OBIEKT BUDOWLANY

Z kolei ustawa z 7 lipca 1994 r. ─ Prawo budowlane wskazuje, że obiekt budowlany to budynek, budowla bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych. Warto pamiętać, że definicje – przewidziana w Prawie zamówień publicznych oraz w Prawie budowlanym nie są ze sobą kompatybilne.

Najogólniej rzecz ujmując – według Prawa zamówień publicznych jednym obiektem budowlanym będzie także kilka budynków bądź budowli, jeśli spełniają one samoistną funkcję gospodarczą lub techniczną. Dlatego określając i definiując pojęcia „obiekt budowlany” oraz „roboty budowlane”, aby opisać i oszacować przedmiot zamówienia w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie ustawy Pzp, nie należy kierować się definicjami zawartymi w ustawie Prawo budowlane, ale w Prawie zamówień publicznych.

Definicja obiektu budowlanego i jej właściwe rozumienie jest o tyle istotne, iż odnosi się do niej pojęcie „robót budowlanych” oraz mają z nią bezpośredni związek reguły szacowania wartości robót budowlanych a także usług związanych z tymi robotami (jak usługi projektowe czy nadzoru inwestorskiego).

Stosownie do regulacji ustawy Pzp przez roboty budowlane należy rozumieć:

• wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych, określonych w załączniku II do dyrektywy 2014/24/UE, w załączniku I do dyrektywy 2014/25/UE oraz objętych działem 45 załącznika I do rozporządzenia (WE) nr 2195/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z 5 listopada 2002 r. w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) (Dz.Urz. WE L 340 z 16.12.2002, str. 1, ze zm.), lub obiektu budowlanego, a także
• realizację obiektu budowlanego za pomocą dowolnych środków,

zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego.

Z definicji robót budowlanych oraz obiektu budowlanego zawartego w Prawie zamówień publicznych można wysnuć następujące reguły szacowania wartości robót. Zostały one potwierdzone w opinii prawnej Urzędu Zamówień Publicznych pt.: „Ustalanie wartości zamówienia na roboty budowlane i związanych z nim zamówień na usługi projektowania oraz nadzoru inwestorskiego”.

1. Roboty budowlane, które są realizowane w jednym obiekcie budowlanym w rozumieniu Prawa zamówień publicznych, będą szacowane łącznie i według ich łącznej wartości zamawiający przeprowadzi stosowną procedurę udzielenia zamówienia publicznego. Na potrzeby ustalenia obowiązku stosowania przepisów ustawy Pzp należy brać pod uwagę całość robót budowlanych, nawet jeżeli są udzielane w kilku postępowaniach lub w częściach. Innymi słowy, jeżeli planowane roboty budowlane składają się na jeden obiekt budowlany, wyznaczony wspólną funkcją gospodarczą i techniczną, wówczas zamawiający powinien dokonać łącznego szacowania, sumując wartość robót składających się na to zamówienie.
2. Jeśli zamawiający planuje roboty budowlane w kilku obiektach budowlanych, wówczas, oceniając, czy potraktować je łącznie czy rozdzielnie, należy wziąć pod uwagę:

• tożsamość i specyfikę/charakter robót budowlanych,
• możliwość zaplanowania zamówienia i realizacji robót budowlanych w danej perspektywie czasowej.

Jeśli zamawiający zamierza np. realizować kilka jednorodnych remontów kilku obiektów np. jedynie w zakresie pokrycia dachów czy tylko malowania elewacji, także powinien rozważyć zsumowanie robót, nawet jeśli odbywają się one w kilku obiektach.

Podsumowując: zamawiający, przygotowując się do realizacji inwestycji w postaci robót budowlanych wykonywanych w różnych obiektach budowlanych, powinien dokonać analizy planowanych robót pod kątem ich tożsamości. W konsekwencji, punktem odniesienia dla określenia zamówienia i szacowania jego wartości będzie specyfika/charakter robót budowlanych zaplanowanych do wykonania (np. termomodernizacja różnych budynków należących do gminy albo naprawa chodników dla pieszych w danej miejscowości).

W odniesieniu do szacowania wartości usług projektowych i usług nadzoru inwestorskiego czytamy w opinii UZP, że:

„Zamówienia na usługi przygotowania dokumentacji projektowych powinny zatem korzystać z autonomii postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w takim zakresie, w jakim korzystają z niej roboty budowlane, stanowiące rezultat określonych prac projektowych. Zakresem odrębnego zamówienia na usługi projektowe dotyczące przygotowania dokumentacji technicznych robót budowlanych objęte powinny być usługi służące przygotowaniu konkretnej inwestycji budowlanej.

(…) Analogicznie, z uwagi na ścisłe powiązanie świadczeń, zamówienie na roboty budowlane powinno stanowić punkt odniesienia dla ustalenia zakresu oraz wielkości zamówienia na świadczenie usług nadzoru inwestorskiego towarzyszących realizacji określonych robót budowlanych. Tym samym, jednym zamówieniem na usługi nadzoru zamawiający powinien objąć te usługi, które będą związane z realizacją konkretnej inwestycji budowlanej”.

W przedmiocie sztucznego podziału zamówienia (obiektu budowlanego) na części wypowiedział się Europejski Trybunał Sprawiedliwości [obecnie Trybunał Sprawiedliwości UE – przyp. red.] w wyroku z 5 października 2000 r. w sprawie Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Francuskiej (C-16/98).

Zdaniem ETS Zdaniem Trybunału dla udzielenia odpowiedzi, czy występuje jeden obiekt budowlany, zasadnicze znaczenie ma ustalenie, czy wynik całości robót budowlanych lub inżynieryjnych może samoistnie spełniać funkcję gospodarczą lub techniczną. Stwierdzenie takiej okoliczności powoduje, iż całość robót budowlanych udzielanych w kilku postępowaniach należy brać pod uwagę w kontekście ustalenia obowiązku stosowania przepisów dyrektywy. 

Powyżej przytoczony wyrok zapadł na gruncie dyrektywy Rady 93/38/EWG z 14 czerwca 1993 r. koordynującej procedury udzielania zamówień publicznych przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz.U. L 199, str. 84). Jest on jednak aktualny także na gruncie dyrektyw 2004/17/WE i 2004/18/WE i obecnych 2014/25/UE i 2014/24/UE.

Termin „obiekt budowlany”, który zawiera dyrektywa, nie uzależnia istnienia obiektu budowlanego od takich elementów, jak:

• liczba podmiotów zamawiających,
• fakt, czy całość robót może przeprowadzić jedno przedsiębiorstwo.

Decydujące dla kwalifikacji, czy seria określonych robót stanowi realizację jednego obiektu budowlanego w rozumieniu dyrektywy, są tyko kryteria gospodarczych i technicznych funkcji, jakie spełnia wynik tych robót.

Zgodnie z motywem 9 dyrektywy 2014/24/UE: „Wykonanie obiektu budowlanego spełniającego wymogi określone przez instytucję zamawiającą wymaga uprzedniego podjęcia przez daną instytucję środków służących określeniu rodzaju obiektu lub co najmniej wywarcia przez nią decydującego wpływu na jego projekt.

Fakt, czy wykonawca wykonuje całość lub część obiektu budowlanego własnymi środkami, czy też zapewnia ich wykonanie w inny sposób, nie powinien zmienić klasyfikacji danego zamówienia jako zamówienia na roboty budowlane, o ile dany wykonawca przyjmuje bezpośrednie lub pośrednie zobowiązanie, które jest prawnie możliwe do wyegzekwowania, do zapewnienia wykonania danych robót budowlanych”.

Trybunał zauważył również, iż jest zrozumiałe, że z powodów administracyjnych lub innych program robót budowlanych zmierzających do wykonania obiektu budowlanego w rozumieniu dyrektywy może być przedmiotem kilku procedur, których inicjatywa pochodzi od różnych zamawiających.

Przeprowadzenie kilku procedur nie oznacza jednak możliwości odrębnego szacowania wartości przedmiotu tych procedur. Zdaniem ETS cel dyrektywy nie zostałby osiągnięty, jeżeli zakres stosowania dyrektywy byłby wyłączony z tego powodu, że szacowana wartość każdego odcinka obiektu budowlanego byłaby niższa od progu zastosowania dyrektywy.

Pojęcia poszczególnych rodzajów obiektów budowlanych zawierają kolejne punkty w art. 3 Prawa budowlanego. I tak zgodnie z tymi regulacjami, jeśli mówimy o:

• budynku – należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;
• budynku mieszkalnym jednorodzinnym – należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku;
• budowli – należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych, morskich turbin wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową;
• obiekcie liniowym – należy przez to rozumieć obiekt budowlany, którego charakterystycznym parametrem jest długość, w szczególności droga wraz ze zjazdami, droga kolejowa, wodociąg, kanał, gazociąg, ciepłociąg, rurociąg, linia i trakcja elektroenergetyczna, linia kablowa nadziemna i, umieszczona bezpośrednio w ziemi, podziemna, wał przeciwpowodziowy oraz kanalizacja kablowa, przy czym kable zainstalowane w kanalizacji kablowej, kable zainstalowane w kanale technologicznym oraz kable telekomunikacyjne dowieszone do już istniejącej linii kablowej nadziemnej nie stanowią obiektu budowlanego lub jego części ani urządzenia budowlanego;
• obiekcie małej architektury – należy przez to rozumieć niewielkie obiekty, a w szczególności:

a) kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury,

b) posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,

c) użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki;

• tymczasowym obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe, przenośne wolno stojące maszty antenowe;
• przenośnym wolno stojącym maszcie antenowym – należy przez to rozumieć wszelkie konstrukcje metalowe bądź kompozytowe, samodzielne bądź w połączeniu z przyczepą, rusztem, kontenerem technicznym, lub szafami telekomunikacyjnymi, posadowione na gruncie, wraz z odciągami, balastami i innymi elementami konstrukcji, instalacją radiokomunikacyjną i infrastrukturą zasilającą, przeznaczone do wielokrotnego montażu i demontażu bez utraty wartości technicznej.

Zobacz także: ROBOTY BUDOWLANE, OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA, SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH, KOSZTORYS INWESTORSKI, PROGRAM FUNKCJONALNO-UŻYTKOWY, DOKUMENTACJA PROJEKTOWA, SPECYFIKACJA WARUNKÓW ZAMÓWIENIA