Sygn. akt: KIO 1775/24
WYROK
Warszawa, dnia 17 czerwca 2024 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie:
Przewodnicząca: Joanna Stankiewicz-Baraniak
Protokolant: Aldona Karpińska
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 czerwca 2024 r. w Warszawie
odwołania
wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 20 maja 2024 r. przez
odwołującego Konsorcjum Biuro Klub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w
Łomiankach Dolnych, przy Alei Fryderyka Chopina 55 (05-092 Łomianki Dolne) w
postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Jednostki Administracji Państwowej w
imieniu i na rzecz których działa Centrum Obsługi Administracji Rządowej w Warszawie, przy
ul. Powsińskiej 69/71 (02-903 Warszawa)
przy udziale wykonawcy Lyreco Polska s
półka akcyjna z siedzibą w Sokołowie, przy ul.
Sokołowskiej 33 (05-806 Komorów) zgłaszającego przystąpienie do postępowania
odwoławczego po stronie zamawiającego
orzeka:
1. u
marza postępowanie odwoławcze w zakresie zarzutów naruszenia: art. 239 ust. 1
Pzp w zw. z art. 17 ust. 2 Pzp (zarzut nr 1), naruszeniu art. 18 ust. 1-3 Pzp w zw. z art.
16 Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1233 ze zm, w zw. z art. 74 ust. 2 Pzp
(częściowo
zarzut nr 2);
2. w
pozostałym zakresie uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu
unieważnienie czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, odtajnienie całości
wyjaśnień rażąco niskiej ceny wraz z załącznikami złożonymi przez wykonawcę Lyreco
Polska spółka akcyjna z siedzibą w Sokołowie i udostępnienie ich odwołującemu oraz
nakazuje ponowne badanie i ocenę ofert;
kosztami postępowania odwoławczego obciąża wykonawcę Lyreco Polska spółka
akcyjna z siedzibą w Sokołowie i:
zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez
odwołującego tytułem wpisu od odwołania oraz kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie:
trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) poniesioną przez odwołującego
tytułem wynagrodzenia pełnomocnika,
zasądza od wykonawcy Lyreco Polska spółka akcyjna z siedzibą w Sokołowie
na
rzecz odwołującego kwotę 18 600 zł 00 gr (słownie: osiemnaście tysięcy
sześćset złotych zero groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania
odwoławczego.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i art. 580 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2019, ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie
dni od dnia jego doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodnicząca: ….……………………………
Sygn. akt: KIO 1775/24
U z a s a d n i e n i e
Jednostki Administracji Państwowej w imieniu i na rzecz których działa Centrum
Obsługi Administracji Rządowej w Warszawie
(zwane dalej: „zamawiającym”) prowadzi
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na podstawie przepisów ustawy z dnia
11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1605 ze zm.),
(zwanej dalej: „Pzp”), w trybie przetargu nieograniczonego, pn. „Dostawa papieru w formacie
A3, A4 i A5 w różnej gramaturze”, numer postępowania: WIP.261.6.2024.JA, (zwane dalej:
„postępowaniem”).
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej z dnia 23 lutego 2024 r. pod numerem nr 113486-2024.
Szacunkowa wartość
zamówienia jest równa lub wyższa od progów unijnych określonych w przepisach
wykonawczych wydanych na podstawie art. 3 ustawy Pzp.
W dniu 20 maja 2024 r. Konsorcjum Biuro Klub spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością z siedzibą w Łomiankach Dolnych (zwane dalej: „odwołującym”) wniosło
odwołanie do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej wobec następujących czynności i
zaniechań zamawiającego polegających na:
wyborze oferty najkorzystniejszej w Postępowaniu i uznaniu za taką oferty wykonawcy
Lyreco Polska S.A. ul. Sokołowska 33 Sokołów, 05-806 Komorów (zwany dalej: „Lyreco”) z
naruszeniem art. 239 ust. 1 Pzp w zw. z art. 17 ust. 2 Pzp, przy
- naruszeniu art. 18 ust. 1-3 Pzp w zw. z art. 16 Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia
16.04.1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1233 ze zm.
–
dalej jako „uznk”) w zw. z art. 74 ust. 2 Pzp, poprzez zaniechanie ujawnienia dokumentów i
informacji bezskutecznie zastrzeżonych przez wykonawcę Lyreco jako tajemnica
przedsiębiorstwa tj. szczegółowych wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny oraz
dokumentów/dowodów złożonych przez tego wykonawcę o których mowa w uzasadnieniu
odwołania, pomimo, że wykonawca składając je nie przedstawił koniecznych wyjaśnień,
dowodów ani nie wykazał, że posiadają wartość gospodarczą, które uzasadniałyby
skuteczne zastrzeżenie tajemnicy.
W oparciu o przedstawione wyżej zarzuty na podstawie art. 554 ust. 1 i 3 Pzp
odwołujący wniósł o: merytoryczne rozpatrzenie oraz uwzględnienie niniejszego odwołania, o
dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentacji p
ostępowania – na okoliczności
wskazane niniejszym odwołaniem, a także o:
1. unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej;
2. powtórzenia czynności badania i oceny ofert z uwzględnieniem zarzutów podniesionych w
odwołaniu;
3. odtajnienia i udostępnienia odwołującemu dokumentów objętych przez Lyreco ochroną
jako tajemnica przedsiębiorstwa,
4. dokonania ponownego wyboru oferty najkorzystniejszej.
Odwołujący wyjaśnił, iż posiada interes we wniesieniu niniejszego odwołania,
ponieważ oferta odwołującego zgodnie z rankingiem ofert zawartym w zawiadomieniu o
wyborze oferty
najkorzystniejszej została uplasowana na drugiej pozycji rankingowej.
Uwzględnienie odwołania i odtajnienie nieskutecznie zastrzeżonych załączników do
złożonych wyjaśnień ceny oferty wykonawcy Lyreco ma bezpośredni i realny wpływ na
czynność wyboru oferty najkorzystniejszej. Zapoznanie się z treścią nieskutecznie
zastrzeżonych dokumentów oraz informacji pozwoli na ocenę przez odwołującego istnienia
podstaw odrzucenia oferty Lyreco z postępowania, co ma bezpośredni wpływ na wynik
przetargu i możliwość uzyskania zamówienia przez odwołującego. W konsekwencji nie budzi
wątpliwości, że interes prawny odwołującego w uzyskaniu zamówienia w tym postępowaniu
doznał więc uszczerbku, a tym samym odwołujący może ponieść szkodę w postaci
utraconych zysków z realizacji umowy zawartej z zamawiającym.
Odwołujący na wstępie swego uzasadnienia przedstawił stan faktyczny i wskazał, iż jak
wynikało z zestawienia ofert złożonych w postępowaniu, zamawiający zobowiązany był do
wezwać Lyreco do udzielenia wyjaśnień ceny. Zamawiający skierował w dniu 16 kwietnia
2024r. do
Lyreco wezwanie do udzielenia wyjaśnień rażąco niskiej ceny złożonej oferty. Jak
podkreślił odwołujący, Lyreco nie zakwestionował zasadności ani treści wezwania, a zatem
był zobligowany do wykazania i udowodnienia, że cena jaką zaoferował w postępowaniu nie
jest
rażąco niska i miał obowiązek obalić domniemanie rażąco niskiej ceny oferty.
Wykonawca Lyreco złożył w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego wyjaśnienia
ceny, jednak z
amawiający uznał, za złożonym z wyjaśnieniami uzasadnieniem tajemnicy
przedsiębiorstwa, o którym mowa poniżej, że w całym zakresie żądanej przez wykonawcę
ochrony (właściwe wyliczenia ceny oraz dowody) zasługują w całości na ochronę, o której
mowa w art. 18 ust 3 Pzp i nie udostępnił odwołującemu tych załączników do wyjaśnień
ceny.
W następnej kolejności odwołujący przywołał art. 18 ust 3 Pzp, zgodnie z którym
warunkiem skutecznego zastrzeżenia przez wykonawcę tajemnicę przedsiębiorstwa jest
łącznie - wraz z przekazaniem takich informacji, a nie później (uzupełnianie uzasadnienia
tajemnicy jest niedozwolone):
zastrzeżenie, że nie mogą być one udostępniane oraz
wykazanie, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
Odwołujący podkreśli, iż brak uzasadnienia tajemnicy wraz z koniecznymi dowodami obliguje
z
amawiającego do udostępnienia nieskutecznie zastrzeżonych informacji.
Odwołujący przywołując orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej uwypuklił, iż
z
amawiający ma obowiązek dokładanie i krytycznie przeanalizować skuteczność
zastrzeżenia oraz tego czy wykonawca wykazał w świetle art. 11 ust. 2 uznk zasadność
utajnienia. Każde odejście od zasady jawności postępowań o udzielenie zamówienia
powinno być traktowane bardzo wąsko, z koniecznością przedstawienia przez podmiot
zastrzegający jawność informacji szczegółowego uzasadnienia oraz wykazania łącznego
spełniania przesłanek ustawowych dla każdego przypadku objęcia danego dokumentu
tajemnicą przedsiębiorstwa.
W sytuacji gdy wykonawca w konkretny i weryfikowalny sposób nie wykazał
spełniania przesłanek ochrony tajemnicy oraz nie przedstawił koniecznych dowodów to
Zamawiający w trakcie oceny ofert powinien udostępnić takie dokumenty pozostałym
wykonawcom lub też Krajowa Izba Odwoławcza winna nakazać zamawiającemu takie
odtajnienie i udostępnienie.
Lyreco złożył w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego ogólnikowe wyjaśnienia
ceny,
w których treści wskazał, że załącza do nich właściwe wyliczenia i dowody w tym –
plik
którego
nazwę
odwołujący
przytoczył:
wyjasnienia_rnc_z_uzasadnieniem_zastrzezenia_tajemnicy_przedsiebiorstwa_1938182.pdf
Zdaniem
odwołującego dokument ten zawiera ogólnikowe stwierdzenia kwestionujące
zasadność wezwania do wyjaśnień ceny. Odwołujący przytoczył fragment tego dokumentu.
Odwołujący zaznaczył, że poza powyższym plik zawiera na 3 stronach uzasadnienie
tajemnicy przedsiębiorstwa na podstawie, którego wykonawca Lyreco uznał, że całość
wyjaśnień i ewentualnych załączników stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa. Poza
powołaniem definicji ustawy uznk oraz ogólnego orzecznictwa i poglądów doktryny Lyreco
oświadczył gołosłownie, że:
Odwołujący podkreśl, że uzasadnienie przedstawione przez Lyreco odnosić się ma do
rz
ekomej poufności oferty producentów zaoferowanego asortymentu, która ma mieć swoje
źródło we współpracy międzynarodowej i krajowej na poziomie Grupy Lyreco. Należy przy
tym pamiętać, jak wskazał to odwołujący, że w ofercie Lyreco oferował asortyment wielu
różnych producentów – w tym: MM Kwidzyń Sp. z o.o., Steinbeis Papier GmbH, Mondi,
Papeteries de Clairefontaine, Argo S.A.
Twierdzenia i zapewnienia Lyreco są całkowicie gołosłowne, a dokument nie
wskazuje, aby
takie ustalenia globalne cen z poziomu grupy Lyreco były przedmiotem
wyjaśnień ceny oferty Lyreco Polska. W szczególności nie jest wiadome jakie to oferty, czy
są aktualne i czy ich zakres rzeczowy oraz wartości są na poziomie rynkowym i odnoszące
się do przedmiotowego postępowania zostały faktycznie uwzględnione w wycenie ofertowej
wykonawcy. Nie jest także wiadome czy oferty te zawierają jedynie nieweryfikowalne wyceny
kwotowe na cały zakres rzeczowy czy też same w sobie zawierają informacje w przedmiocie
podstaw przyjętych kalkulacji itd.
Następnie odwołujący podkreślił, iż uzasadnienie wskazuje, że:
Poza ogólnymi twierdzeniami, według stanowiska odwołującego, brak jest jakichkolwiek
dowodów i uszczegółowienia powyższych twierdzeń. Każdy z wykonawców ubiegających się
o przedmiotowe zamówienie z uwagi na profil prowadzonej działalności profesjonalnej i jego
skalę korzysta z preferencyjnych warunków jednak samo w sobie per se powyższe nie
stanowi wystarczającego i skonkretyzowanego uzasadnienia ochrony informacji.
Zdaniem odwołującego uzasadnieniem ochrony całości złożonego dokumentu (dokumentów)
ma być przedstawiona przez przystępującego okoliczność, iż :
Oświadczenie wykonawcy nie zawiera jakichkolwiek uchwytnych, konkretnych i
poddających się weryfikacji faktów ani dowodów ani też skonkretyzowanej wartości
gospodarczej
konkretnych dowodów czy też wyliczeń ceny i ma charakter całkowicie
sztampowy i mogłoby z powodzeniem być wykorzystywane do dowolnego postępowania, w
którym Lyreco składa ofertę.
W ocenie o
dwołującego wykonawca Lyreco nie dopełnił obowiązku wykazania, że
zastrzeżone przez niego informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Przedstawione
przez Lyreco uzasadnienie zastrzeżenia tajemnicy ma bardzo ogólny charakter i nie odnosi
się w sposób konkretny do informacji i dokumentów objętych zastrzeżeniem. Uzasadnienie
to jest bardzo szerokie, jednakże po pominięciu fragmentów prezentujących orzecznictwo
sądów i Izby oraz zawierających jedynie ogólne treści, nie pozostaje z niego prawie nic.
Uzasadnienie to w szczególności nie dotyczy treści wyjaśnień dotyczących wyliczenia
ceny i
dowodów złożonych przez Lyreco w postępowaniu, lecz ogólnie wyjaśnień
dotyczących wyliczenia ceny, a w szczególności kalkulacji. Lyreco nie przedstawiło
uzasadnienia, dlaczego całość wyjaśnień ceny jako dokument zasługuje na objęcie ich
ochroną jako tajemnica przedsiębiorstwa. Jeżeli Lyreco chciało zachować w tajemnicy
relacje z kontrahentami, to wystarczające była anonimizacja. Jednorazowy charakter
kalkulacji nie został jednak przez Lyreco wykazany. Lyreco nie wykazało chociażby tego, że
zawsze stosuje te same ceny, rabaty
i marże. Nie jest wiadome na czym miałby polegać ten
unikalny model kalkulacji, gdyż nie zostało to wyjaśnione. Wykonawca Lyreco nie wskazał, w
jakim zakresie zastosowało jakieś powtarzalne niestandardowe metody wyceny. Oczywiste
jest, że nawet jeżeli faktycznie ma miejsce zastosowanie takich wyjątkowych metod wyceny,
to nie dotyczy to całego zakresu kalkulacji. Nie można na zamawiających przerzucać ciężaru
poszukiwania takich unikatowych metod
wyceny w wyjaśnieniach wykonawcy, który
zaniechał obowiązkowi spoczywającego na nim w tym zakresie.
W związku z obowiązującą w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
zasadą jawności, regułą jest, że kalkulacja ceny oferty nie stanowi tajemnicy
przedsiębiorstwa. Sytuacja przeciwna stanowi wyjątek od tej reguły, a jego dopuszczenie
możliwe jest pod warunkiem sprostania przez wykonawcę obowiązkowi wykazania
zasadności objęcia określonych informacji ochroną jako stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa.
Jak podkreślił odwołujący, trudno za takie skonkretyzowane uzasadnienie i
wykazanie/udowodnienie uznać sztampowe oświadczenie w brzmieniu jak poniżej:
Uzasadnienie tajemnicy nie zawiera
, według twierdzeń odwołującego jakichkolwiek
konkretów. Odnośnie stosowanych środków technicznych, organizacyjnych w zakresie
ochrony tajemnicy
przedsiębiorstwa odwołujący stoi na stanowisku, że uzasadnienie
wskazuje jedynie ogólnikowe deklaracje. Analogicznie sytuacja wygląda w zakresie
stosowanych środków ochrony informacji poufnych.
Brak jest w złożonym uzasadnieniu
konkretnych danych odnoszącego się do informacji jakie stanowią treść wyjaśnień oraz
składanych dowodów i konkretnych przyczyn żądanej od zamawiającego ochrony informacji
w konkretnym postępowaniu. Ponadto uzasadnienie nie zawiera jakiejkolwiek
skonkretyzowanej informacji w przedmiocie
wartości gospodarczej informacji chronionych jak
również odnośnie konkretnych stosowanych w przedsiębiorstwie wykonawcy środków
technicznych, organizacyjnych i prawnych celem skutecznej ochrony zastrzeganych danych
– pozbawione jest również jakichkolwiek dowodów pomimo, że takowe rzekomo wykonawca
ma posiadać.
Treść uzasadnienia jest całkowicie sztampowa i nie wskazuje nawet jakich
konkretnych chronionych informacji. W ocenie o
dwołującego tak ogólnikowy dokument nie
może
być
uznany
jako
skuteczne
uzasadnienie
tajemnicy
przedsiębiorstwa
skonkretyzowanych informacji w konkretnym postępowaniu. Tymczasem mamy do czynienia
z wyceną zindywidualizowaną na potrzeby konkretnego przedmiotu zamówienia i brak jest
podstaw do uniwersalizowania wyliczeń ceny w konkretnym przetargu z jego zakresem
rzeczowym i specyfiką do ryzyka utraty pozycji rynkowej.
Już pierwsza z przesłanek, o których mowa w art. 11 ust. 2 uznk nie materializuje się
w stosunku
do informacji zawartych wyjaśnieniach tajemnicy Lyreco - wykonawca nie
wykazał, że zastrzeżone informacje posiadają wartość gospodarczą. W świetle normy
prawnej art. 11 ust. 2 uznk konieczne jest wykazanie, że zastrzegana informacja posiada
wartość gospodarczą. Nie wystarcza samo lakoniczne stwierdzenie, iż dana informacja ma
charakter techniczny, handlowy, technologiczny czy organizacyjny, ale musi
także ona
przedstawiać pewną wartość gospodarczą dla wykonawcy właśnie z tego powodu, że
pozostanie poufna.
Taka informacja może być dla wykonawcy źródłem jakichś zysków lub
może wyrażać się w wysokości szkody, jaka może powstać w przypadku ujawnienia
informacji.
Odwołujący podkreślił, iż wartość gospodarczą należy wykazać, a nie jedynie
gołosłownie zapewnić, że zastrzegana informacja taką wartość posiada. Wartość
gospodarcza może być określona w różny sposób w zależności od decyzji wykonawcy -
wysokość zysków jaką generuje informacja, wysokość szkody, jaka grozi wykonawcy w
wyniku odtajnienia informacji (np. wysokość kar umownych), wysokość kosztów, jakie
poniesie w związku z odtajnieniem etc. Konieczność wykazania wartości gospodarczej
warunkuje ochronę informacji. W orzecznictwie Izby wielokrotnie podkreślano, że
przedstawienie samych wyjaśnień tajemnicy bez dołączenia do nich odpowiednich dowodów
nie jest wystarczające. Uzasadnienie zastrzeżenia tajemnicy Lyreco nie zawiera
jakichkolwiek dowodów. W ocenie odwołującego zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa
nie jest skuteczne,
a złożone załączniki do wyjaśnień ceny stanowiące ich istotę winny być
ujawnione.
Z
powyższego wynika, że zamawiający powinien dokładanie przeanalizować
skuteczność zastrzeżenia oraz tego czy wykonawcy wykazał w świetle art. 11 ust. 2 uznk
zasadność utajnienia. Każde odejście od zasady jawności postępowań o udzielenie
zamówienia powinno być traktowane bardzo wąsko, z koniecznością przedstawienia przez
podmiot zastrzegający jawność informacji szczegółowego uzasadnienia oraz wykazania
łącznego spełniania przesłanek ustawowych dla każdego przypadku objęcia danego
dokumentu tajemnicą przedsiębiorstwa. W sytuacji gdy wykonawca w konkretny i
weryfikowalny sposób nie wykazał spełniania przesłanek ochrony tajemnicy oraz nie
przedstawił koniecznych dowodów to zamawiający w trakcie oceny ofert powinien udostępnić
takie dokumenty pozostałym wykonawcom lub też Krajowa Izba Odwoławcza winna nakazać
Zamawiającemu takie odtajnienie i udostępnienie.
Brak dostępu do treści złożonych merytorycznie istotnych i kluczowych dla oceny
wyjaśnień oraz dowodów czyni dla odwołującego niemożliwym na aktualnym etapie
postępowania dokonanie ich oceny pod kątem tego czy zawierają stosowne wyliczenia oraz
dowody oraz
stanowią o skutecznym obaleniu domniemania rażąco niskiej ceny. Należy
zauważyć, jak już wielokrotnie wskazywała Izba w swoich orzeczeniach, że w art. 18 ust. 3
ustawy Pzp ustawodawca wyraźnie uzależnił zaniechanie ujawnienia określonych informacji
od tego, czy wykonawca "wykazał, iż zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa". Ustawodawca posłużył się w tym zakresie sformułowaniem "wykazał", co
z
całą pewnością nie oznacza wyłącznie "oświadczenia", czy "deklarowania", ale stanowi
znacznie silniejszy wymóg "udowodnienia". Tym samym, aby zastrzeżone przez wykonawcę
informacje mogły zostać nieujawnione, wykonawca musi najpierw "wykazać", czyli
udowodnić, że w stosunku do tych informacji ziściły się wszystkie przesłanki, o których mowa
w art. 11 ust. 2 uznk.
Zamawiający ocenia zatem zasadność zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa w
oparciu o
uzasadnienie przedstawione przez wykonawcę, nie zaś w oparciu o własne
przekonania o tym,
co może albo nie może być zastrzeżone jako tajemnica
przedsiębiorstwa. Nie jest bowiem rolą zamawiającego zastępowanie wykonawcy w
wykazywaniu zasadności zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa. To wykonawca ma tę
zasadność wykazać i jeśli temu ciężarowi nie podoła, obowiązkiem zamawiającego jest
ujawnić zastrzeżone przez wykonawcę informacje.
Odwołujący następnie podniósł, że uzasadnienie zastrzeżenia tajemnicy
przedsiębiorstwa musi być złożone przez wykonawcę jednocześnie z przekazaniem
zastrzeżonych informacji, nie zaś dopiero w trakcie postępowania odwoławczego przed Izbą.
Zatem argumenty, czy dowody
przedstawiane dopiero na rozprawie nie mogą wpłynąć na
ocenę uzasadnienia złożonego w toku postępowania o udzielenie zamówienia.
O tym, że znajomość kalkulacji składanych przez poszczególnych wykonawców w
poszczególnych postępowaniach nie stanowi wiedzy przydatnej do uzyskania przewagi
konkurencyjnej w innych postępowaniach, świadczy najlepiej fakt, że w różnych
postępowaniach wygrywają różni wykonawcy, a zapoznanie się z kalkulacjami innych
wykonawców nie gwarantuje jeszcze żadnemu wykonawcy sukcesu w innych
postępowaniach, bowiem w nich zostaną sporządzone odmienne kosztorysy, obejmujące
prace dla danego zamówienia, oparte o założenia przyjęte dla tego zamówienia. Z tego też
powodu nie jest tak, że jeden wykonawca uzyskuje wszystkie zamówienia, w których składa
oferty, lecz w różnych postępowaniach ranking ofert – nawet tych samych wykonawców –
jest
różny. Dlatego też przez wiele lat kosztorysy składane wraz z ofertami nie były
zastrzegane jako
tajemnica przedsiębiorstwa. Jeśli zaś nie ma podstawy zastrzegać jako
tajemnicy
przedsiębiorstwa tak szczegółowych kalkulacji jak kosztorysy, to tym bardziej nie
ma podstaw,
by zastrzegać jakiekolwiek kalkulacje bardziej ogólne (niezależnie od nadanej
im nazwy).
Należy bowiem podkreślić, że kalkulacje same w sobie nie mają uniwersalnej
wartości gospodarczej – dotyczą bowiem wyłącznie danego zamówienia realizowanego w
danych
warunkach i są charakterystyczne wyłącznie dla podmiotu, który je sporządza oraz
zamawiającego, który określa swoje indywidualne wymagania, a także stanu faktycznego.
Kalkulacje innego wykonawcy nie posiadają więc żadnej ogólnej i uniwersalnej wartości
ekonomicznej i nie mogą zostać wykorzystane przez innego wykonawcę w przyszłości, a tym
bardziej nie pozwalają mu zaoszczędzić wydatków lub zwiększyć zysków – te bowiem zależą
od jego indywidualnych właściwości, a te z kolei zależą od uwarunkowań danego
postępowania.
Złożone przez Lyreco wyjaśnienia tajemnicy są bardzo ogólne, lakoniczne i w żaden
sposób nie potwierdzają zasadności poczynionego utajnienia dokumentu. Zdaniem
o
dwołującego, żaden z ogólnych argumentów przywoływanych w uzasadnieniu utajnienia
złożonego przez Lyreco nie daje podstaw do stwierdzenia, iż ziściły się przesłanki określone
w przepisie art. 11
ust. 2 uznk, umożliwiające zachowanie faktycznie całych wyjaśnień ceny i
dowodów w poufności.
Sam fakt, że przedmiotem zastrzeżenia tajemnicy są informacje dot. kalkulacji ceny
oferty nie
świadczy automatycznie o tym, że stanowią one tajemnicę przedsiębiorstwa.
Skuteczne utajnienie tych informacji wymaga odpowiedniego uzasadnienia.
Wskazać należy
także, że poza samym lapidarnym i sztampowym oraz uniwersalnym uzasadnieniem
tajemnicy,
dokument nie zawiera ani jakichkolwiek dowodów ani też informacji w przedmiocie
wartości gospodarczej zastrzeganych informacji.
Przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego zgłosił
wykonawca Lyreco Polska spółka akcyjna z siedzibą w Sokołowie.
Działając w imieniu i na rzecz zamawiającego, w dniu 10 czerwca 2024 r. odpowiedź
na odwołanie w formie pisemnej wniósł pełnomocnik strony wskazując, iż zamawiający
uwzględnia w całości zarzuty odwołania złożonego przez odwołującego.
W dniu 11 czerwca 2024 r.
wykonawca Lyreco Polska spółka akcyjna z siedzibą w
Sokołowie przedłożył pismo procesowe, w którym złożył sprzeciw wobec uwzględnienia
odwołania przez zamawiającego w zakresie jakim zamawiający uznał zastrzeżenie tajemnicy
przedsiębiorstwa za nieskuteczne wskazując, że bezwzględnie nie podlegają odtajnieniu
informacje oznaczone w załączniku nr 1 jako informacje objęte tajemnicą przedsiębiorstwa
oraz załączniki do wyjaśnień rażąco niskiej ceny tj. sprzeciw co do części zarzutu nr 2.
Krajowa Izba Odwoławcza po przeprowadzeniu rozprawy z udziałem
zamawiającego
i
u
czestnika
postępowania
odwoławczego,
uwzględniając
dokumentację postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, jak również biorąc
pod uwagę oświadczenia i stanowiska stron oraz uczestnika postępowania wyrażone
odpowiednio w odwołaniu, odpowiedzi na odwołanie oraz piśmie procesowym, a także
wyrażone ustnie na rozprawie i odnotowane w protokole, ustaliła i zważyła, co
następuje:
Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek ustawowych
skutkujących odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 528 ustawy Pzp. i skierowała
odwołanie na rozprawę.
Przystępując do rozpoznania odwołania, Izba stwierdziła spełnienie przesłanek art.
ust. 1 ustawy Pzp, tj. istnienie po stronie odwołującego interesu w uzyskaniu
zamówienia oraz możliwości poniesienia przez niego szkody w wyniku naruszenia przez
zamawiającego wskazanych w odwołaniu przepisów ustawy Pzp.
Izba postanowiła dopuścić do udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie
zamawiającego wykonawcę Lyreco Polska spółka akcyjna z siedzibą w Sokołowie (zwanego
dalej: „przystępującym”), wobec spełnienia przesłanek określonych w art. 525 Pzp, W
związku z tym ww. wykonawca stał się uczestnikiem postępowania odwoławczego.
Izba postanowiła dopuścić dowody z: dokumentacji postępowania, odwołania wraz
z
załącznikami, odpowiedzi na odwołanie, zgłoszenia przystąpienia, pisma procesowego
przystępującego wraz z załącznikami oraz dowodu złożonego przez przystępującego na
rozprawie.
Izba ustaliła następujący stan faktyczny:
Zamawiający prowadzi postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego, pn.
„Dostawa papieru w formacie A3, A4 i A5 w różnej gramaturze”.
Z
amawiający poinformował, iż na sfinansowanie przedmiotowego zamówienia
zamierza przeznaczyć kwotę: 14 711 763,16 zł brutto.
W postępowaniu do dnia otwarcia ofert tj. 3 kwietnia 2024 roku złożone zostały cztery
ofert, z następującymi cenami wskazanymi poniżej:
W związku z tym, że zestawienie ofert wykazało obligatoryjny charakter zastosowania
wezwania przez zamawiającego do udzielenia wyjaśnień co do ceny przystępującego
(z
aoferowana przez Wykonawcę całkowita cena oferty 9 440 158,26 zł brutto, jest niższa o
co najmniej 30% od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i
usług, tj. kwoty 14 711 763,16 zł brutto, ustalonej przed wszczęciem postępowania ), w dniu
16 kwietnia 2024 roku zamawiający skierował pismo do przystępującego w zakresie
udzielenia wyjaśnień co do rażąco niskiej ceny.
Przystępujący w odpowiedzi na wezwanie Zamawiającego do udzielenie wyjaśnień
do rażąco niskiej ceny wraz ze złożonymi wyjaśnieniami złożył „uzasadnienie co do prawa
utajnienia informacji i dowodów zawartych w wyjaśnieniu jako stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa”. Zamawiający uznał, iż w całym zakresie żądanej przez przystępującego
ochrony (
wyjaśnienia dotyczące rażąco niskiej ceny oraz załączniki ) zasługują w całości na
ochronę o której mowa w art. 18 ust 3 Pzp i tym samym nie udostępnił ich odwołującemu
Uwzględniając powyższe, Izba zważyła, co następuje:
Izba uznała za zasadny zarzut nr 2 tj. zarzuty naruszenia przepisów: art. 18 ust. 1-3
Pzp w zw. z art. 16 Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16.04.1993r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1233 ze zm.) w zw. z art. 74 ust. 2 Pzp, w
części co, do której przystępujący wniósł sprzeciw tj. w zakresie jakim zamawiający uznał
zastrzeżenie tajemnicy przedsiębiorstwa za nieskuteczne wskazując, że bezwzględnie nie
podlegają odtajnieniu informacje oznaczone w załączniku nr 1 jako informacje objęte
tajemnicą przedsiębiorstwa oraz załączniki do wyjaśnień rażąco niskiej ceny
Na wstępie ogólnych rozważań skład orzekający wskazuje, że zgodnie z art. 18 ust. 3
P
zp nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu
przepisów uznk jeżeli wykonawca, wraz z przekazaniem takich informacji, zastrzegł, że nie
mogą być one udostępniane oraz wykazał, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa. Zatem nieodłączną cechą tajemnicy gospodarczej jest fakt, że
przedsiębiorca, który zastrzega informacje jako swoje dane prawnie chronione, podejmuje
szereg
działań mających na celu chronienie tajemnicy. Omawiany przepis jednoznacznie
wskazuje
, że skuteczne objęcie tajemnicą, wymaga od wykonawcy nie tylko udowodnienia
przesłanek materialnych zawartych w art. 11 ust. 2 uznk będącego definicją legalną
tajemnicy gospodarczej, ale także wykazania spełnienia przesłanki formalnej – czyli podjęcia
przez podmiot uprawniony
do korzystania z zastrzeżonych lub rozporządzania tymi
informacjami
, działań w celu utrzymania ich w poufności. Istotnym jest zatem, że wykonawca
ma nie tylko obowiązek zastrzeżenia swoich poufnych informacji, ale także musi udowodnić,
że rzeczywiście posiadają znamiona tajemnicy gospodarczej. Dokonuje się to się to poprzez
złożenie uzasadnienia tajemnicy przedsiębiorstwa, które powinno zostać poparte dowodami
dotyczącymi podejmowanych działań w celu ochrony tajemnicy.
Jak
słusznie zauważył Sąd Okręgowy w Warszawie, w wyroku z dnia 24 lutego 2022
r., sygn. akt: XXIII Zs 133/21, „W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że wszelkie
sposoby, metody i środki interpretacyjne związane z wykładnią przepisów dopuszczających
możliwość zastrzegania tajemnicy przedsiębiorstwa muszą być stosowane z generalnym
założeniem, że zasadą jest jawność. Założenie to powinno znaleźć wyraz również
w
wykładni pojęcia „wykazanie”, o którym mowa w art. 8 ust. 3 p.z.p. z 2004 r. [obecnie art.
18 ust. 3 Pzp - przyp. Izba],
w tym sensie, że przewidziany tam przez ustawodawcę
obowiązek „wykazania” winien być traktowany jako zbliżony do obowiązku „udowodnienia”
w
rozumieniu k.p.c. (…) Przepis ten nakłada na wykonawcę obowiązek wykazania
zamawiającemu przesłanek zastrzeżenia informacji jako tajemnica przedsiębiorstwa.
W
konsekwencji rolą zamawiającego w toku badania ofert jest ustalenie, czy wykonawca
temu obowiązkowi sprostał udowadniając, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa. Sformułowanie użyte przez ustawodawcę, w którym akcentuje się
obowiązek "wykazania" oznacza coś więcej aniżeli wyjaśnienie (uzasadnienie) przyczyn co
do objęcia tajemnicą przedsiębiorstwa. Za wykazanie nie może być uznane ogólne
uzasadnienie, sprowadzając się de facto do przytoczenia jedynie elementów definicji legalnej
tajemnicy przedsiębiorstwa, wynikającej z przepisu art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji, czy gołosłowne zapewnienie, że zastrzegana informacja ma walor tajemnicy
przedsiębiorstwa”. (por. też wyroki Sądu Okręgowego w Warszawie: z 01.10.2021 r. sygn.
akt: XXIII Zs 53/21 i z 24.11.2021 r. sygn. akt: XXIII Zs 87/21).
Warto również wskazać, iż bardzo istotna w tym wszystkim jest również rola
zamawiającego w toku badania, czy wykonawca temu obowiązkowi sprostał udowadniając,
że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Należy mieć na uwadze, że
sformułowanie użyte w art. 11 ust. 2 uznk, w którym akcentuje się obowiązek „wykazania”
oznacza coś więcej aniżeli wyjaśnienie (uzasadnienie) przyczyn co do objęcia tajemnicą
przedsiębiorstwa, wręcz winien być traktowany jako zbliżony do obowiązku „udowodnienia.
Za wykazanie nie może być uznane ogólna argumentacja, sprowadzająca się de facto do
przytoczenia jedynie elementów definicji legalnej tajemnicy przedsiębiorstwa, wynikającej z
przepisu art. 11 ust. 2 uznk.
„Należy jednak zauważyć, że w art. 18 ust. 3 ustawy Pzp ustawodawca wyraźnie
uzależnił zaniechanie ujawnienia określonych informacji od tego, czy wykonawca "wykazał,
iż zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa". Ustawodawca posłużył się
w tym zakresie sformułowaniem "wykazał", co z całą pewnością nie oznacza wyłącznie
"oświadczenia", czy "deklarowania", ale stanowi znacznie silniejszy wymóg, bo wymóg
„wykazania”, co jest niczym innym, jak obowiązkiem udowodnienia. Tym samym, aby
zastrzeżone przez wykonawcę informacje mogły zostać nieujawnione, wykonawca musi
najpierw "wykazać", czyli udowodnić, że w stosunku do tych informacji ziściły się wszystkie
przesłanki, o których mowa w przepisach ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.” –
tak wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 22.03.2022 r., sygn. akt: XXIII Zs 9/22.
Skład orzekający przywołane powyżej stanowiska podziela i przyjmuje za własne.
Przenosząc powyższe rozważania na kanwę przedmiotowej sprawy Izba stwierdziła,
że zamawiający, który uznał sporne informacje za objęte tajemnicą przedsiębiorstwa, działał
w sposób nieprawidłowy. Zgodnie z ustaleniami, do uzasadnienia tajemnicy przedsiębiorstwa
przystępujący nie dołączył żadnych dowodów dotyczących podejmowania działań mających
na celu zachowanie w poufności zastrzeganych danych. Z „uzasadnienia informacji i
dowodów zawartych w wyjaśnieniu jako stanowiących tajemnice przedsiębiorstwa” co
prawda
wynika, że przystępujący oświadczył i opisał czynności, które podejmuje, aby chronić
swoje informacje, tj. w
przedsiębiorstwie wdrożone są procedury mające nieujawnianie
informacji poufnych bądź stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, pracownicy i
współpracownicy mają zawarte w umowach klauzule poufności. Jednakże próżno szukać
dow
odów w tym zakresie w uzasadnieniu tajemnicy przedsiębiorstwa.
Przystępujący dopiero na rozprawie przedstawił zanonimizowaną umowę o
zachowaniu poufności, jako dowód na okoliczność zachowania w poufności i stosowanie
zabezpieczeń dla zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa. Izba podziela pogląd
odwołującego w tym zakresie, że jest to dowód spóźniony. W związku z powyższym Izba
uznała dowód za niedopuszczalny na tym etapie. Ustawodawca wyraźnie wskazał moment
wykazania, ze wykonawca posiada
odpowiednią politykę dotycząc zachowania poufności.
Dokumenty te powinien
przystępujący przedłożyć zamawiającemu w momencie zastrzegania
swoich danych jako tajemnicy przedsiębiorstwa, a ich złożenie na późniejszym etapie należy
ocenić jako spóźnione. Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 3 Pzp. wykonawca powinien wykazać,
że zastrzegane dane stanowią jego tajemnicę wraz z przekazywaniem takich informacji
zamawiającemu. Tym samym etap postepowania przed Krajową Izbą Odwoławczą jest
etapem dale
ce spóźnionym.
Skład orzekający stwierdził więc, że w ustalonym stanie rzeczy nie wykazano
spełnienia przesłanek art. 18 ust. 3 Pzp w zw. z art. 11 ust. 2 uznk. Rację ma odwołujący, że
przystępujący nie udźwignął ciężaru udowodnienia skuteczności poczynionego zastrzeżenia
tajemnicy, ponieważ nawet nie podjął próby w tym zakresie. Stanowisko przystępującego
pozostało subiektywnym przekonaniem opierającym się na gołosłownych twierdzeniach, a
brak złożenia dowodów – w postaci chociażby dokumentów, których autorem jest
przystępujący, o których mowa w uzasadnianiu tajemnicy przedsiębiorstwa – powoduje, że
stanowisko to również nie jest wiarygodne. Izba nie podziela poglądu przystępującego, że
żaden przepis nie nakłada obowiązku przedkładania dowodów, a jedynie wskazuje że trzeba
wykazać, że dane informacje są zastrzeżone jako tajemnica przedsiębiorstwa, zaś
wykazanie polega na opisaniu dlaczego dane informacja zastrzegane
są jako tajemnica
przedsiębiorstwa. Aspekt ten był wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Izby i orzecznictwo
w tym zakresie jest ugruntowane.
Skoro bowiem odwołujący nie zdecydował się na przedstawienie zamawiającemu
rzeczonych dowodów, brak ich przedstawienia należy interpretować tak, że nie zawierają
one treści wskazanych w uzasadnieniu zastrzeżenia. W szczególności, że nie złożono wraz
z zastrzeżeniem przedmiotowych umów o zachowaniu w poufności czy nie wskazano
konkretnie jakie procedury
przystępującego mają na celu nie ujawnianie informacji poufnych
bądź stanowiących tajemnicę.
Odnosząc się do wartości gospodarczej zastrzeżonych informacji, należy wskazać, że
w doktrynie podkreśla się, że ochronie na gruncie uznk podlegają wyłącznie informacje, które
odznaczają się wartością gospodarczą.
Konsekwencją takiego stanu prawnego jest to, że nie wystarczy stwierdzenie, iż dana
informacja ma charakter techniczny, handlowy czy technologiczny, ale musi także ona
przedstawiać pewną wartość gospodarczą dla wykonawcy właśnie z tego powodu, że
pozostanie poufna. Taka informacja może być dla wykonawcy źródłem zysków lub pozwalać
mu na zaoszczędzenie określonych kosztów. Wartość tę należy omówić i wykazać w
odniesieniu do każdej zastrzeganej informacji, a nie jedynie gołosłownie zapewnić, że
zastrzegana informacja taką wartość posiada.
Przystępujący wskazał, iż zastrzeżona jest treść oferty producentów i wynikająca z tej
ofert dalsza kalkulacja ceny dla zamawiającego, jednakże przystępujący zaś nie wykazał
żadnej skonkretyzowanej lub wyliczonej wartości gospodarczej. Okoliczność, że informacje z
oferty
są zastrzeżone jako tajemnica wskazuje sam producent zakazując ujawniania
informacji odnośnie współpracy handlowej stron nie ma żadnego znaczenia dla uznania, że
informacje z oferty mają wartość gospodarczą z tego powodu, że pozostają poufne. Na
podstawie uzasadnienia zastrzeżenia nie można ustalić jakiejkolwiek wartości gospodarczej
wynikającej z utrzymania treści oferty producenta w poufności.
Argumentacja wykonawcy w zakresie wartości gospodarczej zastrzeżonych informacji
jest ponadto gołosłowna. Brak jest w treści uzasadnienia nie tylko samej argumentacji, ale
nawet ponownie jakichkolwiek dowodów potwierdzających wartość gospodarczą
zastrzeżonych informacji. Odwołujący w treści złożonych wyjaśnień nie wykazał wartości
majątkowej zastrzeżonych informacji.
Na koniec warto podkreślić, iż pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa, należy traktować
jako wyjątek od fundamentalnej zasady, jaką jest jawności postępowania o zamówienie
publiczne. Nie można traktować tak nadanego uprawnienia do zastrzeżenia określonych
informacji, jako narzędzia służącego utrudnianiu albo wręcz uniemożliwieniu innym
wykonawcom oceny ofert i dokumentów składanych w postępowaniu. Ponadto, warto
zauważyć, iż praktyka zastrzegania jako tajemnicy przedsiębiorstwa całej treści dokumentów
takich jak wyjaśnienia rażąco niskiej ceny, załączników do nich, czy załączników do ofert od
dawna w orzecznictwie jest postrzegana jako negatywna. Potwierdzeniem tego może być
chociażby wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie - XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy
z dnia 1 października 2021 r., sygn. akt XXIII Zs 53/21, gdzie wskazano, iż takie działanie
jest nie tylko sprzeczne z przepisami ustawy Pzp, ale także utrudnia, jeśli w ogóle nie
uniemożliwia, przyporządkowanie poszczególnych argumentów odnoszących się do
tajemnicy przedsiębiorstwa konkretnym informacjom zawartym w piśmie.
Reasumując, Izba doszła do przekonania iż odwołanie zasługiwało na uwzględnienie,
ze względu na fakt, iż przystępujący nie spełnił przesłanek z art. 18 ust. 3 Pzp zastrzegając
informacje jako tajemnice przedsiębiorstwa.
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy na podstawie art.
557, art. 574 i art. 575 ustawy Pzp oraz w oparciu o przepisy § 7 ust. 1 pkt 2) w związku
z
§ 2 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 5 pkt 1) lit. a) oraz pkt 2 lit. b) rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w sprawie szczegółowych rodzajów kosztów
postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz wysokości wpisu od odwołania (Dz. U.
poz. 2437).
Mając powyższe na uwadze, Izba orzekła jak w sentencji.
Przewodnicząca: ……………………………………