Kontrola doraźna i uprzednia według Prawa zamówień publicznych – definicje, częstotliwość kontroli, przebieg, raport za 2022 rok
Ustawa Pzp przewiduje dwa rodzaje kontroli. Kontrola uprzednia poprzedza zawarcie umowy o znacznej wartości, jeśli zamówienie jest współfinansowane ze środków unijnych. Kontrola doraźna jest przeprowadzana na wniosek – każdy, kto podejrzewa, że zamawiający nie zawarł umowy o zamówienie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, może o taką kontrolę wystąpić. Czy kontrola postępowania przez prezesa UZP jest obowiązkowa w przypadku każdego wniosku? Jak w praktyce odbywają się czynności kontrolne? Czy prezes UZP może zawiadomić Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych w przetargu? Krótkie przypomnienie zasad kontroli opisujemy w poniższym artykule. Dodatkowo przytaczamy wynik raportu UZP za 2022 rok w kwestii liczby zakończonych kontroli doraźnych i obowiązkowych.
Kompetencje kontrolne prezesa UZP obejmują według Prawa zamówień publicznych m.in.:
- kontrolę doraźną (tzw. na wniosek),
- kontrolę uprzednią (obowiązkową).
Definicja kontroli doraźnej na wniosek zainteresowanej osoby
Zgodnie z art. 607 ustawy Pzp prezes UZP może wszcząć kontrolę doraźną z urzędu lub na wniosek, gdy pojawi się u niego uzasadnione przypuszczenie, że:
- zamawiający naruszył w postępowaniu ustawę Pzp,
- naruszenie to mogło mieć wpływ na jego wynik (dotyczy postępowania lub konkursu),
- zawarto lub zmieniono umowę lub umowę ramową z naruszeniem przepisów ustawy Pzp.
Wprawdzie prezes UZP prowadzi kontrolę doraźną wyłącznie w zakresie zarzutów wynikających z informacji zawartych we wniosku o wszczęcie kontroli, ale jeśli stwierdzi wystąpienie innych nieprawidłowości, może z urzędu rozszerzyć kontrolę.
Wszczęcie kontroli doraźnej może nastąpić po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego. W trakcie postępowania wyjaśniającego zamawiający decyduje, czy przeprowadzi dalsze postępowanie kontrolne. Postępowanie wyjaśniające musi odbyć się najpóźniej 6 miesięcy od daty wszczęcia kontroli. W przypadku braku podstaw do wszczęcia kontroli Prezes Urzędu informuje wnioskodawcę o odmowie jej wszczęcia.
Kiedy prezes UZP ma obowiązek uwzględnić wniosek o przeprowadzenie kontroli doraźnej? Wszczęcie kontroli doraźnej jest obligatoryjne tylko w przypadku wniesienia wniosku przez:
- instytucję zarządzającą, o której mowa w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. z 2019 r. poz. 1465), ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2019 r. poz. 1295), ustawie z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1431 i 1544 oraz z 2019 r. poz. 60, 730i 1572), ustawie z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 (Dz.U. z 2018 r. poz. 1936 oraz z 2019 r. poz. 1824), ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz.U. z 2018 r. poz. 627 oraz z 2019 r. poz. 83, 504 i 1824) lub w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1507, 1622, 1690 i 1818), lub
- agencję płatniczą, o której mowa w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020,
jeżeli z uzasadnienia wniosku instytucji zarządzającej lub agencji płatniczej wynika, że zachodzi uzasadnione przypuszczenie, iż w postępowaniu o udzielenie zamówienia doszło do naruszenia przepisów ustawy.
O wszczęciu kontroli doraźnej prezes UZP informuje zamawiającego. Jeśli kontrola wszczynana jest na wniosek, informację otrzymuje także wnioskodawca. Wraz z zawiadomieniem o wszczęciu kontroli przekazywany jest m.in. kwestionariusz kontroli (lub informacja o miejscu udostępnienia tego kwestionariusza), o którym mowa w art. 600 ust. 1 ustawy Pzp.
Obowiązkowa kontrola uprzednia
Kontrola uprzednia z kolei jest obowiązkowa przed zawarciem umowy współfinansowanej z Unii Europejskiej, jeśli wartość zamówienia jest równa bądź wyższa niż:
- 20.000.000 euro w przypadku robót budowlanych,
- 10.000.000 euro w przypadku dostaw lub usług.
Prezes UZP może przeprowadzić także kontrolę uprzednią na wniosek zamawiającego w przypadku zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne:
- które obejmują aspekty związane z innowacyjnością lub
- których przedmiotem jest produkt innowacyjny,
innych niż zamówienia, o których mowa powyżej.
Wszczęciem kontroli uprzedniej jest doręczenie Prezesowi Urzędu kopii dokumentacji postępowania o udzielenie zamówienia w celu przeprowadzenia kontroli.
Przebieg czynności kontrolnych
Prowadząc kontrolę, Prezes Urzędu może:
- żądać od kierownika zamawiającego niezwłocznego przekazania kopii dokumentów związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia, potwierdzonych za zgodność z oryginałem przez kierownika zamawiającego, w formie pisemnej albo w formie elektronicznej;
- żądać od kierownika zamawiającego, od pracowników zamawiającego oraz innych podmiotów udzielenia, w terminie przez niego wyznaczonym, wyjaśnień w sprawach dotyczących przedmiotu kontroli, w formie pisemnej albo w formie elektronicznej;
- zasięgnąć opinii biegłego, jeżeli ustalenie lub ocena stanu faktycznego sprawy lub dokonanie innych czynności kontrolnych wymaga wiadomości specjalnych.
Jakie kompetencje kontrolne postępowań o udzielenie zamówień ma prezes UZP?
|
Kontrola uprzednia – definicja |
Kontrola doraźna – definicja |
Postępowanie wyjaśniające – I etap kontroli doraźnej |
|
Obowiązkowa kontrola uprzednia dotyczy zamówień objętych współfinansowaniem ze środków Unii Europejskiej. Kontrola dotyczy zamówień o wartościach:
W przypadku zamówień spełniających przesłankę wartości zamówienia a udzielanych w częściach, obowiązek przeprowadzenia kontroli uprzedniej obejmuje tylko te części, których, wartość jest równa lub przekracza 1 mln euro. |
Prezes UZP może wszcząć kontrolę doraźną z urzędu lub na wniosek w przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego naruszono ustawę Pzp i mogło mieć to wpływ na jego wynik. Wyjaśniając, czym jest kontrola doraźna, należy się odnieść do jej funkcji. Kontrola doraźna:
Każdy może poinformować prezesa UZP o podejrzeniu naruszenia przepisów przez zamawiającego. Jednak do prezes UZP podejmuje decyzję, czy rozpocząć kontrolę. |
Kontrola doraźna składa się z postępowania wyjaśniającego i kontrolnego. Jeśli po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego prezes UZP uzna, że istnieją uzasadnione podejrzenia naruszenia przepisów ustawy Pzp, które mogło mieć wpływ na wynik postępowania lub zawarto umowę z naruszeniem przepisów ustawy Pzp, wszczyna postępowanie kontrolne. |
Raport UZP dotyczący kontroli uprzednich i doraźnych w 2022 roku
W okresie 01.01.2022 r.–31.12.2022 r. zakończono w sumie 172 obowiązkowych kontroli uprzednich oraz 190 kontroli doraźnych. Nieprawidłowości w kontroli uprzedniej stwierdzono 82 razy, zaś w kontroli doraźnej 38 razy. W 42 przypadkach zawiadomiono o nieprawidłowościach właściwego Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych.
Kontrola doraźna Prezesa UZP składa się z dwóch etapów, tj.
1) postępowania wyjaśniającego oraz
2) postępowania kontrolnego.
Urząd Zamówień Publicznych na 417 zakończonych postępowań wyjaśniających 52 sprawy przekazał do dalszej kontroli.
Jak wszcząć kontrolę, gdy podejrzewasz, że zamawiający nieprawidłowo wybrał ofertę?
Wykonawcy często zwracają się do nas z zapytaniem, jak i kogo poinformować o błędach zamawiającego i jego niesprawiedliwych decyzjach. Wówczas doradzamy skorzystanie z możliwości wszczęcia kontroli doraźnej.
Z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli doraźnej należy zwrócić się do Departament Kontroli Zamówień Publicznych – kontrola doraźna i zawiadomienia,(22) 458 77 65, [email protected]
Źródło: https://www.gov.pl/web/uzp/, Informator UZP nr 4/2022.
