – że w świetle art. 465 ustawy Pzp odpowiedzialność zamawiającego względem podwykonawców ma charakter zbliżony do odpowiedzialności solidarnej dłużnika za cudzy dług (art. 366 i dalsze kc).
Specyfika solidarnej odpowiedzialności zamawiającego wyraża się w tym, że zamawiający, nie będąc stroną umowy z podwykonawcą, nie może być także klasycznym współdłużnikiem, o jakim mowa w art. 366 kc. Dług wykonawcy (podwykonawcy, dalszego podwykonawcy) względem swojego kontrahenta nie jest bezpośrednio długiem zamawiającego, wierzyciel (podwykonawca lub dalszy podwykonawca) nie jest uprawniony do wyboru strony, do której kieruje roszczenie.
Kiedy powstaje obowiązek zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy po stronie zamawiającego?
Zamawiający jest co najwyżej dłużnikiem akcesoryjnym odpowiadającym za dług wyłącznie wtedy, gdy:
1) zostanie wezwany do zapłaty należytego wynagrodzenia, którego wypłaty nie uregulował wykonawca (podwykonawca, dalszy podwykonawca),
2) zostaną spełnione wymagania formalne określone w art. 464 i 465 ustawy Pzp (zob. tak „Prawo zamówień publicznych. Komentarz”, red. H.Nowak, M.Winiarz, Warszawa 2023, komentarz do art. 465 ustawy Pzp).
Brak dowodów zapłaty – czy zamawiający może wstrzymać płatność?
Niezależnie od powyższego warto mieć także na uwadze art. 447 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp. Przepisy te odnoszą się do zamówień na roboty budowlane, których termin wykonywania jest dłuższy niż 12 miesięcy i dla których umowa przewiduje zapłatę wynagrodzenia należnego wykonawcy w częściach. Wówczas warunkiem zapłaty, przez zamawiającego drugiej i następnych części należnego wynagrodzenia za odebrane roboty budowlane jest przedstawienie dowodów zapłaty wymagalnego wynagrodzenia podwykonawcom i dalszym podwykonawcom, o których mowa w art. 464 ust. 1, biorącym udział w realizacji odebranych robót budowlanych.
Z kolei stosownie do art. 447 ust. 2 pkt 1 ustawy Pzp, w przypadku nieprzedstawienia przez wykonawcę wszystkich dowodów zapłaty, o których mowa w ust. 1, wstrzymuje się wypłatę należnego wynagrodzenia za odebrane roboty budowlane, w części równej sumie kwot wynikających z nieprzedstawionych dowodów zapłaty.
