ŚRODKI PUBLICZNE (DOCHODY PUBLICZNE)

Definicja omawia podstawy prawne definiowania środków publicznych oraz reguły wydatkowania środków publicznych.

Pojęcie środków publicznych zostało zdefiniowane w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej ufp). Do zasadności stosowania tej definicji w zamówieniach publicznych odesłał również ustawodawca w art. 7 pkt 24 ustawy Prawo zamówień publicznych (dalej: ustawa Pzp).

Wedle wskazanej regulacji, do środków publicznych będziemy zaliczać:

1)     dochody publiczne;

2)     środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), a także inne środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi;

3)     środki pochodzące z:

• instrumentów inżynierii finansowej, o których mowa w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz.Urz. UE L 210 z 31.07.2006 r., str. 25 ze zm.), podlegających ponownemu wykorzystaniu,
• instrumentów finansowych oraz środków pomocy zwrotnej, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającym przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającym rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.Urz.UE L 347 z 20.12.2013 r., str. 320 ze zm.), podlegających ponownemu wykorzystaniu,
• instrumentów finansowych oraz wsparcia warunkowego, o których mowa w ustawie z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 (Dz.U. poz. 1079), podlegających ponownemu wykorzystaniu;

(o których mowa w art. 3b ustawy z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju; Dz.U. z 2021 r. poz. 1057 oraz z 2022 r. poz. 1079)

4)     środki finansowe pozostałe po zakończeniu realizacji programów finansowanych ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. a i b, na rachunkach, o których mowa w ust. 1, są wykorzystywane na realizację zadań w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna lub programów Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa lub programów w ramach celu Europejska Współpraca Terytorialna (Interreg),

(o których mowa w art. 202 ust. 4 ufp);

5)     przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;

6)     przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.

Środki publiczne przeznacza się na:

• wydatki publiczne oraz na
• rozchody publiczne, w tym na rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Wydatki publiczne, tj. wydatki ponoszone ze środków publicznych, z kolei, dokonywane są według zasad określonych w art. 44 ufp.

Z treści przytoczonej regulacji wynika, że wydatki publiczne, mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w ich planie finansowym oraz, że powinny być dokonywane w sposób:

a)     celowy (poniesienie wydatku jest niezbędne do wykonania zadania publicznego),

b)     oszczędny (obniżenie kosztów przy jednoczesnym zachowaniu pożądanej jakości),

c)     skuteczny (optymalny dobór środków i metod do realizacji konkretnego celu),

d)     efektywny (uzyskanie najlepszych wyników w związku z ponoszonymi nakładami),

e)     w sposób umożliwiający terminową realizację zadań,

f)      w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań

– z zastrzeżeniem, że każdorazowo, jeżeli przedmiotem wydatku publicznego są usługi, dostawy lub roboty budowlane, umowa w efekcie której ma zostać poniesiony wydatek publiczny, musi zostać zawarta na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych (dalej ustawa Pzp), o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Cechą wydatku publicznego jest zatem to, że ponoszony jest on ze środków publicznych. Aspekt wydatkowania środków publicznych nie definiuje natomiast zamówienia publicznego w rozumieniu art. 7 pkt 32 ustawy Pzp.

Tym samym, przepisy ufp dotyczą środków publicznych i sposobu ich wydatkowania. Zasady opisane w ustawie Pzp natomiast, dotyczą zamówień publicznych bez względu na pochodzenie środków na ich sfinansowanie.

Powyższe oznacza, że zawsze gdy mamy do czynienia z wydatkowaniem środków publicznych stosujemy:

• ustawę o finansach publicznych (zamówienia o wartości mniejszej niż 130.000 zł), oraz
• ustawę Pzp (zamówienia o wartości co najmniej 130 000 zł).

Jeżeli jednak, finansowanie zamówienia odbywa się poprzez zaangażowanie innych środków niż publiczne, a:

• wartość zamówienia jest mniejsza niż 130.000 zł – brak jest podstaw do stosowania zasad opisanych w ufp,
• wartość zamówienia jest co najmniej równa 130.000 zł – zastosowanie znajdzie ustawa Pzp.

Powyższe zasady mają istotne znaczenie dla wyboru sposobu procedowania w przypadku gdy podmiot zobowiązany do stosowania ustawy Pzp, udziela zamówienia finansowanego ze środków prywatnych (grupowe ubezpieczenie pracowników, zakup wyżywienia finansowanego z wpłat wniesionych przez osoby prywatne).