Certyfikaty wykonawców w 2025 roku - jest nowy projekt ustawy o certyfikacji w zamówieniach publicznych
Dnia 16 kwietnia 2024 r. Na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się projekt ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Możliwość uzyskania certyfikatu zgodnie z ustawą pojawi się od 1 lipca 2025 r. Certyfikat umożliwi wykonawcy potwierdzenie, że nie zachodzą wobec niego podstawy wykluczenia z postępowania, w tym przeprowadzenie self-cleaningu w ramach procedury certyfikacji. Ponadto certyfikat potwierdzi, że wykonawca posiada zdolność do należytego wykonania zamówienia publicznego (np. określone doświadczenie, zasoby techniczne i organizacyjne, wykwalifikowaną kadrę) w zakresie objętym certyfikacją i na określonym poziomie.
W Polityce Zakupowej państwa na lata 2022–2025 przewidziano wprowadzenie tzw. certyfikacji wykonawców. Certyfikat dla podmiotu, który potwierdzałby jego wiarygodność na rynku zamówień publicznych i mógł być używany w wielu przetargach w całej Unii Europejskiej, ma w założeniu ułatwiać dostęp do zamówień publicznych przedsiębiorcom z sektora MŚP.
Wykonawca, który dysponowałby certyfikatem, nie musiałby każdorazowo składać w postępowaniu – często bardzo obszernego – katalogu dokumentów podmiotowych i potwierdzających jego kompetencje. Jakie są założenia certyfikacji? Ma ona na celu przede wszystkim łatwe potwierdzanie zdolności wykonawcy do realizacji zamówienia publicznego.
Wykonawcy po uzyskaniu certyfikatu w Polsce mogliby posługiwać się nim w postępowaniach o udzielenie zamówień na terenie całej Unii Europejskiej. Jest to instrument prawny:
- zaplanowany w Polityce Zakupowej państwa z 2 lutego 2022 r.;
- mający swoje podstawy również w regulacjach unijnych, tj. art. 64 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE, gdzie uznaniu państwa członkowskiego pozostawiono implementację tego rozwiązania do jego porządku prawnego.
Obecnie wykonawca nie ma możliwości uzyskania certyfikatu w Polsce, ale może posługiwać się takim certyfikatem wydanym w innym państwie członkowskim (§ 12 ust. 1 rozporządzenia ministra rozwoju, pracy i technologii z 23 grudnia 2020 r. w sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy – Dz.U. poz. 2415).
Uzyskanie certyfikatu będzie dla wykonawcy dodatkową możliwością a nie obowiązkiem. To wykonawca będzie decydował o tym, jak potwierdzić swoją sytuację formalną i podmiotową w postępowaniu o udzielenie zamówienia. Będzie mógł to zrobić w dotychczasowy, tradycyjny sposób za pomocą różnych dokumentów bądź wykorzystując certyfikat.
Z certyfikacji będzie można skorzystać, ale nie będzie takiego obowiązku. Posłużenie się certyfikatem będzie zawsze zależeć od decyzji wykonawcy. Jeśli wykonawca nie będzie dysponować certyfikatem, wolno mu będzie złożyć tradycyjne dokumenty na potwierdzenie braku podstaw wykluczenia i spełnianie warunków udziału w postępowaniu zgodnie z rozporządzeniem w sprawie podmiotowych środków dowodwoych.
Co na certyfikacji zyska zamawiający a co wykonawca?
Certyfikacja ma na celu:
- ograniczyć obowiązki formalne wykonawców, których obowiązkiem jest poświadczać brak podstaw wykluczenia z postępowania i fakt spełnienia warunków udziału w postępowaniu,
- pomóc zamawiającym w weryfikacji wykonawców w postępowaniach.
Dodatkowo wskazuje się, że wykonawcy:
- oszczędzą czas potrzebny na przygotowanie oferty,
- obniżą koszty udziału w postępowaniu – nie będą zmuszeni do ponoszenia wydatków na pozyskanie dokumentów np. z KRK, ZUS itd.,
- będą mieć zagwarantowaną obiektywną i transparentną weryfikację ich potencjału i sytuacji formalnej, bo certyfikacją zajmą się niezależne od zamawiających i wykonawców podmioty.
Co zyskają zamawiający?
- przyspieszą weryfikację wykonawcy,
- unikną zarzutów zaniżania lub zawyżania warunków udziału w postępowaniu.
Certyfikacja pozwoli zatem ograniczyć liczbę dokumentów, jaką wykonawca będzie zobowiązany złożyć w trakcie postępowania. Zamiast każdorazowej konieczności przedstawiania np. zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego, urzędu skarbowego, ZUS – wystarczy, że zostanie złożony certyfikat. Co więcej będzie on ważny w określonym czasie i będzie można się nim legitymować w kolejnych procedurach bez konieczności uzyskiwania następnego certyfikatu.
Certyfikaty na potwierdzenie warunków udziału w postępowaniu i braku podstaw wykluczenia
Wykonawca będzie mógł uzyskać dwa rodzaje certyfikatów do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego:
1) na potwierdzenie braku podstaw wykluczenia wykonawcy z postępowania (np. brak zaległości podatkowych, niekaralność itp.),
2) do potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, np. dysponowania odpowiednim doświadczeniem, personelem, sprzętem.
|
Certyfikat potwierdzający brak podstaw wykluczenia |
Certyfikat zdolności wykonawcy |
|
Umożliwi potwierdzenie tego, że nie zachodzą względem wykonawcy podstawy wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia uregulowane w art. 108 i art. 109 ustawy Pzp. W ramach procedury certyfikacji wykonawca będzie mógł zweryfikować kwestię braku istnienia podstaw wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 1–5, ust. 2 oraz art. 109 ust. 1 pkt 1–5 i 7–10 ustawy Pzp. Wykonawca zdecyduje, czy jego certyfikacja obejmie jedynie obligatoryjne Obligatoryjne podstawy wykluczenia będą obowiązkowym elementem certyfikacji niepodlegania wykluczeniu. W ramach procedury certyfikacji przewidziano możliwość przeprowadzenia self-cleanigu, którego wynik będzie wiążący dla wszystkich zamawiających.
|
Umożliwi wykonawcy potwierdzenie swoich zdolności do należytego wykonania zamówienia (ich zakresu lub poziomu; np. posiadanego doświadczenia, kwalifikacji, uprawnień zawodowych), które następnie będzie wykorzystywał do wykazywania Potwierdzenie zdolności do należytego wykonania zamówienia w ramach procedury certyfikacji przeprowadzane będzie w oderwaniu od konkretnego postępowania o udzielenie zamówienia, natomiast w zakresie lub na poziomie wskazanym przez wykonawcę. Wykonawca będzie wykazywał posiadanie zdolności, których zamawiający „standardowo” wymagają do potwierdzenia spełniania warunków udziału w prowadzonych postępowaniach, np. zdolności finansowej lub ekonomicznej na określonym poziomie lub określonego Podmiot certyfikujący będzie zaś weryfikował sytuację wykonawcy jedynie we wskazanym przez niego zakresie. Przykładowo w przypadku certyfikacji zdolności finansowej i ekonomicznej wykonawca będzie określał np. wysokość rocznych przychodów, wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolność kredytową, wysokość W odniesieniu do zdolności technicznej lub zawodowej (art. 112 ust. 2 pkt 4 ustawy Pzp), wykonawca we wniosku o certyfikację wskaże określony poziom zdolności do należytego wykonania zamówienia, który ma zostać objęty weryfikacją. Możliwe poziomy zostaną z kolei wskazane w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw gospodarki. Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy: „Stworzenie »standardowych« poziomów zdolności jest niezbędne do zapewnienia efektywności systemu certyfikacji zdolności wykonawcy. Poziomy te, będą bowiem wykorzystywane nie tylko do określenia przez wykonawcę zakresu ww. certyfikacji, ale również – co do zasady do opisywania warunków udziału w postępowaniu przez zamawiających”. |
Certyfikacja zdolności wykonawcy w pierwszej kolejności będzie się odnosić przede wszystkim do weryfikacji wykonawców realizujących roboty budowlane. W ramach tego rodzaju zamówień zidentyfikowano roboty budowlane, do których można zastosować wystandaryzowane poziomy zdolności wykonawców podlegające ocenie w ramach spełniania warunków udziału w postępowaniu. Rozszerzenie zakresu certyfikacji będzie możliwe także na dostawy i usługi.
W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano: „Ze stworzonego katalogu kategorii zamówień i odpowiadających im poziomów zdolności zamawiający będą mogli korzystać na zasadzie dobrowolności. Takie rozwiązanie ma na celu »miękkie« wprowadzanie standaryzacji formułowania przez zamawiających warunków udziału w postępowaniu, stawianych w postępowania o udzielenie zamówienia, tam gdzie taka standaryzacja jest możliwa”.
Zgodnie z projektem, wykonawca w ramach certyfikacji będzie mógł potwierdzić:
- zdolność do występowania w obrocie gospodarczym,
- uprawnienie do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, o ile jest to wymagane odrębnymi przepisami, a także
- swoją sytuację ekonomiczną lub finansową oraz
- zdolności techniczne lub zawodowe.
Termin ważności certyfikatu
Zgodnie z projektowanym art. 7 ust. 1 ustawy dokumentem potwierdzającym udzielenie certyfikacji podstaw wykluczenia lub certyfikacji zdolności wykonawcy jest certyfikat wydawany na okres od 1 roku do 3 lat, wedle wyboru wykonawcy. W okresie ważności certyfikatu podmiot certyfikujący będzie sprawdzać jego aktualność w terminach określonych w umowie zawieranej między tym podmiotem a wykonawcą.
Zamawiający będzie mógł podważyć certyfikat
Projekt przewiduje dodanie do ustawy art. 128a ust. 1 (art. 38 pkt 5 projektu ustawy), który umożliwi zamawiającemu powołanie się na uzasadnione wątpliwości dotyczące udzielonej certyfikacji. W przypadku takich wątpliwości zamawiający wezwie wykonawcę do złożenia wyjaśnień. Jeżeli wyjaśnienia złożone przez wykonawcę okażą się niewystarczające do usunięcia uzasadnionych wątpliwości, to zamawiający poinformuje o tym podmiot certyfikujący, który wydał certyfikat (projektowany art. 128a ust. 2 ustawy Pzp).
Kto przeprowadzi certyfikację?
Certyfikacją będą zajmować się niezależne od zamawiającego oraz wyspecjalizowane podmioty. Projektowana ustawa mówi, że akredytacji podmiotów ubiegających się o uprawnienie do certyfikacji wykonawców zamówień publicznych będzie udzielać Polskie Centrum Akredytacji (PCA).
Certyfikacji będą mogły zatem dokonywać tylko podmioty akredytowane przez PCA. Z tym, że certyfikacji niepodlegania wykluczeniu udzielą te podmioty certyfikujące akredytowane przez PCA, które dają rękojmię należytego sprawowania
swojej funkcji i zawarły porozumienie z ministrem właściwym do spraw gospodarki.
Podmiotami udzielającymi certyfikacji niepodlegania wykluczeniu będą mogły być podmioty, które należą do jednostek sektora finansów publicznych rozumieniu przepisów ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub są
państwową jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej lub jednoosobową spółką Skarbu Państwa.
W jakich postępowaniach będzie można korzystać z certyfikatów?
Z certyfikatu nie będzie można korzystać w procedurach do 130.000 zł, a jedynie w tych prowadzonych zgodnie z przepisami Prawa zamówień publicznych – zarówno na zamówienia klasyczne, sektorowe czy społeczne. Przepisy ustawy nie będą miały jednak zastosowania do postępowań w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.
Rejestr certyfikatów dla wykonawców
Projekt ustawy przewiduje, że minister właściwy ds. gospodarki będzie prowadził system teleinformatyczny, w którym będą gromadzone informacje o certyfikowanych wykonawcach, wydanych certyfikatach oraz podmiotach certyfikujących, tj. Bazę Danych o Certyfikatach Wykonawców Zamówień Publicznych.
Baza będzie gromadzić informacje o udzielonej certyfikacji i wydanych certyfikatach wykonawcy zamówienia publicznego (ważnych, zawieszonych w związku z aktualizacją oraz nieważnych), o wykonawcach, którzy złożyli wniosek o udzielenie
certyfikacji wykonawcy zamówienia publicznego oraz o podmiotach certyfikujących.
Obecnie projekt został przekazany do zaopiniowania i do konsultacji. Przewidywana data wejścia w życie to 1 lipca 2025 r. oraz w odniesieniu do części przepisów – 1 stycznia 2025 r.
Źródło:
