Centralny rejestr umów. Kiedy koniec planowanych zmian?

Nowy obowiązek jest efektem ustawy z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy — kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła art. 34a ust. 1 do ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Sam pomysł sięga do założeń projektu ustawy o jawności życia publicznego, który finalnie nie wszedł w życie, a który to w krótkim czasie zdążył wzbudzić wiele kontrowersji. A czym w praktyce jest rejestr umów? Jest to system teleinformatyczny, w którym instytucje publiczne będą zamieszczać wskazane w ustawie dane dotyczące zawartych przez te podmioty umów o wartości wyższej niż 500 zł. Co warto zauważyć, obecnie te informacje podlegają udostępnieniu w trybie dostępu do informacji publicznej, jednak wymagają złożenia wniosku przez zainteresowaną stronę bezpośrednio do instytucji publicznej ze wskazaniem jakich informacji się oczekuje. Rejestr umów ma zapewnić dostęp do tych informacji w sieci, bez konieczności procedowania wniosków, jednocześnie znacząco podnosząc transparentność dysponowania środkami publicznymi. 

Pojawienie się informacji o tym, że jednostki sektora finansów publicznych będą zobowiązane do umieszczania informacji w prowadzonym przez Ministra Finansów rejestrze umów zawartych od 1 stycznia 2022 r. wzbudziła niepokój wielu Zamawiających. Brak jednoznacznej definicji umowy, niski próg wartości umowy czy odpowiedzialność karna za niedopełnienie obowiązku ewidencyjnego to raptem wierzchołek góry wątpliwości związanych z nowym obowiązkiem. Zdecydowanie największym wyzwaniem dla jednostek sektora finansów publicznych w kontekście rejestru umów jest liczba rekordów, które dany pracownik będzie zobowiązany zamieścić w bazie przygotowanej przez Ministerstwo Finansów. Jak udało mi się ustalić, w przypadku uczelni wyższych można mówić nawet o milionie pozycji, które w obecnym kształcie przepisów będą musiały zostać wprowadzone ręcznie do rejestru przez pracownika uczelni.

Przez wiele miesięcy od wejścia w życie ustawy z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy — kodeks karny oraz niektórych innych ustaw Ministerstwo Finansów nie podejmowało dialogu w zakresie rejestru umów. Open Nexus wnioskował z resztą o uwzględnienie w projekcie API, które pozwoliłoby zbierać wymagane dane z poziomu komercyjnych platform zakupowych, z których korzysta ok. 50% instytucji publicznych w Polsce. Z perspektywy czasu myślę, że było to po prostu za wcześnie, projekt nie mieścił się w kategorii „ważne i pilne”. Inną drogę natomiast obrał Grzegorz Bebłowski, wieloletni praktyk rynku zamówień publicznych (więcej: tutaj). Opracował on bowiem projekt nowelizacji ustawy (wraz z uzasadnieniem) o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw – w zakresie rejestru umów właśnie. Choć dzisiaj światło dzienne ujrzał jedynie fragment projektu, tj. 

Art. 36. W ustawie z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2054 oraz z 2022 r. poz. 1265) w art. 15 pkt 2 otrzymuje brzmienie: „2) art. 6 i art. 14a, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.”; 

to jednak jest on o tyle ważny, że daje spore szanse na przeprowadzenie również i kolejnych, potrzebnych zmian w tych przepisach. Projekt został jak dotąd przekazany za pośrednictwem Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich oraz Związku Gmin Podkarpackich przekazany na ręce wojewódzkich parlamentarzystów, a poprzez Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych m.in. do komisji sejmowej i senackiej budżetu i finansów publicznych. Efektem tych działań jest włączenie Grzegorza Bebłowskiego jako konsultanta w procesie legislacyjnym nowelizacji ustawy z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy — kodeks karny oraz niektórych innych ustaw.

Jak wspomniałem wcześniej, w przytoczonych przepisach niedopowiedzeń jest sporo. Rządowy projekt kupił czas potrzebny do wprowadzenia kolejnych nowelizacji. O ile formy narzędzia — systemu teleinformatycznego — nadal nie znamy, to możemy się przyjrzeć założeniom projektu kolejnych zmian. Jedną z propozycji, o której wiem i uznaję za szczególnie istotną, to doprecyzowanie definicji umowy — rejestr powinien dotyczyć umów stricte zakupowych, z literalnym wyłączeniem umów o pracę czy dzierżawy. 

Jeżeli chciałbyś, drogi czytelniku, dowiedzieć się więcej na temat kierunku zmian, zapraszam Cię na POZAP — Poznań o Zamówieniach Publicznych, wydarzenie które odbędzie się 14 i 15 września na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich, gdzie będziesz miał okazję uczestniczyć w mojej rozmowie z Grzegorzem Bebłowskim, w temacie Centralnego Rejestru Umów właśnie. W programie znajdziesz także wiele innych ciekawych tematów! Agenda i bilety dostępne na stronie: https://go.opennexus.com/pozap_pl

Do zobaczenia!

Mateusz Bartosiewicz
Open Nexus

Doradca ds. Zamówień Publicznych oraz Trener w Open Nexus Sp. z o.o. Wdrożył platformę zakupową w ponad 100 jednostkach podległych pod Pzp. Konsultant w zakresie zmian regulaminów zakupowych do 130 tys. zł. Wykładowca m.in. studiów podyplomowych zamówień publicznych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, seminariów dla Związku Gmin Pomorskich oraz Związku Gmin Warmińsko - Mazurskich