System kaucyjny a cena ofertowa w zamówieniach publicznych – czy wykonawca musi doliczać kaucję?
Nowy system kaucyjny, obowiązujący od 1 października 2025 r., obejmuje wszystkich uczestników łańcucha dostaw – również wykonawców realizujących zamówienia publiczne. Kaucja „podąża” za każdym opakowaniem aż do odbiorcy, dlatego wykonawca dostarczający wodę, soki czy napoje gazowane zamawiającemu, w tym jednostce sektora finansów publicznych, jest zobowiązany ją naliczyć. Warto przygotować dokumenty zamówienia tak, aby umożliwiały prawidłowe rozliczenie ceny towaru i odrębnie kaucji.
Zasada „podążania” kaucji w systemie kaucyjnym – jak działa od 1 października 2025 r.
System kaucyjny w Polsce działa od 01.10.2025 r. Kluczowa zasada systemu kaucyjnego stanowi, że kaucja jest pobierana przy sprzedaży napoju w opakowaniu objętym systemem na każdym etapie obrotu, a następnie zwracana temu, kto odda opakowanie/odpad opakowaniowy do punktu zbiórki (nie trzeba okazywać paragonu).
Kaucja a VAT – stanowisko Ministra Finansów i skutki dla wykonawców
Minister Finansów w objaśnieniach podatkowych MF z 29.08.2025 r. – „Objaśnienia podatkowe w zakresie zasad rozliczania na gruncie VAT transakcji związanych z systemem kaucyjnym” wskazał wprost, że pobierana kaucja nie wchodzi do podstawy opodatkowania na żadnym etapie obrotu (np. producent → hurt → sklep → konsument).
Wskazano zatem przykład łańcucha dostaw, w którym każdy kolejny nabywca płaci kaucję np. hurtownia → sklep: hurt płaci kaucję producentowi i pobiera ją od sklepu; analogicznie wykonawca, który kupił u hurtownika, dolicza tę samą kaucję zamawiającemu. Sama kaucja nie wchodzi do podstawy opodatkowania VAT na żadnym etapie.
Brak wyjątków dla jednostek sektora finansów publicznych – konsekwencje dla zamawiających
Przy przeprowadzaniu analizy nie stwierdziłam, aby ustawodawca przewidział jakieś wyjątki dla zamawiających realizujących zakupy w trybie ustawy Prawo zamówień publicznych w tym dla jednostek sektora finansów publicznych.
W praktyce oznacza to, że:
- przy dostawie dla zamawiającego wykonawca dolicza kaucję do każdej sztuki opakowania objętego systemem;
- zwrot kaucji może uzyskać ten podmiot, który odda puste opakowania — niekoniecznie pierwotny nabywca – brak wymogu przedstawienia dowodu zakupu.
Jak ująć kaucję w dokumentach zamówienia? Rekomendacje dla SWZ i umowy
W dokumentach zamówienia należy postawić wymóg podania:
- ceny jednostkowej towaru netto/brutto bez kaucji oraz
- osobno liczby sztuk opakowań objętych systemem i łącznej kwoty kaucji.
W warunkach umowy należy rozważyć obowiązek wykazywania kaucji jako odrębnej, nienaliczanej do VAT pozycji (np. na fakturze lub w nocie), wraz z liczbą opakowań.
Podstawa prawna
- ustawa z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, rozdział 6b „System kaucyjny” (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r. poz. 870).
Powiązane treści
