Sygn. akt: KIO 2574/22
WYROK
z dnia 14
października 2022 r.
Krajowa Izba Odwoławcza
− w składzie:
Przewodniczący: Bartosz Stankiewicz
Protokolant:
Oskar Oksiński
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12
października 2022 r. w Warszawie odwołania
wniesionego do Prezesa Kra
jowej Izby Odwoławczej w dniu 30 września 2022 r. przez
wykonawc
ę
MS-EKO Sp. z o.o.
z siedzibą w Warszawie przy ul. Modlińskiej 129 lok. U7 (03-
186 Warszawa)
w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego Gminę Pomiechówek
z sied
zibą w Pomiechówku przy ul. Szkolnej 1a (05-180 Pomiechówek)
orzeka:
Umarza postępowanie odwoławcze w części dotyczącej zarzutów wskazanych
w punktach: 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19
w części odnoszącej się
do
treści §10 ust. 1 pkt 3 i 4 wzoru umowy, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 29 i 30 petitum
odwołania w związku z uwzględnieniem części zarzutów przy jednoczesnym braku
zgłoszenia przystąpienia do udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie
zamawiającego lub cofnięciem części zarzutów.
Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu podniesionego w pkt 4 petitum odwołania
i nakazuje zam
awiającemu dokonanie modyfikacji postanowień specyfikacji warunków
zamówienia dotyczących procesu realizacji reklamacji przez wskazanie, że:
- realizacja
„reklamacji” – reklamacja powinna być rozpatrzona w ciągu 2 godzin od
otrzymania zgłoszenia. Przy czym przez rozpatrzenie reklamacji należy rozumieć
poinformowanie
przez Wykonawcę osoby zgłaszającej reklamację oraz Zamawiającego o jej
pozytywnym lub negatywnym rozpatrzeniu. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia
wykonanie reklamacji oraz potwierdzenie jej wykonania
powinno nastąpić w ciągu 3 godzin
od przekazania
zgłoszenia o pozytywnym rozpatrzeniu reklamacji. W przypadku braku
potwierdzenia w c
iągu tego czasu, reklamację taką traktuje się jako niewykonaną; informację
dotyczącą wykonania reklamacji należy potwierdzić – faks nr (…) lub e-mail: (…).
W pozostałym zakresie oddala odwołanie.
Kosztami postępowania obciąża wykonawcę MS-EKO Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie
w części 3/4 oraz zamawiającego Gminę Pomiechówek w części 1/4 i:
.1. zalicza na poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15 000 zł 00 gr (słownie:
piętnaście tysięcy złotych zero groszy), kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset
złotych zero groszy) poniesione przez wykonawcę MS-EKO Sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie
tytułem uiszczenia wpisu od odwołania i wynagrodzenia pełnomocnika oraz
kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset złotych zero groszy) poniesioną przez
zamawiającego Gminę Pomiechówek tytułem wynagrodzenia pełnomocnika;
zasądza od zamawiającego Gminy Pomiechówek na rzecz wykonawcy MS-EKO Sp.
z o.o.
z siedzibą w Warszawie, kwotę w wysokości 1 950 zł 00 gr (słownie: tysiąc dziewięćset
pięćdziesiąt złotych zero groszy) stanowiącą różnicę pomiędzy kosztami postępowania
odwoławczego poniesionymi dotychczas przez ww. wykonawcę, a kosztami postępowania
za jakie odpowiada
ł w świetle jego wyniku.
Stosownie do art. 579 ust. 1 i 580 ust. 1 i 2
ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo
zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1710) na niniejszy wyrok – w terminie 14
dni od dnia jego do
ręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie.
Przewodniczący: …………………………….
Sygn. akt: KIO 2574/22
U z a s a d n i e n i e
Gmina Pomiechówek, zwana dalej: „zamawiającym”, prowadzi postępowanie o
udzielenie za
mówienia publicznego, na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 września
019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1710) zwanej dalej: „Pzp” w
trybie
przetargu nieograniczonego pod nazwą: Odbieranie i zagospodarowanie odpadów
komunalnych z nieruchom
ości zamieszkałych położonych na terenie Gminy Pomiechówek
oraz z Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych,
znak
sprawy:
WZP.271.26.2022.ML, zwane
dalej „postępowaniem”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 20
września 2022 r., pod numerem 2022/S 181-512583.
Szacunkowa wartość zamówienia, którego przedmiotem są usługi wyższa od kwot
wskazanych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 3 ust. 3 Pzp.
W dniu 30 wrze
śnia 2022 r. wykonawca MS-EKO Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie
(zwany dale
j: „odwołującym”) wniósł odwołanie wobec warunków zamówienia ustalonych w
specyfikacji warunków zamówienia (zwanej dalej jako: „SWZ”) oraz ogłoszeniu o zamówieniu
przez z
amawiającego.
Odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie następujących przepisów:
1) art. 99 ust. 1, 2 i 4 Pzp w zw. z art. 16 Pzp
poprzez formułowanie wymagań
niejednoznacznych w zakresie opisu przedmiotu zamówienia w Rozdziale II ust. 1 pkt 2.2)
SWZ, ponieważ nie wynika z niego ilu pracowników ma zostać skierowanych do obsługi
fizycznej PSZOK (Zarzut 1);
2) art. 99 ust. 1, 2 i 4 Pzp w zw. z art. 16 Pzp
poprzez formułowanie wymagań
niejednoznacznych w zakresie opisu przedmiotu zam
ówienia w Rozdziale II ust. 1 pkt 2.3)
SWZ, ponieważ nie wynika z niego w jakim terminie wykonawca ma obowiązek dostarczenia
wor
ków w wyznaczone przez zamawiającego miejsca (Zarzut 2);
3) art. 99 ust. 1, 2 i 4 Pzp w zw. z art. 16 Pzp
poprzez formułowanie wymagań
niejednoznacznych w zakresie dot
yczącym obowiązku przygotowania i dostarczenia
harmonogramów odbioru odpadów do mieszkańców, ponieważ dokumentacja postępowania
nie zawiera jednoznacznych postanowień dot. zasad jego przygotowania, w tym terminów na
j
ego przygotowanie i doręczenie, nie jest jednoznaczne, komu należy przekazać
wydrukowany harmonogram (Zarzut 3);
4) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp poprzez
formułowanie postanowień umowy i dokumentów zamówienia z przekroczeniem granic
swobody umów, w sposób naruszający zasady współżycia społecznego i równowagi
rozłożenia ryzyka kontraktowego między stronami oraz w sposób niejednoznaczny i
nieuwzględniający rzeczywistych możliwości realizacji usługi przez wadliwe ustalenie terminu
na realizację reklamacji (Zarzut 4);
5) art. 433 pkt 4 Pzp w zw. z art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 Pzp i art. 8 ust. 1 Pzp poprzez
niezagwarantowanie minimalnej wartości świadczenia wykonawcy (Zarzut 5);
6) art. 99 ust. 1, 2 i 4 Pzp w zw. z art. 16 Pzp
poprzez formułowanie niejednoznacznych
post
anowień dot. opisu przedmiotu zamówienia w zakresie w jakim zamawiający udostępnia
adresy wspólnot mieszkaniowych, ale nie wskazuje liczby altan śmietnikowych znajdujących
się na każdej z nich, co uniemożliwia dokładne oszacowanie kosztów realizacji zamówienia
(Zarzut 6);
7) art. 436 pkt 3 Pzp w zw. z art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 Pzp i art. 8 ust. 1 Pzp poprzez
niewskazanie maksymalnej wysokości kar umownych, której może dochodzić Zamawiający
(Zarzut 7);
8) art. 25 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 99 ust. 1 Pzp w zw. z art. 16 Pzp poprzez
niejednoznaczne opisanie w SWZ oraz we wzorze umowy, zakresu wymogu zatrudnienia na
umowę o pracę (Zarzut 8);
§7 Rozporządzenia Ministra Rozwoju Pracy i Technologii z dnia 23 grudnia 2020 r. w
sprawie podmiotowych środków dowodowych oraz innych dokumentów lub oświadczeń,
jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w zw. z treścią art. 124 pkt 2 PZP oraz art.
6d ust. 4 pkt 5 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w
gminach poprzez
zamieszczenie w treści Rozdziału Il ust. 9 pkt 2) ppkt 2.4) SWZ wymogu
przedstawienia przez wykonawcę podmiotowego środka dowodowego w postaci: „aktualne
zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów
komunalnych lub musi wskazać regionalne instalacje do przetwarzania odpadów
komunalnych, do których podmiot odbierający odpady komunalne jest obowiązany
przekazać odebrane odpady (zgodnie z art. 6d ust. 4 pkt 5 ustawy z dnia 13 września 1996 r.
o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). Miejsca odzysku lub unieszkodliwiania
odpadów, o których mowa wyżej winny spełniać warunki określone w ustawie z dnia 14
grudnia 2012 r. o odpadach, ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach;”, pomimo nieokreślenia w treści Rozdziału [I ust. 9 pkt 2) ppkt 2.4) lit.
b) SWZ, warun
ku, którego spełnienie miałby potwierdzać wskazany powyżej środek
dowodowy, a także błędnego sformułowania w/w poprzez użycie sformułowania „regionalne
instalacje” podczas, gdy w art. 6d ust. 4 pkt 5 ustawy, mowa jest o „instalacjach
komunalnych” (Zarzut 9);
10) art. 353
kc w zw. art. 99 ust. 1 i 4 w zw. z art. 16 Pzp
poprzez formułowanie
nieprecyzyjnego opisu przedmiotu
zamówienia w zakresie ustalenia warunków realizacji
z
amówienia w zakresie obowiązku dostarczenia harmonogramów do mieszkańców, który to
obowiązek umowny nie został wystarczająco zdefiniowany w umowie, co budzi niepewność
co do sposobu jego realizacji (Zarzut 10);
11) art. 99 ust. 1 i 4 Pzp oraz art. 3531 kc w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp i art. 16 Pzp oraz art. 395
Pzp
i art. 471 Pzp poprzez opisanie przedmiotu zamówienia w sposób niejednoznaczny,
nadmiernie uciążliwy i z naruszeniem granic swobody umów i zasad odpowiedzialności
w
ykonawcy w zakresie regulacji prawa odstąpienia przez zamawiającego (Zarzut 11);
12) art. 99 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 16 Pzp
oraz art. 8 ust. 1 Pzp poprzez nieprawidłowe
uregulowanie w Formularzu ofertowym postanowień dot. wynagrodzenia, które błędnie
sugerują, że za realizację zamówienia Wykonawca otrzyma wynagrodzenie ryczałtowe,
podczas
gdy właściwym dla tego typu zamówienia jest rozliczenie miesięczne wg stawek
wskazanych w ofercie Wykonawcy, zgodne z liczbą odebranych i zagospodarowanych
odpadów od mieszkańców nieruchomości gminy Pomiechówek oraz z PSZOK (Zarzut 12);
13) art. 353
kc w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 437 Pzp oraz art. 464 Pzp
poprzez sformułowanie postanowień umowy z przekroczeniem granic swobody umów oraz w
sposób naruszający zasady współżycia społecznego, przejrzystości i proporcjonalności, tj.
popr
zez określenie w §9 umowy wymogów dotyczących realizacji części zamówienia przez
podwykonawcę oraz wymogów dotyczących zawierania umów o podwykonawstwo w sposób
wygórowany i właściwy dla robót budowlanych, w tym poprzez zastosowanie art. 437 oraz
art. 464
Pzp, mimo że postępowanie nie dotyczy robót budowlanych (Zarzut 13);
14) art. 483 k.c. oraz art. 353
k.c. w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 16 Pzp poprzez
niejasną
kwalifikację kary z §10 ust. 6 lit. b umowy, tj. poprzez określenie jej za zwłokę w przekazaniu
tere
nu budowy, podczas gdy postępowanie nie dotyczy robót budowalnych (Zarzut 14);
15) art. 483 kc oraz art. 484 par. 1 kc oraz art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 16
Pzp
poprzez określenie kar umownych w §10 ust. 1 pkt 5 - 7 umowy w sposób wygórowany
z naruszeniem zasady proporcjonalności oraz równości kontraktowej stron (Zarzut 15);
16) art. 483 kc oraz art. 484 par. 1 kc oraz art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 16
Pzp poprzez określenie kary umownej w §10 ust. 1 pkt 8 lit. b i c oraz ust. 8 pkt 8 umowy z
naruszeniem zasady proporcjonalności oraz równości kontraktowej stron, tj. poprzez
określenie różnych kar umownych za niewywiązanie się z obowiązku zatrudniania
określonych osób na podstawie umowy o pracę oraz określenie kar na poziomie
wygórowanym z naruszeniem zasady proporcjonalności oraz równości kontraktowej stron
(Zarzut 16);
17) art. 483 k.c. oraz art. 353
k.c. w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 16 Pzp poprzez
niejasną
kwalifikację kary z §10 ust. 8 pkt 7 umowy, tj. określenie jej za naruszenie postanowień
umowy, w szczególności za naruszenie postanowień umowy w zakresie zobowiązania do
usuwania odpadów oraz zobowiązania do zapłaty za wykorzystane media, podczas gdy z
dokumentacji postępowanie nie wynikają przedmiotowe obowiązki wykonawcy, a samo
postępowanie nie dotyczy robót budowalnych (Zarzut 17);
18) art. 483 kc oraz art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 16 Pzp oraz art. 437 ust. 1
pkt 7 PZP poprzez określenie kary umownej w §10 ust. 8 pkt 1 - 5 umowy z naruszeniem
zasady przejrzystości oraz równości kontraktowej stron, tj. poprzez określenie kar umownych
w sposób wygórowany za niewywiązanie się z obowiązków właściwych dla umów o roboty
budowlane (Zarzut 18);
19) art. 483 k.c. oraz art. 484 par. 1 kc oraz art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 16
Pzp
poprzez niejasną kwalifikację kar z §10 ust. 1 pkt 2 - 4 umowy oraz określenie jej w
na
dmiernej wysokości oderwanej od zawinienia i wpływu wykonawcy na jej wysokość (Zarzut
20) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp i w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp
poprzez formułowanie postanowień umowy w sposób niejednoznaczny, a przez to z
przekr
oczeniem granic swobody umów i w sposób naruszający zasady współżycia
społecznego poprzez nieokreślenie jednoznacznie w §2 ust. 1 pkt 1 umowy, że obowiązek
odbioru odpadów w wyznaczonych godzinach dotyczy tylko dni, z których taki obowiązek
odb
ioru wynika zgodnie z harmonogramem ustalonym na rok 2023 i I połowę 2024
stanowiącym załącznik Nr 1 do niniejszej umowy (Zarzut 20)
21) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp i w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp
poprzez formułowanie postanowień umowy w sposób niejednoznaczny, nakładając
nadmierne i nieuzasadnione obowiązki, a przez to z przekroczeniem granic swobody umów i
w sposób naruszający zasady współżycia społecznego poprzez nieokreślenie jednoznacznie
w
§2 ust. 1 pkt 4 umowy zakresu i sposobu realizacji obowiązków informacyjnych
Wykonawcy (Zarzut 21);
22) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp i w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp
poprzez formułowanie postanowień umowy w sposób niejednoznaczny, nakładając
nadmierne i nieuzasa
dnione obowiązki, a przez to z przekroczeniem granic swobody umów i
w
sposób naruszający zasady współżycia społecznego poprzez nieokreślenie jednoznacznie
w
§2 ust. 1 pkt 12 umowy, na jakiej legalizowanej wadze ma następować ważenie
odebranych odpadów (Zarzut 22);
23) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp i w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp
poprzez
formułowanie postanowień umowy w sposób niejednoznaczny, nakładając
nadmierne i
nieuzasadnione obowiązki, a przez to z przekroczeniem granic swobody umów i
w sposób naruszający zasady współżycia społecznego poprzez nieokreślenie jednoznacznie
w
§2 ust. 1 pkt 13 umowy, że odpowiedzialność dotyczy tylko przypadków zawinionych przez
Wyk
onawcę (Zarzut 23);
24) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp i w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp
poprzez formułowanie postanowień umowy w sposób nakładający nadmierne i
nieuzasadnione obowiązki, których realizacja we wskazanym terminie może być obiektywnie
niemożliwa przez to z przekroczeniem granic swobody umów i w sposób naruszający zasady
współżycia społecznego poprzez nałożenie w §2 ust. 1 pkt 17 umowy obowiązku
przekazania danych z odc
zytów, o których mowa w pkt 16 najpóźniej do godziny 9
następnego dnia roboczego następującego po dniu wykonania zbiórki odpadów (Zarzut 24);
25) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp i w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp
poprzez formułowanie postanowień umowy w sposób niejednoznaczny, niepozwalający
ustalić ich konkretnego zakresu, a przez to z przekroczeniem granic swobody umów i w
sposób naruszający zasady współżycia społecznego poprzez nałożenie w §2 ust. 1 pkt 20
umowy obowiązku wykonywania przez wykonawcę obowiązków mających istotny wpływ na
wykonanie niniejszej umowy (Zarzut 25);
26) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp i w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp w zw.
z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach
poprzez formułowanie
postanowień umowy w sposób niejednoznaczny, wzajemnie niespójny, niepozwalający
ustalić wymaganego sposobu wykonania zobowiązań umownych oraz nieuwzględniający
uwarunk
owań prawnych realizacji usług odbioru i zagospodarowania odpadów z PSZOK, a
przez to z przekroczeniem granic swobod
y umów i w sposób naruszający zasady współżycia
społecznego poprzez brak wskazania w §2 ust. 3 pkt 3 ppkt 3.1. lit. d) umowy zasad
dokonania zgłoszenia zapotrzebowania na odbiór odpadów z PSZOK oraz pominięciem jako
niezbędnego warunku rozpoczęcia biegi terminu na wykonanie zgłoszenia wystawienia przez
z
amawiającego jako prowadzącego PSZOK karty przekazania odpadów w BDO (Zarzut 26);
27) art. 436 pkt 4 lit. b) w zw. z art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 i art. 16 Pzp poprzez
nieuwzględnienie w warunkach umowy w prawidłowy i pełny sposób obligatoryjnej
waloryzacji, niewskazanie
jednoznacznie na waloryzację cen jednostkowych, które mają
charakt
er rozliczeniowy oraz nieokreślenie w precyzyjny sposób zasad i terminów jej
dokonania (Zarzut 27);
28) art. 439 w zw. z art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 i art. 16 Pzp poprzez
nieuwzględnienie w
war
unkach umowy waloryzacji cen jednostkowych mających charakter rozliczeniowy co
czyni waloryzację pozorną oraz nieprzewidzenie terminów waloryzacji i możliwości jej
wielokrotnego sto
sowania, jak również procedury przeprowadzenia waloryzacji oraz brak
uwzględnienia waloryzacji wynagrodzenia i cen jednostkowych w sytuacji wzrostu kosztów
świadczenia usług w zakresie kosztów paliwa co skutkuje przeniesieniem na Wykonawcę
nadmiernych ryzy
k związanych ze świadczeniem usługi (Zarzut 28);
29) art. 439 Pzp w zw. z art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 i art. 16 Pzp poprzez
nieuwzględnienie w warunkach umowy waloryzacji cen jednostkowych mających charakter
rozliczeniowy co czyni waloryzację pozorną (Zarzut 29);
30) art. 353
kc w zw. z art. 99 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 16 Pzp oraz art. 8 ust. 1 Pzp
poprzez sformułowanie postanowień umowy w sposób niejednoznaczny oraz z
przekroczenie granic swobody umów w formułowaniu projektowanych postanowień umowy
poprze
z nieuregulowanie przypadku realizacji usług w kontekście przekroczenia wartości
wynagrodzenia umownego, bra
k regulacji trybu zwiększenia wynagrodzenia, braku
obow
iązku świadczenia usług po wyczerpaniu wynagrodzenia, jak również maksymalnego
terminu, do kt
órego może zostać wydłużona umowa w związku ze zwiększeniem wysokości
wynagrodzenia (Zarzut 30).
W
związku z powyższym odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie
z
amawiającemu modyfikacji SWZ, opisu przedmiotu zamówienia (OPZ) oraz projektowanych
postanowień umowy (wzoru umowy) w zakresie i w sposób szczegółowo określony w
odwołaniu, przy czym wprowadzane modyfikacje muszą skutkować dostosowaniem
wszyst
kich dokumentów zamówienia, wobec których jest to niezbędne w celu zapewnienia
ich spójności.
Odwołujący wyjaśnił, że ma interes we wniesieniu odwołania. Odwołujący wskazał,
że jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność w zakresie objętym przedmiotem
zam
ówienia. Jego zdaniem w wyniku naruszenia przez zamawiającego ww. przepisów Pzp,
interes o
dwołującego w uzyskaniu zamówienia doznał uszczerbku, gdyż objęta odwołaniem
czynność zamawiającego uniemożliwia mu ubieganie się o udzielenie zamówienia na
warunkach
zgodnych z obowiązującymi przepisami prawa, a tym samym wybór jego oferty i
uzyskanie przedmiotowego zamówienia może okazać się niemożliwy. Odwołujący podniósł
także, iż uwzględnienie odwołania doprowadzi do zgodności warunków zamówienia z
prawem i ubiegan
ia się o zamówienie bez ryzyka dla ważności zawartej umowy. Ponadto
o
dwołujący stwierdził, że ma interes we wniesieniu odwołania, gdyż sprzeczna z Pzp ww.
czynność zamawiającego w sposób negatywny oddziałuje na możliwości jego udziału w
p
ostępowaniu. Ponadto w ocenie odwołującego objęta odwołaniem czynność
z
amawiającego prowadzi do możliwości poniesienia przez niego szkody polegającej na
uniemożliwieniu mu ubiegania się o zamówienie na zgodnych z prawem i uczciwą
konkurencją warunkach i uzyskania zamówienia, a zatem uzyskania zysku z tytułu jego
wykonania.
W uzasadnieniu zarzut
u wskazanego w pkt 4 odwołujący podniósł, że określone
przez
zamawiającego terminy realizacji reklamacji są nierealne. Zamawiający posługuje się
określeniem godzin, nie definiując czy ma na myśli godziny robocze, a także wyznacza
w
ykonawcy termin zbyt krótki na realizację reklamacji. Ponadto zamawiający nigdzie w
dokumentacji po
stępowania nie zdefiniował pojęcia realizacji reklamacji. W związku z
powyższym odwołujący wyjaśnił, że nie wie, czy przez „realizację reklamacji” należy
rozumieć poinformowanie osoby składającej reklamację o sposobie jej rozpatrzenia (czy
została uznana za zasadną i poinformowanie o terminu odbioru lub przekazanie informacji o
nieuznaniu reklamacji) czy raczej jej wykonanie (w przypadku uznania reklamacji za
zasadną, czy również odbiór odpadów powinien nastąpić w terminie 2 godzin). Nie jest
możliwe, aby w terminie 2 godzin wykonawca mógł rozpatrzyć reklamację oraz zrealizować
odbiór w ramach tej reklamacji. Zgodnie z dokumentacją postępowania, odbiór odpadów
następować ma w godzinach 08:00-16:00. W przypadku, gdy reklamacja zostanie zgłoszona
w piątek o godzinie 15:00, wykonawca nie ma szans na jej realizację tego samego dnia,
możliwe to będzie najwcześniej w najbliższym dniu roboczym. Ponadto odwołujący wskazał
na sytuacje, w których reklamacje będą wpływały na adres e-mail wykonawcy np. w sobotę
lub dzień ustawowo wolny od pracy. Wykonawca nie ma obowiązku całodobowego
świadczenia usług przez 7 dni w tygodniu. W takiej sytuacji nie ma mowy o realizacji
reklamacji w terminie 2 godzin od otrzyma
nia zgłoszenia. Odwołujący zwrócił uwagę na fakt,
że zamawiający przewidział zakaz mieszania ze sobą różnych frakcji odpadów, w związku z
czym w celu realizacji reklamacji s
kierowany będzie musiał zostać odpowiedni pojazd,
przystosowany do odbioru frakcji
, której reklamacja dotyczy, co dodatkowo wydłuża termin
zakończenia reklamacji. W związku z faktem, że zamawiający za niezrealizowanie reklamacji
w terminie przewidział we wzorze umowy kary umowne, a za jej trzykrotne niezrealizowanie,
przewi
dział prawo odstąpienia od umowy przysługujące zamawiającemu, istotne jest, aby
proces reklamacyjny zo
stał prawidłowo opisany w dokumentacji postępowania.
Precyzując żądanie w zakresie przedmiotowego zarzutu odwołujący wniósł o nakazanie
z
amawiającemu modyfikacji postanowień SWZ oraz wzoru umowy dotyczących procesu
reklamacji poprzez:
wskazanie definicji pojęcia „rozpatrzenia reklamacji” jako poinformowania osoby
zgłaszającej reklamację o jej pozytywnym lub negatywnym rozpatrzeniu z zaznaczeniem, że
w przypadku pozytywnego rozpatrzenia reklamacji, w
ykonawca ustali z osobą wnoszącą
reklamację, termin odbioru odpadów w ciągu maksymalnie 1 dnia roboczego od rozpatrzenia
reklamacji;
2) wskaz
anie, że wykonawca ma 1 dzień roboczy na rozpatrzenie reklamacji tj.
poinformowanie osoby składającej reklamację oraz zamawiającego o jej pozytywnym lub
negatywnym rozpatrzeniu;
wskazanie, że w przypadku, gdy mieszkaniec nie wystawił odpadów do odbioru do
godziny 08:00 w dniu, w którym zgodnie z harmonogramem, będzie miał miejsce odbiór
odpadów, reklamacja uznana zostanie rozpatrzona negatywnie.
W zakresie zarzutu podniesionego w pkt 15 petitum odwołania, odwołujący wskazał,
że kara umowna wysokości określonej w §10 ust. 1 pkt 5-7 wzoru umowy jest wygórowana i
nieadekwatna do przewinienia. Zamawiający ukształtował wysokości kar w sposób dowolny i
niezwiązany z uszczerbkiem, który może ponieść. Kary umowne powinny być określone w
wysokości adekwatnej do ewentualnej szkody.
Odwołujący wniósł o nakazanie zamawiającemu modyfikacji §10 ust 1 pkt 5 - 7 umowy
poprzez
obniżenie kar umownych i zaproponował następujący zapis:
z tytułu zwłoki w realizacji "reklamacji”, tj. braku odbioru odpadów (dotyczy odpowiednio
odpadów: zmieszanych, segregowanych, wielkogabarytowych, itd. oraz braku pozostawienia
odpowiedniej ilości worków) Wykonawca zapłaci karę za każdą niezrealizowaną w terminie
reklamację w wysokości:
a) dla nieruchomości o zabudowie jednorodzinnej w wysokości 100,00 zł (słownie: sto
złotych) za nieruchomość, której dotyczy zwłoka lub reklamacja;
b) dla nieruchomości o zabudowie wielorodzinnej w wysokości 500,00 zł (słownie: pięćset
złotych) za nieruchomość, której dotyczy zwłoka lub reklamacja;
6) za nien
ależyte (niepełne) wykonanie odczytów, o których mowa w §2 ust. 1 pkt 16) lub ich
niewykonanie z winy Wykonawcy -
100,00 zł (słownie: sto złotych) za każdą nieruchomość,
której dotyczy brak odczytu;
za nieprzekazanie Zamawiającemu odczytów zgodnie z §2 ust. 1 pkt 17) — 100,00 zł
(słownie: sto złotych) za każdy dzień zwłoki w przekazaniu odczytów z danego dnia odbioru
odpadów.
Jeśli chodzi o zarzut zawarty w pkt 19 odwołujący wyjaśnił, że wykonawca nie może
odpowiadać w tak dużym stopniu za brak osiągniętych poziomów odzysku odpadów,
ponieważ zależy to od wielu czynników, tj. ilości wytworzonych przez mieszkańców
odpadów, jakości segregacji oraz zawartości tej segregacji. Nie każdy papier, plastik czy
szkło będą przyjmowane przez recyklerów. Ponadto we frakcjach segregowanych zawsze
znajdują się zanieczyszczenia, których nie da się poddać recyklingowi. Kara umowna
powinna zostać obniżona do maksymalnie 50%, a obowiązek jej zapłaty uzależniony od
możliwości określenia rozmiaru przyczynienia się do powstania podstaw do nałożenia kary,
w tym nieprzekazania do recyklingu przynajmniej 40% sumy odebranych odpadów w sposób
selektywny. Kara mu
si mieć charakter zawiniony, co zamawiający jest zobowiązany
wykazać. Zgodnie z Pzp, kara umowna jest należna tylko za zawinione działania i
zaniechania, co nie wynika z obecnego brzmienia
§10 ust. 1 pkt 2 umowy.
Odwołujący wniósł o nakazanie zamawiającemu modyfikacji §10 ust 1 pkt 2 umowy i
zaproponował następujący zapis:
2) za
niewywiązanie się z poziomu odzysku odpadów, o którym mowa w §2 ust. 1 pkt 8, w
wysokości 50% kary należnej gminie Pomiechówek. Wysokość kary umownej zostanie
wyliczona zgodnie z przepisami ustawy
z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i
porządku w gminach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1297, z późn. zm.), jeżeli zawinione działanie lub
zaniechanie Wykonawcy przyczyni się do powstania podstaw do nałożenia kary, na co
Wykonawca wyraża zgodę. Nałożenie kary wymaga wykazania, że zawinione działanie lub
za
niechanie Wykonawcy przyczyniło się do powstania podstaw do nałożenia kary oraz
rozmiaru tego przyczynienia, w tym nieprzekazania do recyklingu przynajmniej 40% sumy
odebranych odpadów w sposób selektywny.
W zakresie zarzutu podnies
ionego w pkt 28 odwołujący wskazał, że zamawiający w
§15 ust. 3 pkt 5 umowy zamawiający przewidział zasady waloryzacji wymagane na
podstawie art. 439 Pzp. Zasady te nie zostały jednak określone w sposób wyczerpujący i
jedn
oznaczny co może powodować sytuacje sporne po podpisaniu umowy. W szczególności
z
amawiający nie określił terminów skorzystania z waloryzacji, a z uwagi na dynamiczne
zmiany stanu faktycznego skorzystanie z waloryzacji powinno być możliwe wielokrotnie, w
cz
asie trwania umowy, bez zakreślania terminu dla pierwszej ani kolejnych waloryzacji.
Ponadto nie zostało wskazane, że zmiany dotyczyć mogą zarówno wynagrodzenia
określonego w §4 ust. 3 umowy, jak i przede wszystkim cen jednostkowych, które są
podstawą rozliczenia w przedmiotowym zamówieniu. Ponadto zamawiający nie uwzględnił
jednego z najistotniejszych czynników wpływających na koszt realizacji zamówienia, tj. cen
paliwa. Należy wskazać, że waloryzacja związana ze wzrostem cen paliwa powinna zostać
przewidz
iana w dokumentacji zamówienia jako najbardziej adekwatna do stanu faktycznego
sprawy. Zamawiający nie uwzględnił także jasnej regulacji procedury przeprowadzenia
waloryzacji, pomimo że jest to niezbędne dla zapewniania możliwości skutecznego jej
zastosowania.
Odn
ośnie przedmiotowego zarzutu odwołujący wniósł o nakazanie zamawiającemu
modyfikacji
§15 ust. 3 pkt 5 umowy w zakresie wprowadzenia waloryzacji cen
jednostkowych, przewidzenie terminów waloryzacji i możliwości jej wielokrotnego
stosowania, jak również wprowadzenie procedury przeprowadzenia waloryzacji oraz
uwz
ględnienie waloryzacji wynagrodzenia i cen jednostkowych w sytuacji wzrostu kosztów
świadczenia usług w zakresie kosztów paliwa. Proponowane brzmienie:
3. Poza przypadkami określonymi w paragrafach poprzedzających, zmiany Umowy w
zakr
esie wysokości wynagrodzenia i cen jednostkowych będą mogły nastąpić w
następujących przypadkach:
…)
5) zmiany cen
materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia, z tym
zastrzeżeniem, że:
a) poziom zmiany wynagrodzenia i cen jednostkowych zostanie ustalony na podstawie
wskaźnika zmiany cen materiałów lub kosztów ogłoszonego w komunikacie Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego, ustalonego w stosunku do miesiąca, w którym został
sporządzony kosztorys/wycena;
b)
maksymalna wartość zmiany wynagrodzenia i cen jednostkowych, jaką dopuszcza
Zamawiający to łącznie 30% w stosunku do wartości wynagrodzenia brutto określonego w §4
ust. 3 umowy.
Zmiany o których mowa w §15 ust. 3 pkt 5), mogą być wprowadzone poprzez zestawienie
cen materiałów i kosztów związanych z realizacją zamówienia oraz wskaźnika zmiany cen
materiałów lub kosztów ogłoszonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego, ustalonego w stosunku do miesiąca, w którym został sporządzony
kosztor
ys/wycena. Zmiana wynagrodzenia może polegać zarówno na jego wzroście jak i
obniżeniu. Zmiany wynagrodzenia i cen jednostkowych mogą być przeprowadzone
wielokrotnie, a Zamawiający nie ogranicza ani terminu dokonania pierwszej ani kolejnych
waloryzacji. O z
mianę wynagrodzenia i cen jednostkowych Wykonawca może wystąpić ze
stosownym wnioskiem. Jeżeli Zamawiający nie rozpatrzy wniosku w terminie 10 dni
roboczych i
nie zgłosi uwag, wniosek jest uważany za kompletny, a zmiana wynagrodzenia i
cen jednostkowych za
zaakceptowaną przez Zamawiającego; Zamawiający może odmówić
zmiany wynagrodzenia i cen jednostkowych tylko w
ówczas, gdy Wykonawca nie uzasadni
zmiany wysokości wynagrodzenia i cen jednostkowych;
5a) Waloryzacji podlegać będą ceny za odbiór i zagospodarowanie odpadów wskazane w §4
ust. 2 Umowy
również w przypadku zmiany (wzrostu) cen paliwa w postaci oleju
napędowego (Ekodiesel), określonej przez spółkę PKN Orlen S.A., w zamieszczonym na jej
stronie internetowej komunikacie dotyczącym hurtowej ceny tego paliwa, a przekraczającej
15% w stosunku do ceny określonej w takim komunikacie w dniu, w którym upływał termin
składania ofert w postępowaniu. W przedmiotowej sytuacji Zamawiający nie ogranicza
maksymalnej waloryzacji wynagrodzenia, ani liczby
możliwych zmian umowy na tej
podstawie ani terminów jej dokonania, przy czym w przypadku kolejnych wniosków dot.
waloryzacj
i wynagrodzenia na tej podstawie, każda kolejna zmiana wynagrodzenia powinna
być możliwa w przypadku wzrostu cen za paliwo o minimum 15% w porównaniu do cen za
paliwo obowiązujących w dniu złożenia przez Wykonawcę wniosku o poprzednią waloryzację
na tej po
dstawie, na podstawie którego to wniosku doszło do zawarcia poprzedniego aneksu.
W ramach postępowania odwoławczego nie zostały zgłoszone przystąpienia.
Zamawi
ający w dniu 11 października 2022 r. złożył do akt sprawy odpowiedź na
odwo
łanie, w której wniósł o oddalenie odwołania w części dotyczącej zarzutów 1, 4, 7, 15,
19, 28, 30 oraz
uwzględnił odwołanie w pozostałej części, tj. co do zarzutów: 2, 3, 5, 6, 8, 9,
Odnośnie zarzutu podniesionego w pkt 4 zamawiający wskazał, że jest on
bezzasadny.
W ocenie zamawiającego szybki termin wykonania reklamacji pozwoli uniknąć
podrzucania i zalegania odpadów oraz rozerwania worków przez zwierzęta. Pozwoli to
zadbać o czystość na terenie gminy i wpłynie pozytywnie na środowisko. Wykonanie
reklamacji powinno nastąpić w ciągu 2 godzin od otrzymania zgłoszenia o pozytywnym
rozpatrzeniu reklamacji. Niewłaściwe świadczenia usług przez przedsiębiorcę odbierającego
odpady ko
munalne zgłaszane są do urzędu na bieżąco, nie później jednak niż do godz.
10.00 następnego dnia po dniu określonym w harmonogramie. Mieszkaniec może dokonać
zgłoszenia do urzędu tylko w dni robocze.
Na posiedzeniu niejawnym
z udziałem stron odwołujący złożył oświadczenie o
wycofaniu odwo
łania w części dotyczącej zarzutów podniesionych w pkt 1, 7, 30, 5 w
zakresie nieuwzgl
ędnionym przez z zamawiającego oraz 19 w części odnoszącej się do
treści §10 ust. 1 pkt 3 i 4 wzoru umowy.
Na podstawie dokumentacji przedmiotoweg
o postępowania, złożonych
dowodów oraz biorąc pod uwagę stanowiska stron, Izba ustaliła i zważyła, co
nast
ępuje:
Izba uznała, że odwołujący wykazał, że posiada interes w uzyskaniu zamówienia oraz
może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy, czym
wypełnił materialnoprawne przesłanki dopuszczalności odwołania, o których mowa w art. 505
ust. 1 Pzp.
Ponadto Izba
stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek skutkujących
odrzuceniem odwo
łania na podstawie art. 528 Pzp i skierowała odwołanie na rozprawę w
zakresie niepodlegającym umorzeniu.
Izba
zaliczyła na poczet materiału dowodowego:
1) dokumentacj
ę przekazaną w postaci elektronicznej, złożoną do akt sprawy przez
zam
awiającego w dniu 5 października 2022 r., w tym w szczególności:
- specyf
ikację warunków zamówienia (zwaną dalej nadal: „SWZ”) wraz z załącznikami;
ogłoszenie o zamówieniu;
2) dokumenty złożone na rozprawie przez odwołującego:
- opracowanie
własne odwołującego w zakresie szacowanego poziomu recyklingu odpadów
z terenu gminy P
omiechówek za rok 2021;
- warunki i zasady
przyjęcia makulatury przez Stora Enso;
- zasady
segregacji odpadów w gminie Pomiechówek
- instrukcj
ę kwalifikacji jakościowej i warunków przyjęcia stłuczki szklanej przekazywanej do
Krynicki Recykling S.A.
W zwi
ązku z uwzględnieniem części zarzutów przy jednoczesnym braku zgłoszenia
przystąpienia do udziału w postępowaniu odwoławczym po stronie zamawiającego oraz
cofnięciu niektórych zarzutów, Izba umorzyła postępowanie odwoławcze w części dotyczącej
zarzutów wskazanych w punktach: 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19 w
części odnoszącej się do treści §10 ust. 1 pkt 3 i 4 wzoru umowy, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26,
27, 29 i 30 petitum
odwołania.
Izba ustaliła co następuje
Odwołujący kwestionował następujące postanowienia SWZ, w tym też załącznika nr 7
do niej tj. wzoru umowy:
treść zawartą w rozdziale II SWZ pn.: Przedmiot zamówienia i wymagania stawiane
wykonawcom
dotyczącą kwestii realizacji „reklamacji” w brzmieniu:
realizacja „reklamacji” - reklamacja powinna zostać rozstrzygnięta w ciągu 2 godzin od
otrzymania zgłoszenia. Potwierdzenie jej wykonania powinno nastąpić w ciągu 3 godzin od
momentu zgłoszenia reklamacji. W przypadku braku potwierdzenia w ciągu tego czasu,
reklamację taką traktuje się jako niewykonaną; informację dotyczącą załatwienia reklamacji
należy niezwłocznie potwierdzić
—faks nr
lub
e-mail:
§10 ust. 1 pkt 5-7 wzoru umowy:
1. Wykonaw
ca zapłaci Zamawiającemu karę umowną:
…)
z tytułu zwłoki w realizacji "reklamacji”, tj. braku odbioru odpadów (dotyczy odpowiednio
odpadów: zmieszanych, segregowanych, wielkogabarytowych, itd. oraz braku pozostawienia
odpowiedniej ilości worków) Wykonawca zapłaci karę za każdą niezrealizowaną w terminie
reklamację w wysokości:
a)
dla nieruchomości o zabudowie jednorodzinnej w wysokości 500,00 zł (słownie: pięćset
złotych) za nieruchomość, której dotyczy zwłoka lub reklamacja;
b)
dla nieruchomości o zabudowie wielorodzinnej w wysokości 1 000,00 zł (słownie: jeden
tysiąc złotych) za nieruchomość, której dotyczy zwłoka lub reklamacja;
za nienależyte (niepełne) wykonanie odczytów, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 16) lub ich
niewykonanie z winy Wykonawcy -
500,00 zł (słownie: pięćset złotych) za każdą
nieruch
omość, której dotyczy brak odczytu;
za nieprzekazanie Zamawiającemu odczytów zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 17) - 500,00 zł
(słownie: pięćset złotych) za każdy dzień zwłoki w przekazaniu odczytów z danego dnia
odbioru odpadów.;
§10 ust. 1 pkt 2 wzoru umowy:
Wykonawca zapłaci Zamawiającemu karę umowną:
…)
za niewywiązanie się z poziomu odzysku odpadów, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 8, w
wysok
ości kary należnej gminie Pomiechówek. Wysokość kary umownej zostanie wyliczona
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w
gminach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1297, z późn. zm.);
§15 ust. 3 pkt 5 wzoru umowy:
Poza przypadkami określonymi w paragrafach poprzedzających, zmiany Umowy będą
mogły nastąpić w następujących przypadkach:
…)
zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia, z tym
zastrzeżeniem, że:
a)
poziom zmiany wynagrodzenia zostanie ustalony na podstawie wskaźnika zmiany cen
materi
ałów lub kosztów ogłoszonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego, ustalonego w stosunku do miesiąca, w którym został sporządzony
kosztorys/wycena;
b)
maksymalna wartość zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza Zamawiający to łącznie
30% w stosun
ku do wartości wynagrodzenia brutto określonego w § 4 ust. 3 umowy.
Zmiany o których mowa w § 15 ust. 3 pkt 5), mogą być wprowadzone poprzez zestawienie
cen materiałów i kosztów związanych z realizacją zamówienia oraz wskaźnika zmiany cen
materiałów lub kosztów ogłoszonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego, ustalonego w stosunku do miesiąca, w którym został sporządzony
kosztorys/wycena. Zmiana wynagrodzenia może polegać zarówno na jego wzroście jak i
obniżeniu.
T
reść przepisów dotyczących zarzutów:
- art. art. 353
kc
– Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego
uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku,
ustawie ani zasadom współżycia społecznego.;
- art. 99 ust. 1 i 2 Pzp
– 1. Przedmiot zamówienia opisuje się w sposób jednoznaczny i
wyczerpujący, za pomocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając
wymagania i okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
2. Zamawiający określa w opisie przedmiotu zamówienia wymagane cechy dostaw, usług lub
robót budowlanych. Cechy te mogą odnosić się w szczególności do określonego procesu,
metody produkcji, realizacji wymaganych dostaw, usług lub robót budowlanych, lub do
konkretnego procesu innego etapu
ich cyklu życia, nawet jeżeli te czynniki nie są ich
istotnym elementem, pod warunkiem że są one związane z przedmiotem zamówienia oraz
proporcjonalne do jego wartości i celów.;
- art. 16 Pzp
– Zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie
zamówienia w sposób:
1) zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców;
2) przejrzysty;
3) proporcjonalny.;
- art. 8 ust. 1 Pzp
– Do czynności podejmowanych przez zamawiającego, wykonawców oraz
uczestników konkursu w postępowaniu o udzielenie zamówienia i konkursie oraz do umów w
sprawach zamówień publicznych stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. –
Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 i 2320), jeżeli przepisy ustawy nie stanowią
inaczej.;
- art. 483 kc
– § 1. Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z
niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez
zapłatę określonej sumy (kara umowna).
§ 2. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary
umownej.;
- art. 483
§1 kc – W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara
umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na
wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość
zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.;
- art. 439 Pzp
– 1. Umowa, której przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawarta na
okres dłuższy niż 12 miesięcy, zawiera postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian
wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany ceny materiałów lub
kosztów związanych z realizacją zamówienia.
2. W umowie określa się:
1) poziom zmiany ceny materiałów lub kosztów, o których mowa w ust. 1, uprawniający
strony umowy do żądania zmiany wynagrodzenia oraz początkowy termin ustalenia zmiany
wynagrodzenia; 2) sposób ustalania zmiany wynagrodzenia:
a) z użyciem odesłania do wskaźnika zmiany ceny materiałów lub kosztów, w szczególności
wskaźnika ogłaszanego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego lub
b) przez wskazanie innej podstawy, w szczególności wykazu rodzajów materiałów lub
kosztów, w przypadku których zmiana ceny uprawnia strony umowy do żądania zmiany
wynagrodzenia;
3) sposób określenia wpływu zmiany ceny materiałów lub kosztów na koszt wykonania
zamówienia oraz określenie okresów, w których może następować zmiana wynagrodzenia
wykonawcy;
4) maksymalną wartość zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza zamawiający w efekcie
zastosow
ania postanowień o zasadach wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia.
Jeżeli umowa została zawarta po upływie 180 dni od dnia upływu terminu składania ofert,
początkowym terminem ustalenia zmiany wynagrodzenia jest dzień otwarcia ofert, chyba że
zama
wiający określi termin wcześniejszy.
4. Przez zmianę ceny materiałów lub kosztów rozumie się wzrost odpowiednio cen lub
kosztów, jak i ich obniżenie, względem ceny lub kosztu przyjętych w celu ustalenia
wynagrodzenia wykonawcy zawartego w ofercie.
5. Wyk
onawca, którego wynagrodzenie zostało zmienione zgodnie z ust. 1–3, zobowiązany
jest do zmiany wynagro
dzenia przysługującego podwykonawcy, z którym zawarł umowę, w
zakresie odpowiadającym zmianom cen materiałów lub kosztów dotyczących zobowiązania
podwykon
awcy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1) przedmiotem umowy są roboty budowlane lub usługi;
2) okres obowiązywania umowy przekracza 12 miesięcy.
I
zba zważyła co następuje
Biorąc pod uwagę zgromadzony w sprawie materiał dowodowy oraz stanowiska stron
Izba uzna
ła, że odwołanie częściowo zasługiwało na uwzględnienie.
W ocenie składu orzekającego uwzględnieniu podlegał zarzut podniesiony w pkt 4
petitum
odwołania odnoszący się do zagadnienia realizacji „reklamacji” opisanego w
rozdziale II SWZ. Przy czym
przedmiotowy zarzut podlegał uwzględnieniu w części tym
samym Izba nakazała modyfikację postanowień SWZ w zakresie realizacji „reklamacji” w
sp
osób odbiegający od żądania wskazanego przez odwołującego.
Izba doszła do przekonania, że w ramach przedmiotowego zarzutu zamawiający dopuścił się
naruszenia art. 99 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 16 Pzp. Punktem wyj
ścia do stwierdzenia
naruszenia było uznanie przez skład orzekający, że postanowienia SWZ dotyczące realizacji
„reklamacji” zostały opisane w sposób niejednoznaczny i niewyczerpujący, za pomocą
niedostatecznie do
kładnych i zrozumiałych określeń, uwzględniając wymagania i
okoliczności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
Kwestionowany przez
odwołującego opis realizacji „reklamacji” podany w SWZ sprowadzał
się do następujących treści:
reklamacja powinna zostać rozstrzygnięta w ciągu 2 godzin od otrzymania zgłoszenia;
- p
otwierdzenie jej wykonania powinno nastąpić w ciągu 3 godzin od momentu zgłoszenia
reklamacji;
- w przypadku braku potwier
dzenia w ciągu tego czasu, reklamację taką traktuje się jako
niewykonaną;
podania w końcowej treści postanowienia numeru faxu oraz adresu poczty elektronicznej,
na które należy przesłać informację o załatwieniu reklamacji.
Odnosząc się do treści ww. postanowień Izba w pierwszej kolejności odniosła się do kwestii
terminu
rozstrzygnięcia reklamacji od momentu zgłoszenia. W ocenie składu orzekającego
termin podany przez
zamawiającego tj. dwie godziny, wbrew stanowisku odwołującego,
należało uznać za adekwatny i zasadny mając na uwadze okoliczności realizacji
zamówienia. Jak wynikało ze stanowiska zamawiającego przedstawionego w trakcie
postępowania odwoławczego, które jednak nie zostało jednoznacznie określone w
dokumentacji przetargowej, dwugodzinny termin n
a rozstrzygnięcie reklamacji od momentu
otrzymania
zgłoszenia dotyczy wykonawcy, który właśnie w tym czasie powinien przedstawić
informacje dotyczące zasadności reklamacji oraz przede wszystkim jej pozytywnego lub
negatywnego rozpatrzenia ze swojej strony.
Jak słusznie argumentował zamawiający szybki
termin wykonania reklamacji
, na co składa się także rozpoznanie reklamacji ze strony
wykonawcy,
pozwoli uniknąć negatywnym działaniom za jakie należy uznać okoliczności
podrzucania i zalegania odpadów oraz rozerwania worków przez zwierzęta. Tym samym
reklamacja powinna zost
ać rozpatrzona przez wykonawcę w terminie dwóch godzin (w celu
uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości sygnalizowanych przez odwołującego należy wskazać,
że określenie to odnosi się do godzin zegarowych) od momentu otrzymania zgłoszenia, czyli
poinformowania wykonawcy o jej wniesieniu.
W dalszej
kolejności Izba uznała za zasadną argumentację odwołującego wskazującą, że
postanowie
nia dotyczące realizacji „reklamacji” nie określają co należy rozumieć przez zwrot
rozpatrzenie reklamacji. W tym celu,
w ocenie składu orzekającego, należało uzupełnić
kwestionowane przez
odwołującego postępowanie o wymieniony powyżej zakres wskazując,
że przez rozpatrzenie reklamacji należy rozumieć poinformowanie przez wykonawcę osoby
zgłaszającej reklamację oraz zamawiającego o jej pozytywnym lub negatywnym
rozpatrzeniu.
Kolejnym zagadnieniem wymagajacym doprecyzowania o
kazał się termin na wykonanie
reklamacji
przez wykonawcę w przypadku jej pozytywnego rozpatrzenia. W tym zakresie
Izba dostrzegła niekonsekwencję zamawiającego, ponieważ z treści SWZ wynikało, że
potwierdzenie wykonania reklamacji
powinno nastąpić w ciągu 3 godzin od momentu
zgłoszenia reklamacji, co oznaczało, że wykonawca będzie miał maksymalnie 3 godziny na
wykonanie reklamacji od momentu jej zgłoszenia, przy czym w czasie tych trzech godzin
zawarty został także dwugodzinny okres na rozpatrzenie reklamacji. Tymczasem w
odpowiedzi na
odwołanie zamawiający wskazał, że wykonanie reklamacji powinno nastąpić
w ciągu 2 godzin od otrzymania zgłoszenia o pozytywnym rozpatrzeniu reklamacji. W
zwi
ązku z powyższym Izba doszła do przekonania, że koniecznym było ujednolicenie
postanowień SWZ w zakresie terminu realizacji „reklamacji” przez wskazanie, że w
przypadku pozytywnego rozpatrzenia wykonanie reklamacji oraz potwierdzenie jej
wykonania
powinno nastąpić w ciągu 3 godzin od przekazania zgłoszenia o pozytywnym
rozpatrzeniu reklamacji.
Pozostała treść opisu odnoszącego się do realizacji „reklamacji” w
ocenie składu orzekającego powinna pozostać bez zmian, przy czym w treści nakazanej
modyfikacji SWZ zawartej w sentencji orzeczeni
a nie został podany numer faxu oraz adres
poczty elektronicznej,
na które powinno zostać przesłane potwierdzenie wykonania
reklamacji, gdy
ż przedmiotowe informacje powinien uzupełnić zamawiający.
Ponadto w ramach przedmiotowego zarzutu, w ocenie Izby, nie
można było stwierdzić
naruszenia art. 353
kc,
ponieważ kwestionowane przez odwołującego postanowienia nie
odnosiły się do treści wzoru umowy, ale SWZ. We wzorze umowy stanowiącym załącznik nr
7 do SWZ postanowienia
dotyczące reklamacji zostały zawarte w §14, przede wszystkim w
ust. 5-7.
Odwołujący nie kwestionował tych postanowień, stąd też ich treść pozostawała
bezsporna pomiędzy stronami. Z powyżej opisanymi postanowieniami wzoru umowy
związane jest też zagadnienie dotyczące sytuacji, w której wykonawca negatywnie rozpatrzy
reklamacj
ę. W takiej sytuacji zasadność reklamacji będzie rozstrzygana przez
zamawiającego, szczególnie mając na uwadze postanowienia zawarte w §14 ust. 6 i 7 wzoru
umowy. Z racji tego
, że odwołanie nie dotyczyło postanowień §14 wzoru umowy Izba nie
formułowała nakazu wobec jego treści, niemniej zamawiający powinien wziąć pod rozwagę
doprecyzowanie ww. pos
tanowień w kontekście procedury rozstrzygania reklamacji, która
została negatywnie rozpatrzona przez wykonawcę.
Dodatkowo Izba
uznała, że niewłaściwe byłoby nakazywanie zmiany treści postanowienia
odnoszącego się do realizacji „reklamacji”, które miałoby polegać na wskazaniu
maksymalnie 1 dnia roboczego na wykonanie reklamacji od momentu jej pozytywnego
rozpatrzenia. Nietrudno wyobrazi
ć sobie sytuacje, w której reklamacja zostałaby pozytywnie
rozpatrzona w piątek tym samym wykonanie żądania z odwołania powodowałoby, że
reklamacja
mogłaby zostać wykonana dopiero po weekendzie, co oznaczałoby, że śmieci
zalegałyby kilka dni, co niewątpliwie negatywnie wpływałoby na środowisko, nie mówiąc już
o kwestiach higienicznych czy estetycznych. Tym samym Izba
przy uwzględnieniu w ramach
przedmiotowego zarzutu naruszenia dyspozycji art. 99 ust. 1 i 2 Pzp w zw. z art. 16 Pzp
zdec
ydowała się zmienić treść żądania odwołującego, którym nie była związana i nakazała
modyfikację postanowień SWZ odnoszących się do zagadnienia realizacji „reklamacji” w
sposób wskazany w sentencji orzeczenia oraz opisany powyżej.
W ocenie składu orzekającego nie znalazł potwierdzenia zarzut podniesiony w pkt 15
petitum
odwołania, który odnosił się do kar umownych opisanych w §10 ust. 1 pkt 5-7 wzoru
umowy. W rama
ch przedmiotowego zarzutu Izba w pierwszej kolejności zwróciła uwagę na
uzasadnienie zawarte w
odwołaniu. W uzasadnieniu odwołania, oprócz zacytowania
kwestionowanych
postanowień projektu umowy oraz wskazania treści żądania, odwołujący
poświęcił przedmiotowemu zarzutowi trzy zdania, w których zawarł ogólnikowe stwierdzenia
koncentrujące się na wskazaniu, że kara umowna w wysokości określonej w §10 ust. 1 pkt 5-
7 wzoru umowy
jest wygórowana i nieadekwatna do przewinienia, zamawiający ukształtował
wysokości kar w sposób dowolny i niezwiązany z uszczerbkiem, który może ponieść oraz
kary umowne powinny b
yć określone w wysokości adekwatnej do ewentualnej szkody.
Tak ogólnikowe stanowisko podane jako uzasadnienie zarzutu, które w żaden sposób nie
odnosiło się do konkretnych i osadzonych w realiach rynkowych okoliczności dotyczących
kwestionowanych postanowi
eń, nie mogło w żaden sposób stanowić podstawy do
uwzględnienia odwołania. Odwołujący dopiero na rozprawie podnosił pewne konkretne
argumenty
w kontekście przedmiotowego zarzutu, które dotyczyły ilości reklamacji jakie
poj
awiają się przy realizacji podobnych zamówień oraz poziomu kar umownych z tytułu
zwłoki za realizację reklamacji, które na innych kontraktach wynoszą zwykle 100 zł za każdy
dzień zwłoki. Izba nie mogła wziąć tej argumentacji pod uwagę ponieważ po pierwsze była
spóźniona, a po drugie gołosłowna, gdyż odwołujący nie złożył żadnych dowodów w tym
zakresie.
Zgodnie z orzecznictwem (np. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2007 r., sygn.
akt V CSK 139/07)
dla dokonania oceny rażącego wygórowania kary umownej bierze się pod
u
wagę przede wszystkim stosunek wysokości zastrzeżonej kary umownej do wysokości
szkody doznanej przez wierzyciela,
a także relację między wysokością zastrzeżonej kary
umownej a w
ysokością wynagrodzenia należnego stronie zobowiązanej do zapłaty kary
umownej.
Jak wskazano powyżej odwołujący nie przedstawił konkretnej oraz popartej
dowodami argumentacji w zakresie opisanym pow
yżej, przez co nie można było uznać, że
kwestionowane przez
odwołującego wysokości kar umownych mogły doprowadzić do
zachwiania równowagi pomiędzy wysokością tej kary a ewentualną szkodą, jakiej doznałby
z
amawiający w wyniku niewykonania zobowiązania czy też wysokość kary mogła naruszać
wymagan
ą równowagę w stosunku do wynagrodzenia wykonawcy.
W związku z powyższym Izba oddaliła zarzut naruszenia art. 483 kc oraz art. 484 par. 1 kc
oraz art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 16 Pzp oznaczony punktem nr 15.
Odnośnie zarzutu wskazanego w pkt 19 petitum odwołania w części niewycofanej
przez
odwołującego tj. odnoszącej się do postanowienia zawartego w §10 ust. 1 pkt 2 wzoru
umowy
, który dotyczył wysokości kary umownej za niewywiązanie się z poziomu odzysku
odpadów, naliczanej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu
czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2022 r. poz. 1297 ze zm.), Izba uznała, że tak
określona kara umowna pozostaje w odpowiedniej proporcji do szkody, jakiej doznałby
z
amawiający w wyniku niewykonania przez wykonawcę zobowiązania, gdyż jest jej równa.
Skład orzekający nie znalazł również podstaw do uznania tej kary umownej za
nieproporcjonalną w stosunku do wysokości wynagrodzenia wykonawcy, zwłaszcza że
określenie jego wysokości leży w pełni w gestii wykonawców, którzy zdecydują się złożyć
ofertę. Kwestionowana kara spełnia zatem przypisywaną jej funkcję odszkodowawczą i ma
na celu motywowanie wykonawców do wypełnienia obowiązków z zakresu osiągania
odpowiedniego poziomu recyklingu.
Ponadto b
iorąc pod uwagę przepisy ww. ustawy nie może dziwić, że gmina wykonując
zadanie własne powierzone jej ustawą organizując odbieranie i zagospodarowanie odpadów
komunalnych
zleca wykonywanie tych zadań z reguły w drodze udzielenia zamówienia
publicznego wyspecjalizowanemu podmiotowi
prowadzącemu działalność gospodarczą z
założeniem, że wykonawca wypełni nałożone na gminę i powierzone w drodze umowy
obowiązki, którymi sama została przez ustawodawcę obciążona. W tym kontekście
uwzględnienie w opisie przedmiotu zamówienia wskaźników pochodnych w stosunku do
określonych w ustawie nie stanowi samo w sobie naruszenia przepisu prawa. Można zatem
wyprowadzić wniosek, że przez sam fakt prowadzenia działalności w zakresie odbioru i
zagospodarowania odpadów wykonawca powinien liczyć się z koniecznością realizacji
obowiązku osiągania wymaganego przez ustawodawcę poziomu recyklingu. W tym zakresie
Izba przyjęła analogiczne stanowisko jak we wcześniejszych orzeczeniach odnoszących się
do kwestii kary umownej za
nieosiągnięcie poziomów recyklingu tj. wyroku z 25 stycznia
2022 r. sygn. akt KIO 81/22, wyroku z 13 czerwca 2022 r. sygn. akt KIO 1118/22, KIO
1119/22, KIO 1120/22, KIO 1121/22, KIO 1122/22, KIO 1123/22, KIO 1124/22, wyroku z 25
sierpnia 2022 r. sygn. akt KIO 2023/22 czy
wyroku z 5 października 2022 r. sygn. akt KIO
Dodatkowo w zakresie przedmiotowego zarzutu stanowiska
odwołującego nie potwierdziły
złożone przez niego dowody. Pierwszy dowód obejmował opracowanie własne
przygotowane przez
odwołującego w zakresie szacowanego poziomu recyklingu odpadów z
terenu gminy P
omiechówek za rok 2021. Z przedmiotowego dowodu wynikało, że
szacowany przez
odwołującego poziom recyklingu wynosił u zamawiającego w 2021 r.
i miał on obrazować okoliczność potwierdzającą trudności w uzyskaniu limitów
wynikających z ustawy w latach 2023 i 2024. Jednakże w okolicznościach przedmiotowej
sprawy Izba ww. do
wód uznała za niewiarygodny, ponieważ stanowił on opracowanie własne
odwołującego, które nie dało się zweryfikować pod katem realności przyjętych w nim
wyliczeń. Ponadto dowód ten nie został podpisany w związku z tym skoro nikt ze strony
odwołującego nie zdecydował się wziąć odpowiedzialności za jego treść przez prostą, ale
zn
aczącą czynność złożenia pod nim podpisu, to w ocenie Izby nie można było mu przypisać
żadnej mocy dowodowej. Ponadto skład orzekający ma świadomość tego, że przedmiotowy
zarzut dotyka materii, kt
óra z pewnością będzie wywoływać ożywioną dyskusję, szczególnie
z biegiem kolejnych lat podczas
, których poziomy recyklingu będą skokowo wzrastać (o 10%
rocznie do 55%
w 2025 r, a następnie o 1% rocznie docelowo do 65%). Zagadnienie to
wymagało będzie niewątpliwie przemyślanych rozwiązań systemowych będących efektem
dyskusji prowadzonej
pomiędzy ustawodawcą a uczestnikami rynku, których Izba powinna
być co najwyżej pośrednim beneficjentem, a nie bezpośrednim kreatorem.
Nieprzekonujące okazały się także trzy kolejne dowody złożone przez odwołującego.
Dowody te w oc
enie Izby prezentowały mało konkretne dane i mogły jedynie sugerować
pewne trud
ności w zakresie osiągnięcia poziomu recyklingu.
Mając powyższe na uwadze Izba oddaliła zarzut naruszenia art. 483 kc oraz art. 484 par. 1
kc oraz art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 Pzp oraz art. 16 Pzp oznaczony punktem nr 19 w
części, która nie podlegała umorzeniu ze względu na cofnięcie.
Izba nie dopatrzyła się naruszeń w zakresie zarzutu wskazanego w pkt 28 petitum
odwołania, który dotyczył kwestii waloryzacji wynagrodzenia. Jak ustalił skład orzekający w
treści §15 ust 3 pkt 5 wzoru umowy jednoznacznie wskazano, że zmiana wynagrodzenia ma
dotyczyć zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia. Tym
samym nie
było konieczności dokładnego wskazywania rodzajów tych materiałów lub
kosztów czy też określenia w umowie, że mają one dotyczyć kwestii odbioru jak i
zagospodarowania
odpadów, ponieważ realizacja zamówienia obejmuje odbiór i
za
gospodarowanie odpadów. Jako przykład takiego materiału lub kosztu uprawniającego
wykonawcę do składania wniosku waloryzacyjnego można wskazać podnoszony przez
odwołującego koszt paliwa.
Ponadto
jak słusznie wskazał zamawiający ze wzoru umowy nie wynika wyłącznie
jednokrotna
możliwość
waloryzacji
wynagrodzenia.
Zdaniem
Izby
waloryzacja
wynagrodzenia przy realizacji przedmiotowego kontraktu
może nastąpić kilkukrotnie w
każdym przypadku zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia.
Dodatkowo
Izba uznała za niepotwierdzony postulat odwołującego odnoszący się do
proponowanego przez niego 10-dniowego terminu
na ustosunkowanie się przez
zamawiającego do wniosku waloryzacyjnego. Odwołujący nie przedstawił żadnego dowodu
w zakresie przedmiotowego
żądania, który mógłby potwierdzić przedłużanie przez
zamawiających procesu rozpatrzenia czy też ustosunkowania się do wniosków o waloryzację
wyna
grodzenia składanych przez wykonawców.
Tym samy Izba oddaliła zarzut naruszenia art. 439 w zw. z art. 353
kc w zw. z art. 8 ust. 1 i
art. 16 Pzp oznaczony punktem nr 28.
W związku z powyższym Izba uznała, że odwołanie podlegało uwzględnieniu w
zakresie od
noszącym się do zarzutu wskazanego w pkt 4 petitum odwołania w części
dotyczącej dyspozycji zawartej w art. 99 ust. 1 i 2 w zw. z art. 16 Pzp i na podstawie art. 553
zdanie pier
wsze Pzp orzekła jak w sentencji. Zgodnie bowiem z treścią art. 554 ust. 2 pkt 1
Pzp, Izba uwzgl
ędnia odwołanie, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów ustawy, które miało
wpływ lub może mieć istotny wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia.
Potwierdzenie zarzutu wskazanego w odw
ołaniu spowodowało, iż w przedmiotowym stanie
faktycznym zosta
ła wypełniona hipoteza normy prawnej wyrażonej w ww. przepisie,
ponieważ zamawiający w sposób nieprawidłowy dokonał opisu przedmiotu zamówienia w
zakresie odnos
zącym się do kwestii realizacji „reklamacji”.
Zgodnie z art. 575 Pzp Strony oraz
uczestnik postępowania odwoławczego wnoszący
sprzeciw ponoszą koszty postępowania odwoławczego stosownie do jego wyniku. W
przedmiotowej sprawie rozpoznaniu
podlegały cztery. Odwołanie okazało się częściowo
zasadne w zakresie jednego zarzutu i chybione w
pozostałym zakresie. W związku z tym
kosztami postępowania obciążono odwołującego w części 3/4 oraz zamawiającego w części
Na
koszty postępowania odwoławczego składał się wpis uiszczony przez
odwołującego (15 000 zł), koszt wynagrodzenia pełnomocnika odwołującego (3 600 zł) oraz
koszt wynagrod
zenia pełnomocnika zamawiającego (3 600 zł), zatem łącznie 22 200 zł.
Zamawiający poniósł do tej pory koszty w wysokości 3 600 zł (koszt wynagrodzenia
pełnomocnika), tymczasem odpowiadał za nie do wysokości 5 550 zł (22 200 zł x 1/4). Z
kolei odwołujący poniósł do tej pory koszty w wysokości 18 600 zł (koszt wpisu i
wynagrodzenia pełnomocnika), a odpowiadał za te koszty w kwocie 16 650 zł (22 200 zł x
. Wobec powyższego Izba zasądziła od zamawiającego na rzecz odwołującego kwotę 1
zł (18 600 zł – 16 650 zł), stanowiącą różnicę pomiędzy kosztami poniesionymi
dotychczas przez
odwołującego a kosztami postępowania, za jakie odpowiadał w świetle
jego wyniku.
Biorąc powyższe pod uwagę, o kosztach postępowania odwoławczego orzeczono
stosownie do jego wyniku, na podstawie art. 557, 574 i 575 Pzp oraz
§ 5 pkt 1 i 2 lit. b) w zw.
z § 7 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w
sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania z dnia 30 grudnia 2020 r. (Dz. U. z 2020
r. poz. 2437).
Przew
odniczący: …………………………….
Otrzymuj raz w tygodniu aktualne informacje
o zmianach w prawie oraz komentarzach ekspertów
Otrzymasz darmowy e-book w prezencie!
„Podpis zaufany i podpis osobisty – najważniejsze informacje o podpisach elektronicznych w PZP"