Polityka zakupowa państwa - czyli o nowych obowiązkach i wyzwaniach dla zamawiających

Polityka zakupowa państwa jako dokument o strategicznym znaczeniu, określający priorytetowe działania w obszarze zamówień publicznych oraz wyznaczający kierunek zamawiających w zakresie udzielonych zamówień, przyjmowany uchwałą Rady Ministrów, jest kierowana przede wszystkim do jednostek administracji rządowej. Do zapewnienia, w możliwie najszerszym zakresie, realizacji zaleceń i zobowiązań wynikających z Polityki zakupowej państwa, zobowiązani są kierownicy jednostek administracji rządowej, w tym: ministrowie w zakresie urzędu obsługującego ministra; Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w zakresie urzędu zapewniającego obsługę na podstawie art. 26 ustawy z dnia 8 sierpnia 1998 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2021 r. poz. 178); kierownicy organów oraz jednostek podległych lub nadzorowanych przez ministrów; kierownicy jednostek podległych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów; wojewodowie w zakresie urzędu obsługującego wojewodę; kierownicy służb, straży i inspekcji zespolonej administracji rządowej; kierownicy niezespolonej administracji rządowej (w rozumieniu art. 56 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2019 r. poz. 1464).

W dniu 10.11.2021 na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju i Technologii pojawił się projekt Polityki zakupowej państwa wraz z uzasadnieniem, który trafił do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji.

Według przedłożonego projektu Polityka zakupowa państwa będzie koncentrować się na trzech priorytetach – profesjonalizacji, rozwoju potencjału MŚP oraz zrównoważonych zamówieniach publicznych.

TRZY OSIE PRIORYTETÓW W POLITYCE ZAKUPOWEJ PAŃSTWA

Celem profesjonalizacji zamówień publicznych ma być zwiększenie ich efektywności i innowacyjności, aby:

•  zachęcać do udziału w zamówieniach publicznych przedsiębiorców z sektora MŚP;
•  stymulować wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki i rozwoju nowych technologii, poprzez zwiększenie ilości zrównoważonych, innowacyjnych i zielonych zamówień;
• bardziej efektywnie wydawać środki publiczne.

Polityka zakupowa wprowadzi szereg rekomendacji dla uczestników rynku zamówień, jak np.:

• obowiązek stosowania profili zawodowych (formuła ProcurCompEu);
• doskonalenie kompetencji kadr zamawiającego (narzędzia z Pzp, umiejętności miękkie, wiedza merytoryczna o przedmiocie zamówienia);
• budowę portalu internetowego dla zamawiających (zbiór materiałów edukacyjnych, zaleceń i dobrych praktyk, a także moduł e-learningowy);
• poprawę współpracy związanej z udzielaniem zamówień wspólnych i centralnych, z wykonawcami i organizacjami publicznymi.

Zamierzeniem Polityki zakupowej państwa jest rozszerzenie dostępności zamówień dla sektora MŚP, a w konsekwencji uzyskanie wzrostu konkurencyjności na rynku.

Polityka zakupowa wprowadza w tym zakresie szereg zaleceń dla uczestników rynku zamówień:

• wskazuje działania, jakie zamawiający mają podejmować w celu zapewnienia szerszego dostępu MŚP do rynku zamówień publicznych (dzielenie zamówienia na części lub dopuszczenia składania ofert częściowych; stawiania wykonawcom proporcjonalnych wymagań, w tym proporcjonalnych wymagań finansowych; zapewnienia czasu na przygotowanie się do udziału w postępowaniu; wydłużenie czasu na złożenie oferty; udzielanie zaliczek i częściowych płatności również w umowach zawieranych na okres krótszych niż 12 miesięcy);
• wsparcie merytoryczne MŚP (wdrożenie programu edukacyjno-informacyjnego dla MŚP - webinariów, szkoleń, seminariów, case study, warsztatów poświęconych zamówieniom publicznym);
• mechanizm certyfikacji wykonawców;
• standaryzacja dokumentów zamówienia;
• wsparcie udziału MŚP w zamówieniach organizacji międzynarodowych.

Polityka zakupowa zawiera propozycje rozwiązań, które mają pomóc zamawiającym realizować zamówienia zrównoważone, a więc zamówienia społeczne, zdrowotne, zielone i innowacyjne, w szczególności:

• promocja aspektów społecznych, środowiskowych, prozdrowotnych oraz innowacyjnych w zamówieniach publicznych;
• promocja kalkulacji kosztów cyklu życia produktu;
• powołanie zespołu ds. zielonych zamówień (będzie pełnił rolę koordynacyjną w ramach administracji rządowej w zakresie zielonych zamówień publicznych);
• alokacja części budżetu na zamówienia innowacyjne (szersze wykorzystanie etykiet i norm w dokumentacji zamówienia; szersze uwzględnianie aspektów zdrowotnych; stosowanie kalkulacji kosztów cyklu życia; realizowanie procedur innowacyjnych na bazie rekomendacji NCBR; realizowanie procedury konkursu na bazie rekomendacji GovTech; przeznaczanie części budżetu na projekty innowacyjne).

Zgodnie z danymi opublikowanymi w Sprawozdaniu Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkcjonowaniu systemu zamówień publicznych w 2020 r. udział zielonych lub innowacyjnych zamówień publicznych w ogólnej liczbie udzielonych zamówień publicznych wynosił zaledwie 1%. Udział ten liczony według wartości udzielonych zamówień publicznych to 7%. Jedynie 384 zamawiających udzieliło zamówień o charakterze środowiskowym lub innowacyjnym.

Dokument zawiera także zalecenia dotyczące wykorzystania poszczególnych narzędzi i instytucji funkcjonujących już w systemie zamówień publicznych, które zmierzają do realizacji jej priorytetów. Wykorzystywanie ich zgodnie z zaleceniami Polityki ma się przyczynić do większego udziału MŚP w rynku zamówień publicznych oraz budowania ich potencjału rozwojowego. Przykładem takich narzędzi są:

• podział zamówienia na części, które będą w stanie wykonać MŚP,
• równomierne i dostosowane do MŚP rozkładanie ciężaru finansowania zamówienia,
• strategie zakupowe zamawiających,
• umowy ramowe,
• zamówienia przedkomercyjne,
• dynamiczny system zakupów i konkurs.

Założeniem jest, aby Polityka zakupowa nie ograniczała się do rekomendacji i zadań nakładanych na zamawiających, ale aby obejmowała również skoordynowane działania administracji wspierające zamawiających w realizacji wyznaczonych celów. Służyć temu będą:

• budowa platformy internetowej dla uczestników rynku zamówień (będzie gromadzić materiały edukacyjne oraz zawierać moduł e-learningowy);
• szkolenia, warsztaty, konferencje;
• powołanie zespołu ds. zielonych zamówień;
• opracowywanie pakietów standardowych dokumentów oraz pakietów dobrych praktyk.

Projekt Polityki zakupowej państwa wraz z uzasadnieniem i innymi szczegółowymi informacjami jest dostępny na stronie internetowej: https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/konsultacje-publiczne-polityki-zakupowej-panstwa

*Przy opracowaniu materiału wykorzystano informacje nt. projektu Polityki zakupowej Państwa udostępnione na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

Najbliższe szkolenia z Prawa zamówień publicznych dla zamawiających i wykonawców znajdziesz >TUTAJ<

Wioleta Bajda

Trener i doradca ApexNet. Radca prawny z wieloletnim doświadczeniem w kompleksowej obsłudze prawnej zamawiających (w tym sektorowych i w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa) i wykonawców (w tym m.in. sektor budowlany i informatyczny), również w ramach projektów współfinansowanych z środków. Doradzała m.in. przy dużych projektach infrastrukturalnych i kilkuset postępowaniach, w większości o wartościach powyżej tzw. progów unijnych. Były naczelnik w Departamencie Prawnym UZP, gdzie nadzorowała wydawanie opinii prawnych UZP, przygotowywanie pozwów o unieważnienie umów i decyzji w przedmiocie kar pieniężnych.