WYŁĄCZENIE STOSOWANIA USTAWY

Tak rozpoczyna się art. 4 ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych zawierający obszerną i bardzo zróżnicowaną listę przypadków i okoliczności, w których zamówienia publiczne wyłączone są spod reżimu ustawy Pzp. Oznacza to istnienie wyjątków od zasady powszechności zamówień publicznych. Wskazane w przepisie wyłączenia ze stosowania Pzp są – z nielicznymi wyjątkami – wyłączeniami przedmiotowymi, określającymi rodzaje zamówień uprawnionych do korzystania z tego przywileju.

Z dalszej części zacytowanego wyżej fragmentu art. 4 pkt 1 Pzp wynika, że wspomniane procedury dotyczą m.in. organizacji międzynarodowych bądź pojawiają się w efekcie porozumień, umów zawartych między Polską a państwaminiebędącymi członkami Unii Europejskiej, w celu pozyskania dostaw, usług lub robót budowlanych na potrzeby zrealizowania lub prowadzenia wspólnego przedsięwzięcia.

W określonych okolicznościach wyłączenie odnosi się również do zamówień w całości lub części finansowanych przez instytucje międzynarodowe (art. 4 pkt 1a–1b Pzp).

Wyjątkowe w przepisie wyłączenia podmiotowe odnoszą się do zamówień Narodowego Banku Polskiego związanych – w szerokim ujęciu – z wykonywaniem zadań dotyczących realizacji polityki pieniężnej państwa oraz Banku Gospodarstwa Krajowego w ramach programów rządowych i operacji międzybankowych (art. 4 pkt 2–2a Pzp).

Punkt 3 zawiera wykaz wyłączonych spod przepisów Pzp zamówień, których przedmiotem są szczególnego rodzaju usługi realizowane w dokładnie oznaczonych uwarunkowaniach, m.in. arbitrażowe lub pojednawcze, badawcze i rozwojowe – poza ściśle określonymi wyjątkami sprecyzowanymi w przepisach znowelizowanych ustawą z 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw, usługi prawne z zakresu zastępstwa procesowego lub doradztwa wykonywanego przez prawnika zagranicznego, usługi notarialnego poświadczania i uwierzytelniania dokumentów itp.

Artykuł 4 w pkt 3 wskazuje ponadto wiele innych rodzajów zamówień wyłączonych ze stosowania Pzp, jak związane ze świadczeniem usług medialnych, nabyciem własności lub innych praw do istniejących nieruchomości, emisją, sprzedażą, kupnem lub zbyciem papierów wartościowych bądź innych instrumentów finansowych.

Do usług zwolnionych należą również pożyczki lub kredyty – z wyjątkiem zaciąganych przez jednostki samorządu terytorialnego w granicach upoważnień zawartych w uchwale budżetowej. Ponadto – usługi w dziedzinie obrony cywilnej, ochrony ludności i zapobiegania niebezpieczeństwom, świadczone przez organizacje lub stowarzyszenia o charakterze niekomercyjnym (z wyjątkiem usług transportu sanitarnego pacjentów) oraz dostawy uprawnień do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji. Artykuł 4 pkt 4 Pzp wskazuje na wyłączenie spod ustawy umów z zakresu prawa pracy.

Zwolnienia określone w pkt 5–5c odnoszą się do ściśle określonych zamówień związanych z bezpieczeństwem państwa; dotyczących produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi, o których mowa w art. 346 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej; związanych z wytwarzaniem i dystrybucją dokumentów publicznych, druków o strategicznym znaczeniu oraz znaków akcyzy.

Na liście zwolnień stosowania ustawy Pzp znajdują się m.in. zamówienia związane z dysponowaniem i eksploatacją sieci telekomunikacyjnej, nabywaniem dostaw, usług lub robót budowlanych od centralnego zamawiającego, koncesją na roboty budowlane lub usługi, świadczeniem usług teleinformatycznych, finansowych dotyczących pocztowych przekazów i przelewów, filatelistycznych i logistycznych.

Ustawy nie stosuje się do zamówień udzielanych instytucji gospodarki budżetowej przez organ władzy publicznej wykonujący funkcje organu założycielskiego tej instytucji, jeżeli spełnione są warunki ściśle określone w pkt 13 art. 4 (m.in. ponad 80% działalności instytucji gospodarki budżetowej dotyczy wykonywania zadań publicznych na rzecz tego organu władzy publicznej,a organ władzy publicznej sprawuje nad instytucją gospodarki budżetowej kontrolę odpowiadającą kontroli sprawowanej nad własnymi jednostkami nieposiadającymi osobowości prawnej).

Zwolnienie dotyczy też zamówień związanych z procesem wypłat środków gwarantowanych oraz przymusową restrukturyzacją, o których mowa w art. 2 pkt 65 ustawy z 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.

Kolejne przypadki i okoliczności wyłączenia spod rygorów ustawy Pzp ujmują art. 4b i 4d. Artykuł 4bwskazuje, że ustawy nie stosuje się do zamówień, o których mowa w art. 131a ust. 1, czyli w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa – w wielu szczególnie uwarunkowanych przypadkach, głównie wynikających z kontaktów międzynarodowych.

Artykuł 4d odnosi się do wyłączenia zamówień o wartości mniejszej niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, których przedmiotem są m.in. dostawy lub usługi służące wyłącznie do celów prac badawczych, eksperymentalnych, naukowych lub rozwojowych, bądź z zakresu działalności oświatowej, kulturalnej związanej z organizacją przedsięwzięć i gromadzeniem materiałów archiwalnych, audiowizualnych i medialnych, a także roboty budowlane służące realizacji gminnych programów rewitalizacji przy spełnieniu określonych uwarunkowań. Ze zwolnień korzystają też wskazane w ustawieusługi z zakresu leśnictwa.

Odrębnie wymienione wyłączenia spod rygorów Pzp odnoszą się do zamówień udzielanych w ramach realizacji współpracy rozwojowej przez określone jednostki wojskowe oraz przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego albo jednostki organizacyjne mu podległe przywięziennym zakładom pracy, prowadzonym jako przedsiębiorstwa państwowe albo instytucje gospodarki budżetowej, a także udzielanych przez zarządzającego specjalną strefą ekonomiczną.