ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW USTAWY

Stan prawny na dzień: 30.05.2018

Odpowiedzialności określonej w przepisach ustawy – Prawo zamówień publicznych podlegają zamawiający jako jednostki organizacyjne, a sankcję wobec nich mają wyłącznie wymiar finansowy. Z kolei odpowiedzialności przewidzianej w ramach dyscypliny finansów publicznych podlegają osoby, które – działając w strukturze zamawiającego – popełniły czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych. Sankcję za naruszenie dyscypliny finansów publicznych mogą przybrać inny wymiar niż finansowy.

Pod pojęciem odpowiedzialności za naruszenie przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych kryją się dwa odrębne reżimy odpowiedzialności. Po pierwsze, może chodzić o odpowiedzialność, o której mowa w przepisach działu VII ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych. Po drugie, w grę wchodzi odpowiedzialność, o której mowa w przepisach ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Spod odpowiedzialności określonej w przepisach Pzp wyłączone są wszystkie podmioty, które podlegają odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Przepisy ustawy – Prawo zamówień publicznych nie dotyczą:

1)      jednostek sektora finansów publicznych,

2)      innych państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej oraz

3)      innych podmiotów, jeśli są spełnione szczególne warunki (ponad 50% wartości zamówienia jest finansowane ze środków publicznych, wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne, zamówienie dotyczy robót budowlanych lub usług związanych z robotami budowlanymi).

Poza wskazanymi podmiotami odpowiedzialności przewidzianej w ustawie – Prawo zamówień publicznych podlegają wszyscy inni zamawiający, którzy udzielają zamówień z zastosowaniem jej przepisów (art. 199 Pzp).

W świetle ustawy Pzp o odpowiedzialności za naruszenie przepisów może być mowa w razie udzielenia zamówienia z naruszeniem przesłanek stosowania trybów negocjacji bez ogłoszenia, z wolnej ręki lub zapytania o cenę; bez wymaganego ogłoszenia; bez stosowania ustawy oraz dokonania zmian w zawartej umowie z naruszeniem przepisów ustawy.

Ponadto odpowiedzialność wchodzi w grę, jeśli naruszenie przepisów miało wpływ na wynik postępowania i polegało np. na określeniu warunków udziału w sposób, które utrudniają uczciwą konkurencję, opisaniu przedmiotu zamówienia w sposób, który utrudnia uczciwą konkurencję, czy nieprzestrzeganiu terminów określonych w ustawie (art. 200 Pzp).

Kara za naruszenie przepisów ustawy ma charakter finansowy. Jej wysokość jest ustalana w zależności od wartości przedmiotu zamówienia. Karę nakłada w drodze decyzji administracyjnej Prezes Urzędu Zamówień publicznych, chyba że wcześniej sankcję w wyroku nałożyła Krajowa Izba Odwoławcza lub sąd.

Nakładanie kary przez Prezesa UZP w drodze decyzji administracyjnej oznacza, że zastosowanie znajdą przepisy ustawy z 16 czerwca 1960 r. ─ Kodeks postępowania administracyjnego, w tym w zakresie odwołań od decyzji (art. 201 ust. 1 i 1a, art. 193–195 Pzp).

Odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych podlegają m.in.:

1)      osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych;

2)      kierowników jednostek sektora finansów publicznych;

3)      pracownicy jednostek sektora finansów publicznych;

4)      osoby wykonujące w imieniu podmiotu niezaliczanego do sektora finansów publicznych, któremu przekazano do wykorzystania lub dysponowania środki publiczne, czynności związane z wykorzystaniem tych środków lub dysponowaniem tymi środkami (art. 4 ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych – dalej: dfp).

W przepisach ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych określono szeroki katalog naruszeń, których nastąpienie może rodzić odpowiedzialność. Chodzić może m.in. o następujące okoliczności:

1)      opisanie przedmiotu zamówienia w sposób, który mógłby utrudniać uczciwą konkurencję;

2)      ustalenia wartości zamówienia lub jego części, jeżeli miało to wpływ na obowiązek stosowania przepisów o zamówieniach publicznych albo na zastosowanie przepisów dotyczących zamówienia publicznego o niższej wartości;

3)      określenie warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub wymaganych od wykonawców środków dowodowych w sposób niezwiązany z przedmiotem zamówienia lub nieproporcjonalny do przedmiotu zamówienia;

4)      określenie kryteriów oceny ofert z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych

5)      łączenie zamówień albo dzielenie zamówienia na odrębne zamówienia publiczne w celu uniknięcia stosowania przepisów o zamówieniach publicznych (art. 17 dfp).

Katalog naruszeń określony w przepisach ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ma charakter otwarty. Z ustawy wynika, że naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest naruszenie przepisów o zamówieniach publicznych w jakikolwiek sposób, jeżeli miało wpływ – odpowiednio – na wynik postępowania lub zawarcie umowy ramowej, chyba że nie doszło do udzielenia zamówienia lub zawarcia umowy ramowej (art. 17 ust. 1c dfp).

Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych to upomnienie, nagana, kara pieniężna czy zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi (art. 31 ust. 1 dfp).

Organami orzekającymi w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w pierwszej instancji są komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, w drugiej instancji – Główna Komisja Orzekająca w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych (art. 42 ust. 1 i 2 dfp).

Podstawa prawna

Ustawa z 29 stycznia 2004 r.  ─ Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.) ─ art. 193–195, art. 199–200.

Ustawa z 16 czerwca 1960 r.  ─ Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r. poz. 23).

Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 168)  ─ art. 4, atr. 17, art. 31, art. 42.

Autor:

Grzegorz Mazurek