KIO 950/21 WYROK dnia 20 maja 2021 roku

Stan prawny na dzień: 01.09.2021

Sygn. akt: KIO 950/21 

WYROK 

z dnia 20 maja 2021 roku 

Krajowa Izba Odwoławcza   -   w składzie: 

Przewodniczący:      Danuta Dziubińska 

Protokolant:            

Mikołaj Kraska 

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 maja 2021 roku odwołania wniesionego do Prezesa 

Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  25  marca  2021  r.  przez  Garden  Designers  D.  i 

Wspólnicy spółka jawna z siedzibą w Lublinie w postępowaniu prowadzonym przez Gminę 

Lublin 

przy  udziale  wykonawcy  K.  A.-K. 

prowadzącej  działalność  gospodarczą  pod  firmą  TRADE 

PROJEKT  mgr  inż.  K.  A.-K.  w  Bogucinie  zgłaszającej  przystąpienie  do  postępowania 

odwoławczego po stronie zamawiającego 

orzeka: 

Uwzględnia odwołanie i nakazuje Gminie Lublin: 

unieważnienie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty, 

unieważnienie czynności poprawienia oczywistej omyłki rachunkowej w poz. 23. 

formularza  wyceny  ofertowej  5b  w  ofercie  wykonawcy  K.  A.-K. 

prowadzącej 

działalność gospodarczą pod firmą TRADE PROJEKT mgr inż. K. A.-K., 

powtórzenie czynności badania i oceny ofert. 

Kosztami  postępowania  obciąża  uczestnika  postępowania  odwoławczego  wnoszącego 

sprzeciw  wobec  uwzględnienia  przez  zamawiającego  w  całości  zarzutów 

przedstawionych w odwołaniu – K. A.-K. prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą 

TRADE PROJEKT mgr inż. K. A.-K., i: 

zalicza  w  poczet  kosztów  postępowania  odwoławczego  kwotę  15  000  zł  00  gr 

(słownie:  piętnaście  tysięcy  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez  odwołującego 

tytułem wpisu od odwołania, 

zasądza  od  uczestnika  postępowania  odwoławczego  –  K.  A.-K.  prowadzącej 

działalność gospodarczą pod firmą TRADE PROJEKT mgr inż. K. A.-K. na rzecz 

odwołującego  -  Garden  Designers  D.  i  Wspólnicy  spółka  jawna  z  siedzibą  w 


Lublinie  k

wotę  18  600  zł  00  gr  (słownie:  osiemnaście  tysięcy  sześćset  złotych 

zero  groszy)  tytułem  zwrotu  uiszczonego  przez  Odwołującego  wpisu  oraz 

uzasadnionych kosztów wynagrodzenia pełnomocnika strony. 

Stosownie  do  art.  579  ust. 

1 i  art.  580  ust.  1  i  2  ustawy  z  dnia 11  września 2019  r.  Prawo 

zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2019) na niniejszy wyrok  -  w terminie 14 dni 

od  dnia  jego  doręczenia  -  przysługuje  skarga  za  pośrednictwem  Prezesa  Krajowej  Izby 

Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Warszawie

Przewodniczący:      ……………………………… 


Sygn. akt: KIO 950/21 

U z a s a d n i e n i e 

Gmina  Lublin 

(dalej:  „Zamawiający”)  prowadzi  w  trybie  przetargu  nieograniczonego 

na  podstawie  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  P

rawo  zamówień  publicznych  (tj.  Dz.U.  z 

2019  r.  poz.  1843  ze  zm.),  zwanej  dalej:  „ustawa  Pzp”,  postępowanie  o  udzielenie 

zamówienia  publicznego  na:  „Bieżące  utrzymanie,  kompleksowa  konserwacja  i  renowacja 

zieleni w pasach drogowych miasta Lublin obejmujące wszelaką zieleń przyuliczną - 7 części 

(VII  rejonów)”,  numer  referencyjny:  ZP-P-.1.271.63.2020.  Wartość  zamówienia  przekracza 

kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy Pzp. Ogłoszenie 

o  zamówieniu  zostało  opublikowane  20  listopada  2020  r.  w  Dzienniku  Urzędowym  Unii 

Europejskiej nr 2020/S 227 - 558413.

Zamawiający 15 marca 2021 r. zawiadomił wykonawców o wyborze najkorzystniejszej 

oferty 

w  części  2  (Rejon  II),  złożonej  przez  wykonawcę  K.  A.-K.  prowadzącą  działalność 

gospodarczą  pod  firmą  TRADE  PROJEKT  mgr  inż.  K.  A.-K.  (dalej:  „Trade  Projekt”).  W 

terminie  ustawowym  wykonawca  Garden  Designers  D. 

i  Wspólnicy  spółka  jawna  (dalej: 

„Odwołujący”) wniósł odwołanie, zarzucając Zamawiającemu naruszenie: 

art. 87 ust. 2 pkt 2 ustawy Pzp poprzez jego zastosowanie, kiedy to zaistniała w ofercie 

wykonawcy  Trade  Projekt  omyłka  nie  była  oczywista,  względnie  zastosowanie 

wskazanego  przepisu  nieprawidłowo,  gdyż  w  przedłożonej  wycenie  nie  dokonano 

błędnego  działania  matematycznego,  a  jedynie  nieprawidłowo  podstawiono  liczbę  „68”, 

zamiast „680”, w wyniku czego Zamawiający nieprawidłowo dokonał czynności badania i 

oceny ofert, a następnie wyboru oferty najkorzystniejszej; 

2)  art. 91 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 

7 ust. 1 i 3 ustawy Pzp, poprzez jego nieprawidłowe 

zastosowanie i wybranie 

ofert, która nie była najkorzystniejsza; 

względnie z daleko posuniętej ostrożności procesowej, w przypadku uznania przez Izbę, że 

Zamawiający zasadnie dokonał poprawienia omyłki rachunkowej, naruszenie: 

3)  art.  89  ust.  1  pkt  3  ustawy  Pzp  w  zw.  z  art.  3  ust.  1  ustawy  o  zwalczaniu  nieuczciwej 

konkurencji 

przez  zaniechanie  odrzucenia  oferty  wykonawcy  Trade  Projekt,  która 

zawierała nierealne ceny jednostkowe, poniżej rzeczywistych kosztów wykonania; 

4)  art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp  przez  zaniechanie  odrzucenia  oferty  wykonawcy  Trade 

P

rojekt,  mimo  że  oferta  zawiera  rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia; 


art. 90 ust. 1 ustawy Pzp poprzez zaniechanie wezwania do wyjaśniania istotnych części 

składowych  ww.  oferty,  które  są  rażąco  niskie  w  związku  z  zaoferowaniem  przez 

wykonawcę Trade Projekt rażąco niskich i nierealnych cen jednostkowych oraz uznanie, 

że ww. ceny nie budzą wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia 

zgodnie  z  wymaganiami  określonymi  przez  Zamawiającego  w  SIWZ  i  nie  wydają  się 

rażąco niskie; 

a w konsekwencji: 

art.  7  ust  1  i  3  ustawy  Pzp  poprzez  naruszenie  zasady  prowadzenia  postępowania  o 

udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji, równe 

traktowanie wykonawców oraz  zgodnie z  zasadami proporcjonalności i przejrzystości, a 

także poprzez brak rzetelnej oceny oferty Odwołującego. 

Wskazując na powyższe zarzuty Odwołujący wniósł o: 

1) dopuszczenie i przeprowadze

nie dowodów załączonych do odwołania, wnioskowanych w 

odwołaniu lub przedstawionych na rozprawie, na okoliczności wskazane w uzasadnieniu 

pisemnym bądź ustnym; 

2) r

ozpatrzenie i uwzględnienie odwołania oraz nakazanie Zamawiającemu: 

unieważnienia czynności wyboru oferty najkorzystniejszej wykonawcy Trade Projekt, 

unieważnienia  czynności  poprawienia  oczywistej  omyłki  rachunkowej,  względnie 

dokonanie poprawienia oczywistej omyłki pisarskiej, 

powtórzenia czynności badania i oceny ofert, 

uznanie oferty O

dwołującego za najkorzystniejszą,  

względnie z daleko posuniętej ostrożności procesowej: 

wezwanie  wykonawcy  Trade  Projekt  do  wyjaśniania  istotnych  części  składowych  

oferty

, które są rażąco niskie, 

odrzucenie oferty wykonawcy Trade Projekt. 

W  uzasadnie

niu  Odwołujący  podał,  że  zgodnie  z  punktem  3.4  SIWZ  Zamawiający 

wskazał:  „Szczegółowy  opis  przedmiotu  zamówienia  stanowi  załącznik  nr  1a-g  -  Opis 

przedmiotu zamówienia, zał. Nr 5a-5g- Wycena ofertowa oraz zał. Nr 11 a-11g - Wykaz ulic 

objętych  stałym  utrzymaniem.”,  a  także  w  pkt  10.6:  „Wykonawcy  zobowiązani  są  złożyć 

następujące  dokumenty  oraz  oświadczenia  (...).  10.6.2.  Formularz  ofertowy  (wg  załącznika 

nr 3a-3g) - 

w przypadku składania oferty przez podmioty występujące wspólnie należy podać 

nazwy  (firmy) 

oraz  dokładne  adresy  wszystkich  wykonawców  składających  ofertę  wspólną. 

(...) 10.6.4. Wycena ofertowa (wg zał. nr 5a-5g)." 


Zgodnie  z  treścią  załącznika  nr  5b  dla  części  II  oraz  załącznika  nr  5d  dla  części  IV 

zamówienia Zamawiający wskazał w pozycjach o nr 23., że przedmiotem zamówienia będzie 

odpowiednio: sadzenie 56 (część II) oraz 25 (część IV) sztuk drzew liściastych „(...) z bryłą 

korzeniową lub w pojemnikach o pojemności minimum 10 I, z materiałem roślinnym I klasy o 

obwodzie  pnia  do  12  -  15  cm mierzon

ym na wysokości 100 cm (sadzonka i klasy, materiał 

zdrowy,  czysty  odmianowo  bez  uszkodzeń  z  koroną  minimum  3  letnią)  -  materiał 

Wykonawcy. 

Zamawiający zastrzega sobie prawo kontroli jakości materiału nasadzeniowego przed 

dopuszczeniem do nasadzeń: 

sprawd

zenie  odczynu  gleby  i  doprowadzenie  go  w  razie  potrzeby  do  wartości 

odpowiedniej dla sadzonego drzewa, 

wykopanie dołu o 30% większego niż bryła korzeniowa, 

zasypanie wnętrza dołu ziemią urodzajną z zastosowaniem hydrożelu w ilości zgodnej z 

instrukcją na opakowaniu do połowy jego głębokości, 

wsadzenie sadzonki, 

zasypanie dołka ziemią urodzajną, 

zagęszczenie wierzchniej warstwy ziemi urodzajnej, 

podlanie sadzonki (minimum 20 l wody na 1 drzewo), 

ściółkowanie rozdrobnioną korą z drzew iglastych w obrębie misy, warstwa kory 10 cm, 

palikowanie  sadzonki  3  impregnowanymi  palikami  o  wysokości  min.  2,5  m  (wysokość 

należy  dostosować  do  rozmiarów  drzewa;  głębokość  wbicia  w  podłoże  min.  40  cm)  i 

średnicy 8 cm, połączonymi ze sobą poprzeczkami wykonanymi w przekroju podłużnym z 

połowy palika, 

przymocowanie  wiązadeł  (2  szt.)  z  materiału  miękkiego  i  elastycznego  nie  raniącego 

drzewa  (taśma).  Pierwsze  wiązanie  winno  być  wykonane  ok.  20  cm  od  końca  pala, 

drugie  wiązanie  nieco  niżej  połowy.  Wiązanie  należy  wykonać  w  ósemkę,  osobno  pień 

osobno  każdy  z  palików.  Koniec  wiązadła  należy  przybić  do  pala  w  sposób 

uniemożliwiający jego obsunięcie, 

zabezpieczenie  nasadzenia  siatką  ochronną  przymocowaną  w  dolnej  części  palików 

(wys. min. 40 cm) przed zwierzętami oraz koszeniem. 

Wykonawca Trade Projekt złożył oferty częściowe na część II (Rejon II), a także na 

część IV), zgodnie z dołączonymi wycenami ofertowymi zaproponował wykonanie pozycji 23. 

wskazanych w załącznikach 5b oraz 5d, w kwotach: 


68,00 zł za wykonanie 53 szt. w łącznej kwocie 36 040,00 zł (część II), 

680,00 zł za wykonanie 25 szt. w łącznej kwocie 17 000,00 zł (część IV). 

Pismem z 18 grudnia 

2020 r. Zamawiający poinformował wykonawcę Trade Projekt o 

dokonaniu  poprawy 

oczywistej  omyłki  rachunkowej  z  uwzględnieniem  konsekwencji 

rachunkowych  dokonanych  poprawek  dot.  części  lI.  Zamawiający  dokonał  przemnożenia 

wartości 68,00 cena jednostkowa zł/netto przez ilość jednostek (53) i otrzymał wynik 3604,00 

zł  netto,  co  w  ocenie  Zamawiającego  stanowiło  wartość  prawidłową  i  wymagało  dokonania 

powyżej wskazanej czynności. W wyniku modyfikacji dokonanej przez Zamawiającego, cena 

wskazana w ofercie wykonawcy Trade Projekt uległa zmniejszeniu o 32 436 zł netto. Finalnie 

dokonana poprawa ofert

y wpłynęła na wynik postępowania, gdyż w momencie otwarcia ofert 

cena proponowana przez Trade Projekt wynosiła 593 227,27 zł brutto (oferta Odwołującego - 

559  106,99  zł  brutto),  a  po  dokonaniu  poprawy  omyłek  rachunkowych  wynosiła  już  558 

196,49 zł brutto (oferta Odwołującego 559 661,57 zł brutto), co w konsekwencji doprowadziło 

do wyboru jako najkorzystniejszej oferty wykonawcy Trade Projekt. 

W  ocenie  Odwołującego  Zamawiający  niezasadnie  dokonał  poprawy  omyłki 

rachunkowej,  kiedy  to  zaistniała  wątpliwość  nie  była  jednoznaczna,  a  przez  to  nie  miała 

waloru „oczywistości”. Ewentualnie Zamawiający powinien dokonać korekty złożonej wyceny 

poprzez zmi

anę oferowanej stawki 68.00 zł jednostkowej zł/netto i podstawienie wartości 680 

zł  zgodnie  z  ofertą  częściową  tego  samego  wykonawcy  złożoną  w  ramach  części  IV. 

Wykonanie  pozycji  23.  ze  względu  na  koszt  samego  materiału  jak  i  wszelkich  prac 

związanych z  jej  realizacją jest  niemożliwe do  zrealizowania w  kwocie 68 zł.  Co więcej  jak 

wynika  z  ofert  częściowych  złożonych  przez  wykonawcę  Trade  Projekt  na  część  II  jak  i  IV 

można  zauważyć,  że koszty  jednostkowe  wykonania  poszczególnych  pozycji  związanych  z 

sadzeniem drzew rosną wraz ze wzrostem parametrów poszczególnych roślin. Tym samym 

cena jednostkowa na  poziomie  68  zł/szt.  wyraźnie odbiega  od  reguł  wynikających z  wycen 

złożonych  przez  wykonawców,  co  należy  jednoznacznie  ocenić  jako  popełnienie  omyłki  w 

postaci  nieprawidłowego  podstawienia  liczby  „68",  zamiast  liczby  „680”.  Powyższe 

stanowisko  potwierdza  nie  tylko  oferta  złożona  przez  wykonawcę  Trade  Projekt  w  ramach 

części IV, ale także oferty innych wykonawców biorących udział w postępowaniu. W ramach 

części  I  wykonawcy  zaproponowali  następujące ceny  jednostkowe dot.  pozycji  23.:  Garden 

Designers D. 

i Wspólnicy Sp. j - 250 zł/szt., Architektura Zieleni Hortus R. C.-P. - 268 zł/szt., 

Sorted  Sp.  z  o.o.  - 

400  zł/szt.  W  ramach  części  II  wykonawcy  zaproponowali  następujące 

ceny jednostkowe dot. pozycji 23.: Garden Designers D. 

i Wspólnicy Sp. j - 250 zł/szt., Trade 

Projekt  mgr  i

nż.  K.  A.-K.  -  68  zł/szt.  W  ramach  części  III  wykonawcy  zaproponowali 

następujące  ceny  jednostkowe  dot.  pozycji  23.:  Architektura  Zieleni  Hortus  R.  C.-P.  -  220 

zł/szt.,  P.H.U.  GITPOL  G.  K.  -  280  zł/szt.  W  ramach  części  IV  wykonawcy  zaproponowali 


następujące ceny jednostkowe dot. pozycji 23.: Trade Projekt mgr inż. K. A.-K. - 680 zł/szt., 

Floreko M. B. - 

480 zł/szt., Sorted Sp. z o.o. - 450 zł/szt., Miejskie Przedsiębiorstwo Zieleni w 

Lublinie  Sp.  z  o.o.  - 

720 zł/szt. W ramach części V wykonawcy zaproponowali następujące 

ceny jednostkowe dot. pozycji 23.: Architektura Zieleni Hortus R. C.-P. - 

290 zł/szt., Floreko 

M.  B.  - 

420  zł/szt.  W  ramach  części  VI  wykonawcy  zaproponowali  następujące  ceny 

jednostkowe  dot.  pozycji  23.:  Sorted  Sp.  z  o.o.:  - 

400  zł/szt.,  P.H.U.  GITPOL  G.  K.  -  280 

zł/szt., Miejskie Przedsiębiorstwo Zieleni w Lublinie Sp. z o.o. - 580 zł/szt. W ramach części 

VII wykonawcy zaproponowali na

stępujące ceny jednostkowe dot. pozycji 23.: Floreko M. B. 

420 zł/szt., Miejskie Przedsiębiorstwo Zieleni w Lublinie Sp. z o.o. - 580 zł/szt. 

Zdaniem  Odwołującego  zastosowana  przez  Zamawiającego  korekta  została 

dokonana  z  naruszeniem  ustawy  Pzp. 

Zaistniała  wątpliwość  nie  jest  jednoznaczna,  a  tylko 

taka  może  zostać  uznana  za  oczywistą.  Sąd  Okręgowy  w  Gdańsku  zdefiniował  pojęcie 

„oczywistej  omyłki"  i  zasadnie  wskazał:  „Może  to  być  błąd  pisarski,  logiczny,  przypadkowe 

przeoczenie  l

ub  inna  niedokładność  przypadkowa,  która  nasuwa  się  sama  przez  się 

każdemu.  Przez  oczywista  omyłkę  powszechnie  rozumie  się  błąd  zwykły  wynikający  z 

przeoczenia  l

ub  innej  wady  procesu  myślowo  -  redakcyjnego  a  niespowodowany 

uchybieniem  merytorycznym.  Ma  więc  charakter  proceduralno-techniczny,  a  nie 

merytoryczny, istotnym przy tym pozostaje, że oczywista omyłka w tekście oferty nie może w 

żadnym  razie  doprowadzić  do  zmiany  jej  treści  -  pod  pozorem  sprostowania  oczywistej 

omyłki  nie  można  bowiem  doprowadzić  do  wytworzenia  nowej  treści  oświadczenia."  (por. 

wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 27 czerwca 2008 r., sygn.. akt. XII Ga 206/08). 

Jak wskazała KIO w wyroku z dnia 19 czerwca 2015 r. „Zamawiający nie może potraktować 

zamieszczenia  w  ofercie  dwóch  wartości  cen  jednostkowych  jako  oczywistej  omyłki 

pisarskiej,  gdy

ż  ta  omyłka  nie  jest  tego  typu  omyłka,  że  widać  ją  niejako  na  pierwszy  rzut 

oka,  ale  zamawiający  wie,  jak  taka  omyłkę  poprawić."  (por.  sygn.  akt.  KIO  1195/12)  Tym 

samym  czynność  dokonana  przez  Zamawiającego  nie  tylko  naruszyła  uzasadniony  interes 

Odwołującego, ale także obowiązujące przepisy prawa zamówień publicznych. Zamawiający 

w  sposób  nieuprawniony  dokonał  korekty  oferty  złożonej  przez  wykonawcę  Trade  Projekt, 

gdyż  w  przedstawionej  wycenie  nie  zachodził  błąd  w  postaci  dokonania  nieprawidłowego 

działania  matematycznego,  a  co  najwyżej  błąd  w  postaci  braku  podstawienia  do  wyceny 

liczby „680” zamiast liczby „68” (wskazany pierwotnie iloczyn był prawidłowy przy założeniu, 

że cena jednostkowa powinna wynosić 680 zł/szt). Działanie Zamawiającego w konsekwencji 

doprowadziło  do  wadliwego  uznania  oferty  wykonawcy  Trade  Projekt  za  najkorzystniejszą. 

C

ena  dziesięciokrotnie  niższa  od  ceny  wskazanej  w  załączniku  5d  nie  jest  możliwa  do 

wyj

aśnienia  i  nie  można  jej  rażącego  zaniżenia  wyjaśnić  ewentualnie  innymi  warunkami 


terenowymi  w  rejonie  IV  czy  też  innymi  kosztami  transportu,  które  mogą  w  ostateczności 

skutkować kilkuzłotowymi różnicami w cenie jednostkowej. 

Następnie  Odwołujący  podniósł,  że  w  przypadku  nie  podzielenia  powyższej 

argumentacji,  nie  powinno  ulegać  wątpliwości,  że  zaoferowanie  przez  wykonawcę  Trade 

Projekt  ceny  68  zł/szt  za  pozycję  23  kosztorysu  stanowi  zaoferowanie  ceny  rażąco  niskiej. 

Za  cenę  rażąco  niską  uznać  należy  cenę,  która  jest  nierealistyczna,  nieadekwatna  do 

zakresu i kosztów prac składających się na dany przedmiot zamówienia, zakłada wykonanie 

zamówienia  poniżej  jego  rzeczywistych  kosztów  i  w  takim  sensie  nie  jest  ceną  rynkową,  a 

więc  nie  występuje  na  danym  rynku,  na  którym  ceny  wyznaczane  są m.in.  poprzez  ogólną 

sytuację  gospodarczą  panującą  w  danej  branży  i  jej  otoczeniu  biznesowym,  postęp 

technologiczno-

organizacyjny  oraz  obecność  i  funkcjonowanie  uczciwej  konkurencji 

podmiotów  racjonalnie  na  nim  działających  (tak  min.  wyrok  SO  w  Warszawie  z  dnia  9 

kwietnia  2010  r.  sygn.  akt:  IV  Ca  1299/09,  LEX  nr  1713367). 

Zgodnie  z  zasadą  uczciwej 

konkurencji  ceny  jednostkowe  usług  muszą  odzwierciedlać  realne  dla  nich  koszty,  a 

odstępstwo  od  prawidłowego  skalkulowania  cen  usług  -  bez  powiązania  ich  z  realnymi 

kosztami  stanowi  czyn  nieuczciwej  konkurencji.  Wykonawca 

Trade  Projekt  zastosował 

niedopuszczalne  prawem  praktyki  manipulowania  cenami  jednostkowymi. 

Powołując się na 

orzeczenie  Izby  Odwołujący  zauważył,  że  wykonawca  przystępujący  do  postępowania  o 

udzielenie  za

mówienia,  składając  ofertę  nie  ma  pełnej  swobody  w  kreowaniu  cen,  w 

szczególności  nie  ma  możliwości  oferowania  cen  towarów  i  usług  poniżej  cen  ich  zakupu 

(wykonania), gdyż sytuacja taka może prowadzić do zarzutu oferowania cen dumpingowych, 

a w konsekwencji do postawienia zarzutu czynu nieuczciwej konkurencji. 

Do  odwołania  zostały  załączone:  Zestawienie  cen  jednostkowych  proponowanych 

przez  wykonawcę  Trade  Projekt,  Zestawienie  cen  proponowanych  przez  pozostałych 

wykonawców na wykonanie przedmiotu zamówienia opisanego poz. 23. Formularza wyceny. 

W  piśmie  z  7  kwietnia  2021  r.  Zamawiający  złożył  oświadczenie  o  uwzględnieniu 

odwołania w całości. 

9  kwietnia  2021  r.  wykonawca  K.  A.-K. 

prowadząca  działalność  gospodarczą  pod 

firmą  TRADE  PROJEKT  mgr  inż.  K.  A.-K.  (dalej  również:  „Przystępujący”),  która  28  marca 

2021  r.  z  zachowaniem  wy

mogów  ustawowych  zgłosiła  przystąpienie  do  postępowania 

odwoławczego  po  stronie  Zamawiającego,  wniosła  sprzeciw  wobec  uwzględnienia  przez 

Zamawiającego  zarzutów  odwołania  w  całości.  Następnie  w  piśmie  z  17  maja  2021  r. 

przedstawiła  swoje  stanowisko  w  sprawie,  załączając  ofertę cenową  ze Szkółki  MIZAK  z  3 

grudnia 2020 r. dotyczącą drzew liściastych z bryłą korzeniową klasy I o obwodzie 12-15 cm, 

pismo  Zamawiającego  z  18  grudnia  2020  r.  w  sprawie  poprawy  omyłek  w  ofercie  Trade 


Projekt

,  oświadczenie  Trade  Projekt  z  18  grudnia  2020  r.  o  wyrażeniu  zgody  na  poprawę 

omyłek. 

Na  rozprawie  Strony  i  Przy

stępujący  zgłaszający  sprzeciw  wobec  uwzględnienia 

odwołania przez Zamawiającego w całości podtrzymali swoje stanowiska.

Izba dopuściła dowody z dokumentacji postępowania złożonej przez Zamawiającego 

oraz  ww.  dowody 

załączone do  pism  Odwołującego i  Przystępującego, a także  złożone na 

rozprawie  przez  Odwołującego  w  postaci:  ofert  cenowych,  w  tym  Szkółki  MIZAK,  Projektu 

rewaloryzacji Parku Belzackiego w Piotrkowie Trybunalskim wraz z kosztorysem ofertowym i 

dwoma  ofertami,  ofert  nasadzenia  drzew  w  Lublinie  wy

konawców:  P.  D.-  Przedsiębiorstwo 

Wielobranżowe „DRABIK” i M. B. – FLOREKO, a także ofert Lunatoc Garden, Dan EKO s.c. 

D. 

Ś.  R.  Ś.,  Szkółki  B.,  Szkółki  J.,  wydruków  ze  stron  internetowych  dotyczących  cen 

wskazanych w nich drzew, 

wyceny palików. 

Krajowa  Izba  Odwoławcza  uwzględniając  dokumentację  postępowania  o 

udzielenie zamówienia publicznego oraz stanowiska Stron i Przystępującego, a także 

zgromadzone 

dowody, ustaliła i zważyła co następuje: 

Do postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zastosowanie mają przepisy 

ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  Prawo  zamówień  publicznych  (t.j.  Dz.  U.  z  2019  r.  poz. 

1843 ze zm.), Stosownie bowiem do 90 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Przepisy 

wprowadzające  ustawę  –  Prawo  zamówień  publicznych  (Dz.  U.  z  2019  r.  poz.  2020),  do 

postępowań  o  udzielenie  zamówienia,  o  których  mowa  w  ustawie  uchylanej  w  art.  89, 

wszczętych  i  niezakończonych  przed  dniem  1  stycznia  2021  r.  stosuje  się  przepisy 

dotychczasowe.  Natomi

ast  do  postępowania  odwoławczego  zastosowanie  mają  przepisy 

ustawy  - 

Prawo  zamówień  publicznych  z  dnia  11  września  2019  r.  (Dz.U.  z  2019  r.  poz. 

2019),  zwanej  „ustawą  NPzp”.  Stosownie  bowiem  do  92  ust.  2  ustawy  z  dnia  11  września 

2019 r. 

– Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. 

poz.  2020), 

do  postępowań  odwoławczych  oraz  postępowań  toczących  się  wskutek 

wniesienia  skargi  do  sądu,  o  których  mowa  w  ustawie  uchylanej  w  art.  89,  wszczętych  po 

dniu  31  grudnia  2020  r.,  dotycz

ących  postępowań  o  udzielenie  zamówienia  wszczętych 

przed dniem 1 stycznia 2021 r., stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1.  

Odwołanie  nie  zawiera  braków  formalnych.  Wpis  w  prawidłowej  wysokości  został 

wniesiony w ustawowym terminie.  Nie zosta

ła wypełniona żadna z przesłanek skutkujących 

odrzuceniem odwołania, o których stanowi art. 189 ust. 2 ustawy Pzp.  

Uzasadniając interes prawny we wniesieniu odwołania Odwołujący wskazał m.in., że 

jego oferta klasyfikuje się na drugiej pozycji. Tańsza, a tym samym wyżej sklasyfikowana w 

rankingu ofert jest aktualnie oferta wykonawcy Trade Projekt. W ocenie Odwołującego oferta 


tego  wykonawcy  nie  jest  ofertą  najkorzystniejszą,  ewentualnie  jego  oferta  powinna  zostać 

odrzucona  jako  zawierająca  rażąco  nisko  cenę.  Wybór  oferty  konkurencyjnej  niezgodnie  z 

ustawą  Pzp  pozbawia  Odwołującego  możliwości  zawarcia  umowy  i  następnie  jej  realizacji. 

Odwołujący  w  wyniku  naruszenia  przez  Zamawiającego  ustawy  Pzp  zostaje  pozbawiony 

uzyskania zamówienia, a tym samym może ponieść tego tytułu znaczną szkodę. 

W ocenie Izby Odwołujący legitymuje się uprawnieniem do skorzystania ze środków 

ochrony  prawnej.  Zostały  wypełnione  przesłanki,  o  których  mowa  w  art.  505  ust.  1  ustawy 

NPzp. Odwołujący jest zainteresowany pozyskaniem zamówienia i w tym celu złożył ofertę. 

W przypadku potwierdzenia się zarzutów odwołania Odwołujący mógłby liczyć na udzielenie 

zamówienia. 

Następnie Izba ustaliła, co następuje: 

Jak  wynika  z  protokołu  postępowania,  zamówienie  zostało  podzielone  na  7  części 

(VII  reg

ionów).  Część  2  (rejon  II)  obejmuje:  utrzymanie  i  konserwację  zieleni  w  pasach 

drogowych miasta Lublina, granice rejonu stanowią: granica miasta-ul. Spółdzielczości Prac 

–  ul.  Lubartowska  –  al.  Tysiąclecia  –  ul.  Mełgiewska.  W  skład  regionu  nie  wchodzi  al. 

Tysiąclecia  będąca  jego  granicami.  Część  4  (rejon  IV)  obejmuje  utrzymanie,  konserwację  i 

renowację  zieleni  w  pasach  drogowych  miasta  Lublin,  granice  rejonu  stanowią:  granica 

miasta - ul. Abramowicka  - ul. Kunickiego - linia kolejowa Warszawa-Lublin-

Chełm, w skład 

rejonu wchodzą: ul. Kunickiego, ul. Abramowicka będące jego granicami.  

Jak  wynika  z  dokumentacji  postępowania  przekazanej  przez  Zamawiającego termin 

składania  ofert  upływał  3  grudnia  2020  r.  Oferta  Przystępującego  opatrzona  datą  30 

listopada 2020 r. 

została złożona 2 grudnia 2020 r. 

Zgodnie  z  pkt  12 

SIWZ  wykonawcy  byli  zobowiązani  do  przedstawienia  w  ofercie 

ceny 

dla  każdej  części  oddzielnie,  obejmującej  wszystkie  koszty  związane  z  realizacją 

zadania niezbędne do jego wykonania, w tym podatek od towarów i usług w wysokości 8%. 

Cenę ofertową należało obliczyć na podstawie wyceny ofertowej w podany sposób, tj.: 

podać cenę jednostkową netto dla każdej pozycji (z uwzględnieniem wszystkich narzutów 

bez VAT), 

obliczyć  wartość  netto  dla  każdej  pozycji  mnożąc  cenę  jednostkowa  netto  przez  ilość 

jednostek, 

obliczyć  łączną  wartość  netto  oferty  za  10  miesięcy  sumując  wartość  netto  wszystkich 

pozycji, 

obliczyć kwotę należnego VAT mnożąc wartość netto oferty za 10 miesięcy przez stawkę 

VAT 8%, 


-   oblicz

yć  wartość  brutto  oferty  za  10  miesięcy  sumując  wartość  netto  oferty  za  10 

miesięcy i kwotę należnego podatku VAT za 10 miesięcy.  

Otrzymana  wartość  brutto  stanowiła  cenę  ofertową,  którą  należało  wpisać  do  formularza 

ofertowego. 

Przewidziane dla części  2 (rejon  II)  Załącznik  5 b do  SIWZ oraz  dla części  4 (rejon  IV) 

Załącznik  5  d  do  SIWZ  -  Wycena  ofertowa  Utrzymanie,  konserwacja  i  renowacja  zieleni  w 

rejonie  II 

w  układzie  tabelarycznym  zawierały  w  kolumnie  Rodzaj  prac  opis  zakresu  prac  i 

technologii  wykonania

,  w  poz.  23  informacje  przedstawione  powyżej  w  odwołaniu  oraz  w 

kolumnie jednostka miary „szt.”, zaś w kolumnie Ilość jednostek odpowiednio „53” i „25”.  

Izba zważyła, co następuje: 

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Potwierdziły się bowiem zarzuty odwołania, w 

granicach których Izba orzeka, które miały wpływ na wynik postępowania. 

Stosownie  do  art.  87  ust.  2  pkt  1  i  2  ustawy  Pzp: 

Zamawiający  poprawia  w  ofercie 

oczywiste  omyłki  pisarskie  (pkt  1)  oczywiste  omyłki  rachunkowe,  z  uwzględnieniem 

konsekwencji rachunkowych dokonanych poprawek (pkt 2)

Na  wstępie  zauważenia  wymaga,  że  za  oczywistą  omyłkę  pisarską  uznaje  się  w 

orzecznictwie  i  doktrynie 

przypadkową  niedokładność,  która  nasuwa  się  każdemu  bez 

potrzeby  przeprowadzania  specjalnych  ustaleń,  np.  błąd  pisarski,  logiczny,  przypadkowe 

opuszczenie  wyrazu  wynikające  z  przeoczenia  lub  innej  wady  o  charakterze  proceduralno-

technicznym,  a  nie  merytorycznym.

Przez  omyłki  rachunkowe  co  do  zasady  uznaje  się 

nieprawidłowości  w  ofercie,  które  wynikają  z  błędnego  dokonywania  działań 

matematycznych, 

sprzeciwiających  się  regułom  matematycznym,  np.  polegające  na 

nieprawidłowym  zsumowaniu  lub  odjęciu  pozycji,  czy  przemnożeniu  cen  jednostkowych 

przez  jednostkę  miary.  Zamawiający  jest  zobowiązany  ocenić,  czy  istotą  stwierdzonej 

nieprawidłowości jest rzeczywiście niezamierzony błąd w działaniach na liczbach, dokonując 

poprawy  omyłki  rachunkowej  musi  mieć  pewność,  w  jaki  sposób  ją  poprawić,  przy  czym 

chodzi  o  jeden  możliwy  sposób  poprawy,  a  nie  jeden  z  wielu  sposobów.  Zamawiający  nie 

jest bowiem uprawniony do dowolnego wyboru, który z nich jest właściwy, a nie jest możliwe 

dokonanie poprawy omyłek rachunkowych na skutek wyjaśnień, ponieważ pozostawałoby to 

w  sprzeczności  z  oczywistością  omyłki.  Z  uwagi  na  to,  że  chodzi  o  oczywistość  omyłek, 

zamawiający  dokonuje  ich  poprawy  bez  ingerencji  wykonawcy,  jedynie  go  o  tym 

zawiadamiając.  

W  ocenie  Izby  w  analizowanej  sprawie 

zostało  wykazane,  że  nieprawidłowość  w 

ofercie  Przystępującego  w  części  2  (rejon  II)  zamówienia  nie  miała  charakteru 


rachunkowego

, jak też, że nie była to oczywista omyłka, możliwa do poprawy tylko w jeden 

sposób.  

Jak sam 

Przystępujący stwierdził w swoim zgłoszeniu przystąpienia do postępowania 

odwoławczego,  jego  błąd  polegał  na  błędnym  ręcznym  przepisywaniu  przez  niego 

wszystkich  pozycji  z  formularza  ofertowego, 

z  uwagi  na  to,  że  Zamawiający  udostępnił 

załączniki do SIWZ będące wyceną ofertową w  formie plików formatu Open Office, których 

jego  komputery  nie  odczytują.  W  związku  z  tym,  że  pracuje  zawsze  na  programach  MS 

Office  EXCEL, konieczne  było pożyczenie przez niego  laptopa  obsługującego format Open 

Office. Po sporządzeniu formularza ofertowego na tym laptopie nie dało się przetransferować 

(skopiować)  powstałych  danych  do  firmowego  komputera  i  konieczne  było  ręczne 

przepisanie  wszystkich  pozycji  formularza  ofertowego  Open  Office  do  pliku  formatu  MS 

Office  EXCEL  celem  podliczenia  oferty  i  wydrukowania.  Wykonawca  Trade  Projekt  w  tym 

piśmie  podał  również,  że  „opierając  się  na  wadliwym  zał.  5b  do  SIWZ  przepisanym  do 

formatu  Excel,  zawieraj

ącym  oczywistą  omyłkę,  również  pomylił  się  w  ofercie  na  część  IV 

zamówienia  w  zał.  5d  do  SIWZ  (niezaskarżoną  przez  nikogo),  gdyż  tam  również  cena 

jednostkowa  w  poz.  23  miała  w  założeniu  wynosić  68,00  zł.  Zaś  duża  wartość  z  kolumny 

stan

owiącej iloczyn wprowadziła w błąd sporządzającego ofertę, pełnomocnika właściciela – 

M. K. 

.”  

Oznacza to, że błąd w ofercie nie był wynikiem wadliwie przeprowadzonych operacji 

na  liczbach,  lecz 

polegał  na  nieprawidłowym  wpisaniu  wartości  do  formularza  wyceny, 

sporządzonego  według  załącznika  5b  do  SIWZ,  załączonego  do  formularza  ofertowego. 

Ewentualnie możliwe byłoby zatem rozważanie istnienia ofercie omyłki pisarskiej, gdyby nie 

to, że nie ma w tym przypadku niezbędnego jej elementu, tj. oczywistości.  

Zauważenia bowiem wymaga, że w części 2 i 4 przepisany ręcznie iloczyn wskazuje 

na zastosowanie ceny jednostkowej wskazanej w części 4, tj. 680 a nie 68 zł.  Trudno zatem 

uznać  za  wiarygodne  twierdzenie  zawarte  w  zgłoszeniu  przystąpienia  Trade  Projekt,  że 

swoim zamierzeniem obejmował w obydwu przypadkach cenę 68 zł za sztukę.  

Ponadto  w 

zgłoszeniu  przystąpienia  do  postępowania  wykonawca  Trade  Projekt 

poinformował,  że  sporządzając  wycenę  ofertową  brał  pod  uwagę  ofertę  cenową  dostawcy 

sadzonek, z którym współpracuje od lat, stwierdzając, że uwzględniono również fakt, że jako 

odbiorca  hurtowy,  kupujący  rocznie  tysiące  sztuk  sadzonek  różnych  roślin,  Przystępujący 

otrzymał  od  szkółki  specjalną  promocyjną  cenę  na  120  szt.  Drzewek.  Dlatego  też,  ze 

względu na relatywnie małą ilość wymaganych przez Zamawiającego sadzonek drzew (na to 

zadanie  53  szt.),  można  było  zaoferować  w  tej  pozycji  atrakcyjną  cenę.  Przystępujący  do 

swojego pisma z 17 maj

a 2021 r. załączył ofertę cenową z dnia 3 grudnia 2020 r. ze Szkółki 


Dr

zewek  Alejowych  i  Krzewów  Ozdobnych  P.  M.  w  Pachnowoli,  w  oparciu  o  którą,  jak 

stwierdził na rozprawie, opracowywał swoją ofertę w analizowanym postępowaniu. W ofercie 

tej stwierdzono: „W odpowiedzi na Państwa zapytanie o cenę sadzonek drzew informujemy, 

że  z  uwagi  na  wieloletnią  współpracę  w  2021  roku  możemy  Państwu  zaproponować  121 

sztuk drzew liściastych z bryłą korzeniową klasy I o obwodzie 12-15 cm, za promocyjną cenę 

40  zł  netto/sztuka.  Oferowane  sadzonki  pochodzą  z  likwidowanego  pola  (wypowiedzenie 

dzierżawy),  stąd  promocyjna  cena  oferowanych  roślin.  Cena  nie  zawiera  transportu, 

załadunku i zabezpieczenia sadzonek.”   

W  tym  zakresie  z

auważenia  wymaga,  że  Przystępujący  na  rozprawie  w  związku  z 

twierdzeniami 

Odwołującego,  że  nawet  przy  takim  koszcie  zakupu  drzewek  nie  da  się 

zrealizować  przedmiotu  zamówienia  opisanego  w  pozycji  23.  za  cenę  68  zł,  bowiem,  z 

przedłożonych przez niego dowodów wynika, że konieczne jest poniesienie nie tylko kosztów 

zakupu drzewek, 

robocizny, ale też m.in. kosztów zakupu niezbędnych palików w liczbie 159 

(po 3 na każde drzewko), których koszt jednostkowy to 12-13 zł, jak też koszt rygli, których 

cena jednostkowa wynosi 

3,50 zł, Przystępujący wskazał m.in., że jest to jedna z 87 pozycji 

zamówienia, które nie obejmuje jedynie dostawy i nasadzenia drzewek. Zaoferowana przez 

niego cena w  poz.  23  byłaby  inna,  gdyby  chodziło jedynie o  zakres w  tej  pozycji,  tj. gdyby 

chodziło o przetarg jedynie na nasadzenie drzew. Tymczasem chodzi o kompleksową usługę 

świadczoną  do  końca  grudnia  2021  r.,  gdzie  w  poz.  1  przewidziany  jest  ryczałt,  w  ramach 

którego  mogą  być  wykonywane  prace  mało  rentowne.  W  cenie  68  zł  mieściłaby  się  cena 

materiału i robocizny, natomiast marża mogłaby się mieścić w poz. 1. Tymczasem z SIWZ i 

stanowiska  Zamawia

jącego  przedstawionego  na  rozprawie  wynika,  że  wykonawcy  byli 

zobowiązani  wycenić  każdą  z  pozycji,  uwzględnić  w  cenie  pełny  zakres  przedmiotu 

zamówienia w niej opisany, ponieważ każda z tych pozycji ma być rozliczana odrębnie i to za 

każdą  z  nich  ma  następować  zapłata.  Obowiązkiem  wykonawcy  było  zatem  dołączenie 

prawidłowej wyceny każdej z pozycji oferty.  

Nadto  argumentacja 

Przystępującego  oparta  o  ww.  ofertę  ze  Szkółki  MIZAK,  budzi 

wątpliwości co do wiarygodności z uwagi na to, że oferta dostawcy sadzonek jest z 3 grudnia 

2020  r., 

i  jak  stwierdził  Przystępujący  na  rozprawie,  w  tej  dacie  ją  otrzymał.  Jest  to  data 

składania  ofert  w  postępowaniu,  jednak  jak  wyżej  ustalono,  oferta  Odwołującego  nosi  datę 

30  listopada  2020  r.  i  została  złożona  2  grudnia  2020r.,  a  zatem  przed  otrzymaniem  ww. 

oferty dostawcy sadzonek. Trudno zatem uznać za wiarygodne twierdzenie Przystępującego, 

że w oparciu o tą ofertę cenową sporządził swoją kalkulacje ceny poz. 23. w analizowanym 

postępowaniu.  

W  ocenie Izby  powyższe  oznacza,  że  Zamawiający  nie  był  uprawniony  do  poprawy 

stwierdzonej 

rozbieżności  w  zastosowany  przez  siebie  sposób,  tj.  do  bezrefleksyjnego 


przyjęcia,  że  chodzi  o  omyłkę  w  wyniku  mnożenia,  a  nie  omyłkę  dotyczącą  ceny 

jednostkowej. 

Tym bardziej, że dysponował ofertą także na część 4, gdzie cena jednostkowa 

na taki sam przedmiot zamówienia była dziesięciokrotnie wyższa. W okolicznościach sprawy 

nie  było  jednoznaczne,  która  z  wielkości  jest  objęta  oświadczeniem  woli  wykonawcy, 

natomiast porównanie treści poz. 23. formularzy wyceny ofertowej wykonawcy Trade Projekt 

sporządzonych  według  załączników  5b  i  5d,  gdzie  trzy  na  cztery  elementy  wyceny 

wskazywały,  że  właściwa  jest  wielkość  „680”,  wskazywało  raczej,  że  to  wielkość  „68”  jest 

omyłkowo  wstawiona  w  formularzu.  Przystępujący  wprawdzie  twierdzi,  że  swoją  wolą 

obejmował stawkę 68 zł zarówno w części 2 jak i 4 postępowania, i to obie ceny w części 4 

są omyłkowo podane, tj. zarówno cena jednostkowa 680 zł, jak i iloczyn z zastosowaniem tej 

ceny,  to  jednak  z  oferty  to  nie  wynika

.  Nie  chodzi  zatem  o  oczywistą  omyłkę,  możliwą  do 

poprawy  w  jeden  sposób  bez  potrzeby  zajmowania  w  tym  zakresie  stanowiska  przez 

wykonawcę Trade Projekt. 

Powyższe  w  ocenie  Izba  wskazuje,  że  potwierdziły  się  podstawowe  zarzuty 

odwołania.  Z  tych  względów  nie  podlegały  rozpoznaniu  zarzuty  odwołania  postawione  z 

ostrożności procesowej na wypadek uznania przez Izbę, że Zamawiający zasadnie dokonał 

poprawienia omyłki rachunkowej w ofercie Przystępującego. 

Zgodnie z przepisem art. 554 ust. 1 pkt 1 ustawy NPzp, Izb

a uwzględnia odwołanie w 

całości  lub  w  części,  jeżeli  stwierdzi  naruszenie  przepisów  ustawy,  które  miało  wpływ  lub 

może  mieć  istotny  wpływ  na  wynik  postępowania  o  udzielenie  zamówienia,  konkursu  lub 

systemu kwalifikowania wykonawców.  

W  analizowanej  sprawie 

Izba  stwierdziła,  że  zostało  wykazane,  że  nastąpiło 

naruszenie  przez  Zamawiającego  przepisów  ustawy  Pzp,  które  miało  wpływ  na  wynik 

prowadzonego  przez  niego  postępowania  o  udzielenie  zamówienia.  Musiało  to  skutkować 

uwzględnieniem odwołania. 

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 553 zdanie pierwsze w związku z art. 

554 ust. 1 pkt 1 ustawy NPzp, orzeczono jak w pkt 1 sentencji. 

Zgodnie  z  art.  557  ustawy  NPzp, 

w  wyroku  oraz  w  postanowieniu  kończącym 

postępowanie  odwoławcze  Izba  rozstrzyga  o  kosztach  postępowania  odwoławczego.  

analizowanej  sprawie  Izba  uwz

ględniła  odwołanie  w  całości.  Odpowiedzialność  za  wynik 

postępowania  ponosił  zatem  w  całości  uczestnik  postępowania  odwoławczego,  który 

przystąpił  do  postępowania  odwoławczego  po  stronie  zamawiającego  i  wniósł  sprzeciw 

wobec  uwzględnienia  przez  Zamawiającego  zarzutów  przedstawionych  w  odwołaniu  w 

całości.  Na  koszty  postępowania  składał  się  wpis  od  odwołania  uiszczony  przez 

Odwołującego oraz uzasadnione koszty wynagrodzenia pełnomocnika Odwołującego. 


Biorąc  powyższe  pod  uwagę,  o  kosztach  postępowania  odwoławczego  orzeczono 

stosownie do wyniku postępowania na podstawie art. 557 oraz w oparciu o przepisy § 5 ust. 

2 lit. b 

i § 7 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2020 r. w 

sprawie szczegółowych rodzajów kosztów postępowania odwoławczego, ich rozliczania oraz 

wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania (Dz. U. z 2020 r. poz. 2437). 

Przewodniczący:      ………………….………..