KIO 1856/20 WYROK dnia 17 w rześnia 2020 r.

Sygn. akt: KIO 1856/20 

WYROK 

  z dnia 17 w

rześnia 2020 r.  

Krajowa Izba Odwoławcza  

   w składzie: 

Przewodniczący:      Danuta Dziubińska 

 Protokolant:   

Piotr Kur 

po  rozpoznaniu  na  rozprawie  w  dniu  1

5  września  2020  r.  w  Warszawie  odwołania 

wniesio

nego  do  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  5  września  2020  r.  przez 

wykonawc

ów  wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: Impel System Spółka z 

ograniczoną  odpowiedzialnością  z  siedzibą  we  Wrocławiu,  Impel  Facility  Services 

Sp

ółka  z  ograniczoną  odpowiedzialnością  z siedzibą  we Wrocławiu,  w postępowaniu 

prowadzonym przez 

Akademię Sztuki Wojennej w Warszawie, 

przy udziale wykonawcy AWIMA Sp

ółka jawna B. W. z siedzibą w Józefowie, zgłaszającego 

przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego, 

orzeka:  

1.  Oddala 

odwołanie; 

Kosztami  postępowania  obciąża  wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie 

zamówienia: Impel System Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we 

Wrocławiu,  Impel  Facility  Services  Spółka  z  ograniczoną  odpowiedzialnością 

z 

siedzibą we Wrocławiu, i: 

2.1. zalicza  w 

poczet  kosztów  postępowania  odwoławczego  kwotę  7  500  zł  00  gr  (słownie: 

siedem 

tysięcy pięćset złotych zero groszy) uiszczoną przez Odwołującego tytułem wpisu 

od odwołania; 

zasądza od Odwołującego na rzecz Zamawiającego kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy 

tysi

ące sześćset złotych zero groszy) stanowiącą uzasadnione koszty strony poniesione 

z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika. 

Stosownie  do  art.  198a  i  198b  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r. 

Prawo  zamówień 

publicznych  (t.j.  Dz.  U.  z  2019  r.  poz.  1843)  na  niniejszy  wyrok 

–  w terminie  7 dni  od  dnia 

jego doręczenia – przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej 

do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie.  

Przewodnicz

ący:      ……………………………… 

Sygn. akt: KIO 1856/20

U z a s a d n i e n i e 

Akademia  Sztuki  Wojennej  w  Warszawie 

(dalej:  „Zamawiający”)  prowadzi  w trybie 

prowadzi  w  trybie  przetargu  nieograniczonego 

postępowanie  o  udzielenie  zamówienia 

publicznego  na  po

dstawie ustawy  z  dnia 29  stycznia 2004  r.  Prawo zamówień  publicznych 

(tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 1843), zwanej dalej: „ustawa Pzp” na usługę utrzymania czystości w 

budynkach  Akademii  Sztuki  Wojennej. 

Wartość  zamówienia  jest  mniejsza  niż  kwoty 

określone  w przepisach  wydanych  na  podstawie  art.  11  ust.  8  ustawy  Pzp.  Ogłoszenie 

o 

zamówieniu  zostało  opublikowane  w Biuletynie  Zamówień  Publicznych  23  marca  2020  r. 

pod numerem 526388-N-2020.  

W  dniu  31  lipca  2020  r.  Zamawiający  zawiadomił  wykonawców  o  odrzuceniu  oferty 

złożonej przez wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie zamówienia: Impel System 

Sp.  z  o.o.,  Impel  Facility  Services  Sp.  z  o.o. 

na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 4 w związku z  

art.  90  ust.  3  ustawy  Pzp  z 

uwagi  na  zaoferowanie  rażąco  niskiej  ceny.  Na  czynność 

odrzucenia oferty w dniu 5 sierpnia 2020 r. 

wykonawcy wspólnie ubiegający się o udzielenie 

zamówienia:  Impel  System  Sp.  z  o.o.,  Impel  Facility  Services  Sp.  z  o.o.  (dalej  wspólnie: 

„Odwołujący”) wnieśli odwołanie, zarzucając Zamawiającemu naruszenie: 

1)  art.  89  ust.  1  pkt  4  i  art.  90  ust.  3  w  zw.  z  art.  92  ust.  1  pkt  3  ustawy  Pzp  poprzez 

bezpodstawne  odrzucenie  oferty  Odwołującego  jako  zawierającą  rażąco  niską  cenę, 

podczas gdy złożone przez Odwołującego, konkretne, jasne i spójne oraz adekwatne do 

przedmiotu  zamówienia  wyjaśnienia  jednoznacznie  potwierdzają,  iż  zaoferowana  cena 

nie jest rażąco niska w stosunku do opisanego w SIWZ przedmiotu zamówienia; 

2)  art.  7  ust.  1 

w  zw.  żart.  29  ust.  1  i  31  ust.  1  ustawy  Pzp  poprzez  przerzucanie  na 

Odwołującego  negatywnych  skutków  niejasnego  i  niespójnego  opisu  przedmiotu 

zamówienia, 

3)  art. 7 ust. 1 i 3 ustawy  Pzp poprzez naruszenie zasad zachowania uczciwej konkurencji 

oraz równego traktowania wykonawców; 

4)  ustawy  Pzp  poprzez  pozorne  wykonanie  przez  Zamawi

ającego  nakazu  wyroku  KIO  w 

sprawie o sygnaturze akt KIO 1200/20 z dnia 20.07.2020 r. 

W związku z powyższymi zarzutami Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu: 

uchylenia czynności odrzucenia oferty odwołującego, 

2)  dokonania ponownej weryfikacji wyj

aśnień rażąco niskiej ceny i ustalenie, że cena oferty 

odwołującego  jest  realna,  rzeczywista,  możliwe  jest  wykonanie  przedmiotu  zamówienia 

za jej wartość, 

dokonania oceny ofert i wybór najkorzystniejszej oferty spośród ofert ważnych. 

W  uzasadnieniu  Odwo

łujący  wskazał  m.in.,  iż  w  dniu  31  lipca  2020  r.  na  podstawie 

przekazanego przez Zamawiającego zawiadomienia o odrzuceniu ofert powziął informację o 

odrzuceniu  jego  oferty  na  podstaw

ie  art.  89  ust.  1  pkt  4  w  związku  z  art.  90  ust.  3  ustawy 

Pzp, 

w  związku  ze  stwierdzeniem  przez  Zamawiającego,  że  oferta  Odwołującego  zawiera 

rażąco  niską  cenę.  Jest  to  kolejne  odrzucenie  oferty  Odwołującego  w  tym  samym 

postępowaniu  przetargowym,  ponieważ  Zamawiający  na  mocy  wyroku  KIO  w  sprawie  KIO 

1200/20  z  dnia  20.07,2020  r. 

zobowiązany  został  do  unieważnienia  czynności  odrzucenia 

oferty  Odwołującego i  powtórzenia badania i  oceny  ofert.  Zamawiający  wykonał  nakaz  KIO 

jednak  ponownie  dopuścił  się  naruszenia  przepisów  ustawy  Pzp  poprzez  dokonanie 

czynności  odrzucenia  oferty  Odwołującego.  Odwołujący  wskazał,  że  Zamawiający  niejako 

dla pozoru wykonał wyrok KIO ponieważ jego działania w sposób jednoznaczny zmierzają do 

odrzucenia  oferty  Odwołującego  za  wszelka  cenę,  przy  czym  Zamawiający  „na  siłę” 

podejmuje  próbę  uzasadnienia,  że  oferta  Odwołującego  zawiera  rażąco  niską  cenę, 

podnosząc  te  same  argumenty  w  uzasadnieniu  odrzucenia  oferty,  które  podnosił  w 

odpowiedzi  na  odwołanie  w  poprzednim  postępowaniu  przed  KIO  w  sprawie  o  sygn.  KIO 

Odwołujący  podał,  że  w  postępowaniu  zostało  złożonych  10  ofert.  Cena  jego  oferty 

kształtuje  się  na  poziomie  zbliżonym  do  cen  kilku  ofert.  Oferta  Odwołującego  zgodnie  z 

udzielonymi  Zamawiającemu  wyjaśnieniami  została  skalkulowana  wg  następującego 

rozkładu  procentowego  kosztów  wykonania  przedmiotu  zamówienia:  wynagrodzenia  - 

76,32%, chemia i higiena - 4,89%,  

sprzęt  i  maszyny  -3,10%,  usługi  dodatkowe  -  4,81%, 

pozostałe  -  2,75%,  zysk  firmy  -  8,13%.  Najistotniejszym  czynnikiem  kosztotwórczym  jest 

zatrudnienie pracowników oraz ich wynagrodzenia, do której to części wyjaśnień złożonych 

przez O

dwołującego, Zamawiający zgodnie z treścią pisma z 31.07.2020 r. ma zastrzeżenia, 

pomimo,  że  jak  sam  przyznaje  w  treści  uzasadnienia  do  odrzucenia  oferty  Odwołującego: 

„Nie  ulega  wątpliwości,  że  w  zakresie  kosztów  osobowych,  Wykonawca  (Odwołujący) 

szczegółową  kalkulację  kosztów  osobowych  przygotował  w  oparciu  o  wymogi 

Zamawiającego opisane w SIWZ, wyszczególnił on koszt związany  z zatrudnieniem osób z 

podziałem  na  poszczególne  budynki,  które  objęte  są  przedmiotem  zamówienia”  (pierwsze 

zdanie  na  str.3). 

Zastrzeżenia  Zamawiającego  w  zakresie  przedstawionych  mu  wyjaśnień 

przez  Odwołującego  w  zakresie  kosztów  zatrudnienia  pracowników  są  nieuzasadnione, 

bezpodstawne i dotyczą: 

a) 

dokonania  kalkulacji  kosztów  zatrudnienia  pracowników  wg  obowiązujących  w  Polsce 

stawek nie niższych niż minimalne wynagrodzenie za pracę, 

b) 

braku przedstawienia przez Odwołującego umów o pracę z pracownikami dedykowanymi 

do  realizacji  przedmiotu  zamówienia,  z  których  to  umów  wynikałoby  w  jakiej  wysokości 

wynagrodzenie osiągają, 

c) 

przyjęcie  zaniżonych  wg  Zamawiającego  wartości  dot.  wynagrodzenia  pracowników  w 

zakresie  wynagrodzenia  brutto  osób  sprzątających,  kosztu  pracodawcy,  odzieży 

roboczej, kosztów badań lekarskich i szkoleń BHP, 

d) 

braku ujęcia w kalkulacji wody dla pracowników w okresie letnim w cenie 82 zł / miesiąc. 

Zdaniem  Odwołującego  powyższe  twierdzenia  Zamawiającego  są  pozbawione 

uzasadnienia  nie  tylko  z  racji  tego,  że  nie  mają  odzwierciedlenia  w  realnych  kosztach 

wykonania  usługi,  w  tym  w  kosztach  zatrudnienia  pracowników,  ale  także  przeczą 

powszechnie  wiadomym  faktom  wynikającym  ze  zwykłego  doświadczenia  życiowego.  Sam 

Zamawiający w treści uzasadnienia zawiadomienia o odrzuceniu oferty przyznaje wprost, że 

Odwołujący ujął w przedstawionej w ramach wyjaśnień rażąco niskiej ceny wszystkie koszty 

osobowe zostały skalkulowane szczegółowo i właściwie wg opisu przedmiotu zamówienia tj. 

na  podstawie  SIWZ.  Co  więcej,  przy  wycenie  Wykonawca  zakładał  wartość  minimalnego 

wynagrodzenia na 2021 r. w 

kwocie 3000 zł, co przy dzisiejszej wiedzy jest kwotą wyższą niż 

ta,  jaka  w  rzeczywistości  będzie  obowiązywać  od  1  stycznia  2021  r.  W  chwili  obecnej 

wiadomo  jest,  że  nie  będzie  to  kwota  większa  niż  2800  zł.  W  chwili  przygotowywania 

uzasadnienia  do  odrzuce

nia  oferty  Odwołującego  w  dniu  31.07.2020  r.  Zamawiający 

podobnie jak całe społeczeństwo miał dostęp do tej informacji. Zamawiający powinien wziąć 

to  pod  uwagę  tym  bardziej,  że  sam  powołuje  się  na  założenie  przez  Odwołującego  w 

przedstawionych  Zamawiającemu  wyjaśnieniach  co  do  zadeklarowanych  3000  zł  jako 

minimalne  wynagrodzenie  za  pracę  od  1  stycznia  2021  r.  Przedmiotem  zamówienia  jest 

wykonanie  usługi  utrzymania  czystości.  Nie  są  to  usługi,  które  powodują  konieczność 

zatrudnienia  pracowników  posiadających  specjalistyczne,  wysoko  opłacane  uprawnienia.  Z 

tych  też  przyczyn  odnoszenie  się  przez  Zmawiającego  do  średniej  wartości  wysokości 

wynagrodzenia pracowników, do której wyliczenia uwzględniane są wysokości wynagrodzeń 

osób  zarabiających  wysokie  kwoty  na  skutek  wykonywania  pracy  np.  o  charakterze 

specjalistycznym

, wymagającej uzyskania kosztownych uprawnień i wielu lat doświadczenia, 

nauki w danej dziedzinie, powoduje z oczywistych względów rażące zniekształcenie obrazu 

wysokości  wynagrodzeń  osiąganych  przez  pracowników  wykonujących  usługi  porządkowo 

czystościowe.  To  właśnie po  to  ustawodawca określa kwoty  minimalnego  wynagrodzenia o 

pracę  aby  zapewnić  osobom,  które  wykonują  pracę  tego  rodzaju,  która  mogłaby  być  nisko 

opłacana,  aby  zapewnić  im  godne  wynagrodzenie  odpowiadające  realiom  w  Polsce. 

Czynienie  zaś  zarzutu  Odwołującemu,  że  dokonał  kalkulacji  kosztów  zgodnie  z  przepisami 

prawa powszechnie obowiązującego i na tej podstawie podjęcie próby przekonania Wysokiej 

Izby  i  Odwołującego,  że  cena  oferty  Odwołującego  jest  rażąco  zaniżona  -  należy  wg 

Odwołującego  odczytywać  jako  dowód  na  złą  wolę  Zamawiającego  i  rażące  naruszenie 

przepisów ustawy Pzp. Zgodnie z tymi samymi danymi GUS, które przytoczył Zamawiający 

przeciętne wynagrodzenie w 2018 r. w sprzątaniu wynosiło 2162,72 zł brutto, przy ogólnym 

przeciętnym  wynagrodzeniu  4246,59  zł,  co  wskazuje  na  o  wiele  niższe  wynagradzanie 

pracowników wykonujących usługi sprzątania. Oczywistym jest także, że żaden Wykonawca 

dopóki  nie  uzyska  potwierdzenia  udzielenia  jemu  zamówienia  na  skutek  rozstrzygnięcia 

postępowania  przetargowego  nie  dokonuje  czynności  związanych  z  zatrudnieniem 

pracowników  dla  realizacji  tego  przedmiotu  umowy.  Takie  działanie  było  by  pozbawione 

uzasadnienia  nie  tylko  ekonomicznego  ale  także  logicznego.  Poza  tym  jak  taki 

przedsiębiorca  wyglądałby  w  oczach  potencjalnych  pracowników,  których  zrekrutowałby  na 

cel  realizacji  umowy,  której  na  skutek  nie  uzyskania  zamówienia  nie  miałby  prawa 

realizować. Gdyby jednak Zamawiający w istocie oczekiwał aby Odwołujący lub jakikolwiek 

inny wykonawca biorący udział w postępowaniu zobowiązany był do przedstawienia umów o 

pracę  -  zapewne  wpisał  by  to  do  postanowień  SIWZ.  Zamawiający  nie  wymagał  aby 

wykonawcy dokonywali zatrudnienia pracowników na etapie składania oferty. 

N

astępnie Odwołujący  podał,  że  ZUS  pracodawcy  to  suma  składek  ponoszonych przez 

Pracodawcę/Zleceniodawcę:  9,76%  emerytalna;  6,5%  rentowa,  1,2%  wypadkowa,  0,1  % 

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, 2,45% Fundusz Pracy - stąd wartość 

549,30  zł  składek  ZUS.  W  koszcie  uwzględniono  1/12  wymiaru  urlopu  (17,33  rbh  urlopu) 

oraz  1/12  wymiaru  chorobowego,  przyjętego  statystycznie  na  podstawie  danych 

historycznych  (3,78  rbh)  - 

dało  to  kwotę  344,99  zł. W  "Kosztach  Pozostałych"  (Odwołujący 

wskazał  wartość  1067,96  zł)  uwzględnione  były  między  innymi  takie  koszty  jak  odzież 

robocza, BHP, woda itp. - 

określone przez Zamawiającego na łączną wartość 432,00 zł. 

Zamawiający  zakłada  najgorszy  możliwy  scenariusz  -  np.  woda  dostarczana 

pracownikom  codziennie  przez  3  mies

iące.  Nie  można  przewidzieć  aury,  ale  z  danych 

historycznych  takie  założenie  i  tak  jest  nierealne.  Zgodnie  z  danymi  IMGW,  średnia 

temperatura  najgorętszych  miesięcy  w  roku  w  ostatnich  latach  nie  przekroczyła  21,5'C. 

Zamawiający  w  SIWZ  nie  wymagał  aby  to Wykonawca  dostarczał  wodę  -  zazwyczaj  woda 

tak  jest  dostępna  powszechnie.  Odwołujący  nie  spotkał  się  jeszcze  w  ramach  swoich  25 

letnich doświadczeń, aby musiał cysterną czy w inny sposób dostarczać wodę na sprzątany 

obiekt  - 

zazwyczaj  obiekty  te  mają  wodę  bieżącą.  Zgodnie  z  powszechnie  dostępną 

informacją  znajdującą  się  na  stronie  https://www.mpwik.com.pl/view/iakosc-naszei-wodv  - 

woda  z  kranu  w  Warszawie  jest  zdatna  do  picia. 

Wykonawca  nie  ma  obowiązku  wliczać 

kosztu  związanego  z  PPK  ponieważ  z  zasad  doświadczenia  życiowego  wynika,  że 

pracownicy liniowi rezygnują z tego świadczenia, dlatego koszt w kwocie 334,86 zł doliczony 

niejako  "na  siłę"  do  sumy  przez  Zamawiającego  sztucznie  zwiększa  szacowaną  wartość, 

jaka  "powinna  być".  W  konsekwencji  powyższego  przy  założeniu  nawet  najbardziej 

ekstremalnie negatywnego scenariusza Odwołujący bez problemu jest w stanie zrealizować 

przedmiot  zamówienia  za  wynagrodzeniem  określonym  w  złożonej  przez  siebie  ofercie. 

Dodatkowo  Zamawiający  opisując  przedmiot  zamówienia  w  dokonany  sposób  narzucił 

Odwołującemu określone ramy dotyczące kalkulacji ceny oferty, w jakich Odwołujący się bez 

problemu w ramach zaoferowanej ceny mieści.  

W

edług  Zamawiającego  Odwołujący  w  zakresie  udowodnienia  posiadania  możliwości 

zakupu chemii do sprzątania i dezynfekcji, sprzętu ręcznego oraz sprzętu mechanicznego w 

preferencyjnych  cenach  przedstawił  jedną  z  umów  „nieaktualną”,  bo  zawartą  w  dniu 

31.03.2014 r. na czas 5 lat oraz dołączył fakturę zakupu wystawioną przez sklep internetowy, 

który  nie  został  wyszczególniony  jako  dostawca,  z  którym  odwołujący  wynegocjował 

korzystne  warunki  na  obniżenie  kosztów  zakupu.  Podkreślić  należy,  że  Zamawiający 

poczynił powyższe ustalenia i wskazał je jako podstawę do odrzucenia oferty Odwołującego, 

pomimo  załączenia  przez  Odwołującego  do  wyjaśnień  szeregu  innych  dokumentów 

potwierdzających  posiadanie  możliwości  korzystania  z  korzystnych  kontraktów  na  dostawę 

chemii do sprzątania i dezynfekcji, sprzętu ręcznego oraz sprzętu mechanicznego także od 

innych dostawców.  Co więcej  skoro  wykonawca  na  dowód  powyższego przedstawił fakturę 

ze „sklepu internetowego” to tym samym potwierdził fakt zakupu określonych w tej fakturze 

dóbr po cenach w niej wskazanych, co powinno być zinterpretowane przez Zamawiającego 

na  korzyść  Odwołującego.  Przedstawiona  faktura  została  wystawiona  przez  jednego  z 

największych  dostawców  profesjonalnej  chemii  i  środków  do  sprzątania.  Określenie  tego 

dostawcy  „sklepem  internetowym”  prawdopodobnie  wynika  z  wyszukania  przez 

Zamawiającego w Internecie nazwy dostawcy. Pierwszy wynik wyszukiwarki internetowej to 

strona  pokazująca  właśnie  platformę  zakupową  „Henry  Kruse”,  która  ma  w  linku  nazwę 

„sklep  internetowy”.  Jakkolwiek  jednak  nie  nazywać  tego  dostawcy,  Odwołujący  załączając 

wskazaną  fakturę  potwierdził,  że  korzysta  z  cen,  które  nie  są  dostępnie  powszechnie  na 

rynku  dla  wszystkich  klientów  oraz  potwierdził  treść  swoich  twierdzeń,  zawartych  w 

wyjaśnieniach złożonych Zamawiającemu. Co więcej na jakiej podstawie Zamawiający może 

przyjąć, że takie same upusty ma każdy wykonawca składający ofertę w postępowaniu - to 

właśnie twierdzenia Zamawiającego są gołosłowne w tym zakresie i oderwane od realiów tej 

sprawy. 

W  okolicznościach  powyżej  opisanego  stanu  faktycznego  Zamawiający  znając 

strukturę  kosztów  wykonania  usługi,  jednocześnie  wiedząc,  że  koszty  związane  z  dostawą 

chemii do sprzątania i dezynfekcji, sprzętu ręcznego oraz sprzętu mechanicznego stanowią 

ok 8% całych kosztów wykonania przedmiotu zamówienia, nie miał przestrzeni do uznania, 

że oferta Odwołującego zawiera rażąco niską cenę, chociażby dlatego, że suma marży oraz 

suma kosztów związanych z zakupem chemii do sprzątania i dezynfekcji, sprzętu ręcznego 

oraz  sprzętu  mechanicznego  to  16  %.  Gdyby  nawet  przyjąć,  że  Zamawiający  przy  ocenie 

wyjaśnień  rażąco  niskiej  ceny  złożonych  przez  Odwołującego  nie  odnosił  się  do  struktury 

kosztów, to Wykonawca przedłożył dokumenty stanowiące dowód na potwierdzenie posiada 

przez siebie zawartych kontraktów z dostawcami chemii do sprzątania i dezynfekcji, sprzętu 

ręcznego  oraz  sprzętu  mechanicznego  korzystnych  kontraktów  na  dostawy.  Wyjaśnienia 

O

dwołującego  w  tym  zakresie  są  zatem  szerokie,  pełne  oraz  poparte  dowodami,  dlatego 

odrzucenie  jego  oferty 

stanowi  dokonanie  czynności  przez  Zamawiającego  z  naruszeniem 

zasad  uczciwej  konk

urencji  oraz  przepisów  art.  89  ust.  1  pkt  4  w  związku  z  art.  90  ust.  3 

ustawy Pzp. Na poparcie prezentowanego stanowiska 

Odwołujący przywołał tezy z wyroków 

Izby z dnia 30 kwietnia 2019 r. i z dnia 12 września 2019 r. (bez wskazania sygnatur). 

Pismem z dni

a 24 sierpnia 2020 r. Zamawiający złożył odpowiedź na odwołanie wnosząc 

o jego oddalenie. 

Krajowa Izba Odwoławcza uwzględniając dokumentację postępowania o udzielenie 

zamówienia  publicznego  oraz  stanowiska  Stron,  a  także  zgromadzone  dowody, 

ustaliła i zważyła co następuje: 

Odwołanie  nie  zawiera  braków  formalnych.  Wpis  w  prawidłowej  wysokości  został 

wniesiony w ustawowym terminie. Nie wystąpiła podstawa odrzucenia odwołania, o których 

mowa w art. 189 ust. 2 ustawy Pzp.

Wykazując swoje uprawnienie do skorzystania ze środków ochrony prawnej Odwołujący 

podał,  że  ma  interes  w  złożeniu  niniejszego  odwołania,  ponieważ  w  razie  uwzględnienia 

odwołania  oferta  Odwołującego  może  być  ofertą  najkorzystniejszą  w  przedmiotowym 

postępowaniu. 

W  ocenie  Izby  Odwołujący  legitymuje  się  uprawnieniem  do  skorzystania  w 

przedmiotowym  postępowaniu  ze  środków  ochrony  prawnej.  Została  wypełniona 

materialnoprawna przesłanka, o której mowa w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp. Odwołujący jest 

zainteresowany  pozyskaniem  zamówienia,  i  w  tym  celu  złożył  ofertę.  W  przypadku 

potwierdzenia się zarzutów odwołania, mógłby liczyć na udzielenie zamówienia i osiągnięcie 

zakładanych korzyści. 

Do  postępowania  odwoławczego  po  stronie  Zamawiającego,  wypełniając  wymogi  o 

których mowa w  art.  185 ust.  2  i  3  ustawy  Pzp,  przystąpił  wykonawca AWIMA  Sp.  j.  B. W. 

(dalej:  „Przystępujący”)  stając  się  jego  uczestnikiem.  Przystępujący  wniósł  o  oddalenie 

odwołania. 

Następnie Izba ustaliła, co następuje: 

Przedmiotem  zamówienia  jest  usługa  polegająca  na  utrzymaniu  czystości  w budynkach 

Akademii  Sztuki  Wojennej.  Zgodnie  z  rozdz.  IV  pkt  4  SIWZ, 

do  podstawowych  czynności  i 

obowiązków Wykonawcy należy: 

a) 

utrzymanie  czystości  w  budynkach  nr  6,  14,  28,  40,  50,  59,  69  oraz  112  należących  do 

Akademii  Sztuki  Wojennej  znajdujących  się  przy  al.  Gen.  A.  Chruściela  103,  00-910 

Warszawa; 

b) 

czynności  związane  z  utrzymaniem  czystości,  będą  wykonywane  przez  Wykonawcę  za 

pomocą  jego  własnego  personelu  lub  personelu  podwykonawców,  niezbędnego  sprzętu 

i 

własnych  środków  czystości.  Ręczniki  papierowe,  papier  toaletowy  oraz  mydło  do 

pojemników zamontowanych w toaletach zabezpiecza Zamawiający; 

c) 

powierzenie wykonania zamówienia podwykonawcom wymaga zgody Zamawiającego; 

d) 

Wykonawca  zobowiązany  będzie  do  zapewnienia  schludnego  wyglądu  pracowników 

wykonujących  usługę,  każdy  z  pracowników  będzie  musiał  posiadać  widoczny 

identyfikator z napisem „Serwis sprzątający” oraz nazwę firmy; 

e) 

do realizacji przedmiotu umowy Wykonawca skieruje minimum 10 pracowników, zgodnie 

z  przedłożonym  w  dniu  podpisania  umowy  Wykazem  osób  skierowanych  do  realizacji 

usługi,  zawierającym  następujące  dane:  imię  i  nazwisko,  numer  PESEL,  formę 

zatrudnienia, wymiar czasu pracy; 

f) 

w  przypadku  dokonania  zmiany  pracowników  przewidzianych  do  realizacji  przedmiotu 

umowy, Wykonawca każdorazowo powiadomi o tym fakcie Zamawiającego, przekazując 

wykaz, o którym mowa w lit. f) powyżej; 

g) 

Wykonawca  zobowiązany  będzie  do  wykonywania  prac  będących  przedmiotem 

zamówienia z należytą starannością i dokładnością; 

h) 

oceny  prawidłowości  wykonania  przedmiotowych  prac  dokonuje  Zamawiający.  Odbiór 

wykonanej usługi nastąpi po podpisaniu przez obie strony protokołu odbioru (bez uwag). 

Wykonawca  zobowiązany  będzie  do  dokonywania  wszelkich  poprawek  na  żądanie 

Zamawiającego,  o  ile  konieczność  ich  dokonania  wyniknie  z  niewłaściwego  wykonania 

usługi; 

i)  w 

przypadku  nieterminowego  wykonania  usług  Zamawiający  może  wyznaczyć 

Wykonawcy dodatkowy termin wykonania określonych usług; 

j) 

Wykonawca  zobowiązany  będzie  do  ścisłego  współdziałania  z  pracownikami 

Zamawiającego; 

k) 

Zamawiający  zastrzega  sobie  prawo  do  wydawania  poleceń  pracownikom  Wykonawcy, 

wykonującym czynności w zakresie obejmującym przedmiot zamówienia; 

l) 

Zamawiający  będzie  wymagał,  aby  Wykonawca  używał  środków  czystości  najwyższej 

jakości,  posiadających  wszystkie  wymagane  przez  prawo  atesty,  badania,  itp., 

dopuszczające  je  do  obrotu  i  użycia  do  powszechnego  stosowania.  Zamawiający  ma 

prawo do bieżącej kontroli środków zastosowanych przez Wykonawcę w trakcie realizacji 

przedmiotu umowy i żądania zmiany środków w przypadku zakwestionowania ich jakości. 

Podana 

przez  Zamawiającego  przed  otwarciem  ofert  kwota,  jaką  zamierza  przeznaczyć 

na sfinansowanie zamówienia wynosi 904.200,87 zł. W postępowaniu zostało złożonych 10 

ofert,  zawierających  ceny:  Przedsiębiorstwo  Handlowo  Usługowe  „Filpex”  -  967.395,00  zł, 

Cursarius  Sp.  z  o.o.  -  920.

723,22  zł,  J.  K.  MON  24  Security  -  680.295,00  zł,  Security  & 

Cleaning System Sp. z o.o. - 649.

564,41 zł, Ever Cleaning Sp. z o.o.- 558.709,14 zł, Awima 

s.j. B. W. - 732.

037,68 zł, Amiux Sp. z o.o.- 598.257,00 zł, AMSA Sp. z o.o. - 596.230,00 zł, 

Konsorcjum firm: Impel System Sp. z o.o., Impel Facility Services Sp. z o.o. - 518.275,23 

zł, 

Spółka Cywilna INTERLUX K. M., K. Ł.- 980.340,90 zł. 

Zamawiający  wezwał  Odwołującego,  na  podstawie  art.  90  ust.  1a  ustawy  Pzp  (pismo  z 

dnia  30  kwietnia  2020  r.)

,  do  złożenia  wyjaśnień  dotyczących  elementów  oferty  mających 

wpływ  na  wysokość  zaoferowanej  ceny.  W  wezwaniu  Zamawiający  m.in.  poinformował,  że 

cena  oferty 

Odwołującego  jest  niższa  o  42,68  %  od  wartości  zamówienia  powiększonej  o 

należny  podatek  od  towarów  i  usług,  ustalonej  przed  wszczęciem  postępowania  zgodnie  z 

art. 35 ust. 1 i 2, 

przez co wydaje się rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia. 

Zamawiający  wskazał  na  wymagane  art.  90  ust.  1  ustawy  Pzp  elementy  wyjaśnień  i 

zaznaczył,  że  oczekuje,  aby  wykonawca  złożył  wyczerpujące  wyjaśnienia  i udowodnił 

realność  zaoferowanej  ceny.  Zamawiający  podał,  że  Odwołujący  jest  Obowiązany  do  

przedstawienia 

szczegółowej kalkulacji cenowej usługi, w której musi wykazać jaki wpływ na 

zaoferowaną  cenę  mają,  m.in.:  koszty  osobowe  (koszty  pracy)  ponoszone  na  rzecz  osób 

przewidzianych do realizacji zamówienia, koszty dojazdu, zysk, koszty związane z nabyciem 

środków oraz inne czynniki, a także stany faktyczne, które wpłynęły na przedstawioną przez 

niego cenę oferty, które składają się na łączną wartość oferowanej ceny. 

W  wyznaczonym  terminie  Odwołujący  złożył  wyjaśnienia,  w  których  podał,  że 

zaoferowana przez niego cena 

wyliczona została prawidłowo, z uwzględnieniem wszystkich 

wymogów  stawianych  przez  Zamawiającego  w Specyfikacji  Istotnych  Warunków 

Zamówienia.  Dzięki  szczegółowej  analizie  przedmiotu  zamówienia  oraz  wieloletniemu  

doświadczeniu w realizacji usług porządkowo – czystościowych złożył ofertę, która zapewnia 

Zamawiającemu należytą realizację przedmiotu zamówienia przez cały okres obowiązywania 

umowy.  Zaoferowaną  cenę  udało  się  uzyskać  dzięki  wszystkim  korzystnym  warunkom 

sprzyjającym  wykonaniu  zamówienia,  takim  jak:  korzystne  warunki  zakupu  środków 

chemicznych,  korzystne  warunki  zakupu  sprzętu  mechanicznego  i  ręcznego,  posiadanie  w 

zasobach  zaplecza  technicznego,  posiadanie  wiedzy  i  doświadczenia,  jak  optymalnie 

realizować usługę. Odwołujący oświadczył, że wartość oferowanych prac określona w ofercie 

przetargowej  jest  ceną  realistyczną,  porównywalną  z  ceną  rynkową  podobnych  zamówień. 

Uwzględnia  wszelkie  koszty  wytworzenia  usługi  zamówionej  przez  Zamawiającego  oraz 

wymóg  co  najmniej  najniższego  wynagrodzenia  wraz  z  kosztami  pracodawcy.  Wykonawca 

przedstawił  w  tabeli  elementy  mające  wpływ  na  wysokość  zaoferowanej  ceny  za realizację 

przedmiotu  zamówienia:  przedstawiając  wynagrodzenie  brutto,  koszt  jednostkowy  i  koszt 

miesięczny  w  odniesieniu  do  1  osoby  wymieniając:  nadzór  (3x  w  tygodniu  8h),  sprzątający 

bud.  6  (5x  w  tygodniu  6-14  i  14-

22),  sprzątający  bud.  14  (5x  w  tygodniu  7-15),  sprzątający 

bud. 28 (5x w tygodniu 7-

10), sprzątający bud. 40 (2x w tygodniu 10-12), sprzątający bud. 50 

(5x  w  tygodniu  7-

15),  sprzątający  bud.  59  (3x  w tygodniu 6-7 i  12-15),  sprzątający  bud.  69 

(5x w tygodniu 7-

15), sprzątający bud. 112 (5x w tygodniu 7-15) oraz pozostałe miesięczne 

koszty:  k

oszt  środków  chemicznych  i  higieny,  koszt  amortyzacji  sprzętu  i  maszyn,  usługi 

dodatkowe/specjalistyczne  (mycie  okien,  mycie  tapicerki,  zabezpieczenie  powierzchni  itp..), 

inne (w tym organizacyjne, HR itp.),  m

arża i zysk Wykonawcy, koszt całkowity miesięcznie. 

Odwołujący  wskazał,  że  w  skład  kosztów  każdego  z  pracowników  (przy  pełnym  etacie) 

wliczają się uśrednione koszty płacy minimalnej z dwóch lat (2600,00 zł w 7 miesiącach 2020 

r.  oraz  zakładany  wzrost  do  3000,00  zł  brutto  w  pozostałych  4  miesiącach  2021  r.):  płaca 

brutto 

–  2745,12  zł,  składki  ZUS  –  549,30  zł,  koszty  urlopowe  i  chorobowe  –  344,99  zł, 

razem 

–  3639,41  zł  i odpowiednio  mniejsze  wartości  przy  częściach  etatu.  Wykonawca 

spełnia wymogi  w  zakresie płacy  minimalnej,  jak  również  wymóg minimalnego  zatrudnienia 

10 osób oraz organizację pracy wyznaczoną przez Zamawiającego w OPZ. W kalkulacjach 

nie  zostały  ujęte  osoby  z  orzeczoną  grupą  niepełnosprawności,  co  w  przypadku 

ewentualnego  zatrudnienia  mogłoby  dodatkowo  wpłynąć  na  obniżenie  kosztów 

pracowniczych  (dofinansowanie  PFRON).  Impel  posiada  na  terenie  województwa 

mazowieckiego wszystkie struktury oddziału, a co za tym idzie, nie ponosi kosztów tworzenia 

nowej  struktury  organizacyjnej,  do  obsługi  zamówienia,  nadto  wypracował  technologię 

sprzątania,  umożliwiającą  znaczne  ograniczenie  kosztów.  Należą  do  nich  między  innymi 

mycie  okien  wodą  zdemineralizowaną  czy  wprowadzanie  elementów  tzw.  „inteligentnego 

sprzątania”.  Technologia  „Inteligentnego  sprzątania”  polega  na  wprowadzaniu  do  usługi 

zaawansowanych  modeli  realizacji  usługi  takich  jak  np.  przygotowywany  indywidualnie  do 

każdego  obiektu  harmonogram  prac  porządkowych  lub  wykorzystanie  sprzętu  najwyższej, 

jakości.  Dzięki  temu,  można  ograniczać  koszty  i  tworzyć  sprzyjające  warunki  wykonania 

zamówienia.  Nie bez znaczenia dla redukcji kosztów są wynegocjowane przez Wykonawcę 

korzystne  kontrakty  na  dostawy  chemii  do  sprzątania  i  dezynfekcji,  sprzętu  ręcznego  oraz 

sprzętu  mechanicznego,  niezbędnego  do  realizacji  tego  typu  prac.  Realizacja  polityki 

zakupów,  poprzez  zamówienia  centralne  dla całej  Grupy  Kapitałowej  Impel  daje  gwarancje 

uzyskania  korzystnej  ceny.  Przekłada  się  to  na  obniżenie  kosztów  realizacji  usługi,  przy 

jednoczesnym  zachowaniu  najwyższych  standardów  oferowanych  materiałów  i  sprzętu.  

Wykonawca  realizując  usługę  na  terenie  całego  województwa,  dysponuje  już  odpowiednim 

sprzętem,  który  może  być  wykorzystany  przy  realizacji  przedmiotowej  umowy.  W  praktyce 

firm z branży usług porządkowo-czystościowych przyjmuje się globalne spojrzenie na koszty 

w  ujęciu  miesięcznym.  Do  obliczenia  oferty  zostały  przyjęte  założenia  wydajnościowe 

realizacji  usługi  zgodnie  z  zasadami  technologii  sprzątania  oraz  z  uwzględnieniem 

możliwości  eksploatacyjnych  posiadanego  lub  planowanego  parku  maszynowego. 

Kompleksowość spojrzenia na usługę objętą postępowaniem odzwierciedla także możliwość 

płynnego delegowania pracowników do różnych prac na terenie danego obiektu tam, gdzie 

akurat  zachodzi  potrzeba  wykonania  dodatkowych  usług.    Do  wyjaśnień  zostały  załączone 

oświadczenia pięciu kontrahentów o wysokości udzielonych rabatów, przykładową fakturę na 

zakup środków czystości oraz wykaz środków trwałych wykonawcy.

Pismem  z  dnia  31  lipca 

2020  r.  Zamawiający  poinformował  o  odrzuceniu  oferty 

Odwołującego  na  podstawie  art.  89  ust.  1  pkt  4  w  zw.  z  art.  90  ust.  3  ustawy  Pzp, 

przedstawiając  obszernie  swoje  zastrzeżenia  do  uzyskanych  od  Odwołującego  wyjaśnień  i 

przedstaw

iając  kalkulację,  z  której  wynika,  iż  wykonanie  przedmiotu  zamówienia  zgodnie  z 

SIWZ  wymaga  zaangażowania  środków  przewyższających  kwoty  podane  przez 

Odwołującego  w  wyjaśnieniach.  Zamawiający  podniósł  m.in.,  że Odwołujący  nie uwzględnił  

wszystkich  wymaganych  elem

entów przedmiotu zamówienia. Treść uzasadnienia  decyzji o 

odrzuceniu oferty zawiera m.in. stwierdzenia:  

„Wykonawca oświadczył, iż zaoferowana cena 

realizacji została wyliczona prawidłowo, z uwzględnieniem wszystkich wymogów stawianych 

przez Zamaw

iającego w SIWZ. Wskazał również, że dzięki szczegółowej analizie przedmiotu 

zamówienia oraz wieloletniemu doświadczeniu złożona oferta zapewnia należytą realizację. 

Powyższe  zapewnienia  nie  zostały  w  żaden  sposób  potwierdzone  dowodami,  Wykonawca 

posłużył  się  jedynie  ogólnymi  stwierdzeniami,  które  nie  odnoszą  się  do  sposobu  kalkulacji 

konkretnego zamówienia. Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 8 kwietnia 2020 (sygn. 

akt 502/19) wskazała, iż „...trudno uznać, że przystępującego wyróżnia dokonanie dokładnej 

analizy przedmiotu zamówienia dla potrzeb obliczenia ceny oferty, skoro każdy wykonawca 

musi  się  zapoznać  z  wymaganiami  zamawiającego  w  celu wyceny swoich prac.  Czynności 

analityczne  nie  mogą  być  postrzegane  jako  wyróżnik  sposobu  działania  przystępującego, 

lecz raczej jako obowiązek każdego z wykonawców. Izba nie miała też wątpliwości, że każdy 

z wykonawców posiadających wymagane przez zamawiającego doświadczenie w wykonaniu 

usług  rodzajowo  podobnych  wypracował  podczas  realizacji  szeregu  zamówień  optymalną 

metodykę działania. Wyjaśnienia Wykonawcy składane w odpowiedzi na wezwanie w trybie 

art.  90  ust.  1  ustawy  Pzp  nie  mogą  ograniczać  się  do  ogólnych  stwierdzeń,  a  czynniki 

umożliwiające osiągnięcie ceny na oferowanym poziomie zawsze muszą znaleźć odniesienie 

do  opisu  przedmiotu  zamówienia  dotyczącego  danego  postępowania  oraz  przedstawić 

konkretną,  wiarygodną  oraz  rzetelną  analizę,  która  jest  potwierdzona  dowodami,  że 

Wykonawca  faktycznie  dysponuje  przedstawionymi  w  ofercie  i  wyjaśnieniach  warunkami. 

Jedyni

e  taka  sytuacja  pozwala  Zamawiającemu  rzeczywiście  zweryfikować  realność 

zaproponowanej  ceny,  potwierdzenie  można  znaleźć  w  wyroku  KIO  z  25  kwietnia  2019  r. 

(KIO 624/19), gdzie Izba uznała, że „wykonawca, który składa wyjaśnienia w zakresie rażąco 

niskiej 

ceny powinien wskazać, co spowodowało obniżenie ceny, jak również w jakim stopniu 

wskazany  czynnik  wpłynął  na  jej  obniżenie.  Udzielone  wyjaśnienia  mają  potwierdzić,  iż 

złożona  oferta  jest  rzetelnie  przygotowana,  a  cena  prawidłowa  oszacowana,  zatem  nie 

stw

arza  zagrożeń  dla  prawidłowego  wywiązania  się  wykonawcy  z  przyjętych  obowiązków 

umownych". 

Nie  ulega  wątpliwości,  że  w  zakresie  kosztów  osobowych,  Wykonawca  szczegółową 

kalkulację kosztów osobowych przygotował w oparciu o wymogi Zamawiającego opisane w 

SIW

Z, wyszczególnił on koszt związany z zatrudnieniem osób z podziałem na poszczególne 

budynki,  które  objęte  są  przedmiotem  zamówienia.  Jednak  Wykonawca  poprzestał  na 

wyliczeniach, nie dołączając żadnych dokumentów, w których Zamawiający mógłby znaleźć 

potwie

rdzenie  realności  przyjętych  do  kalkulacji  wysokości  wynagrodzenia.  Wykonawca 

oświadczył,  że  do  wyliczeń  przyjął  średnie  minimalne  wynagrodzenie  za  pracę  dla 

pracowników realizujących przedmiot zamówienia (Wykonawca przyjął średnie koszty płacy 

minimalnej 

z  dwóch  lat  2.600,00  zł  przez  7  miesięcy  w  2020  r.  oraz  3.000,00  zł  przez  4 

miesiące  2021  r.).  W  wyjaśnieniach  Wykonawca  powołał  się  na  zgodność  z  prawem 

przyjętego  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę,  ale  Zamawiający  zwraca  uwagę,  że  nie 

może  być  ono  jedynym  dopuszczalnym  kryterium  oceny  przyjęcia  tego  czynnika.  Istotnym 

jest  również  czy  Wykonawca  ma  realną  możliwość  zatrudnienia  lub  już  dysponuje 

pracownikami,  którzy  podejmą  się  realizacji  przedmiotu  zamówienia  po  stawkach 

przedstawionych  w  kalkulacji,  dzi

ęki  czemu  potwierdziłby tezę możliwości  przyjęcia płac na 

najniższym poziomie w ofercie. Takie stanowisko zaprezentowała Krajowa Izba Odwoławcza 

w wyroku  z  dnia 28  sierpnia 2018  r.  sygn.  akt. KIO  1563/18,  gdzie stroną przystępującą  w 

przedmiotowej  sprawie 

był  Wykonawca  oraz  to  jego  dotyczył  zarzut  rażąco  niskiej  ceny,  „ 

sposób kalkulacji kosztów wynagrodzenia przysługującemu pracownikowi z uwzględnieniem 

przysługujących mu z mocy przepisów kodeksu pracy uprawnień powinna być sporządzona 

w  sposób  jasny,  pełny  i  nie  wymagający  wykładni.  Izba  zauważa  także,  że  w  przypadku 

zarzutu  rażąco  niskiej  ceny  dotyczącej  wyliczenia  kosztów  pracy  ocenie  podlega  nie  tylko 

spełnianie  wymagań  w  zakresie  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  z  uwzględnieniem 

obowiązkowych  kosztów>  pracowniczych,  w  tym  kosztów  urlopem  wypoczynkowych,  ale 

także  realność  pozyskania  pracowników  za  wskazaną  staw>kę  wynagrodzenia".  Miejsce 

świadczenia  usługi  znajduje  się  na  terenie  aglomeracji  warszawskiej,  w  regionie,  w  którym 

koszty  utrzymania  są  wysokie,  więc  możliwość  pozyskania  pracowników  za  minimalne 

wynagrodzenie  nie  jest  oczywista  oraz  pewna.  Według  danych  Głównego  Urzędu 

Statystycznego  opublikowanych  04.03.2020  r.  w  Roczniku  Statystycznym  Pracy  2019  na 

stronie  internetowej  https://stat.gov.pl/ 

przeciętne  miesięczne  wynagrodzenie  brutto  w 

województwie  mazowieckim  wyniosło  w  2017  roku  5  219,09  zł,  natomiast  w  2018  roku  5 

601,44 zł. Średnia różnica między wynagrodzeniem w województwie mazowieckim a resztą 

kraju wynosi  1 300.58  zł  brutto w  roku  2017  oraz  1 415,44  zł  brutto w roku  2018.  Dane te 

potwierdzają,  że  przyjęcie  w  wycenie  minimalnego  wynagrodzenia  pracowników  bez 

udowodnienia, iż taktycznie Wykonawca może koszty związane z  zatrudnieniem uplasować 

na  danym  poziomie  jest  niewystarczające,  w  związku  z  czym.  Wykonawca  nie  może 

poprzestać  jedynie  na  własnych  oświadczeniach  oraz  zapewnieniach  i  winien  załączyć 

stosowne  dowody  chociażby  takie  jak:  umowy  o  pracę,  oświadczenia  pracowników  itp. 

Potwierdzenie  stanowiska  Zamawiającego  można  znaleźć  w  wyroku  Krajowej  Izby 

Odwoławczej  z  dnia  10  sierpnia  2018  r.  sygn.  akt  KIO  1453/18  „Gdyby  wykonawca 

prezentował  wartości  zaniżone  lub  z  pogranicza  minimalnego  wynagrodzenia  dla 

poszczególnych osób z personelu wtedy faktycznie zasadne byłoby potwierdzenie w postaci 

załączenia stosownych umów ". Biorąc pod uwagę, iż w przedmiotowej sprawie koszty pracy 

stanowią  ważny  czynnik  cenotwórczy,  należy  wobec  braku  udowodnienia  Zamawiającemu 

realności  pozyskania  pracowników  za  wskazaną  stawkę  wynagrodzenia  oraz  wobec  braku 

wymaganych dowodów bezsprzecznie stwierdzić, iż Wykonawca nie sprostał ciążącemu na 

nim obowiązkowi urealnienia kosztów pracowniczych w cenie oferty. 

Ponadto należy wskazać, iż w ocenie Zamawiającego, przyjęte w wyjaśnieniach składniki 

cenotwórcze są nierealne oraz nie obalają domniemania istnienia rażąco niskiej ceny.” 

Następnie Zamawiający w układzie tabelarycznym przedstawiła założenia przyjęte przez 

Wykonawcę  oraz  założenia  minimalne  wg  Zamawiającego,  z  których  wynika,  że  w  ofercie 

Odwołującego  wystąpiło  niedoszacowanie  wynagrodzenia  brutto  osób  sprzątających  oraz 

koszt

ów pracodawcy. Zamawiający poniżej tabeli wskazał:  

„Ad. 1) W ocenie Zamawiającego Wykonawca błędnie przyjął, iż serwis weekendowy będzie 

wykonywany  średnio  2  x  w  miesiącu.  Zgodnie  z  odpowiedzią  udzieloną  przez 

Zamawiającego  w  dniu  09.04.2020  r.  (pytanie  7)  serwis  weekendowy  będzie  wykonywany 

minimum  2  x  w  m

iesiącu.  Odpowiedź  ta  wskazuje,  iż  serwis  weekendowy  może  być 

świadczony  również  we  wszystkie  weekendy  w  miesiącu,  jeżeli  u  Zamawiającego  zajdzie 

taka  potrzeba.  W  związku  z  powyższym  Wykonawca  powinien  przyjąć  do  wyceny 

maksymalną ilość serwisów weekendowych w miesiącu.  

Według  Zamawiającego  wartość  serwisów  weekendowych  powinna  być  co  najmniej  2 razy 

większa niż wskazał to w wyjaśnieniach Wykonawca. Dlatego też wynagrodzenie brutto osób 

sprzątających  wskazanych  przez  Wykonawcę  kalkulacji  szczegółowej  winno  wynosić  23 

262,39 zł, a nie jak przyjął Wykonawca 22 323,83 zł. 

Ad. 2) W ocenie Zamawiającego koszty każdego z pracowników przyjęte przez Wykonawcę 

w  wyjaśnieniach  nie  zawierają  wszystkich  kosztów  pracy  związanych  z  zatrudnieniem 

pracowników.  Przyjęte  przez  Wykonawcę  uśrednione  koszty  stanowią  32,58  % 

wynagrodzenia brutto. W ocenie Zamawiającego powinny one wynosić co najmniej 40,73 % i 

zawierać  składniki  wymienione  w  tabeli.  Wykonawca  w  swoich  wyjaśnieniach  nierealnie 

wyliczył  koszty  urlopowe  i  chorobowe  podając  kwotę  344,99,  która  stanowi  ok  12,5  % 

wynagrodzenia,  gdy  zaś  same  koszty  urlopowe  winny  stanowić  10,5%  (26  dni  urlopu 

wypoczynkowego w roku proporcjonalnie do ok. 253 dni pracujących w roku). Gdyby przyjąć, 

iż  pozostałe  2  %  stanowiące  koszty  chorobowe  to  wg  Wykonawcy  pracownik  średnio 

przebywałby  na  zwolnieniu  5  dni  w  roku,  co  w  zestawieniu  z  danymi  ZUS  i  przy  braku 

udowodnienia  poziomu  zwolnień  lekarskich  u  Wykonawcy  stanowi  wielkość  nierealną.  W 

swojej  kalkulacji  Wykonawca  zdaje  się  pominął  koszty  związane  z  przebywaniem 

pracowników  na  odpłatnych  zwolnieniach  od  pracy  (urlop  okolicznościowy,  opieka  nad 

dzieckiem, krwiodawstwo, wezwania przed organy, badania lekarskie itp.). Zamawiający do 

celów  wyliczeń  przyjął  7  dni  w  roku.  Wykonawca  pominął  także  obowiązkowe  składki 

płacone przez pracodawcę na pracownicze plany kapitałowe (PPK), w minimalnej wysokości 

1,5 % (a przynajmniej nie zawarł informacji o nich). 

Ad.  3)  Biorąc  pod  uwagę  elementy  wymienione  w  pkt  1  i  2  oraz  metodologię  wyliczeń 

zastosowaną  przez  Wykonawcę  koszt  miesięczny  brutto  (suma  kosztów  wynagrodzeń) 

winien wynosić co najmniej 32 737,16 zł, a nie jak wyliczył Wykonawca 29 596,37 zł. 

Ad.  4.  5,  6)  Wykonawca  w  złożonej  kalkulacji  pominął  koszty  związane  z  zapewnieniem 

pracownikom,  m.in.  odz

ieży  roboczej,  artykułów  związanych  z  zapewnieniem  bezpiecznej  i 

higienicznej  pracy,  koszty  obowiązkowych  badań  lekarskich  i  szkoleń  BHP  oraz  koszty 

napojów  (wody).  Przyjęte  przez  Zamawiającego  wartości  są,  wartościami  szacunkowymi 

określonymi na podstawie liczby zatrudnionych osób i wielkości przedmiotu zamówienia, i są 

to wartości minimalne. 

Zgodnie  z  Kodeksem  pracy  pracodawca  ma  obowiązek  dostarczyć  pracownikom 

nieodpłatnie  odzież  oraz  obuwie robocze,  które  spełniają  wymagania  określone w  Polskich 

Normac

h, jeżeli: 

odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, 

jest  to  konieczne  ze  względu  na  wymagania  technologiczne,  sanitarne  lub 

bezpieczeństwo pracy. 

W  związku  z  tym,  że  stanowisko  sprzątającego  może  wiązać  się  z  narażeniem  na 

intensywne  brudzenie  oraz  kontaktem  ze  środkami  chemicznymi,  materiałami  biologicznie 

zakaźnymi,  należy  takiego  pracownika  wyposażyć  w  odzież  i  obuwie  robocze.  Po 

uwzględnieniu oceny ryzyka zawodowego na tym stanowisku pracodawca powinien ponadto 

wypos

ażyć  pracowników  w  odpowiednie  środki  ochrony  indywidualnej  np.  rękawice 

ochronne. 

Zgodnie z art. 229 § 6 Kodeksu pracy, profilaktyczne badania lekarskie (wstępne, okresowe i 

kontrolne)  przeprowadzane  są  na  koszt  pracodawcy.  Badania  te  przeprowadza  się  na 

podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Mówi o tym § 4 ust. 1 rozporządzenia 

Ministra  Zdrowia  i  Opieki  Społecznej  z  dnia  30  maja  1996  r.  w  sprawie  przeprowadzania 

badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami 

oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 

2016 r. poz. 2067). 

Przepisy  rozdziału  VIII  (działu  dziesiątego)  Kodeksu  pracy,  a  szczególności  art.  237’oraz 

wydanego na podstawie delegacji art. 11i' 

rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 

21 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 

2004 r. Nr 180 poz. 1860, ze zm.) stanowią, iż pracodawca nie może dopuścić pracownika 

do  pracy,  do  której  wykonywania  nie  posiada  on  wymaganych  kwalifikacji  lub  potrzebnych 

umiejętności,  a  także  dostatecznej  znajomości  przepisów  oraz  zasad  bezpieczeństwa  i 

higieny  pracy.  Pracodawca  zobowiązany  jest  nie  tylko  zapewnić  przeszkolenie  wstępne 

pracownika  w  zakresie  bhp  przed  dopuszcze

niem  pracownika  do  pracy,  ale  również 

prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie. 

Jednym z obowiązków pracodawcy z zakresu BHP jest zapewnienie wszystkim pracownikom 

wody pitnej. W okresie letnim pracodawca ma obowiązek zapewnić podwładnym dostęp do 

wody, 

jeżeli  wykonują  oni  swoją  pracę  na  zewnątrz,  a  temperatura  przekracza  25  stopni 

Celsjusza oraz w pomieszczeniach, gdzie temperatura wynosi 28 stopni Celsjusza. 

Ad.  7)  Doliczając  koszty  wymienione  w  pkt  4,  5,  6  suma  kosztów  wynagrodzeń  zgodnie  z 

przyjęta metodologią Wykonawcy powinna wynosić co najmniej 33 169,16 zł. 

Ad.  8)  Doliczając do  sumy  kosztów wynagrodzeń (przyjęta  przez  Zamawiającego  kwota 33 

169,16  zł)  koszty  pozostałe  podane  przez  Wykonawcę  w  wyjaśnieniach  (6  028,47  zł) 

miesięczne  minimalne  koszty  ponoszone  przez  Wykonawcę  bez  zastosowanego  poziomu 

marży  powinny  wynosić  minimum  39  197,63  zł  miesięcznie.  Jest  to  wartość  większa  niż 

koszt całkowity miesięcznie podany przez Wykonawcę w wyjaśnieniach (zawierający zysk). 

W związku z powyższym nawet, jeżeli przyjąć ewentualne pokrycie kosztów nieujętych przez 

Wykonawcę w wyjaśnieniach z możliwego zysku, to pozostaje kwota 419,09 zł dla której nie 

ma  pokrycia.  Powyższy  fakt  świadczy  o  tym,  iż  przyjęta  przez  Wykonawcę  wartość 

miesięczna jest nieprawidłowa i nie zapewnia nawet minimalnego zysku. 

W ocenie Zamawiającego Wykonawca nie ujął w swojej kalkulacji wszystkich kosztów pracy 

niezbędnych  do  prawidłowego  wyliczenia  miesięcznych  kosztów.  Powszechnie  przyjęta 

definicja kosztów pracy wskazuje, iż są to wszelkie wydatki, które zobowiązany jest ponosić 

pracodawca w trakcie całego okresu zatrudnienia pracowników. Do tych kosztów zaliczymy 

wszystkie  obciążenia  finansowe  funkcjonowania  zakładu  pracy,  w  tym  wydatki  związane, 

m.in.  z  procesem  rekrutacji,  szkoleniem 

pracowników,  opłaceniem  badań  pracowniczych, 

wypłatą 

wynagrodzenia, 

prowadzeniem 

spraw 

administracyjnych, 

zapewnieniem 

bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  działalnością  socjalną,  jak  również  koszty  związane  z 

rozwiązaniem  stosunku  pracy  czy  przekazaniem  określonych  świadczeń  rodzinie 

ubezpieczonego pracownika w razie jego śmierci. Potwierdzeniem powyższego jest jednolita 

linia orzecznicza w tym zakresie, chociażby wyrok KIO z dnia 29 kwietnia 2016 r. sygn. akt 

KIO 596/16, w którym Izba wskazała, iż „Powszechnie przyjmuje się, że koszty pracy to ogół 

wydatków,  jakie  ponosi  przedsiębiorca  w  związku  z  pozyskaniem,  utrzymaniem. 

przekwalifikowaniem  i  doskonaleniem  pracowników.  Wchodzą  w  to  również  koszty  z  tytułu 

obligatoryjnych składek na ubezpieczenia społeczne. Przyjmuje się, że koszty pracy składają 

się z dwóch części. Pierwszą z nich są koszty pozapłacowe, do których zaliczamy wszystkie 

składki oraz koszty pracy, jakie ponosi przedsiębiorca poza wynagrodzeniem bezpośrednim. 

Z kolei ta druga grupa to koszty płacowe, w których skład wchodzą wynagrodzenia osobowe, 

dodatki oraz nagrody i premie. ”. 

Ponadto Wykonawca wskazał, że na zaoferowaną cenę wpłynęły czynniki, takie jak: 

korzystne warunki zakupu środków chemicznych, 

korzystne warunki zakupu sprzętu mechanicznego i ręcznego, 

posiadanie w zasobach zaplecza technicznego, 

posiadanie wiedzy i doświadczenia, jak optymalnie realizować usługę. 

Nie poparł jednak swoich stwierdzeń żadnymi kwotami, o jakie mógłby obniżyć cenę oferty. 

Wykonawca  stwierdził,  iż  posiada  korzystne  kontrakty  na  dostawy  chemii  do  sprzątania  i 

dezynfekcji,  sprzętu  ręcznego  oraz  sprzętu  mechanicznego,  na  dowód  czego  przedstawił 

oświadczenia dostawców, w tym jedno nieaktualne oraz fakturę vat. Dołączone dowody nie 

zostały  w  żaden  sposób  powiązane  z  kosztem  przewidzianym  przez  Wykonawcę  na  środki 

chemiczne  oraz  sprzęt  mechaniczny  i  ręczny,  a  w  związku  z  faktem,  braku  powiązania  i 

wykazania przez Wykonawcę, jaki wpływ ma on na obniżenie ceny dowód ten nie pozwala 

na zweryfikowanie realności oświadczenia. 

Jako  dowód  Wykonawca  przedstawił  również  fakturę,  która  nie  ma  żadnego  powiązania  z 

treścią  wyjaśnień  czy  kalkulacją,  należy  zwrócić  uwagę  na  fakt,  iż  zawiera  ona  jedynie 

pozycje poszczególnych artykułów (nr artykułu, nazwa, ilość oraz j.m.), bez widocznych cen 

jednostkowych,  stawki  podatku  VAT,  rabatu  ani  również  wartości  netto,  co  uniemożliwia 

Zamawiającemu  jakąkolwiek  analizę  niniejszego  dokumentu  w  stosunku  do  sytuacji  wobec 

jakiej został on złożony, tj. Zamawiający nie jest w stanie zweryfikować, iż ceny zawarte w tej 

fakturze  nie  są  powszechnie  dostępne  na  rynku  (są  indywidualne  dla  Wykonawcy)  bez 

posiadania np. stosownego oświadczenia sprzedającego o zastosowanych rabatach. Dowód 

ten, świadczy jedynie o tym co, kiedy i od jakiego podmiotu nabył Wykonawca - dowód bez 

znaczenia  w  ocenie  oferty  w  przedmiotowym  postępowaniu  o  udzielenie  zamówienia 

publicznego. 

Z  wyjaśnień  oraz  dowodów  powinno  jednoznacznie  wynikać  w  jakim  stopniu  dany  czynnik 

pozwolił zredukować konkretny koszt. Wykonawca powinien przedstawić kalkulację tego jak 

kształtuje się jego koszt realnie, a jak wyglądałby gdyby nie uzyskał rabatów od dostawców. 

Samo  powoływanie  się  na  upusty  od  dostawców  bez  konkretnego,  rzeczowego  wskazania 

jaki  wpływ  mają  one  na  kształtowanie  ceny  nie  może  stanowić  obiektywnego  wyjaśnienia 

jakiegokolwiek obniżenia ceny. 

Wykonawca nie przedstawił,  żadnych dowodów na podstawie których Zamawiający mógłby 

mieć  pewność,  że  globalna  kwota  przeznaczona  na  koszt  środków  chemicznych  i  higieny 

oraz sprzęt mechaniczny i ręczny jest wystarczająca do zapewnienia należytego wykonania 

przedmiotu  zamówienia,  nie  wskazał  sposobu  wyliczenia  kwoty  przewidzianej  na  pokrycie 

nabycia środków w odniesieniu do tego konkretnego zamówienia. Zgodnie z zapisami SIWZ 

to  Wykonawca  jest 

odpowiedzialny  za  pokrycie  kosztów  zakupu  środków  niezbędnych  do 

wykonania  prac,  jednocześnie  Zamawiający  wymaga,  aby  środki  czystości  były  najwyższej 

jakości  oraz  posiadały  wymagane  przez  prawo  atesty.  Brak  powiązania  dowodów 

(oświadczeń  dostawców)  z  kosztem  przewidzianym  na  środki  chemiczne  i  higieny  oraz 

sprzęt  mechaniczny  i  ręczny,  nie  pozwala  na  weryfikację  prawdziwości  oświadczeń 

zawartych w wyjaśnieniach, nie odnoszą się one do żadnych wyliczeń, które dałyby wiedzę 

Zamawiającemu w tym zakresie. 

W  złożonych  wyjaśnieniach  Wykonawca  podniósł,  iż  wypracował  technologię  sprzątania 

znacznie  ograniczającą  koszty,  posiada  struktury  oddziału  na  terenie  województwa 

mazowieckiego  oraz  możliwość  płynnego  delegowania  pracowników  do  różnych  prac  na 

terenie  danego  o

biektu,  jednak  w  żaden  sposób  nie  wykazał  związku  między  tymi 

czynnikami, a obniżeniem ceny oferowanej usługi, nie przedstawił także żadnych dowodów, 

które  pozwalałyby  urealnić  te  twierdzenia.  Z  wyjaśnień  nie  wynika  na  czym  polega 

wyjątkowość  tych  kwestii  oraz  ich  nadrzędność  w  stosunku  do  innych  Wykonawców. 

Wykonawca w żadnym stopniu nie rozwinął powyższych twierdzeń, nie odniósł się do tego w 

jaki sposób wypracowana technologia sprzątania, struktura organizacyjna bądź delegowanie 

pracowników  pozwoli  uzyskać  koszt  na  danym  poziomie  oraz  jaką  wartość  dodaną 

Wykonawca będzie mógł dzięki niej uzyskać w przedmiotowym postępowaniu. 

Jako dowód. Wykonawca przedstawił także wykaz posiadanego sprzętu. Jednakże w ocenie 

Zamawiającego, w związku z brakiem powiązania i wykazania przez Wykonawcę, jaki wpływ 

ma  on  na  obniżenie  ceny,  dowód  ten  również  nie  pozwala  na  zweryfikowanie  realności 

oświadczenia. 

Reasumując Wykonawca nie przedstawił żadnych rzeczowych dowodów na poparcie swoich 

oświadczeń  zawartych  w  wyjaśnieniach.  W  ocenie  Zamawiającego  wyjaśnienia  są 

nieprecyzyjne,  stanowią  jedynie  ogólne  zapewnienie,  iż  Wykonawca  za  zaoferowaną  cenę 

jest  w  stanie  należycie  realizować  zamówienie.  Celem  procedury  wyjaśniania  jest 

definitywne rozstrzygnięcie, czy dana oferta podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 

pkt 4 ustawy Pzp. Oceny tej dokonuje Zamawiający indywidualnie w odniesieniu do każdego 

konkretnego  przypadku,  w  oparciu  o  wyjaśnienia  Wykonawcy  i  załączone  przez  niego 

dowody.  Zamawiający ma obowiązek odrzucić  ofertę takiego Wykonawcy,  który  nie udzielił 

wyjaśnień  lub  jeżeli  ich  ocena  potwierdza,  że  oferta  zawiera  rażąco  niską  cenę  lub  koszt. 

Złożenie  wyjaśnień  ogólnikowych,  nieprzekonujących,  że  cena  oferty  została  obliczona 

rzetelnie jest równoznaczne w skutkach  z  brakiem  złożenia wyjaśnień w ogóle  - do takiego 

wniosku doszła Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 8 kwietnia 2019 r. (sygn. akt KIO 

502/19)  „Orzecznictwo  wypracowało  pogląd,  zgodnie  z  którym  złożenie  wyjaśnień 

ogólnikowych,  nieodpowiadających  na  wezwanie  zamawiającego,  nieprzekonujących,  że 

cena  oferty  została  obliczona  rzetelnie  jest  zrównane  w  skutkach  z  brakiem  złożenia 

wyjaśnień w> ogóle. W obu przypadkach oferta podlega odrzuceniu. 

Cena nawet znacząco odbiegająca od szacunkowej wartości zamówienia, czy nawet od cen 

innych  Wykonawców,  nie  musi  być  ceną  rażąco  niską,  o  ile  wezwany  do  wyjaśnień 

Wykonawca  jest  w  stanie  udowodnić  prawdziwość  podanych  w  ofercie  elementów 

cenotwórczych.  Wykonawca,  który  składa  wyjaśnienia  w  zakresie  rażąco  niskiej  ceny, 

p

owinien  wykazać,  co  spowodowało  obniżenie  ceny  oferty.  Wystosowanie  wezwania  do 

Wykonawcy  rodzi  po  jego  stronie  obowiązek  obalenia  domniemania,  iż  zawarta  w  ofercie 

cena nosi znamiona rażąco niskiej (KIO 1287/14 czy KIO 918/14). Ciężar dowodu spoczywa 

na  W

ykonawcy,  więc  to  on  powinien  zadbać  o  jakość  swoich  argumentów,  poprzeć  je 

stosownymi  dowodami  i  kalkulacjami.  Wykonawca  nie  może  być  gołosłowny.  Krajowa  Izba 

O

dwoławcza  zwróciła  uwagę,  że:  „To  wykonawca  wszelkimi  niezbędnymi  środkami 

dostępnymi  w  danej  sprawie  i  uzasadnionymi  w  konkretnym  stanie  faktycznym,  powinien 

wykazać  zamawiającemu,  że  jego  oferta  nie  zawiera  ceny  rażąco  niskiej,  pomimo 

wypełnienia się określonych ustawowych przesłanek podejrzenia rażąco niskiej ceny w jego 

ofercie.  Przepisy  nie  okr

eślają  przykładowego  katalogu  dowodem,  które  wykonawca 

zobowiązany  jest  złożyć  zamawiającemu  w  celu  uzasadnienia  racjonalności  i  rynkowej 

wyceny  swojej  oferty.  Możliwe  jest  przedstawienie  zatem  każdego  dowodu,  jednakże  musi 

być  on  adekwatny  do  konkretnej  sytuacji  i  stanowić  potwierdzenie  tego,  co  wykonawca 

dowodzi w swoich wyjaśnieniach” (wyr. KIO 619/19). Jednocześnie należy zwrócić uwagę, iż 

Zamawiający  nie  ma  obowiązku  podpowiadać  Wykonawcy  dlaczego  zadeklarowaną  przez 

niego  cenę  uważa  za  rażąco  niską  („  Ciężar  dowodu,  że  cena  nie  jest  ceną  rażąco  niską, 

spoczywał na wykonawcy składającego ofertę, a nie na zamawiającym który w dodatku nie 

musi  „podpowiadać”  wykonawcy,  dlaczego  uważa  cenę  za  rażąco  niską.  Stanowisko  takie 

znajduje uzasadnienie w wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 9 kwietnia 20JO r. 

(IV Ca 1299/2009)" wyr. KIO 2659/12), mimo to wezwanie jakie wystosował do Wykonawcy 

było obszerne, konkretne i stanowcze, wskazujące, iż Zamawiający oczekuje od Wykonawcy 

dowodów  na  poparcie  swoich  twierdzeń.  W  odpowiedzi  na  wezwanie  Zamawiającego 

Wykonawca zobowiązany jest udzielić przekonujących wyjaśnień, w ramach których odnosi 

się  w  szczególności  do  kwestii  wskazanych  przez  Zamawiającego  w  treści  wezwania.  Nie 

udzielenie  wyjaśnień  odpowiadających  treści  wezwania  sprecyzowanego  przez 

Zamawiającego skutkuje odrzuceniem oferty. Wykonawca, składając wyjaśnienia odnoszące 

się  do  ceny  oferty,  powinien  wskazać,  co  spowodowało  możliwość  obniżenia  ceny  oraz 

stopień,  w  jakim  cena  została  obniżona  dzięki  wskazanym  czynnikom.  Odpowiedź 

Wykonawcy  nie  może  być  powierzchowna,  aby  można  ją  było  potraktować,  jako 

wyczerpującą  i  rozwiewającą  wątpliwości,  nie  może  opierać  się  wyłącznie  na  ogólnych 

zapewnieniach Wykonawcy, że jest w stanie należycie wykonać zamówienie za daną kwotę. 

Aby  odpowiedź  złożona  na  wezwanie  wystosowane  na  podstawie  art.  90  ustawy  Pzp 

posiadała  walor  wyjaśnień  elementów  oferty  mających  wpływ  na  wysokość  ceny  musi  być 

bardziej  szczegółowa w zakresie elementów  składających  się na  zaoferowaną cenę  aniżeli 

sama oferta. 

Zgodnie ze stanowiskiem Urzędu Zamówień Publicznych opublikowanym w Informatorze nr 

6  z  2012  (czerwiec  2012)  „przepis  ustawy  nakazuje  zamawiającemu  dokonać  ustaleń  w 

przedmiocie rażąco niskiej ceny oraz ocenić dostarczone przez wykonawcę dowody. W toku 

oceny  wyjaśnień  zamawiający  zobowiązany  jest  wziąć  pod  uwagę  wszystkie  czynniki 

wymienione w  art.  90  ust.  2  ustawy  (...),  ale również  wszelkie inne czynniki  wpływające  na 

wysokość  oferty,  które  wskaże  wykonawca,  jeśli  są  zgodne  z  prawem  oraz  nie  zakłócają 

uczciwej  konkurencji.  Wykonawca  składając  wyjaśnienia  odnoszące  się  do  swojej  oferty, 

powinien  wskazać,  co spowodowało możliwość obniżenia ceny  oraz  w  jakim  stopniu dzięki 

tym  czynnikom  cena  została  obniżona.  Przepis  ustawy  wyraźnie  wskazuje  więc,  że 

zamawiający  powinien  dać  wykonawcy  szansę  założenia  wyjaśnień  i  dowodów  na  ich 

poparcie,  ale  brak  przekonujących  wyjaśnień  wykonawcy  lub  wyjaśnienia  i  dowody 

świadczące o rażąco niskiej cenie powinny powodować odrzucenie oferty.".   

Biorąc  po  uwagę  powyższe,  należy  stwierdzić,  iż  Wykonawca  nie  przedstawił 

Zamawiającemu  żadnej  analizy  w  jakim  stopniu  każda  z  przywołanych  okoliczności 

umożliwia mu obniżenie ceny za realizację zamówienia i jakiego rzędu oszczędności osiąga 

on  z  tytułu  wskazanych  okoliczności  (czego  wymagał  Zamawiający  w  treści  wezwania). 

Należy zwrócić również uwagę, że szereg z okoliczności na które powołuje się Wykonawca 

są powszechnie dostępne Wykonawcom w  branży  usług  sprzątania (np.  korzystne  warunki 

zakupu  środków  chemicznych,  korzystne  warunki  zakupu  sprzętu  mechanicznego  i 

ręcznego,  posiadanie  w  zasobach  zaplecza  technicznego,  posiadanie  wiedzy  i 

doświadczenia, jak optymalnie realizować usługę). Wykonawca nie wykazał w jaki sposób w 

tym  konkretnym  postępowaniu  umożliwią  mu  one  tak  drastyczne  zaniżenie  kosztów. 

Przedstawione w wyjaśnieniach Wykonawcy  informacje  oraz  dołączone do  nich  dokumenty 

nie  posiadają  charakteru  dowodowego  oraz  w  żadnym  stopniu  nie  świadczą  o  unikalnych 

okolicznościach Wykonawcy, które pozwoliłyby należycie wykonywać przedmiot zamówienia 

po  zaoferowanych  cenach.  W  związku  z  powyższym  należało  przyjąć,  iż  głównym 

czynnikiem  powodującym  obniżenie  przez  Wykonawcę  ceny  za  realizację  usługi  jest 

możliwość  zatrudnienia  przez  Wykonawcę  osób  na  podstawie  umowy  o  pracę  z 

wynagrodzeniem  na  poziomie  płacy  minimalnej.  W  ocenie  Zamawiającego Wykonawca  nie 

sprostał  ciążącemu  na  nim  obowiązkowi  wykazania  poprzez  dostarczenie  dowodów  takiej 

możliwości,  chociażby:  kopie  umów,  oświadczenia  osób  o  zgodzie  na  pracę  za 

wynagrodzeni

e  na  poziomie  płacy  minimalnej,  itp.  Stwierdzić  należy,  że  wyjaśnienia 

Wykonawcy nie są wystarczające do uznania, że Wykonawca w sposób prawidłowy dokonał 

kalkulacji  kosztów wykonania  zamówienia,  uwzględniając koszty  pracy,  których wartość  nie 

może  być  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę.  Wykonawca  winien  w  cenie 

oferty  uwzględnić  wszystkie koszty  związane  z  zatrudnieniem  pracowników wliczając w  nie 

również  koszty  wynikające  z  przepisów  prawa,  nie  ograniczając  się  jedynie  do  kosztów 

minimalnych  wyn

ikających  z  wypłacanego  wynagrodzenia  i  konsekwencji.  Kalkulacja 

przedstawiona  przez  Zamawiającego  potwierdza,  że  Wykonawca  nie  ujął  wszystkich 

składników związanych z zatrudnieniem, konsekwencją czego jest niedoszacowanie kosztów 

związanych  z  realizacją  przedmiotu  zamówienia  oraz  potwierdzenie,  iż  Wykonawca  będzie 

ponosił straty z tytułu realizacji zamówienia.(…)” 

Izba zważyła, co następuje. 

Odwołanie  podlega  oddaleniu.  Nie  potwierdziły  się  bowiem  zarzuty  odwołania,  w 

granicach których, stosownie do art. 192 ust. 7 ustawy Pzp, Izba orzeka.  

Zgodnie  z  art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp 

zamawiający  odrzuca  ofertę,  jeżeli  zawiera 

rażąco  niską cenę lub  koszt  w  stosunku do  przedmiotu  zamówienia.    Stosownie do  art.  90 

ust.  3  ustawy  Pzp 

zamawiający  odrzuca  ofertę  wykonawcy,  który  nie  udzielił  wyjaśnień  lub 

jeżeli dokonana ocena wyjaśnień wraz ze złożonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera 

rażąco niską cenę lub koszt w stosunku do przedmiotu zamówienia. 

Na wstępie zauważenia wymaga, iż Izba dokonuje oceny czynności odrzucenia oferty na 

podstawie  ww.  przepisów  z  uwzględnieniem  okoliczności  faktycznych  i  prawnych 

przedstawionych  przez  Z

amawiającego  w uzasadnieniu  tej  czynności.  Postępowanie 

odwoławcze ma bowiem na celu kontrolę prawidłowości działań zamawiającego. 

W 

przypadku skierowania do wykonawcy przez zamawiającego wezwania do wyjaśnień 

rażąco niskiej ceny powstaje domniemanie istnienia takiej ceny w tej ofercie, które, w dobrze 

pojętym interesie wykonawcy, winno być przez niego obalone w składanych wyjaśnieniach. 

Stosownie bowiem do art. 90 ust. 2 u

stawy Pzp obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera 

rażąco  niskiej  ceny  lub  kosztu  spoczywa  na  wykonawcy.  Na  zamawiającym  natomiast,  w 

przypadku  odrzucenia  oferty  z  uwagi  na  stwierdzenie,  iż  zawiera  rażąco  niską  cenę,  ciąży 

obowiązek  wykazania,  że  ziściły  się  przesłanki  takiego  odrzucenia,  że  z  otrzymanych 

wyjaśnień  wynika potwierdzenie,  że cena  oferty jest  nierealna,  nierynkowa,  nie  pozwala na 

wykonanie  zamówienia  zgodnie  z  SIWZ,  tak  aby  poniesione  koszty  zostały  zrównoważone 

przychodem 

z tytułu realizacji tego zamówienia. 

Za  rażąco  niską  cenę  uznaje  się  cenę,  która  jest  niewiarygodna,  nie  pozwala  na 

wykonania  przedmiotu 

całego  zamówienia  bez  straty,  gdy  zostanie  m.in.  wykazane,  że 

pr

zychody  mające  być  uzyskane  od  zamawiającego  z  tytułu  realizacji  zamówienia  nie 

pokryją  kosztów  jego  realizacji.  Podobna  sytuacja  zachodzi,  gdy  z  wyjaśnień  wykonawcy 

wynika

,  że  aby  pokryć  koszty  realizacji  zamówienia  przerzuca  źródła  ich  finansowania  na 

inne  źródła  spoza  tego  postępowania.  Ocena  w  tym  zakresie  jest  dokonywana  z 

uwzględnieniem specyfiki przedmiotu zamówienia oraz realiów rynkowych. 

Wyjaśnienia  składane  na  wezwanie  w  związku  z  podejrzeniem  rażąco  niskiej  ceny 

powinny  być  konkretne,  jasne,  spójne  i  adekwatne  do  danego  przedmiotu  zamówienia. 

Ogólne  zapewnienia,  czy  ogólniki  dotyczące  np.  wieloletniego  doświadczenia  wykonawcy, 

jeśli  w  ślad  za  nimi  nie  idą  wyczerpujące  wyjaśnienia,  wskazujące  na  wykorzystanie  tych 

przymiotów dla możliwości obniżenia wynagrodzenia, nie wnoszą do sprawy istotnych treści, 

bowiem  nie  wskazują  na  wymierne  efekty  ekonomiczne.  Wyjaśnienia  powinny  zawierać 

wskazanie  konkretnych  elementów  mających  wpływ  na  wysokość  zaoferowanej  ceny,  przy 

czym powinny to być wszystkie konieczne elementy związane z przedmiotem zamówienia i 

wynikające  z  obowiązujących  przepisów  prawa.  Nie  jest  wystarczające  złożenie  wyjaśnień 

zawierających wymienienie wysokości ponoszonych kosztów, bez wykazania  prawidłowości 

ich  określenia  na  takim  poziomie.  Wyjaśnienia  powinny  odpowiadać  na  wezwanie 

Zamawiającego nie tylko co do formy, ale też co do treści.   

Przechodząc  od  powyższych  uwag  na  grunt  analizowanej  sprawy  zaznaczyć  należy  w 

pierwszej  kolejności,  iż  wezwanie  do  wyjaśnień  było  jasne  i  stanowcze.  Zamawiający 

wyraźnie  zaznaczył,  że  oczekuje:  złożenia  wyczerpujących  wyjaśnień;  przedstawienia 

szczegółowej  kalkulacji,  popartej  dowodami;  udowodnienia  realności  i  wiarygodności 

zaoferowanej  ceny; 

udowodnienia  prawdziwości  podanych  w  ofercie  elementów 

cenotwórczych  i  wskazanie  co  spowodowało  obniżenie  ceny,  jak  również  w  jakim  stopniu 

wskazany czynnik wpłynął na jej obniżenie (kalkulacja). 

W ocenie Izby Z

amawiający w uzasadnieniu odrzucenia oferty Odwołującego wykazał w 

jakim  zakresie  wykonawca  ten  nie  wy

wiązał  się  z  ciążącego  na  nim  obowiązku  złożenia 

wymaganych  od  niego 

wyjaśnień.  Zamawiający  przedstawił  szczegółową  analizę 

otrzymanych  wyjaśnień  oraz  swoje  wyliczenia,  wskazujące,  że  zaoferowana  przez 

Odwołującego cena nie pokrywa kosztów realizacji zamówienia.  

Nie jest sporne, że przedmiotowe zamówienie w całości ma być realizowane przez osoby 

będące  obywatelami  polskimi,  zatrudnionymi  na  podstawie  umów  o  pracę.  Tym  samym 

szczególnego  znaczenia  nabiera  analiza  kalkulacji  kosztów  zatrudnienia  takich  osób,  tym 

bardziej,  że  zważywszy  na  specyfikę  przedmiotu  zamówienia,  są  to  podstawowe  koszty 

związane z realizacją usługi. Koszty pracy wykazane w cenie ofertowej zgodnie z przepisami 

prawa  pracy  winny  zawierać  wszystkie  elementy,  tj.  nie  tylko  kwotę  minimalnego 

wynagrodzenia  wraz  z  pochodnymi,  lecz 

wszystkie  koszty,  które  ponosi  pracodawca  w 

związku z zatrudnianiem osób. 

Zamawiający podał, że Odwołujący nie wykazał, że jest w stanie pozyskać w Warszawie 

pracowników  skłonnych  pracować  za  minimalne  wynagrodzenie,  które  przyjął  w  swoich 

kalkulacjach,  z

aś  dokonując  wyceny  kosztów  pracy  nie  ujął  w  nich:  pełnych  kosztów 

związanych  z  serwisem  weekendowym  (przyjął  jego  minimalny  wymiar  tj.  2x  na  miesiąc,  a 

może być  on  świadczony  częściej), kosztów  związanych z  zastępstwem  osób na  urlopach, 

zwolnieniach  z  pra

cy  np.  lekarskich,  okolicznościowych,  kosztów  związanych  z  bhp,  w  tym 

artykułów  bhp,  badań  lekarskich  i  szkoleń  bhp,  wody  dla  pracowników  w  okresie  letnim. 

Wyliczenia  przedstawione  przez  Zamawiającego,  obejmujące  koszty  pracy  konieczne  do 

poniesienia,  nie 

znajdują  pokrycia  w  przychodach,  przy  czym  uwzględnienie  kwoty 

planowanego zysku w kalkulacji tego nie zmienia.  

W 

odniesieniu  do  tego  zamówienia  wskazana  przez  Zamawiającego  minimalna  ilość 

osób  która  ma  być  dedykowana  do  wykonywania  zamówienia  wskazuje,  że  przy  tej  ilości 

osób codziennie ma być świadczona praca przy realizacji zamówienia. Oznacza to, że osoby 

nieobecne  w  pracy  z  powodu 

urlopu  czy  zwolnienia  lekarskiego  winny  mieć  zapewnione 

zastępstwo  innej  (dodatkowej)  osoby.  Odwołujący  powinien  zatem  ująć  w  kosztach  pracy 

koszty 

wynagrodzenia  pracowników  także  z  tytułu  urlopów,  zwolnień  lekarskich  (za  okresy 

płacone  przez  pracodawcę).  Z  kalkulacji  przedstawionej  przez  Odwołującego  wynika 

natomiast, 

że koszty  te nie zostały  uwzględnione,  co  wskazuje na  niedoszacowanie z  tego 

tytułu ceny oferty.  

Kalkulacja 

kosztów wynagrodzenia pracowników, z uwzględnieniem przysługujących im z 

mocy  przepisów  kodeksu  pracy  uprawnień,  powinna  być  sporządzona  w  sposób  jasny  i 

pełny.  W przypadku zarzutu rażąco niskiej ceny dotyczącej wyliczenia kosztów pracy ocenie 

podlega  nie  tylko 

spełnianie  wymagań  w  zakresie  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  z 

uwzględnieniem  obowiązkowych  kosztów  pracowniczych,  ale  także  realność  pozyskania 

pracowników  za  wskazaną  minimalną  stawkę  wynagrodzenia.  W  analizowanym  przypadku 

chodzi o rynek pracy w Warszawie, gdzie koszty utrzymania oraz 

wynagrodzenia są wyższe 

niż  w  większości  miejsc  w  kraju,  a  zatem  oczekiwanie  Zamawiającego,  aby  została 

wykazana  realna  możliwość  pozyskania  pracowników  do  realizacji  przedmiotowego 

zamówienia  za  najniższe  wynagrodzenie,  w  tym  pracowników  nadzoru,  należy  uznać  za 

uzasadnione. 

Zaoferowana  cena,  której  najbardziej  istotnym  elementem  jest  koszt 

wynagrodzeń  pracowników,  powinna  bowiem  nie  tylko  spełniać  wymagania  formalne 

wynikające z przepisów prawa, ale też powinna być realna, aby zamówienie możliwe było do 

wykonania  bez  np.  potrzeby  przerzucania  kosztów  na  inne  zamówienia  realizowane  przez 

wykonawcę. 

Zamawiający  podniósł  m.in.,  że  Odwołujący  przedstawił  kilka  dowodów  na  okoliczność 

uzyskiwania  rabatów  np.  na  zakup  środków  chemicznych,  jednakże  nie  wykazał  w  jakim 

stopniu  w  tym  konkretnym  zamówieniu  wpływa  to  na  możliwość  obniżenia  ceny.  Nie 

przedstawił, informacji ani dowodów w jaki sposób kwota podana w kalkulacji przeznaczona 

na  zakup  środków  chemicznych  i  higieny  oraz  sprzęt  jest  wystarczająca  dla  zapewnienia 

należytego wykonania zamówienia, nie przedstawił sposobu wyliczenia kwoty przewidzianej 

na  pokrycie  kosztów  nabycia  środków  na  potrzeby  zamówienia,  przy  uwzględnieniu,  że 

zgodnie  z  wymogami  Zamawiającego,  mają  to  być  środki  czystości  najwyższej  jakości, 

posiadające wymagane przez prawo atesty. 

Nadto  Zamawiający  zasadnie  zauważył,  że  z  wyjaśnień  nie  wynika  wyjątkowość 

przymiotów  Odwołującego,  i  jego  przewaga  nad  innymi  wykonawcami.  Twierdzenia  o 

wypracowanej  technologii

,  posiadaniu  oddziału  na  terenie  woj.  mazowieckiego  oraz 

możliwości  delegowania  pracowników  nie  zostały  poparte  dowodami.  Odwołujący  nie 

wykazał  w  jaki  sposób  wpływają  one  na  obniżenie  wynagrodzenia  w  tym  konkretnym 

zamówieniu.  Załączony  do  wyjaśnień  wykaz  posiadanego  sprzętu  bez  powiązania  z 

określonymi  kosztami,  nie  jest  wystarczający  dla  uznania  wykazania  możliwości  obniżenia 

wynagrodzenia. 

W ocenie Izby 

Zamawiający przedstawił argumentację, która pozwala na zweryfikowanie 

poprawności  jego  wnioskowania,  w  tym  wskazał,  dlaczego  brak  wymaganych  w  wezwaniu 

dowodów ma istotne znaczenie i prowadzi do negatywnej oceny tych wyjaśnień. 

Odwołujący  natomiast  nie  wykazał,  że  argumenty  i  wyliczenia  Zamawiającego, 

przedstawione w zawiadomieniu o odrzuceniu jego oferty, 

są wadliwe. 

Izba  nie  podziela  stanowiska  Odwołującego  przedstawionego  na  rozprawie,  iż 

przedstawienie  dowodów  na  okoliczność,  iż  jest  w  stanie  pozyskać  pracowników  w 

Warszawie  za  minimalne  wynagrodzenie, 

naruszałoby  przepisy  dotyczące  ochrony  danych 

osobowych. 

Odwołujący  pomija,  że  mogłyby  to  być  zanonimizowane  dokumenty.  Ponadto 

nie 

można podzielić stanowiska Odwołującego, że aby złożyć taki dowód musiałby zatrudnić 

pracowników, a skoro nie ma pewności co do pozyskania zamówienia, to jest to niecelowe. 

Skoro 

Odwołujący stwierdził, że ma w rejonie odpowiedni oddział i nie musi go organizować 

na  potrzeby  przedmiotowego  zamówienia,  to  mógłby  złożyć  dowody  dotyczące  już 

zatrudnionych  pracowników  z  wykazaniem,  że  w  razie  wyboru  jego  oferty,  możliwe  byłoby 

wykonywanie  zamówienia  przez  pracowników  zatrudnionych  za  minimalne  wynagrodzenie. 

Nadto  również  podnoszony  na  rozprawie  argument,  o  pokryciu  serwisów  weekendowych 

świadczonych  w  większym  wymiarze  niż  dwa  razy  na  miesiąc  z  zapasu  związanego  z 

przyjętym na 2021 r. minimalnym wynagrodzeniem, nie podważają analizy dokonanej przez 

Zamawiającego.  Jak  bowiem  wynika  z  wyjaśnień  rażąco  niskiej  ceny  do  kalkulacji  została 

przyjęta  kwota  2600,00  zł  w  7  miesiącach  2020  r.,  oraz  zakładana  kwota  minimalnego 

wynagrodzenia za 4 miesiące 2021 r. w wysokości 3 000,00 zł. Nawet zatem, w sytuacji, gdy 

obecnie  wiadomo,  że  w  2021  r.  kwota  ta  będzie  niższa,  to  jednak,  zważywszy  na  obecną 

datę, również jest wiadome, że świadczenie usług w 2020 r., a więc za kwotę 2 600,00 zł nie 

będzie możliwe przez okres przyjęty w kalkulacji.  

Nie  sposób  także  uznać  argumentacji  Odwołującego,  przedstawionej  na  rozprawie, 

dotyczącej  braku  uwzględnienia  w  kosztach  dostarczenia  pracownikom  wody  w  sezonie 

letnim

, jako podważającej ocenę Zamawiającego. Przedłożenie wydruku ze strony MPWiK w 

m.st. Warszawa S.A na dowód, że woda z kranu w mieście Warszawa jest zdatna do picia 

także  po  awarii  Czajki,  potwierdza,  że  koszt  ten  nie  został  ujęty  w  kalkulacji  ceny  oferty,  a 

twierdzenie,  że  w  Polsce  są  tylko  3  miesiące,  gdzie  temperatura  może  wskazywać  na 

wynikające z przepisów potrzebę dostarczania pracownikom wody, nie zmienia oceny, że za 

taki okres pracodawca powinien uwzględnić stosowny koszt w swojej kalkulacji oferty. 

W ocenie Izby p

rzedstawione przez Zamawiającego uzasadnienie czynności odrzucenia 

oferty Odwołującego wskazuje na przeprowadzenie wnikliwej analizy otrzymanych wyjaśnień 

rażąco  niskiej  i  potwierdza  prawidłowości  tej  czynności.  Zamawiający  dokonał 

zindywidualizowanej, 

uwzględniającej treść swojego wezwania do wyjaśnień oraz specyfikę 

przedmiotu zamówienia, oceny otrzymanych wyjaśnień i wykazał podstawy do stwierdzenia, 

że złożone przez Odwołującego wyjaśnienia potwierdziły, że złożona przez tego wykonawcę 

oferta zawiera rażąco niską cenę.

Izba podziela stanowisko Zamawiającego, że Odwołujący 

nie  sprostał  ciążącemu  na  nim  obowiązkowi  wykazania,  iż  jego  oferta  nie  zawiera  rażąco 

niskiej ceny.  

W związku z tym Izba uznała, iż nie zostało wykazane naruszenie przez Zamawiającego 

przepisów art. 89 ust.1 pkt 4 i 90 ust.3 ustawy Pzp. 

Nie  potwierdziły  się  także  pozostałe  zarzuty  odwołania.  Nie  zostało  wykazane  przez 

Odwołującego,  aby  miało  miejsce  przerzucenie  na  Odwołującego  negatywnych  skutków 

nie

jasnego  i  niespójnego  opisu  przedmiotu  zamówienia,  naruszenie  zasad  zachowania 

uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców, a także pozornego wykonania 

nakazu wyroku Izby z dnia 20 lipca 2020 r. sygn. akt KIO 1200/20. 

Jak  zasadnie  zauważył  Zamawiający  w  odpowiedzi  na  odwołanie,  nie  podnosił 

konieczności  zapewnienia  przez  wykonawcę  wody  na  sprzątany  obiekt  w  innym  celu,  niż 

zapewnienie jej pracownikom do picia zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami 

prawa.  Również  informacje  w  odniesieniu  do  serwisu  weekendowego  były  przekazane 

wykonawcom na równych zasadach, co pozwalało na racjonalne wyliczenie ich kosztu. 

W  ww.  wyroku  z  dnia  20  lipca  2020  r.  sygn.  akt  KIO  1200/20  Izba  nakazała 

Zamawiającemu  dokonanie  ponownej  oceny  złożonych  przez  Odwołującego  wyjaśnień,  w 

uzasadnieniu  wskazując  m.in.,  iż  w  zależności  od  wyniku  powtórzonej  analizy  wyjaśnień  – 

Zamawiający  powinien  uznać  te  wyjaśnienia  za  wystarczające  albo  odrzucić  ofertę 

Odwołującego,  przedstawiając  jednak  skonkretyzowane  i  umotywowane  uzasadnienie  tej 

czynności. 

Jak wynika z dokumentacji postępowania, pismem z dnia 21 lipca 2020 r., Zamawiający 

zawiadomił  wykonawców  o  unieważnieniu  czynności  odrzucenia  oferty  Odwołującego  oraz 

poinformował  o  tym,  iż  dokona  ponownej  oceny  tej  oferty,  w  tym  złożonych  przez 

Odwołującego  wyjaśnień  dotyczących  rażąco  niskiej  ceny.  Treść  ww.  zawiadomienia  o 

odrzuceniu  oferty  Odwołującego  wskazuje,  że  Zamawiający  dokonał  tych  czynności  oraz 

przedstawił pełne uzasadnienie decyzji podjętej w ich wyniku, tj. decyzji o odrzuceniu oferty 

Odwołującego. 

Z tych względów na podstawie art. 192 ust. 1 ustawy Pzp, Izba orzekła jak w sentencji. 

O  kosztach  postępowania  odwoławczego  orzeczono  na podstawie  art.  192  ust.  9  i  10 

ustawy Pzp oraz w oparciu o przepisy § 3 pkt 1 i pkt 2 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady 

Ministrów  z dnia  15  marca  2010  r.  w  sprawie  wysokości  i sposobu  pobierania  wpisu  od 

odwołania  oraz  rodzajów  kosztów  w  postępowaniu  odwoławczym  i  sposobu  ich  rozliczania 

(Dz. U. z 2018 r. poz. 972

), zasądzając od Odwołującego na rzecz Zamawiającego kwotę 3 

600 zł 00 gr tytułem zwrotu uzasadnionych kosztów wynagrodzenia pełnomocnika strony.  

Przewodniczący:  ………………………………….