WYROK
z dnia 3
września 2020 r.
Krajowa Izba Odwoławcza – w składzie: Przewodniczący: Piotr Kozłowski
Protokolant:
Aldona Karpińska
po rozpoznaniu na rozprawie
1 września 2020 r. w Warszawie odwołania wniesionego
12 sierpnia 2020 r. do Prezesa Krajowej
Izby Odwoławczej
przez
wykonawcę: Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Uslugowe „GROVIS” B. G., Lublin
w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego pn. Dostawa sprzętu medycznego dla
Polikliniki w ramach budowy kompleksu Polikliniki
(nr postępowania 65/2020)
p
rowadzonym przez zamawiającego: 10. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Bydgoszczy
przy udziale wykonawcy:
FORMED sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Żywcu – zgłaszającego
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
orzeka:
Uwzględnia odwołanie w ten sposób, że nakazuje w zadaniu 1. – dostawa stołów
operacyjnych
unieważnienie wyboru jako najkorzystniejszej oferty złożonej przez
FORMED sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Żywcu, a przy powtórnym badaniu i ocenie
ofert nakazuje: po pierwsze
– odrzucenie tej oferty z uwagi na niewykazanie,
że cena tej oferty nie jest rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia,
po drugie
– odrzucenie ofert złożonych przez TMS MEDICAL sp. z o.o. sp. k.
z
siedzibą w Poznaniu oraz KONKRET sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Chełmnie jako
niespełniających wymaganego parametru, aby stół operacyjny miał udźwig
co najmniej 230
kg w każdej możliwej pozycji bez ograniczeń.
Oddala odwołanie co do zarzutu i żądania dotyczącego zaniechania odrzucenia
oferty
FORMED sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Żywcu jako niespełniającej
wymaganego parametru, aby
stół operacyjny miał udźwig co najmniej 230 kg
w
każdej możliwej pozycji bez ograniczeń.
Kosztami postępowania obciąża Zamawiającego i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 15000 zł 00 gr
(słownie: piętnaście tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez
Odwołującego tytułem wpisu od odwołania;
zasądza od Zamawiającego na rzecz Odwołującego kwotę 18600 zł 00 gr
(słownie: osiemnaście tysięcy sześćset złotych zero groszy) – stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione z tytułu uiszczonego wpisu od odwołania
oraz
uzasadnionych kosztów strony obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień
publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.) na niniejszy wyrok
– w terminie 7 dni
od
dnia jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej do Sądu Okręgowego w Bydgoszczy.
………………………………
…………………………
U z a s a d n i e n i e
10. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką Samodzielny Publiczny Zakład Opieki
Zdrowotnej w Bydgoszczy {dalej: „Zamawiający”} prowadzi na podstawie ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r.
– Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 ze zm.) {dalej
w uzasadnieniu
również: „ustawa Pzp”, „ustawa pzp”, „Pzp lub „pzp”} w trybie przetargu
nieograniczonego
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na roboty budowalne
pn.
Dostawa sprzętu medycznego dla Polikliniki w ramach budowy kompleksu Polikliniki (nr
postępowania 65/2020).
Ogłoszenie o tym zamówieniu 3 czerwca 2020 r. zostało opublikowane w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej nr 2020/S_106 pod poz. 256096.
Wartość tego zamówienia przekracza kwoty określone w przepisach wydanych
na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy pzp.
3 sierpnia 2020
r. Zamawiający zawiadomił drogą elektroniczną wykonawców
uczestniczących w powyższym postępowaniu o jego rozstrzygnięciu – wyborze jako
najkorzystniejszej oferty złożonej przez FORMED sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Żywcu {dalej
również w skrócie: „Formed” lub „Przystępujący”}.
12 sierpnia 2020 r.
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Uslugowe „GROVIS” B. G. z
Lublina {dalej: „Odwołujący” lub „Grovis”} wniosło w stosownej formie elektronicznej do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie (zachowując wymóg przekazania jego kopii
Zamawiającemu) od powyższej czynności, a także od zaniechania odrzucenia oferty
Formedu oraz ofert TMS MEDICAL sp. z o.o. sp. k
z siedzibą w Poznaniu {dalej: „TMS
Medical”} i KONKRET sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Chełmnie {dalej: „Konkret”},
sklasyfikowanych odpowiednio na 2. i 3. miejscu w rankingu ofert.
Odwołujący zarzucił Zamawiającemu następujące naruszenia przepisów ustawy pzp
{lista zarzutów}:
1. Art. 7 ust 1 i 3
– przez naruszenie zasady dotyczącej przeprowadzenia postępowania
o
udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz
równe traktowanie wykonawców.
2. Art. 89 ust. 1 pkt 2
– przez zaniechanie odrzucenia oferty Formedu, pomimo że jej treść
jest niezgodna z treścią specyfikacji istotnych warunków zamówienia {dalej również:
SIWZ}
, a w związku z tym wybór tej oferty jest działaniem sprzecznym z prawem.
3. Art. 89 ust. 1 pkt 2
– przez zaniechanie odrzucenia oferty TMS Medical, pomimo że jej
treść jest niezgodna z treścią SIWZ.
4. Art. 89 ust. 1 pkt. 2
– przez zaniechanie odrzucenia oferty Konkretu, pomimo że jej treść
jest niezgodna z treścią SIWZ.
5. Art. 7 ust 1 i 3 w zw. z art. 8 ust. 1, 2 i 3 w zw. z art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia
1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze
zm.
) {dalej „uznk”} – przez błędne przyjęcie, że pismo Formed mające stanowić
uzasadnienie zastrzeżenia jako tajemnicy przedsiębiorstwa wyjaśnień w zakresie rażąco
niskiej ceny, a
także same wyjaśnienia w całości mogą podlegać utajnieniu, z uwagi na
fak
t, że ani uzasadnienie, ani same wyjaśnienia (poza ewentualnie szczątkowymi
danymi dotyczącymi kwot) nie zawierają informacji stanowiących tajemnicę
przedsiębiorstwa.
6. Art. 89 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 90 ust. 2 i 3
– przez zaniechanie odrzucenia oferty
Formedu, która zawiera rażąco niską cenę, pomimo tego, że złożone wyjaśnienia są
niewystarczające, nie udowadniają i nie potwierdzają, że oferta ta nie jest ofertą z ceną
rażąco niską.
W związku z powyższymi zarzutami Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania
i
nakazanie Zamawiającemu {lista żądań}:
Unieważnienia wyboru najkorzystniejszej oferty.
2. Odtajnienia
i niezwłocznego udostepnienia Odwołującemu dokumentów i informacji
zastrzeżonych jako tajemnica przedsiębiorstwa przez Formed w zakresie wyjaśnień
dotyczących sposobu kalkulacji ceny stanowiących odpowiedź na wezwanie
z 10.07.2020 r.
3. Odrzucenia oferty Formedu z uwagi na zaoferowanie m
żąco niskiej ceny i niewykazanie,
ze oferta tego wykonawcy jest realna.
4. Dokonania ponownej oceny ofert, w tym odrzucenia ofert Formedu , TMS Medicalu,
Konkretu jako ofert nie
spełniających wymagań określonych w SIWZ tj. odrzucenia na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy pzp.
5. Wyboru ofe
rty Odwołującego jako najkorzystniejszej.
Odwołujący sprecyzował zarzuty przez podanie następujących okoliczności
faktycznych i pra
wnych uzasadniających wniesienie odwołania.
{ad pkt 1.-4.
listy zarzutów}
Z odwołania wynikają następujące okoliczności faktyczne dotyczące treści SIWZ
i
treści ofert.
23.06.2020 r.
Zamawiający na swojej stronie zamieścił wyjaśnienia dot. treści SIWZ
(pismo
nr 4431/20), w których na pytanie nr 32: Prosimy o doprecyzowanie zapisu: Czy
Zamawiaj
ący pod pojęciem „Maksymalny udźwig stołu min. 230 kg” ma na myśli
mak
symalną wagę obciążającą stół przy której możliwe jest wykonywanie wszystkich
zakresów ruchów blatu oraz pracę w każdy pozycji stołu? – Zamawiający odpowiedział: TAK,
Zama
wiający to właśnie ma na myśli.
Zamawiający przy opisie parametrów technicznych zastrzegł, że stół musi mieć
możliwość wykonywania zabiegów chirurgicznych z zakresu chirurgii ogólnej, ginekologii,
ortopedii.
Na etapie składania ofert dla zadania nr 1 w pkt. 8.1. ppkt 3) SIWZ Zamawiający
wymagał od oferentów złożenia wraz z ofertą opisu urządzeń, instrukcji obsługi –
Przedstawienia folderów, katalogów potwierdzających ofertowane parametry techniczne.
Wszyscy wykonawcy
złożyli wymagane dokumenty, jednakże poza Grovisem ich
treść nie potwierdza powyższego wymogu albo wręcz wynika z nich jego niespełnienie.
Formed zaoferował stół marki BenQ Medical Technology model TRI MAX 650NS
W treści załączonej do oferty instrukcji obsługi tego stołu jego producent zamieścił
następujące informacje:
- U
waga: Przy równomiernym rozłożeniu obciążenia na obie strony blatu funkcje stołu będą
obsługiwane gładko i cicho z pacjentami o wadze do 270 tylko przy załączonej blokadzie kół.
Skontaktuj się z nami przed umieszczeniem na stole większych ładunków (str. 7)
maksymalne obciążenie podnóżka wynosi 40 kg, a jeśli jest przesunięty na bok 20kg (str.
W celu uniknięcia uszkodzenia nie siadaj na podgłówku lub podnóżkach. Maksymalne
obciążenie dla podgłówka I każdego podnóżka wynosi 40 kg. Jeżeli podnóżki są rozwarte
o
kąt powyżej 45° maksymalne obciążenie zmniejsza się do 20 kg (str. 6)
Nie kładź podpórki ręki na szynach segmentu pleców i siedziska podczas podnoszenia
oparcia powyżej pozycji poziomej, aby nie spowodować uszkodzenia (str. 6)
TMS Medical
zaoferował model stołu Trusystem 3000 producenta Trumpf.
W treści załączonej do oferty instrukcji obsługi tego stołu jego producent zamieścił
następujące informacje:
Maksymalna możliwa waga pacjenta na stole operacyjnym wynosi 270 kg. W przypadku
obciążenia stołu operacyjnego wynoszącego między 200, a 270 kg funkcje stołu
opera
cyjnego są dostępne tylko w OGRANICZONYM ZAKRESIE. Patrz rozdział 16
na stronie 56. (str. 25)
- [na str. 56 instrukcji
określono wytyczne oraz wskazania co do obciążenia stołu oraz
odesłano użytkownika do str. 57. (rozdział 16), przy czym informacje tam zawarte traktowane
są jako ostrzeżenia bezpieczeństwa]
Dopuszczalne obciążenie:
270 kg Dozwolony j
est ciężar pacjenta wynoszący do 270 kg tylko wówczas, gdy
przesunięcie wzdłużne blatu stołu operacyjnego znajduje się w pozycji zerowej.
250 kg Ciężar pacjenta wynoszący maksymalnie 250 kg jest możliwy z ograniczonym
przesunięciem podłużnym. Funkcje pozycji Trendelenburga na stole operacyjnym
są nieograniczone. Przesunięcie podłużne blatu stołu operacyjnego jest możliwe tylko
wówczas, gdy blatu stołu operacyjnego znajduje się w pozycji poziomej.
200 kg Ciężar pacjenta wynoszący maksymalnie 200 kg jest możliwy bez ograniczenia
funkcji stołu operacyjnego.
Uwaga, dodatko
we elementy osprzętu zmniejszają dopuszczalny ciężar pacjenta (str. 57)
Konkret zaoferował model stołu 505325 producenta Medifa.
W treści załączonej do oferty instrukcji obsługi tego stołu jego producent zamieścił
następujące informacje:
- na str.
30 znajduje się zdjęcie tabliczki znamionowej z objaśnieniami symboli
i
ostrzeżeniami – widnieje tam informacja o klasie zabezpieczeń i informacja o maksymalnym
obciążeniu stołu wynoszącym 200 kg;
- w tym samym miejscu od
esłano użytkownika do rozdziału, w którym podane są dokładne
wartości maksymalnego obciążenia stołu – dla tego modelu stołu podano maksymalne
obciążenie 200 kg.
Odwołujący zarzucił, że w tych okolicznościach oferty wszystkich trzech wykonawców
powinny zostać odrzucone na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp.
W szczególności według Odwołującego: Z powyższych zapisów jasno wynika, że stół
operacyjny TRI MAX 650NS posiada ograniczenia. Zgodnie z zapisami instrukcji obsługi przy
zmianie ułożenia stołu i jego segmentów maksymalny udźwig może wynieść tylko 210 kg.
Odwołujący zauważył, że parametr obciążenia jest jednym z kluczowych parametrów
stołu, a brak jego respektowania narusza bezpieczeństwo personelu i przede wszystkim
pac
jenta, który podczas zabiegu zwykle jest nieprzytomny, bezwładny, z otwartym polem
operacyjnym na ciele, więc przewrócenie się stołu bądź złamanie segmentu blatu może mieć
tragiczne skutki.
Odwołujący podniósł, że niezgodność treści oferty z treścią SIWZ stanowi
obligatoryjną przesłankę odrzucenia oferty z postępowania o udzielenie zamówienia, gdy
zawartość merytoryczna złożonej w danym postępowaniu oferty nie odpowiada pod
względem przedmiotu zamówienia albo sposobu wykonania przedmiotu zamówienia
ukształtowanym przez zamawiającego wymaganiom. Tym samym obowiązkiem wykonawcy
przystępującego do postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest złożenie oferty
zgodnej z postanowieniami SIWZ.
Zarówno zamawiający jak i wykonawcy są związani
treścią SIWZ, w tym również wszystkimi odpowiedziami na pytania wykonawców udzielanymi
w ramach wyjaśniania treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Odpowiedzi ze
swojej istoty często w pewien sposób zmieniają specyfikację, choćby przez to, że
uszczegóławiają wymagania zamawiającego lub wskazują na ich interpretację, co miało
mie
jsce w niniejszym postępowaniu.
{ad pkt 5. listy zarzutów}
Odwołujący podał, że Zamawiający pomimo wniosku o udostępnienie całości
dokumentacji postępowania nie przekazał wyjaśnień Formedu, uznając, że łączenie
z
uzasadnieniem utajnienia stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
Odwołujący zarzucił, że takie postępowanie narusza zasadę jawności, gdyż jak
wiadomo, aby jakiekolwiek informacje mogły zostać uznane z tajemnicę zgodnie z art. 8 ust.
3 pzp
muszą zostać spełnione następujące przesłanki: po pierwsze – muszą spełniać
dyspozycję art. 11 ust. 4 uznk, co oznacza, że muszą mieć status informacji technicznych,
technologicznych,
organizacyjnych przedsiębiorstwa lub innych posiadających wartość
gospodarcz
ą, co do których wykonawca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich
poufności; po drugie – wykonawca musi wykazać, uzasadnić, udowodnić, że każda
konkretna informacja, a więc pojedyncza informacja zastrzeżona przez niego spełnia
przesłankę tajemnicy w rozumieniu art. 11 ust. 4 uznk.
Odwołujący podkreślił, że przepis art. 8 ust. 3 ustawy pzp wymaga wykazania,
że zastrzeżone informacje stanowią tajemnice przedsiębiorstwa, a nie tylko napisania
jakiegokolwiek uzasadnienia. Tak więc rolą Zamawiającego w toku badania jest ustalenie,
czy wyko
nawca temu obowiązkowi sprostał (tak. m.in. Izba w wyrokach o sygn. akt: KIO
1743/16 z 30.09.2016 r., KIO 1538/15, KIO 1548/15, KIO1549/15 z 04.08.2015 r. oraz KIO
84/16 z 04.02.2016 r.)
Ponadto Odwołujący zwrócił uwagę, że jak podkreśla się w orzecznictwie Izby,
tajemnica przedsiębiorstwa musi przedstawiać pewną wartość gospodarczą dla wykonawcy
właśnie z tego powodu, że pozostanie poufna. Taka informacja może być dla wykonawcy
źródle jakiś zysków lub pozwalać mu na zaoszczędzenie określonych kosztów (tak np.
w wyroku z 10.05.2018 r. sygn. akt. KIO 783/18).
Odwołujący podniósł, że zastrzeganie uzasadnienia zastrzeżenia określonych
informacji jako tajemnicy p
rzedsiębiorstwa jest nieuzasadnione, gdyż każdy inny wykonawca
ma prawo do kontroli
działań konkurenta w zakresie prawidłowości zastrzeżenia informacji
s
kładanych w ramach wyjaśnień dotyczących ceny.
Według Odwołującego również same wyjaśnienia w całości nie mogą stanowić
tajemnicy przedsiębiorstwa, a co najwyżej jakieś dane liczbowe, które nie zostały ujawnione
w treści oferty. Ponieważ Zamawiający w wezwaniu posłużył się standardowymi
sformułowaniami zawartymi w art. 90 ust. 1 pzp, zdaniem Odwołującego nie stanowi
tajemnicy fakt, czy Formed przestrzega prz
episów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
(tajemnicą może być jedynie wysokość zarobków), podobnie jak fakt korzystania czy też nie
z pomocy publicznej,
czy korzystania z jakichkolwiek przywilejów związanych z prawem
ochrony środowiska, sposobu realizacji zamówienia z udziałem podwykonawców,
wkalkulowania kosztów gwarancji, zysku itp.
Zdaniem Odwołującego brak ujawnienia złożonych wyjaśnień pozwala stwierdzić,
że dokumenty i informacje zastrzeżone przez wykonawcę Formed nie mogą być uznane za
tajemnicę przedsiębiorstwa.
{ad pkt 6. listy zarzutów}
Zd
aniem Odwołującego oferta Formed podlega również odrzuceniu również biorąc
pod uwagę brzmienie art. 90 ust. 2 i 3 pzp z uwagi na brak wystarczających dowodów dla
uwiarygodnienia ceny zawartej w ofercie, a w konsekwencji na podstawie art. 89 ust. 1 pkt. 6
ustawy pzp.
Odwołujący podkreślił, że Zamawiający oszacował przedmiot zamówienia na kwotę
ponad 500 tys. zł, a więc tym bardziej powinien w sposób szczególny zweryfikować, czy
przedmiot oferty jest zgodny z jego
wymogami oraz czy nie została zastosowana cena
rażąco niska.
Zdaniem Odwołującego w żaden sposób nie udowodniono, że stoły zaoferowane
przez Formed
, których cena rynkowa jest na poziomie powyżej 90 tys. zł z takim samym
wyposażeniem, jak zaoferowane w mniejszym postępowaniu, zostały wycenione powyżej
kosztów wytworzenia. Bez wątpienia w wyjaśnieniach nie wskazano kosztów wyposażenia
stołu, które to elementy, każdy z osobna jest wyceniany i figuruje w cenniku producenta.
Nie udowodniono,
z jakich powodów akurat to postępowanie pozwoliło, jakie są obiektywne
czynniki, jakie są okoliczności dostępne tylko temu wykonawcy, aby zaoferować stół za
kwotę 65.707,00 zł. wraz z kosztami gwarancji, serwisem, które to koszty bez wątpienia
stanowią istotny element ceny, a ponadto pozwoliły uzyskać zysk na tym kontrakcie.
Odwołujący ponadto wywiódł, że wezwanie w zakresie rażąco niskiej ceny co do
zasady jest wezwaniem jednokrotnym
, a wezwanie powtórne jest możliwe tylko w celu
rozwiania wątpliwości powstałych na skutek pierwszych wyjaśnień.
W odpowiedzi
na odwołanie datowanej na 31 sierpnia 2020 r. (zarejestrowanej
u
Zamawiającego pod nr 6030/20 1 września 2020 r.) Zamawiający wniósł o oddalenie
odwołania, w szczególności z następujących powodów uznając za niezasadne poszczególne
zarzuty.
{ad pkt 1.-
2. listy zarzutów}
Z odpowiedzi na odwołanie wynikają następujące okoliczności faktyczne dotyczące
treści SIWZ i treści ofert.
SIWZ w pkt 8.1, tabela I lp. 3
Opis urządzeń, instrukcja obsługi Przedstawienie
folderów, katalogów potwierdzających oferowane parametry techniczne – dla zadania nr 1.
Wszyscy wykonawcy w pkt 10
. formularza ofertowego „maksymalny udźwig stołu min.
230 kg” zadeklarowali spełnienie tego wymogu, w tym: Formed i TMS Medical „maksymalny
udźwig stołu 270 kg”, Konkret „maksymalny udźwig stołu 250 kg”, a Grovis „Maksymalny
udźwig stołu: 270 kg – maksymalna waga obciążająca stół przy której możliwe jest
wykonywanie wszystkich zakresów ruchów blatu oraz pracę w każdej pozycji”.
Wszystkie firmy uczestniczące w przedmiotowym postępowaniu przedstawiły powyżej
zażądane dokumenty, w których znajduje się potwierdzenie spełnienia parametru
maksymalnej nośności stołu min. 230kg:
1) Formed
– w folderze „TriMax” na str. 6. w kolumnie parametry techniczne oraz
w folderze instr
ukcja obsługi: str. 29. – maksymalne dopuszczalne obciążenie 270 kg,
str. 7
– możliwość ułożenia pacjenta o wadze 270 kg;
2) TMS Medical
– w folderze „TS 3000 PL” na str. 4 – możliwość ułożenia pacjenta o
wadze do 270 kg (595 funtów) oraz na str. 7 w tabeli specyfikacja techniczna w kolumnie
maksymalny ciężar pacjenta – 270 kg (595 funtów);
3) Konkret
– w folderze MEDIFA 505325 na str. 2 – maksymalny udźwig stołu 250 kg;
4) Grovis
– w folderze „CMAX3” karta str. 4 – maksymalna waga obciążająca stół przy
której możliwe jest wykonywanie wszystkich zakresów ruchów blatu oraz pracę w każdej
pozycji stołu: 270 kg.
Zamawiający ponadto m.in. wywiódł, że:
nie określił w ramach specyfikacji technicznej w SIWZ – jak to określił – „szczegółowego
rodzaju obciążenia”, a obciążenie stołu jako całości;
w przywołanym powyżej pkt SIWZ nie ma tu mowy o instrukcji obsługi;
- w
yjście poza dokumenty określone w SIWZ dla oceny technicznej oferty jest
niedopuszczalne i naruszałoby podstawowe zasady postępowania przetargowego;
- w dobrej
wierze przyjął oświadczenia wykonawców zawarte w formularzu ofertowym jako
zgodne ze stanem faktycznym i uznał je za wiążące w ramach złożonej oferty;
znalazł w złożonych przez każdego wykonawcę katalogu lub folderze potwierdzenie
spełnienia parametru maksymalnej nośności stołu min. 230 kg.
Odnośnie oceny oferty Formedu Zamawiający dodał, że z przytoczonego
w
odwołaniu fragmentu instrukcji ze str. 7. wynika wniosek odwrotny do wysnutego
w o
dwołaniu, gdyż nie tylko potwierdzono wymagane, ale dopuszczono obciążenie do 270
kg, a nawet większe po uzgodnieniu z dostawcą. Natomiast wskazywana w odwołaniu
wartość 210 kg nigdzie nie występuje w ofercie Formedu.
Zamawiający nie widzi również sensu powoływania się na nośność poszczególnych
elementów stołu (np. zagłówka 40 kg, podnóżka 40 kg), gdyż nie było wymagane, aby każdy
element stołu miał mieć nośność 230 kg. Takie wymaganie nie miałoby też sensu, gdyż np.
g
łowa człowieka waży przeciętnie poniżej 5 kg, a pacjent o masie nóg po 40 kg każda
musiałby ważyć co najmniej 300 kg.
Zdaniem Zamawiającego w odniesieniu do całkowitej nośności stołu niczego nie
dowodzi również okoliczność, że dopuszczalne obciążenie każdego z podnóżków spada do
20 kg po odwiedzeniu ich od
osi stołu o kąt większy niż 45° każdy. Zamawiający zwrócił
również uwagę, że w przypadku pacjenta bariatrycznego odwiedzenie nóg o kąt większy niż
90° (2 x 45° dla każdego podnóżka) może doprowadzić do poważnego uszkodzenia ciała
pacjenta, do
czego żaden szanujący zasadę primum non nocere lekarz operator nigdy nie
dopuści
{ad pkt 5. listy zarzutów}
Z odpowiedzi na odwołanie wynikają następujące okoliczności faktyczne dotyczące
udostępniania Grovisowi wyjaśnień dotyczących ceny złożonych przez Formed.
P
o ogłoszeniu wyboru najkorzystniejszej oferty (wyniki częściowe I z 03.08.2020)
Grovis
wystąpił 04.08.2020 o przekazanie części protokołu z postępowania wraz
z
dokumentami Formedu, które zostały przesłane mu drogą elektroniczną 10.08.2020.
(dokument - akta sprawy).
.08.2020 Zamawiający na wniosek Grovisu przesłał kolejną informację drogą
elektroniczną, że Formed 16.07.2020 złożył wyjaśnienia odnośnie rażąco niskiej ceny
Formed złożył 16.07.2020, które zastrzegł je jako tajemnicę przedsiębiorstwa, i – jak to
określił Zamawiający – „trwa konsultacja w sprawie przekazania uzasadnienia zastrzeżenia
TP
”.
12.08.2020 o godz. 12:42
Zamawiający przesłał ponownie drogą elektroniczną
Grovisowi uzasadnienie
zastrzeżenia tajemnicy przedsiębiorstwa przez Formed.
W uzasadnieniu tym wskazano m.in.
że treść powołanych dokumentów w ocenie
Spółki Formed stanowi tajemnicę przedsiębiorstwa, gdyż faktycznie wystąpiły wszystkie
prze
słanki o których stanowi art. 11 ust, 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r., Nr 153, poz. 1503
z późn. zm.) a w szczególności
dotyczące kwestii wartości gospodarczej i informacje te nie zostały ujawnione do wiadomości
publicznej, a Spółka Formed podjęła również bardzo szczególne kroki zmierzające
do
zachowania ich poufności. Ponadto z całkowitą pewnością wystąpiła również przesłanka
dotycząca wartości handlowej w zakresie treści dokumentów a co za tym idzie także
kalkulacji zastrzeżonych przez Spółkę Formed co jest tylko i wyłącznie dodatkowym
wypełnieniem powołanego przepisu. Faktem notoryjnym jest, iż wyspecyfikowane ceny przez
współpracujących z nami producentów stanowią dla nas szczególną wartość gospodarczą,
tajemnicę handlową, której nie chcemy udostępniać konkurencji. Mamy do tego prawo,
w
szczególności należy podkreślić, iż prawodawca unijny w nowej dyrektywie klasycznej
mocno akcentuje rekomendację w zakresie konieczności uwzględnienia przez
zamawiających tego rodzaju potrzeb przedsiębiorców i konieczność ich ochrony w tym
zakresie. Powyższe z całkowitą pewnością daje podstawy faktyczne i prawne Spółce
do
dokonanej
czynności
zastrzeżenia
powołanych
dokumentów
tym,
bardziej,
że szczegółowe dane handlowe (gospodarcze) jeżeli zostaną udostępnione osobom innym
niż uprawnione w konsekwencji mogą powodować naruszenie interesu prawnego a ocena tej
czy
nności należy do Państwa.
Zamawiający wywiódł, że w tych okolicznościach nie ma uzasadnienia zarzut
nieudostępnienia uzasadnienia objęcia tajemnicą przedsiębiorstwa wyjaśnień, gdyż
odwołanie zostało sporządzone przed otrzymaniem przez Grovis tego uzasadnienia.
Ponadto
Zamawiający oświadczył, że po zapoznaniu się zarówno z wyjaśnieniami
Formedu dotyczącymi ceny za dostawę stołów operacyjnych, jak i uzasadnieniem objęcia
informacji co do szczegółowej kalkulacji cenowej i wyciągów cenowych z ofert producentów
uznał, że spełniają one przesłanki do objęcia ich tajemnicą przedsiębiorstwa, a z drugiej
strony Grovis
nie złożył wniosku o odtajnienie tych dokumentów.
{ad pkt 6. listy zarzutów}
Z odpowiedzi na odwołanie wynikają następujące okoliczności faktyczne dotyczące
badania ceny oferty Formedu.
Zamawiający, mając wątpliwości co do ceny zaoferowanej przez Formed,
na podstawie art. 90 ust. 1 pzp pismem z 10 lipca 2020
r. nr 4917/20 wezwał go do złożenia
wyjaśnień odnośnie rażąco niskiej ceny.
Pismem z 16 lipc
a 2020 r. Formed udzielił odpowiedzi – przedstawił merytoryczne
uzasadnienie zaoferowanej ceny przedstawiając m.in. kalkulację cenową, opis czynników
wpływających na cenę oferty, jak również oferty producentów tj. wyciągi z cenników stołów
operacyjnych.
Po
zapoznaniu się z tymi wyjaśnieniami Zamawiający uznał, że są one wiarygodne,
realistyczne, mają oparcie w obiektywnych warunkach dostępnych Wykonawcy przy
realizacji zamówienia i tym samym uzasadniają cenę, która nie jest rażąco niska.
Zamawiający zaznaczył, że specyfikacja techniczna i wyjaśnienia treści SIWZ
dopuszczały możliwość oferowania co najmniej średniej klasy stołów, a oferta Formedu była
najniżej ocenioną ofertą w kryterium oceny technicznej, gdzie uzyskała 15 pkt, a pozostali
wykonawcy 35 i 45
pkt (w tym Odwołujący).
Zamawiający oświadczył, że miał na uwadze wyroki Izby
- z 30 lipca 2020r. sygn. akt KIO 1446/20 (LEX nr 304209):
W myśl przepisów ustawy
z 2004
r. Prawo zamówień publicznych obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco
niskiej ceny (lub kosztu)
– także co do jej istotnych części składowych – spoczywa
na
wykonawcy, w stosunku do którego zamawiający zainicjował procedurę wyjaśniania
rażąco niskiej ceny. Wykonawca w ramach składanych wyjaśnień powinien również
przedłożyć dowody na ich poparcie, w szczególności pod kątem prawidłowości dokonanej
kalkulacji cenowej, które w jego ocenie uzasadniają przyjętą wycenę całości przedmiotu
zamówienia. To bowiem wykonawca, który składa wyjaśnienia w zakresie rażąco niskiej ceny
powinien wskaz
ać, co spowodowało obniżenie ceny, jak również w jakim stopniu wskazany
czynnik wpłynął na jej obniżenie.
- z 14 lipca 2020 r. sygn. akt KIO 958/20 (LEX nr 3043897):
O rzetelności i przekonywalności
wyjaśnień nie świadczy sama ilość zapisanych stron i załączników, lecz ich wartość
merytoryczna. W odniesieniu do kwestii składania wyjaśnień w zakresie podejrzenia rażąco
niskiej ceny istotne jest, aby złożone wyjaśnienia wskazywały obiektywne czynniki dostępne
danemu wykonawcy
, które mogą być realnie przeliczone na kwoty ponoszonych przez
wykonawcę kosztów, które umożliwiają zarazem obniżenie ceny oferty w stosunku
do
kosztów przeciętnie kształtujących się na rynku przy realizacji danego rodzaju zamówień,
Przestawiając kwoty określonych kosztów, wykonawca ma obowiązek wykazać, o ile te
koszty są niższe w dostępnych jemu warunkach oraz w jaki wymierny sposób (w jakim
stopniu) przewagi danego wykonawcy wpływają na wysokość ceny oferty. Podając
poszczególne rodzaje kosztów (osobowe, transport, produkcja itp.) na obniżonym poziomie,
wykonawca powinien przestawić kalkulację, z której będzie wynikać jednoznacznie, że
wska
zane kwoty są realistyczne i mają oparcie w obiektywnych warunkach dostępnych
danemu wykona
wcy przy realizacji zamówienia.
W piśmie datowanym na 31 sierpnia 2020 r. Przystępujący Formed poparł stanowisko
Zamawiającego i przedstawił w odniesieniu do zarzutów dotyczących jego oferty
argumentację zbieżną z odpowiedzią na odwołanie.
Ponieważ odwołanie nie zawierało braków formalnych, a wpis od niego został
uiszczony
– podlegało rozpoznaniu przez Izbę.
W toku czynności formalnoprawnych i sprawdzających Izba nie stwierdziła,
aby
odwołanie podlegało odrzuceniu na podstawie przesłanek określonych w art. 189 ust. 2
pzp. Nie zgłaszano w tym zakresie odmiennych wniosków.
Po przeprowadzeniu rozp
rawy z udziałem Stron i Przystępującego, uwzględniając
zgr
omadzony materiał dowodowy, jak również biorąc pod uwagę oświadczenia
i
stanowiska wyrażone ustnie na rozprawie i odnotowane w protokole, Izba ustaliła
i
zważyła, co następuje:
Z art. 179 ust. 1 pzp wynika, że odwołującemu przysługuje legitymacja do wniesienia
odwołania, gdy ma (lub miał) interes w uzyskaniu zamówienia oraz może ponieść szkodę
w
wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy.
W ocenie Izby
Odwołujący wykazał, że ma interes w uzyskaniu przedmiotowego
zamówienia, gdyż złożył ofertę w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego.
Jednocześnie Odwołujący może ponieść szkodę w związku z zarzucanymi Zamawiającemu
naruszeniami przepisów ustawy pzp, gdyż zaniechanie odrzucenia oferty Przystępującego
oraz dalszych dwóch ofert, czyli wszystkich ofert, które zostały wyżej sklasyfikowane,
uniemo
żliwia Odwołującemu uzyskanie przedmiotowego zamówienia, na co mógłby
w
przeciwnym razie liczyć.
Oczywiście bezzasadne jest odmienne stanowisko Zamawiającego wyrażone
w
odpowiedzi na odwołanie, który zdaje się nie dostrzegać powyższych okoliczności, choć
jednocześnie zajął merytoryczne stanowisko, w którym broni zgodności z treścią SIWZ
wszystkich trzech ofert skl
asyfikowanych przed Grovisem. Zamawiający błędnie zakłada,
że legitymację do wniesienia odwołania bada się przez pryzmat zasadności zarzutów, a nie
na moment wniesienia odwołania.
Bez znaczenia w kontekście legitymacji, o której mowa w art. 179 ust.1 pzp,
są również zawarte w odpowiedzi na odwołania rozważania co do tego, że cena oferty
Grovisu jako jedyna przekracza kwotę, którą Zamawiający odczytał przed otwarciem ofert
jako przeznaczoną na sfinansowanie tego zadania. Jak podał sam Zamawiający, w tej chwili
nie jest w stanie przewidzieć, czy byłby w stanie zwiększyć tę kwotę do ceny oferty Grovisu.
Nie sposób zatem odmawiać Grovisu legitymacji do wniesienia odwołania w tym
postępowaniu, wyłącznie na podstawie antycypowania czynności, która nie została jeszcze
podjęta.
Odmienna interpretacja prowadziłaby w oczywisty sposób do naruszenia uprawnienia
Grovisu jako wykonawcy do złożenia skutecznego środka zaskarżenia, co jest
gwarantowane zarówno w przepisach krajowych, jak i prawie wspólnotowym.
Na marginesie
umknęło Zamawiającemu również aktualne orzecznictwo Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej, z którego wynika, że legitymacji wykonawcy nie uchybia
okoliczność, że w wyniku wniesionego przez niego środka zaskarżenia dane postępowanie
o
udzielenie zamówienia zostanie unieważnione, gdyż jego interes należy odnosić do
możliwości uzyskania zamówienia na dany przedmiot zamówienia np. w kolejnym
postępowaniu.
{rozpatrzenie zarzutu z pkt 2.
listy zarzutów}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
W przeciwieństwie do pozostałych dwóch skarżonych ofert, w przypadku oferty
Formedu z załączonych do niej dokumentów wynika wprost potwierdzenie spełniania
zadeklarowanego w formularzu oferty
na 270 kg maksymalnego obciążenia stołu (przy której
możliwe jest wykonywanie wszystkich zakresów ruchów blatu oraz pracę w każdej pozycji
stołu) – zarówno z katalogu „Tri-Max 650 NS” (patrz str. 6.), jak i instrukcji obsługi „Elektro-
hydraulicznych stołów operacyjnych z serii TRI MAX 650 NS (patrz str. 7.). Nie ma przy tym
potrzeby przytaczania brzmienia treści tych dokumentów, gdyż została ona adekwatnie
zacytowana lub opisana w odwołaniu i odpowiedzi na odwołanie, co powyżej
zrelacjonowano.
Zastrzeżenie, że do takiego obciążenia wszystkie funkcje stołu są dostępne w razie
równomiernego obciążenia obu stron blatu i blokady kół oczywiście nie są tu żadnym
ograniczeniem, a wskazaniem bezpiecznego sposobu użytkowania stołu, który dla każdego
powinien być oczywisty.
Z kolei zamieszczone wcześniej w instrukcji (na str. 6) informacje o wynoszącym po
40 kg maksymalnym obciążeniu zagłówka i każdego z podnóżków (w przypadku tych
ostatnich zmniejszającym się o połowę w razie odchylenia ich o kąt powyżej 45°), nie
prowadzą do wysnutego w odwołaniu wniosku (który bynajmniej nie ma oparcia w prawach
fizyki), że faktyczna maksymalna obciążalność stołu wynosi 210 kg (czy wg wersji
z rozprawy
– 220 kg).
W ocenie Izby nic nie wnosi do sprawy
złożony na rozprawie przez Odwołującego
wydruk korespondencji
mailowej pomiędzy osobą podającą się za lekarza użytkującego stół
Trimax 660NSB a
osobą z działu serwisowego producenta BenQ Medical Tech. Abstrahując
od wątpliwości natury formalnej (wydruk nieopatrzony jakimkolwiek podpisem, brak
możliwości stwierdzenia, czy te osoby są tymi, za kogo się podają i czy udzielający
odpowiedzi jest uprawniony do udzielania informacji w imieniu producenta), gdyż skoro
pytanie dotyczyło pacjenta o masie ciała 220 kg, takiego dokładnie przypadku dotyczy
udzielona odpowiedź. Innymi słowy nie wynika z tej korespondencji, że gdyby pytano o
pacjenta o masie do 270 kg (-
ciężar wyposażenia stołu), również w tym przypadku
odpowiedź nie byłaby pozytywna.
Podobne wątpliwości natury formalnej (wydruk ze skanem faksymile podpisu, brak
możliwości stwierdzenia, że jest to podpis tej osoby, a osoba ta jest uprawniona do działania
w imieniu producenta) budzi oświadczenie załączony do pisma Przystępującego, co jednak
nie ma znaczenia, skoro jest to oświadczenie zbieżne w treści z tym, co wynika z instrukcji
obsługi.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzut jest bezzasadny.
Zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej treść nie
odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia, z zastrzeżeniem art. 87 ust. 2
pkt 3 pzp
(który z kolei nakazuje zamawiającemu poprawienie innych niż oczywiste omyłki
pisarskie i rachunkowe omyłek polegających na wystąpieniu takiej niezgodności, jeżeli nie
powoduje to istotnych zmian w treści oferty).
Skoro zaoferowany przez Formed stół operacyjny spełnia wymaganie, aby
maksymalne obciążenie stołu, przy którym możliwe jest wykonywanie wszystkich zakresów
ruchów blatu oraz pracę w każdej pozycji stołu wynosiło co najmniej 230 kg, w przypadku tej
oferty nie zachodzi hipoteza powyżej przywołanego przepisu.
Jak się słusznie wskazuje w doktrynie: Należy mieć na względzie to, że odrzucenie
oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 może nastąpić tylko wówczas, gdy niezgodność treści
oferty z SIWZ jest niewątpliwa. Mówiąc inaczej, nie można mówić o niezgodności treści
oferty z treścią SIWZ, której w rzeczywistości nie ma. Zasadą bowiem powinno być takie
interpretowanie i ocenianie ofert wykonawców, aby w ramach przepisów Prawa zamówień
publicznych w pierwszej kolejności dążyć do ich utrzymania w postępowaniu, gdyż
koresponduje to z naczelnym celem ustawy, jakim jest zapewnienie racjonalnego
wydatkowania środków publicznych [Stefan Babiarz, Prawo zamówień publicznych.
Komentarz, wyd. III, LexisNexis 2013, komentarz do art. 89].
{rozpoznanie zarzutów z pkt 3. i 4. listy zarzutów}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Niesporne było, że w wyniku udzielonych wyjaśnień odnośnie parametru z pkt 10.
tabeli (specyfikacji technicznej
– załącznika szczegółowego nr 1 dla stołu operacyjnego
z prz
eznaczeniem do zabiegów chirurgicznych, ortopedycznych, neurochirurgicznych,
ginekologicznych), aby maksymalny udźwig stołu wynosił min. 230 kg, został on uściślony
w
ten sposób, że przy takim obciążeniu możliwe jest wykonywanie wszystkich zakresów
ruchu b
latu oraz praca w każdej pozycji stołu.
Nie sposób podzielić zaskakującej interpretacji Zamawiającego, który z faktu
niefortunnie językowo sformułowanego w pkt 8.1.3. SIWZ żądania dokumentu
na
potwierdzenie spełniania powyższego parametru {Wymagany dokument [:] Opis
urządzeń, instrukcja obsługi – Przedstawienie folderów, katalogów potwierdzających
oferowane parametry techniczne
– dla zadania nr 1}, wywiódł, że złożone wraz z ofertami
przez wszystkich wykonawców instrukcje obsługi nie podlegały jego weryfikacji jako
dokumenty, których nie żądał. Abstrahując od tego, że gdyby kierować się ściśle znaczeniem
powyższego zdania, wynikałoby z niego, że jego autor [oczywiście błędnie] uważa foldery
i
katalogi za rodzaj opisu lub instrukcji obsługi, najwyraźniej nie budziło żadnych wątpliwości
wykonawców, czyli adresatów tego oświadczenia woli, że najlepszym wykonaniem
tak
sformułowanego żądania będzie złożenie, obok folderu czy katalogu, właśnie instrukcji
obsługi. Dla profesjonalistów oczywiste jest bowiem, że wartość dowodowa bardziej
szczegółowej instrukcji obsługi urządzenia, która ma pozwalać jego użytkownikowi na jego
bezpieczną eksploatację, jest większa niż z istoty rzeczy ogólnych folderów czy katalogów,
mających wymiar przede wszystkim marketingowy.
Zamawi
ający nie jest zresztą konsekwentny, bo w przypadku Formedu w odpowiedzi
na odwołanie powołał się również na treść instrukcji obsługi, której rzekomo miał nie brać
w
ogóle pod uwagę jako niedopuszczalne i naruszające podstawowe zasady postępowania
przetargowego.
Przede wszystkim nawet gdyby owe instrukcje obsługi nie zostały złożone na żądanie
Zamawiającego, lecz z własnej inicjatywy przez wykonawców, nie sposób pominąć tych
dokumentów przy badaniu zgodności przedmiotu oferty z opisem przedmiotu zamówienia,
w
szczególności gdy wynika z nich stan rzeczy odmienny od tego zadeklarowanego
w
oświadczeniu woli wykonawcy. Z pewnością w takim przypadku przestaje działać zasada
traktowania w dobrej wierze takich oświadczeń i nie można już na nich bezkrytycznie
poleg
ać. Taki wzorzec postępowania nie tylko odpowiada zdrowemu rozsądkowi
i
racjonalnemu wydatkowaniu środków finansowych, ale nie jest sprzeczny z żadną z zasad
prowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia.
Zarówno w przypadku wykonawcy TMS Medical, jak i wykonawcy Konkret załączone
przez nich do ofert instrukcje obsługi oferowanych stołów operacyjnych nie potwierdzają
treści oświadczenia woli co do maksymalnej obciążalności, a w każdym razie jednoznacznie
wynika z nich
, że żaden z tych stołów operacyjnych nie spełnia minimalnego parametru, aby
maks
ymalny udźwig, przy którym możliwe jest wykonywanie wszystkich zakresów ruchu
blatu oraz praca w
każdej pozycji stołu, wynosił co najmniej 230 kg. O ile w przypadku
wykonawcy
TMS Medical może to wynikać z przeoczenia treści wyjaśnienia rozumienia
parametru z pkt 10. specyfikacji technicznej SIWZ [zaoferowany stół Trusystem 3000 co
prawda może być obciążony 270 kg, ale w takim przypadku jego ruchy są ograniczone,
a dopiero przy
200 kg obciążenia są dostępne wszystkie jego funkcje ruchu], o tyle nie
wiadomo, na jakiej podstawie wykonawca Konkret zadeklarował w formularzu oferty
i
folderze [oba dokumenty zostały podpisane przez tę samą osobę działającą w imieniu tego
wykonawcy]
, że obciążenie maksymalne oferowanego stołu marki Medifa typ 505325 wynosi
250 kg [można jedynie przypuszczać, że jest to tzw. wielkość marketingowa], skoro
w
instrukcji obsługi dla tego typu stołu wskazano jedynie 200 kg jako bezpieczną ładowność
(patrz tabela danych technicznych na str. 37).
Przede wszystkim zauważyć należy, że Zamawiający ani nie zaprzeczał, ani nie
przedstawił żadnych dowodów przeciwnych do tego, co wynika z tych instrukcji obsługi,
na
które powołał się Odwołujący (a dodatkowo złożył ich wydruk na rozprawie), ograniczając
się w tym przypadku do oświadczenia, że nie brał treści tych dokumentów pod uwagę przy
badaniu ofert.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzuty odwołania są zasadne.
Izba rozważyła, z uwzględnieniem okoliczności dotyczących tej sprawy, zakres
zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp, który stanowi, że zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej
treść nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia, z zastrzeżeniem art.
87 ust. 2 pkt 3 pzp.
Skład orzekający Izby podziela utrwalony w doktrynie i orzecznictwie pogląd
{wyrażony również w orzeczeniach przywołanych w odwołaniu}, że zarówno treść s.i.w.z.,
jak i
treść oferty stanowią merytoryczne postanowienia oświadczeń woli odpowiednio:
zamawiającego, który w szczególności przez opis przedmiotu zamówienia precyzuje, jakiego
świadczenia oczekuje po zawarciu umowy w sprawie zamówienia publicznego, oraz
wykonawcy, który zobowiązuje się do wykonania tego świadczenia w razie wyboru złożonej
przez niego oferty jako najkorzystniejszej. Wobec tego
– co do zasady – porównanie
zaoferowanego przez wykonawcę świadczenia z opisem przedmiotu zamówienia, sposobem
i terminem jego realizacji wymaganymi przez zamawiającego, przesądza o tym, czy treść
złożonej oferty odpowiada treści s.i.w.z. – jest z nią zgodna.
Aby zapewnić możliwość sprawdzenia zgodności treści oferty z treścią s.i.w.z.,
ustawa pzp z jednej strony obliguje zamawiającego, aby prowadził całe postępowanie
o
udzielenie zamówienia w formie pisemnej (art. 9 ust. 1 pzp), w tym przekazał i udostępnił
specyfikację istotnych warunków zamówienia (art. 37 ust. 2 pzp), która ma zawierać
w
szczególności opis przedmiotu zamówienia, określenie terminu wykonania zamówienia,
istotne warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego oraz opis sposobu przygotowania
ofert (art. 36 ust. 1 pkt 3, 4, 10 i 16 pzp). Z drugiej strony przepisy zastrzegają pod rygorem
nieważności dla oferty składanej przez wykonawcę w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego formę elektroniczną opatrzoną kwalifikowanym podpisem elektronicznym
(art.
10a ust. 5 pzp) {w poprzednim stanie prawnym była to forma pisemna pod rygorem
nieważności}, a treść takiej oferty musi odpowiadać treści specyfikacji (art. 82 ust. 3 pzp).
W doktrynie i orzecznictwie pr
zyjmuje się również, że rozumienie terminu oferta
należy opierać na art. 66 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jest nią oświadczenie
drugiej stronie woli zawarcia umowy, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. Z uwagi
na
odpłatny charakter zamówień publicznych, nieodzownym elementem treści oferty będzie
zawsze określenie ceny za jaką wykonawca zobowiązuje się wykonać zamawiane
świadczenie. W pozostałym zakresie to zamawiający określa w s.i.w.z. wymagany
od
wykonawcy zakres i sposób konkretyzacji oświadczenia woli, który będzie podstawą
dla
oceny zgodności treści złożonej oferty z merytorycznymi wymaganiami opisu przedmiotu
zamówienia. W szczególności zamawiający może wymagać skonkretyzowania producenta
i
oznaczenia indywidualizującego przedmiot oferty.
W konsekwencji nie tylko treść wynikająca explicite ze złożonej oferty, ale również
nieskonkretyzowanie jej treści przez wykonawcę w sposób lub w zakresie wymaganym przez
zamawiającego, może być podstawą do stwierdzenia niezgodności oferty z treścią s.i.w.z..
gdyż – co do zasady – niedopuszczalne jest precyzowanie i poprawianie treści złożonej
oferty, w szczególności z uwagi za naczelne zasady równego traktowania wykonawców
i zachowania uczciwej konkurencji.
W zakresie zastosowania przesłanki odrzucenia oferty z art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp
mieści się bowiem również sporządzenie oferty w inny sposób, niż żądał tego zamawiający,
o
ile niezgodność taka dotyczy elementów treści oferty w aspekcie formalnym i materialnym,
choć nie może tu chodzić wyłącznie o niezgodność sposobu spełnienia tych aspektów {por.
J. Pieróg w: Prawo zamówień Publicznych. Komentarz, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2009}.
Innymi słowy niezgodność treści oferty z treścią s.i.w.z. może polegać na sporządzeniu
i
przedstawieniu oferty w sposób niezgodny z wymaganiami specyfikacji, z zaznaczeniem,
że chodzi tu o wymagania s.i.w.z. dotyczące sposobu wyrażenia, opisania i potwierdzenia
zobowiązania (świadczenia) ofertowego, a więc wymagania, co do treści oferty, a nie
wymagania co do jej formy, k
tóre również zamieszczane są w s.i.w.z. {por. np. uzasadnienie
wyroku Izby z 13 listopada 2013 r. sygn. akt KIO 2478/13}.
W ramach wymaganego od wykonawcy sposobu potwierdzenia treści oferty mieści
się również oparte na art. 25 ust. 1 pkt 2 pzp żądanie przez zamawiającego oświadczeń
lub
dokumentów potwierdzających spełnianie jego wymagań (określonych w s.i.w.z.) przez
oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane. Niezamknięty katalog tych dokumentów
został określony w § 6 rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie
rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu
o
udzielenie zamówienia (Dz.U. poz. 126) {dalej: „rozporządzenie”}. Dokumenty te co do
zasady należy rozpatrywać jako kwalifikowaną formę potwierdzenia zgodności oferowanego
świadczenia z wymaganym przez zamawiającego. Zadeklarowana przez wykonawcę treść
oferty musi w takim przypadku dodatkowo znaleźć potwierdzenie w dokumentach
pochodzących co do zasady od niezależnego od wykonawcy podmiotu zewnętrznego
(co
wprost wskazano przy określeniu rodzaju dokumentów wyliczonych w § 13 ust. 1 pkt 2 -
5 rozporządzenia), względnie w próbkach, opisach, fotografiach, planach, projektach,
rysunkach, modelach, wzorach, programach komputerowych oraz innych podobnych
materiałach, których autentyczność musi zostać poświadczona przez wykonawcę na żądanie
zamawiającego (rodzaje środków dowodowych wymienione w § 13 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia).
W konsekwencji brak takiego kwalifikowanego potwierdzenia również jest podstawą
do odrzucenia oferty jako niezgodnej z treścią s.i.w.z., co przejawiać się może zarówno
w aspekcie formalnym
– niezgodności z postanowieniem formułującym żądanie złożenia
takich dokumentów, jak i przede wszystkim materialnym – niewykazaniu zgodności
of
erowanych produktów z wymaganiami zamawiającego w zakresie parametrów, które miały
znaleźć potwierdzenie w tych dokumentach. Innymi słowy niezłożenie dokumentu, który
będzie potwierdzał treść oferty skutkuje odrzuceniem oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2
ustawy pzp jako nieodpowiadającej treści specyfikacji, co jednak musi być poprzedzone
umożliwieniem uzupełnienia dokumentu dotkniętego brakiem w trybie art. 26 ust. 3 pzp.
Jednakże tryb ten nie może służyć obejściu braku sprecyzowania treści oferty ani
prowadzić do naruszenia zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców.
Zatem w sytuacji, gdy z dokumentu takiego
wynika jednoznacznie, że przedmiot oferty nie
posiada parametrów, o których istnieniu zapewniał wykonawca w swoim oświadczeniu woli,
co do zasady nie ma faktycznych podstaw do jego uzupełniania, gdyż nie jest on
niekompletny,
nie zawiera błędów ani nie budzi wątpliwości, które to braki są objęte hipotezą
normy art. 26 ust. 3 pzp.
Dla zastosowania podstawy odrzucenia oferty z art. 89 ust. 1 pkt 2 pzp konieczne jest
również uchwycenie, na czym konkretnie niezgodność pomiędzy ofertą wykonawcy
a
specyfikacją zamawiającego polega, czyli co i w jaki sposób w ofercie nie jest zgodne
z konkretnie wskazanymi, skwantyfikowanymi i jednoznacznie ustalonymi postanowieniami
s.i.w.z.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 pzp w toku badania i oceny ofert zamawiający może żądać
od
wykonawców wyjaśnień dotyczących treści złożonych ofert. Niedopuszczalne jest
prowadzenie między zamawiającym a wykonawcą negocjacji dotyczących złożonej oferty
oraz z zastrzeżeniem ust. 1a i 2 pzp, dokonywanie jakiejkolwiek zmiany w jej treści.
Z
wyjątkiem trybu dialogu konkurencyjnego zmiany te sprowadzają się de facto
do
uregulowanej w art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp, do którego wprost odesłano również w art. 89 ust.
1 pkt 2 pzp, instytucji poprawienia omyłek polegających na niezgodności oferty
ze
specyfikacją, co nie może jednak powodować istotnej zmiany treści oferty. W rezultacie
odrzuceniu podlega zatem wyłącznie oferta, której treść jest niezgodna z treścią s.i.w.z.
w
sposób zasadniczy lub nieusuwalny, gdyż obowiązkiem zamawiającego jest poprawienie
w
złożonej ofercie niezgodności z s.i.w.z. niemających istotnego charakteru. Poprawienie
jest zatem dopuszczalne w takim zakresie, w jakim nie stanowi naruszenia zasad
prowadzenia postępowania z zachowaniem uczciwej konkurencji, równego traktowania
wykonawców oraz przejrzystości.
W ustalonych powyżej okolicznościach sprawy nie ma podstaw do zastosowania ani
art. 26 ust. 3 pzp, ani art. 87 ust.1 pzp, ani tym bardziej art. 87 ust. 2 pkt 3 pzp, skoro
z
instrukcji obsługi dotyczących stołów operacyjnych zaoferowanych przez wykonawcę TMS
Medical i wykonawcę Konkret wprost i jednoznacznie wynika, że nie spełniają jednego z
parametrów technicznych specyfikacji technicznej stanowiącej opis przedmiotu zamówienia
w tym postępowaniu o udzielenie zamówienia.
{rozpoznanie zarzutów z pkt 5. listy zarzutów}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Co prawda w odpowiedzi na odwołanie adekwatnie przytoczono brzmienie
zasadniczej części uzasadnienia podanego przez Formed, jednak ani z tej, ani z pozostałej
jego treści (sprowadzającej się do przywołania i omówienia przepisów, zresztą nie
w
aktualnie obowiązującym brzmieniu, a także wybranego orzecznictwa) nie wynika
wykazanie
wartości gospodarczej zawartych w nich informacji. Formed nie był bowiem
w
stanie sprecyzować, w jaki sposób odtajnienie konkretnych informacji zawartych w tych
wyjaśnieniach osłabiłaby jego pozycję rynkową względem innych wykonawców. Wykonawca
nie był wstanie nawet sprecyzować, czy informacje zawarte w wyjaśnieniach mają charakter
handlowy, gospodarczy czy organizacyjny
lub też jeszcze inny. Nie zostało również
skonkretyzowane, w jaki sposób ujawnienie poszczególnych lub całości informacji zawartych
w tym dokumenci
e (oraz w załączonych do niego dokumentach) może wymiernie negatywnie
wpłynąć na rynkową pozycję Formedu.
Przytoczona za odpowiedzią na odwołanie część uzasadnienia nie tylko sprowadza
się do samych zapewnień, że na pewno zostały spełnione przesłanki (błędnie wskazanego)
art. 11
ust. 4 uznk, ale przede wszystkim rozmija się z tym, co faktycznie jest zawarte
w
wyjaśnieniach lub do nich załączone. Po pierwsze – nie ma tam żadnych ofert
producentów, są natomiast zestawienia cen ofert z różnych postępowań o udzielenie
zamówienia publicznego na zbliżony przedmiot zamówienia, które z istoty rzeczy są domeną
informacji publicznie dostępnej, do której nie można ograniczać dostępu. Po drugie – cennik
własny na potrzeby dystrybutorów Formedu nie stanowi żadnej szczegółowej kalkulacji, czyli
wyliczenia, z którego wynikałoby, co ile kosztuje i jak zostało to wyliczone.
Również nie wskazano żadnych działań mających na celu zachowanie w poufności
informacji zawartych w
wyjaśnieniach, poprzestając na zapewnieniu, że takowe zostały
podjęte, bez podania nawet, na czym one konkretnie polegały, nie mówiąc już
o
przedstawieniu jakichkolwiek dowodów w tym zakresie.
Formed nie sprostał także obowiązkowi udowodnienia, że zastrzegane informacje nie
zostały ujawnione do wiadomości publicznej i zostały podjęte niezbędne działania celem
zachowania
również z tego względu, że nie załączono żadnego dokumentu
potwierdzającego, że adresaci cennika, którzy wg jego treści mogą udzielać rabatu
w
granicach w nim wskazanych, zostali zobowiązani do zachowania tych informacji
w
poufności.
W tych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzut odwołania jest zasadny.
Przypomnienia wymaga, że jawność postępowania o udzielenie zamówienia jest
jedną z podstawowych zasad obowiązujących w systemie zamówień publicznych, wyrażoną
w art. 8 ust. 1 pzp, a ograniczenie dostępu do informacji związanych z postępowaniem
o
udzielenie zamówienia może zachodzić wyłącznie w przypadkach określonych ustawą, co
wynika z art.
8 ust. 2 pzp. Podstawowym wyjątkiem od tej zasady jest wyłączenie
udostępniania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa na podstawie art. 8 ust. 3
pzp, zgodnie z którym nie ujawnia się informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa
w rozumi
eniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jeżeli wykonawca, nie
później niż w terminie składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w
postępowaniu, zastrzegł, że nie mogą być one udostępniane oraz wykazał, iż zastrzeżone
informacje st
anowią tajemnicę przedsiębiorstwa.
W poprzednim stanie prawnym ustawodawca nie wskazywał wyraźnie na obowiązek
wykazania, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Jak to
zauważono w uzasadnieniu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo
zamówień publicznych (Sejm RP VII kadencji, nr druku 1653) odnośnie wprowadzenia
obowiązku ujawniania informacji stanowiących podstawę oceny wykonawców (czyli zmiany
art. 8 ust. 3 pzp): Przepisy o zamówieniach publicznych zawierają ochronę tajemnic
przedsiębiorstwa wykonawcy ubiegającego się o udzielenie zamówienia. Mimo zasady
jawności postępowania, informacje dotyczące przedsiębiorstwa nie są podawane
do
publicznej wiadomości. Jednakże, słuszny w swym założeniu przepis jest w praktyce
pa
tologicznie nadużywany przez wykonawców, którzy zastrzegając informacje będące
podstawą do ich ocen, czynią to ze skutkiem naruszającym zasady uczciwej konkurencji, tj.
wyłącznie w celu uniemożliwienia weryfikacji przez konkurentów wypełniania przez nich
w
ymagań zamawiającego. Realizacja zadań publicznych wymaga faktycznej jawności
wyboru wykonawcy. Stąd te dane, które są podstawą do dopuszczenia wykonawcy do
udziału w postępowaniu powinny być w pełni jawne. Praktyka taka miała miejsce do roku
2005 i bez ne
gatywnego skutku dla przedsiębiorców dane te były ujawniane. Poddanie ich
regułom ochrony właściwym dla tajemnicy przedsiębiorstwa jest sprzeczne z jej istotą,
a
przede wszystkim sprzeczne z zasadą jawności realizacji zadań publicznych.
Stąd w znowelizowanym art. 8 ust. 3 pzp na wykonawcę nałożono obowiązek
wykazania
zamawiającemu
przesłanek
zastrzeżenia
informacji
jako
tajemnica
przedsiębiorstwa. W konsekwencji rolą zamawiającego w toku badania ofert lub wniosków
jest ustalenie, czy wykonawca temu obowiązkowi sprostał, udowadniając, że zastrzeżone
informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Przy czym użyte przez ustawodawcę
sformułowanie, w którym akcentuje się obowiązek „wykazania”, oznacza coś więcej aniżeli
samo wyjaśnienie (uzasadnienie) powodów objęcia tajemnicą przedsiębiorstwa. Z pewnością
za takie „wykazanie” nie może być uznane ogólne uzasadnienie, sprowadzające się de facto
do przytoczenia elementów definicji legalnej tajemnicy przedsiębiorstwa wynikającej
aktualnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 419 ze zm.). Ponadto według art. 8 ust.3 pzp
wykonawcy mają obowiązek wykazania zasadności zastrzeżenia informacji jako tajemnica
przedsiębiorstwa nie później niż w terminie składania ofert lub wniosków. W doktrynie
i
orzecznictwie przyjmuje się jednolicie, że w przypadku informacji zawartych w innych
dokumentach niż oferta czy wniosek, analogicznie wraz z ich złożeniem i zastrzeżeniem jako
tajemnicy przedsiębiorstwa należy wykazać jego zasadność.
Już w uchwale Sądu Najwyższego z 21 października 2005 r. sygn. akt III CZP 74/05
przesądzono, że w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego zamawiający bada
skuteczność dokonanego przez oferenta zastrzeżenia dotyczącego zakazu udostępniania
informacji potwierdzających spełnienie wymagań wynikających ze specyfikacji istotnych
warunków zamówienia. A następstwem stwierdzenia bezskuteczności zastrzeżenia jest
wyłączenie zakazu ujawniania zastrzeżonych informacji.
Wykonaw
ca, który chce skutecznie utajnić informacje przedstawiane zamawiającemu
w postępowaniu o udzielenie zamówienia, zobowiązany jest wykazać kumulatywne
spełnienie przesłanek wynikających z definicji legalnej tajemnicy przedsiębiorstwa zawartej
de lege lata w
art. 11 ust. 2 uznk, czyli że zastrzegane informacje: po pierwsze – mają
charakter techniczny, technologiczny, organizacyjny przedsiębiorstwa lub inny posiadający
wartość gospodarczą, po drugie – jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze nie
są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są
łatwo dostępne dla takich osób. Po trzecie – że uprawniony do korzystania z informacji lub
rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu
utrzymania ich w poufności.
Należy podkreślić, że nie budzi wątpliwości w doktrynie i orzecznictwie, że warunkiem
sine qua non
w ramach pierwszej przesłanki jest obiektywne posiadanie przez daną
informację wartości gospodarczej. Innymi słowy nie każda informacja o charakterze
technicznym, technologicznym, organizacyjnym (lub jeszcze innym) dla przedsiębiorstwa
może być przedmiotem tajemnicy, ale wyłącznie taka, która ma pewną wartość gospodarczą
(jest źródłem zysku lub pozwala na zaoszczędzenie kosztów) dla przedsiębiorcy dzięki temu,
że pozostanie poufna.
Natomiast za oczywiście błędne należy uznać stanowisko Zamawiającego, jakoby
sam fakt traktowania przez przedsiębiorcę określonych informacji jako poufnych miałby być
wystarczający dla potwierdzenia ich wartości gospodarczej, gdyż oznaczałoby to zwolnienie
wykonawcy z wykazywania tej pierwszej i podstawowej przesłanki wynikającej
z
przywołanego powyżej przepisu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, wbrew
brzmieniu art. 8 ust. 3 pzp.
Izba odstąpiła od nakazywania Zamawiającemu udostępnienia wyjaśnień Formedu
Odwołującemu tylko z tego względu, że nie ma to już znaczenia dla wyniku tej sprawy ani nie
nie może otworzyć pola do stawiania nowych zarzutów, skoro potwierdził się zarzut, który
został omówiony poniżej.
{rozpatrzenie zarzutu z pkt 6
. listy zarzutów}
Izba ustaliła następujące okoliczności jako istotne:
Jak to już napomknięto na potrzeby poprzedniego zarzutu, wbrew odmiennym
twierdzeniom Zamawiającego i Przystępującego, wyjaśnienia nie zawierają ani szczegółowej
kalkulacji cenowej, ani wyciągów cenowych z ofert producentów, w szczególności brak
w
nich podstawowej informacji, za jaką cenę Formed, który nie jest przecież producentem
oferowanych stołów, nabywa je od producenta, czyli od BenQ Medical Technology Corp.
z
siedzibą w Tajpej na Tajwanie. Jedyny konkretny dokument dotyczący przedmiotu oferty
to
cennik sporządzony przez Formed dla swoich dystrybutorów. Innymi słowy dla
uzasadnienia ceny
oferty Formed ograniczył się do załączenia sporządzonego przez siebie
cennika, który nie wiadomo, na czym bazuje, w szczególności jak się mają wskazane w nim
ceny do kosztów, które ponosi Formed przy zakupie stołów operacyjnych od ich producenta.
Wbrew temu, co twierdzi Zamawiający, nie otrzymał w wyjaśnieniach żadnych
konkretnych informacji, które pozwoliłyby na ich pozytywne zweryfikowanie, w tym ustalenie,
w jaki konkretnie sposób ogólnikowo powoływane czynniki przełożyły się na obniżenie ceny,
która przecież wzbudziła wątpliwości Zamawiającego.
W t
ych okolicznościach Izba stwierdziła, że zarzut odwołania jest zasadny.
Izba stwierdziła, że Odwołujący zasadnie domaga się odrzucenia oferty Formedu
na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 o, gdyż w udzielonych Zamawiającemu
wyjaśnieniach złożonych w trybie 90 ust. 1 i 2 pzp Wykonawca nie wykazał, że jego oferta
nie zawiera rażąco niskiej ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia, pomimo że to na nim
spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu.
Zgodnie z art. 90 ust. 1 pzp, jeżeli cena oferty wydaje się rażąco niska w stosunku
do
przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania
przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego
lub
wynikającymi z odrębnych przepisów, w szczególności jest niższa o 30% od wartości
zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, zamawiający zwraca
się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących elementów oferty
mających wpływ na wysokość ceny, w szczególności w zakresie: 1) oszczędności metody
wykonania zamówienia, wybranych rozwiązań technicznych, wyjątkowo sprzyjających
warunków wykonywania zamówienia dostępnych dla wykonawcy, oryginalności projektu
wykonawcy, kosztów pracy, których wartość przyjęta do ustalenia ceny nie może być niższa
od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy
z
dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U, Nr 200, poz.
1679, z 2004 r. Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314); 2) pomocy publicznej
udzielonej na podstawie odrębnych przepisów; 3) wynikającym z przepisów prawa pracy
i
przepisów o zabezpieczeniu społecznym, obowiązujących w miejscu, w którym realizowane
jest zamówienie; 4) wynikającym z przepisów prawa ochrony środowiska; 5) powierzenia
wykonania części zamówienia podwykonawcy.
Według normy zawartej w art. 90 ust. 2 pzp obowiązek wykazania, że oferta nie
zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa na wykonawcy.
Art. 90 ust. 3 pzp stanowi, że zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie złożył
wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza,
że oferta zawiera rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia. Z kolei
zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 4 pzp za
mawiający odrzuca ofertę, jeżeli zawiera rażąco niską
cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia.
Ponadto na mocy art. 190 ust. 1a pkt 1 pzp ciężar dowodu, że oferta nie zawiera
rażąco niskiej ceny, spoczywa na wykonawcy, który ją złożył, jeżeli jest stroną albo
uczestnikiem postępowania odwoławczego.
W pierwszej kolejności należy rozważyć co oznacza „rażąco niska cena”. Jak trafnie
wskazano w wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 28 kwietnia 2008 r. (sygn. akt XIX
Ga 128/08) przepisy ustawy pzp n
ie określają definicji pojęcia rażąco niskiej ceny. Punktem
odniesienia do jej określenia jest przedmiot zamówienia i przyjąć można, że cena rażąco
niska to taka, która jest nierealistyczna, niewiarygodna w porównaniu do cen rynkowych
podobnych zamówień i ewentualnie innych ofert złożonych w toku postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego.
Przy braku takiej legalnej definicji „rażąco niskiej ceny” orzecznictwo sądów
okręgowych oraz Krajowej Izby Odwoławczej, a wcześniej orzecznictwo arbitrażowe,
wypr
acowało pewne cząstkowe lub opisowe rozumienie tego pojęcia. I tak w wyroku Izby
z
28 marca 2013 r. (sygn. akt KIO 592/13) zauważono, że o cenie rażąco niskiej można
mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy
prze
z wykonawcę byłoby dla niego nieopłacalne. Ponadto w wyroku z 4 sierpnia 2011 r.
(sygn. akt KIO 1562/11) wskazano, że cena rażąco niska w stosunku do przedmiotu
zamówienia będzie ceną odbiegającą od jego wartości, a rzeczona różnica nie będzie
uzasadniona
obiektywnymi względami pozwalającymi danemu wykonawcy, bez strat
i
finansowania wykonania zamówienia z innych źródeł niż wynagrodzenie umowne,
zamówienie to wykonać. W podsumowaniu stwierdzono, że cena rażąco niska jest ceną
nierealistyczną, nieadekwatną do zakresu i kosztów prac składających się na dany przedmiot
zamówienia, zakładającą wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych kosztów
i w
takim sensie nie jest ceną rynkową, tzn. generalnie niewystępującą na rynku, na którym
ceny wyznaczane są m.in. poprzez ogólną sytuację gospodarczą panującą w danej branży
i
jej otoczeniu biznesowym, postęp technologiczno-organizacyjny oraz obecność
i
funkcjonowanie uczciwej konkurencji podmiotów racjonalnie na nim działających. Podobnie
według powszechnie przywoływanej w doktrynie i orzecznictwie definicji zawartej
w
uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z 30 stycznia 2007 r. (sygn. akt XIX
Ga 3/07) o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy
zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez wykonawcę byłoby dla niego
nieopłacalne. Rażąco niska cena jest to cena niewiarygodna, oderwana całkowicie
od
realiów rynkowych. Przykładem może być oferowanie towarów poniżej kosztów zakupu
lub wytworzenia albo oferowanie usług za symboliczną kwotę. Natomiast Sąd Okręgowy
w
Krakowie w uzasadnieniu wyroku z 23 kwietnia 2009 r. (sygn. akt XII Ga 88/09) wskazał
następujące kryteria określające cenę rażąco niską: odbieganie całkowitej ceny oferty od cen
obowiązujących na danym rynku w taki sposób, że nie ma możliwości realizacji zamówienia
przy założeniu osiągnięcia zysku; zaoferowanie ceny, której realizacja nie pozwala
na
utrzymanie rentowności wykonawcy na tym zadaniu; niewiarygodność ceny z powodu
oderwania jej od realiów rynkowych.
Ponadto w
opinii prawnej Urzędu Zamówień Publicznych dotyczącej ceny rażąco
niskiej (opublikowanej w serwisie internetowym UZP) zbieżnie z powyższym wskazano,
m.in., że ustawa pzp wprowadzając możliwość odrzucenia oferty przez zamawiającego
z
powodu rażąco niskiej ceny, nie precyzuje jednak tego pojęcia. Nie definiują go również
przepisy dyrektyw Unii Europejskiej będące u podstaw przedmiotowej regulacji. Znaczenia
tego wyrażenia nie wyjaśnia również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Mając na względzie cel przedmiotowej regulacji wydaje się, iż za ofertę z rażąco niską ceną
można uznać ofertę z ceną niewiarygodną, nierealistyczną w porównaniu do cen rynkowych
podobnych zamówień. Oznacza to cenę znacząco odbiegającą od cen przyjętych,
wskazującą na fakt realizacji zamówienia poniżej kosztów wytworzenia usługi, dostawy,
roboty budowlanej.
Pomimo generalnej adekwatności powyższych definicji, występowanie w nich,
po pierwsze
– nieostrych terminów definiujących (takich jak „nierealistyczność”,
„niewiarygodność”, „nieadekwatność”, „znaczne odbieganie” etc.), po drugie – terminów
niewyraźnych (takich jak „nieopłacalność”, „koszt wytworzenia”, „rentowność na zadaniu”),
powoduje, że mają one ograniczoną przydatność przy rozstrzyganiu konkretnych
przypadków wystąpienia rażąco niskiej ceny. W szczególności powyższe definicje nie
wyjaśniają, jakiego rodzaju koszty przedsiębiorstwa ma pokrywać cena ofertowa ani nie
wskazują do jakich wskaźników lub progów rentowności postulat opłacalności ceny się
odnosi (np. w
jakim stopniu zaoferowana cena ma wpływać na wynik finansowy całej
jednostki lub jej inne wskaźniki ekonomiczne, chociażby wskaźniki płynności finansowej).
Wydaje się, że co do zasady rażąco niską będzie cena niepokrywająca średniego
jednostkowego kosztu z
miennego wykonania, czyli pogarszająca wynik finansowy
przedsiębiorstwa. Zawsze jednak konieczne jest, aby cena oferty była rażąco niska
w
stosunku do przedmiotu zamówienia, a dokładniej – jak wynika z przywołanych powyżej
wypowiedzi orzecznictwa i opinii UZP
– jego wartości rynkowej. W konsekwencji wartość
rynkowa przedmiotu zamówienia, obejmująca jego pełny zakres i wszystkie konieczne
do
jego wykonania nakłady kosztowe, ustalana przez porównanie cen występujących
w
danej branży dla określonego asortymentu, stanowić będzie punkt odniesienia dla ceny
rażąco niskiej.
W tej sprawie poza wszelkim sporem jest okoliczność, że cena oferty Formedu
odbiega
ła od ustalonej przez Zamawiającego z należytą starannością i ubruttowionej
wartości zamówienia więcej niż 30%, a jednocześnie Zamawiający nie stwierdził, że wynika
to z okoliczności oczywistych, które nie wymagają wyjaśnienia, co czyniło koniecznym
wezwanie do wyjaśnienia w trybie powyżej przywołanych przepisów, a na Formed nakładało
obowiązek wykazania, że jego oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny.
W drugiej kolejności Izba uznała za celowe rozważenie ciężaru dowodu w przypadku
zarzutu dotyczącego rażąco niskiej.
Według art. 190 ust. 1 pzp strony i uczestnicy postępowania odwoławczego
są obowiązani wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki
prawne, przy czym dowody na poparcie swoich twierdzeń lub odparcie twierdzeń strony
przeciwnej można przedstawiać do zamknięcia rozprawy. Jednakże zgodnie z art. 190 ust.
1a pzp ciężar dowodu, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny, spoczywa na wykonawcy,
który ją złożył, jeżeli jest stroną albo uczestnikiem postępowania odwoławczego (pkt 1),
a
jeżeli nie jest – na zamawiającym (pkt 2). Należy wziąć jednak pod uwagę, że z powyżej
przywołanego art. 90 ust. 2 pzp wynika, że obowiązek ten spoczywa na wykonawcy już na
etapie składania wyjaśnień zamawiającemu. Oznacza to, że w toku postępowania
odwoławczego Izba bada prawidłowość dokonanej przez zamawiającego oceny złożonych
mu wyjaśnień i dowodów, a dodatkowe okoliczności i dowody zgłoszone na ich
potwierdzenie przez przystępującego nie mogą być brane pod uwagę.
Ponadto skoro według z art. 180 ust. 1 pzp odwołanie przysługuje wyłącznie
od
czynności lub zaniechań zamawiającego, dokonując oceny czynności zamawiającego
polegającej na wyborze oferty przystępującego po udzieleniu przez niego wyjaśnień
elementów oferty mających wpływ na jej cenę, Izba zobligowana jest wyłącznie do zbadania,
czy wyjaśnienia złożone zamawiającemu pozwalały na akceptację ceny oferty.
Wreszcie zauważyć należy, że zgodnie z art. 192 ust. 7 pzp Izba nie może orzekać
co
do zarzutów, które nie były zawarte w odwołaniu. Przy czym stawianego przez
wykonawcę zarzutu nie należy rozpoznawać wyłącznie pod kątem wskazanego przepisu
prawa, ale
przede wszystkim jako wskazane okoliczności faktyczne, które podważają
prawidłowość czynności zamawiającego i mają wpływ na sytuację wykonawcy wnoszącego
odwołanie {zob. wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z 25 maja 2012 r. sygn. akt XII Ga
92/12}. Oczywist
e jest zatem, że odwołanie od zaniechania odrzucenia oferty jako
zawierającej rażąco niską cenę, która była przedmiotem badania pod tym względem, może
odnosić się wyłącznie do okoliczności, które wynikają z treści badanej oferty i wyjaśnień wraz
z dowodami
, które zostały złożone na wezwanie zamawiającego.
Z powyższych względów Izba nie mogła wziąć pod uwagę znaczącego rozszerzenia
okoliczności dotyczących ceny oferty Formedu, które Odwołujący wskazał dopiero na
rozprawie, co jednak w tym przypadku nie miało znaczenia dla wyniku sprawy z uwagi na
trafnie zaskarżoną czynność Zamawiającego z uwagi na niewystarczającą treść złożonych
mu wyjaśnień, co Odwołującemu udało się trafnie zidentyfikować pomimo braku dostępu do
ich treści.
Reasumując, z przywołanych powyżej przepisów wynika, że w toku postępowania
odwoławczego nie można już uzupełnić uprzednio złożonych wyjaśnień, w tym zgłosić
dowodów, gdyż kognicja Izby ogranicza się do zbadania w kontekście zarzutów odwołania,
czy wyjaśnienia złożone zamawiającemu zostały przez niego prawidłowo ocenione.
Należy podkreślić, że nawet przed obarczeniem wykonawcy wezwanego w trybie
art.
90 ust. 1 pzp obowiązkiem uregulowanym aktualnie wprost w art. 90 ust. 2 pzp,
konsekwentnie wskazywano w orzecznictwie, że dla zakwalifikowania oferty do dalszego
postępowania nie jest wystarczające złożenie jakichkolwiek wyjaśnień, lecz wyjaśnień
odpowiednio um
otywowanych, przekonujących, że zaproponowana oferta nie zawiera rażąco
niskiej ceny
{por. uzasadnienia wyroków Sądu Okręgowego w Warszawie wydane: 5 stycznia
2007 r. sygn. akt V Ca 2214/06, 13 lutego 2014 r. sygn. akt V Ca 3765/13 (dotyczył wyroku
Izby z 22 października 2013 r. sygn. akt KIO 2354/13) oraz 17 lutego 2014 r. sygn. akt V Ca
3547/13 (dotyczył wyroku Izby z 7 października 2013 r. sygn. akt: KIO 2216/13, KIO
2221/13}.
Sąd Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 8 czerwca 2006 r. sygn. akt
V Ca 459/06 wskazał ponadto, że postępowanie wyjaśniające ma utwierdzić zamawiającego,
że dokonana przez niego wstępna ocena oferty jest prawidłowa lub nie. Jeśli lektura
wyjaśnień pozostawia istotne wątpliwości co do tego, że wykonanie przedmiotu zamówienia
za cenę wskazaną w ofercie jest możliwe, zamawiający jest zobowiązany do odrzucenia
oferty.
Zaznaczenia przy tym
wymaga, że przy badaniu prawidłowości dokonanej przez
Zamawiającego oceny wyjaśnień za właściwy punkt odniesienia należało przyjąć wyłącznie
treść złożonych mu wyjaśnień., gdyż pierwsze wezwanie Zamawiającego w trybie art. 90 pzp
wszczęło procedurę, w której Formed obciążony został ciężarem wykazania prawidłowości
zaoferowanej ceny, a złożenie wyjaśnień niepotwierdzających tej okoliczności skutkować
powinno
obowiązkiem odrzucenia oferty przez Zamawiającego, bez stwarzania Formedowi
kolejnych możliwości złożenia bardziej szczegółowych czy też lepiej udokumentowanych
wyjaśnień. Jak podkreśla się w orzecznictwie Izby, skierowanie powtórnego wezwania
do
złożenia wyjaśnień możliwe jest tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach i może
dotyczyć wykonawcy, który rzetelnie złożył pierwsze wyjaśnienia, np. gdy w świetle
złożonych wcześniej wyjaśnień pojawiły się u zamawiającego nowe wątpliwości. Izba w pełni
podziela pogląd wyrażony uprzednio m.in. w wyroku z 13 października 2014 r. sygn. akt KIO
2025/14 oraz w wyroku z 28 lipca 2017 r. sygn. akt 1431/17
, że ponowienie wezwania nie
może stanowić próby ratowania oferty, wówczas gdy wykonawca składa wyjaśnienia zbyt
ogólne, niekonkretne, nierzeczowe, niepoparte faktami, wykonawca ma bowiem obowiązek
dołożyć wszelkich starań, aby na pierwsze wezwanie zamawiającego rzetelnie wyjaśnić
okoliczności, które uzasadniają wysokość ceny jego oferty. Zamawiający nie może wzywać
jednak wykonawcy kilkakrotnie do
uszczegółowienia i skonkretyzowania ogólnikowych
twierdzeń podanych wcześniej, prowadziłoby to bowiem do naruszenia zasady uczciwej
konkurencji i równego traktowania wykonawców, poprzez sugerowanie wykonawcy, jakie
wyjaśnienia powinien ostatecznie złożyć.
{rozpatrzenie zarzutów z pkt 1. listy zarzutów}
Ponieważ zarzut naruszenia art. 7 ust. 3 pzp ma charakter wtórny i nie opiera się na
żadnych odrębnych okolicznościach faktycznych, jest on zasadny skoro potwierdziło się, że
oferta Formedu powinna zostać odrzucona.
Natomiast wobec nieprzedstawienia żadnych okoliczności wskazujących, na czym
miałoby polegać nierówne traktowanie wykonawców i niezachowanie uczciwej konkurencji,
zarzut naruszenia przez Za
mawiającego art. 7 ust. 1 pzp należało uznać za niezasadny.
Mając powyższe na uwadze, Izba stwierdziła, że naruszenie przez Zamawiającego
art. 89 ust. 1 pkt 2 oraz art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3
ustawy pzp miało wpływ
na
wynik prowadzonego przez niego postępowania o udzielenie zamówienia – wobec czego
– działając na podstawie przepisów art. 192 ust. 1, 2 i ust. 3 pkt 1 tej ustawy – orzekła,
jak w pkt 1. sentencji.
Wobec niepotwierdzenia się zarzutu naruszenia przez Zamawiającego art.89 ust. 1
pkt 2 pzp w stosunku do oferty Formedu
– orzeczono, jak w pkt 2. sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do jego wyniku
na
podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy pzp w związku z § 3 pkt 1 i 2 lit. b oraz § 5 ust. 2 pkt
1 r
ozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości
i
sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (tj. Dz. U. z 2018 r. poz. 972) – obciążając
Zamawiającego tymi kosztami, na które złożył się wpis uiszczony przez Odwołującego oraz
jego uzasadnione koszty w postaci wynagrodzenia pełnomocnika, które uwzględniono,
w
wysokości 3600 zł, na podstawie rachunku złożonego do zamknięcia rozprawy. Izba
uznała, że nieuwzględnienie tylko jednego zarzutu jest bez znaczenia, zwłaszcza że łącznie
zasadność wszystkich pozostałych zarzutów spowodowała konieczność uchylenia
dotychczasowego wyniku postępowania o udzielenie zamówienia i otworzyła drogę dla
uzyskania tego zamówienia przez Odwołującego, czyli w tym sensie sprawa zakończyła się
jego pełnym zwycięstwem.