Sygn. akt: KIO 1458/20
WYROK
z 10 sierpnia 2020 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodniczący: Ernest Klauziński
Protokolant:
Adam Skowroński
po rozpoznaniu na rozprawie 7 sierpnia 2020 r. w Warszawie
odwołania wniesionego
do
Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej 29 czerwca 2020 r. przez wykonawcę Strabag
Sp. z o.o.
z siedzibą w Pruszkowie w postępowaniu prowadzonym przez Zamawiającego:
Gminę Miasto Lębork z siedzibą w Lęborku, przy udziale:
A. wykonawcy Firma Budowlano-Drogowa MTM S.A.
z siedzibą w Gdyni zgłaszającego
swoje przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Odwołującego,
B. wykonawcy
W.
W.
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą
Przedsiębiorstwo Budowlane "W." W. W. z siedzibą w Lęborku zgłaszającego swoje
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie Zamawiającego
orzeka:
Uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu:
unieważnienie czynności wyboru najkorzystniejszej oferty,
przeprowadzenie ponownej czynności oceny ofert, w tym odrzucenie oferty
wykonawcy
W.
W.
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą
Przedsiębiorstwo Budowlane "W." W. W. z siedzibą w Lęborku.
Kosztami postępowania obciąża Zamawiającego - Gminę Miasto Lębork z siedzibą
w
Lęborku i:
zalicza w poczet kosztów postępowania odwoławczego kwotę 10 000 zł 00 gr
(słownie: dziesięć tysięcy złotych 00/100), uiszczoną przez Odwołującego - Strabag
Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszkowie tytułem wpisu od odwołania,
zasądza od Zamawiającego - Gminy Miasto Lębork z siedzibą w Lęborku na rzecz
Odwołującego - Strabag Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszkowie kwotę 13 600 zł 00 gr
(słownie: trzynaście tysięcy sześćset złotych 00/100) stanowiącą koszty
postępowania odwoławczego poniesione przez Odwołującego z tytułu wpisu
od odwołania oraz kosztów wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z
29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych
(t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od jego
do
ręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
do Sądu Okręgowego w Słupsku.
…………………………..……………
Sygn. akt KIO 1458/20
U z a s a d n i e n i e
Gmina Miasto Lębork z siedzibą w Lęborku (dalej Zamawiający) prowadzi na podstawie
przepisów ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r.,
poz. 1843 ze zm., dalej: Pzp)
postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie
przetargu nieograniczonego
pod nazwą: „Połączenie drogowo-mostowe ul. Kazimierza
Wielkiego z ul. Czołgistów w Lęborku”, numer: RI.271.20.2020.G, zwane dalej
Postępowaniem. Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Biuletynie Zamówień
Publicznych 7 maja 2020 r. pod numerem 537669-N-2020
. Wartość zamówienia nie
p
rzekracza kwot określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 11
ust. 8 Pzp.
29 czerwca 2020 r. wykonawca Strabag Sp. z o.o.
z siedzibą w Pruszkowie (Dalej:
Odwołujący), wniósł odwołanie, w którym zaskarżył niezgodne z przepisami czynności
i zaniechania
Zamawiającego, zarzucając mu naruszenie następujących przepisów Pzp:
1. art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp przez zaniechanie odrzucenia oferty wykonawcy W. W.
prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Budowlane "W."
W. W.
z siedzibą w Lęborku (dalej: Przystępujący), mimo, że jej treść nie
odpowiada
ła treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia (dalej: SIWZ),
2. art. 89 ust. 1 pkt 3 Pzp w zw. z art. 90 ust. 1, 2 i 3 Pzp przez zaniechanie odrzucenia
oferty
Przystępującego, mimo, że oferta ta zawierała rażąco niską cenę,
a
Przystępujący nie podołał w toku postępowania obowiązkowi obalenia
domniemania
rażąco niskiej ceny,
3. art. 7 ust. 1 i 3 Pzp przez
niezachowanie uczciwej konkurencji i równego traktowania
wy
konawców w wyniku naruszenia wskazanych wyżej przepisów Pzp,
a w konsekwencji udzielenie zamówienia wykonawcy wybranemu niezgodnie
z przepisami ustawy.
Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienia czynności oceny ofert i wyboru oferty najkorzystniejszej,
2. dokonania
powtórnej oceny ofert, w tym wykluczenia Przystępującego
z postępowania, a w konsekwencji odrzucenie złożonej przez Przystępującego oferty,
wyboru oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej.
W uzasadni
eniu odwołania Odwołujący wskazał m.in.:
Po złożeniu oferty w postępowaniu, Przystępujący został wezwany przez Zamawiającego
do wyjaśnień ceny oferty, w tym do złożenia dowodów, dotyczących wyliczenia ceny/kosztu,
w szczególności w zakresie określonym w art. 90 ust. 1 Pzp, a także do przedstawienia
szczegółowych kosztorysów ofertowych w podziale na elementy zgodne z pozycjami
zawartymi w przedmiarach robót z wyszczególnieniem stawek roboczogodzin. W odpowiedzi
na to wezwanie, Przystępujący nie przedstawił szczegółowych kosztorysów ofertowych, lecz
kosztorys uproszczony, mimo,
że powinien był dokonać wyjaśnień w granicach wezwania
Zamawiającego.
Zgodnie z
§ 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 18 maja 2004 r. w sprawie
określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania
planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych
określonych w programie funkcjonalno-użytkowym (Dz.U. 2004 nr 130 poz. 1389), kalkulacja
szczegółowa dokonana na podstawie szczegółowego kosztorysu ofertowego polega
na określeniu wartości kosztorysowej robót przez obliczenie dla pozycji objętych
przedmiarem robót wartości poszczególnych jednostkowych nakładów rzeczowych (kosztów
bezpośrednich), doliczeniu narzutów i przemnożeniu tych wartości przez ilości jednostek
przedmiarowych robót w obiekcie lub jego elemencie. Przedstawiony przez Przystępujący
kosztorys nie spełniał wymogów kalkulacji szczegółowej, gdyż dla poszczególnych pozycji
nie wyszczególnił jednostkowych nakładów rzeczowych robocizny, pracy sprzętu,
materiałów, jak również ceny czynników produkcji. Kosztorys Przystępującego zawierał
jedynie zbiorcze zestawienia kosztów z podziałem na koszty robocizny, materiałów, sprzętu,
kosztów pośrednich i zysku dla pozycji grupowych, natomiast poszczególne pozycje
rozliczeniowe przedstawione były w postaci kalkulacji uproszczonej, czyli sumy iloczynów
ilości jednostek przedmiarowych robót podstawowych i ich cen jednostkowych, bez podatku
od towarów i usług.
W
wyjaśnieniach z 6 czerwca 2020 r. dotyczących rażąco niskiej ceny, Przystępujący
wskazał: „inwestycja zlokalizowana jest w miejscowości będącej siedzibą mojej firmy.
Stąd nie ponoszę kosztów związanych z zakładaniem pełnego zaplecza budowy, dowozem
pracowników, dietami, kosztami jednorazowymi dostawy sprzętu na budowę itp".
Tym samym Przystępujący przyznał, że nie uwzględnił w cenie ofertowej kosztów ogólnych
przedsiębiorstwa, związanych z wykonaniem zamówienia — mimo, że w sposób oczywisty
j
e ponosi i powinny być one uwzględnione w cenie oferty.
Również pozostały zakres wyjaśnień nie obalał w żadnym stopniu domniemania rażąco
niskiej ceny, gdyż oparty był na stwierdzeniach ogólnikowych, takich jak:
„Podczas wykonywania robót stosujemy transport łączony: wywózka gruntu w jedną
stronę, a w drodze powrotnej przywózkę kruszyw niezbędnych przy realizacji
budowy” — powyższe oznaczało, że Przystępujący nie przewidział tzw. „pustych
przejazdów", lecz nie oznaczało to, że nie będzie ponosił kosztów w związku z takim
transportem, w
tym załadunku i wywozu. Takie rozwiązanie jest stosowane przez
każdego rozsądnego wykonawcę i nie jest rozwiązaniem niestandardowym, które
uzasadniałoby obalenie domniemania rażąco niskiej ceny,
„Jako firma dysponujemy stabilnymi i dobrze zorganizowanymi brygadami roboczymi,
wyspecjalizowanymi kadrami techniczno-budowlanymi, przez co gwarantujemy niskie
koszty pośrednie i sprawną i terminową realizację robót” — było to stwierdzenie
ogólnikowe i niepoparte jakimkolwiek dowodem lub choćby wskazaniem
wynikającego z tego tytułu obniżenia kosztu,
„Wykonawca dysponuje własnym sprzętem maszynowym oraz zapleczem budowy,
co znacznym stopniu zmniejsza koszty dodatkowe"
— twierdzenie to dotyczyło,
w odniesieniu do sprzętu, właściwie każdego wykonawcy ubiegającego się
o udzielenie zamówienia. W odniesieniu do zaplecza budowy — to koszt, który
Przystępujący będzie ponosił w ramach prowadzenia przedsiębiorstwa, a zatem
powinien być ujęty w ramach kosztorysu szczegółowego. Przystępujący nie
przedstawi
ł takiego kosztorysu i nie wykazał, jak — i czy w ogóle — uwzględnił koszt
z tego
tytułu.
O
ferta Przystępującego nie odpowiadała treści SIWZ w następującym zakresie:
A. Nie
uwzględniała kosztu materiału do wykonania nasypu, co pozostawało
w sprzeczności z pkt 9.2. Specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót
budowlanych (dalej: SST) D-02.03.01 Wy
konanie nasypów, zgodnie z którym cena
1m
wykonania nasypów z gruntu z wykopu lub dokopu „obejmuje dostarczenie
gruntu z wykopu lub z dokopu (zakup) materiału wraz z transportem”.
Zamawiający w poz. 13 przedmiaru i SST D-02.03.01 określił: „Wykonanie nasypu z gruntów
niewysadzinowych 2 500,40 m
W kosztorysie ofertowym
Przystępujący, dla poz. 205, wskazał KNR 2-01 0407-01. Zgodnie
z opisem KNR 2-01 0407-01:
„Formowanie i zagęszczanie nasypów zapór ziemnych
o wys. do 10 m z ziemi dostarczonej samochodami przy użyciu spycharki 74 kW (100 KM)
kat. gruntu I-
II”, stanowiącym podstawę do wyceny formowania i zagęszczenia nasypów,
pozycja ta nie
uwzględniała kosztu materiału do wykonania nasypu, co pozostawało
w sprzeczności z SST, pkt D-02.03.01 „Wykonanie nasypów”.
Zgodnie z opisem KNR 2-01 0407-
01, w zakres tej pozycji wchodzą następujące czynności:
1. Uformowanie nasypu z dostarczonego samochodami.
2. Rozplantowanie ziemi warstwami 0.2-0.4 m.
Zagęszczanie poszczególnych warstw ze zwilżeniem wodą.
Spulchnienie powierzchni uprzednio zagęszczonej warstwy.
Zakres obliczeń kalkulacji szczegółowej zgodnie z KNR 2-01 0407-01 składa się zaś z:
kosztów robocizny,
kosztów sprzętu w postaci spycharki, zagęszczarki wibracyjnej spalinowej, walca
wibracyjnego ciągnionego gładkiego oraz ciągnika gąsienicowego.
Jak dowodzi powyższe, KNR 2-01 0407-01, na podstawie którego Przystępujący dokonał
wyceny oferty, nie uwzględnia kosztu materiału, a Przystępujący nie ujął tego kosztu również
w żadnej innej pozycji kosztorysu, do czego był zobowiązany zgodnie z SIWZ.
W odpowiedzi nr 19 z 26 maja 2020 r.
, Zamawiający nie przewidział (wykluczył możliwość)
wykorzystywania materiałów z odzysku, a zatem Przystępujący nie mógł przewidzieć
wykorzystania materiałów pochodzących z tego źródła.
B. Nie
uwzględniała wyceny czynności załadunki i wywozu w robotach rozbiórkowych.
Zakres wyceny robót rozbiórkowych został określony przez Zamawiającego w poz. 3-10
Przedmiaru
oraz
SST
D-
01.02.04. Zarówno w definicjach (nazwach pozycji)
przedmiarowych, jak i w pkt 9 SST
„Podstawa płatności”, wymagane test ujęcie w cenie
kosztów: załadunku i wywiezienia materiałów z rozbiórki, tj.:
d)
dla rozbiórki warstw nawierzchni: — załadunek i wywiezienie materiałów z rozbiórki,
e) ]
dla rozbiórki krawężników i obrzeży: - załadunek i wywiezienie materiału z rozbiórki,
f) dla barier drogowych: -
załadunek i wywiezienie materiału z rozbiórki.
Kosztorys
Przystępującego nie uwzględnił czynności załadunku i wywozu w pozycjach
rozbiórkowych 195-202, ani w żadnej innej pozycji kosztorysu, co dowodziło,
że Przystępujący nie przewidział kosztu tych czynności w ofercie.
Przystępujący podał ponadto w podstawie kalkulacji KNR 2-31: Rozdział 08. Natomiast,
zgodnie z treścią Założeń Szczegółowych KNR 2-31: Rozdział 08:
1.2. Nakłady na wykonanie robót rozbiórkowych nie uwzględniają odwiezienia materiałów
z rozbiórki ze stanowiska roboczego na place składowe,
2.2. Nakłady rzeczowe na odwóz uzyskanych z rozbiórki materiałów i gruzu ze stanowiska
roboczego na plac składowy przyjmuje się z odpowiednich tablic rozdziału 15 (których
to brak w kosztorysie
Przystępującego).
Analogiczna sytuacja
wystąpiła także dla zakresu pozycji 208-210, tj. rozbiórek elementów
małej architektury — ogrodzeń i schodów terenowych. Również w tym przypadku SST
przewidy
wał usunięcie rozebranych elementów poza teren budowy, natomiast podstawa
wyceny zastosowana przez Przystępującego, czyli KNR-W-2-25, tabl. 0307-03 oraz KNR 4-
04, nie uwzględniał czynności załadunku i wywozu tych elementów poza plac budowy.
Przystępujący powinien był uwzględnić koszt czynności załadunku i wywozu w robotach
rozbiórkowych w cenie oferty, a tego nie uczynił.
Zamawiający nie dopuścił możliwości wykorzystywania materiałów z rozbiórek. Zgodnie
z Rozdziałem III SIWZ, pkt 4.13 odzyskany materiał: „wykonawca przewiezie do magazynu
wskazanego przez Zamawiającego (do 3,0 km). Wszystkie pozostałe materiały nienadające
się do ponownego wykorzystania (materiał ziemny) wykonawca wywiezie i zutylizuje
we własnym zakresie. Koszty te należy wliczyć w cenę ryczałtową”.
C. Nie
uwzględniała wyceny nawierzchni z kostki o grubości 6 cm.
Zgodnie z założeniami SIWZ (pkt 5.2.5 Opisu technicznego Projektu budowlanego oraz
Projektu Wykonawczego; pkt 1.3 SST D-08.02, poz. 48 przedmiaru), nawierzchnie
chodników należy wykonać z kostki betonowej gr. 6 cm. Przedstawiony przez
Przystępującego kosztorys nie zawierał wyceny wykonania chodników z kostki betonowej
o grubości 6 cm, a jedynie o grubości 8 cm w poz. 217, 249 oraz 242 kosztorysu, przez
co treść jego oferty nie odpowiadała treści SIWZ.
Przystępujący powinien był uwzględnić wykonanie nawierzchni chodników z kostki
betonowej o grubości 6 cm w ramach odrębnej pozycji, czego nie uczynił, nie wyceniając
w
ramach oferty zakresu wymaganego do uwzględnienia zgodnie z SIWZ.
D. Oferta
Przystępującego w zakresie rur wodociągowych nie odpowiadała treści SIWZ.
Zamawiający w zakresie branży wodociągowej określił w pkt 1.3. SST D-01.03.05: „montaż
wodoc
iągów z rur ciśnieniowych PE RC, uszczegółowiając dodatkowo w pkt 2.2.3.
że: „do wykonania sieci wodociągowej stosuje się następujące materiały: rury ciśnieniowe
z PE do wody pitnej SDR17 PE100
RC o podwyższonej odporności na propagację pęknięć
oraz naciski punktowe
”. Podobnie w pkt 2 opisu technicznego wskazano: „Zakres prac
związanych z budową i przebudową sieci wodociągowej obejmuje: montaż wodociągów
DN100 PE RC 197,0 mb,
montaż wodociągów DN150 PE RC 25,0 mb.
Zamawiający również wskazał w przedmiarze:
poz. 1 Budow
a wodociągu DN150mm z rur PE RC wraz z armaturą i kształtkami z żeliwa
szarego, roboty ziemne w wykopach umocnionych, bez podsypki i zasypki
technologicznej
, odwodnienie wykopów, zasypanie wykopów gruntem rodzimym:
25,00 m
poz. 2
Budowa wodociągu DN110mm z rur PE RC100 wraz z armaturą i kształtkami z żeliwa
szarego, roboty ziemne w wykopach umocnionych, bez podsypki i zasypki
technologicznej
, odwodnienie wykopów, zasypanie wykopów gruntem rodzimym:
179,00 mb
poz. 3. Montaż wodociągu DN110mm z rur PE RC100 w rurze osłonowej stalowej DN250
podwieszonej pod wspornikiem mostu, powyżej spodu płyty nośnej za pomocą
zawiesi systemowych, izolacja z otuliny styropianowej grubości 6 cm. (Rura osłonowa
uj
ęta w poz. koszt. 1.6): 18,00 m.
Przystępujący w pozycjach 297 i 298 swojego kosztorysu wskazał zaś na zastosowanie rur
PEHD, tj. niewzmocnionych (bez RC).
Ponadto, w pozycji 297 kosztorysu
Przystępujący przewidział średnicę rury 160 mm zamiast
wymaganej projektem 150 mm.
Tak poczynione założenia stanowiły nieuprawnioną zmianę rozwiązań w stosunku
do przewidzianych
w opisie przedmiotu zamówienia.
Pon
adto, zgodnie z przedstawionym wyżej opisem technologii wykonania wodociągu
przedstawionym w pkt 5.7 SST D01
.03.05 oraz pozycji 1 i 2 przedmiaru, „Sieć wodociągową
należy układać w wykopie w gruncie rodzimym bez podsypki i obsypki piaskowej”, podczas,
gdy kosztorys Przystępującego w pozycjach nr 294 i 295 zawierał roboty niezgodne
z zakresem przedmi
otu zamówienia opisanego w SIWZ.
Przystępujący poinformował Zamawiającego o dokonaniu wyceny oferty na podstawie
odmiennych założeń niż w SIWZ dopiero po wezwaniu do wyjaśnień rażąco niskiej ceny.
Otrzymawszy wyjaśnienia uwzględniające rozwiązania odmienne i tańsze niż przewidziane
w SIWZ, Zamawiający nie odrzucił oferty Przystępującego.
E. Oferta
Przystępującego nie zawierała wyceny rury osłonowej DN 250 18mb, przez
co treść oferty nie odpowiadała treści SIWZ.
Zamawiający w przedmiarze dla branży wodociągowej zawarł w pozycjach 9-12 konieczność
wykonania stalowych rur osłonowych o średnicach: D300, D250, D250, D100. W pozycji 10.
Zamawiający opisał konieczność montażu rury osłonowej stalowej D250mm, dł. 18mb.
Pozycja ta odzwierciedla
ła element zawarty na rys. 1.1 branży wodociągowej i sanitarnej
projektu budowlanego.
Kosztorys z
łożony przez Przystępującego nie zawierał wyceny rury osłonowej DN 250 18mb.
Zamiast niej, Przystępujący uwzględnił odmienne i tańsze od przewidzianego w SIWZ
rozwiązanie w pozycji 301, ujmując w kosztorysie wycenę płaszczy ochronnych z blachy
ocynkowanej zami
ast rury osłonowej DN 250.
Odwołujący podkreślił, że takie odmienne względem założeń projektu założenia materiałowe
nie spełniały kryterium materiałowego przedstawionego w SST 0-01.03.05:
„2.22. Rury osłonowe.
Jako rury osłonowe stosuje się ruty stalowe ze szwem walcowane na gorąco, ogólnego
zastosowania według normy PN-EN 10224, malowane wewnątrz i zabezpieczone z zewnątrz
fabryczną izolacją antykorozyjną PE. Przy przejściu wodociągu przez obiekt mostowy rura
osłonowa wyposażona zostanie w system zawiesi.”
Istotne jest przy tym wskazanie, że Przystępujący poinformował Zamawiającego o dokonaniu
wyceny na podstawie odmiennych założeń dopiero po wezwaniu do wyjaśnień dotyczącej
ceny oferty.
Przystępujący wycenił w ramach oferty odmienne roboty niż wymagał Zamawiający w SIWZ
w postaci kostki o grubości 8 cm zamiast 6 cm, rur wodociągowych PEHD
(niewzmocnionych) zamiast PE RC, rury o
średnicy 160 mm zamiast wymaganej projektem
150 mm, a także płaszcze ochronne z blachy ocynkowanej zamiast rur osłonowych DN 250,
co potwierdza
ło, że jego oferta nie odpowiadała w tym zakresie treści SIWZ i powinna zostać
odrzucona zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp.
Przepisy art. 90 ust. 1-3 Pzp
regulują kwestię domniemania ceny rażąco niskiej.
Jak podkreśla się w doktrynie i orzecznictwie, jeżeli wykonawca wezwany do wyjaśnień
w powyższym zakresie, który nie złoży wyjaśnień bądź wyjaśnienia te nie są wystarczające,
jego oferta podlega odrzuceniu.
Przystępujący powinien zatem zgodnie z art. 90 ust. 2 Pzp
udowodnić zamawiającemu, iż zaoferowana przez niego cena nie nosiła znamion ceny
rażąco niskiej.
6 sierpnia 2020
r. Zamawiający złożył pisemną odpowiedź na odwołanie i wniósł o oddalenie
odwołania. Zamawiający wskazał ponadto m. in.:
Ceny
sześciu ofert były niższe od kwoty przeznaczonej przez Zamawiającego na realizację
przedmiotu zamówienia. Mając na uwadze kategoryczne sformułowanie art. 90 ust. 1a Pzp,
Zamawiający zobowiązany był wezwać m. in. Przystępującego do złożenia wyjaśnień
dotyczących zaoferowanej ceny.
Uwzględniając postanowienia SIWZ (Rozdz. III pkt. 5-7 oraz Rozdz. XIII) stanowiące,
iż w postępowaniu ustanowiono ryczałtowy charakter wynagrodzenia, w wezwaniu
z 2 czerwca 2020 r. do złożenia wyjaśnień dotyczących kwestii „ceny rażąco niskiej”,
Zamawiający wskazał, jako wymagany sposób wyjaśnień, na tym etapie procedury,
obowiązek złożenia „szczegółowych kosztorysów ofertowych”.
W odpowiedzi na wezwanie
Przystępujący złożył 8 czerwca 2020 r. wymagane wyjaśnienia.
Po ich analizie, Zama
wiający uznał, iż zaoferowana przez Przystępującego cena była realna
i „adekwatna do obecnych realiów rynkowych” i uznał, iż nie ma potrzeby żądania dalszych
wyjaśnień.
W ocenie Zamawiającego całkowicie chybiony był zarzut, iż Przystępujący nie przedstawił
szczegółowego kosztorysu ofertowego, a jedynie - jak określił to Odwołujący „kosztorys
uproszczony”, wskazując, jako podstawę prawną dla stawianych zarzutów rozporządzenie
Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw
sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów prac
projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie
funkcjonalno-
użytkowym (Dz.U. 2004 nr 130 poz. 1389). Przywołane rozporządzenie odnosi
się do „kosztorysu inwestorskiego" (sporządzanego przez zamawiających), a żaden przepis
obowiązującego prawa nie definiuje i nie określa „kosztorysu ofertowego”.
Zamawiający oceniając wyjaśnienia Przystępującego kierował się przede wszystkim
wskazaniami i zaleceniami
zawartymi w „Powszechnych Standardach Kosztorysowania”
określających zasady i procedury wyceny obiektów i robót budowlanych, definiujących także
w Standardzie 1.3.
„Rodzaje opracowań kosztowych", pojęcie „kosztorysu ofertowego".
Wskazanie w wezwaniu do w
yjaśnień, iż Zamawiający wymaga „szczegółowego" kosztorysu
ofertowego wskazywało na to, iż przedłożona kalkulacja ceny nie mogło się ograniczać tylko
do kosztów grupy robót, a poziom szczegółowości został narzucony wskazaniem,
iż kosztorys ofertowy winien zostać sporządzony w podziale na elementy, zgodnie
z pozycjami zawartymi w przedmiarach,
udostępnionych wszystkim wykonawcom.
Zamawiający nie zgodził się z Odwołującym, co do zarzutu niezgodności oferty
Przystępującego z SIWZ.
Podstawą do sformułowania zarzutu była różnica w opisie niektórych pozycji w złożonym
kosztorysie ofertowym w stosunku do przedmiarów. W ocenie Zamawiającego wynikało
to z
dwóch zasadniczych okoliczności:
Odwołujący powielił błędny pogląd, wielokrotnie już wyjaśniany i ostatecznie
rozstrzygnięty przedmiar nie stanowi opisu przedmiotu zamówienia.
Zamawiający miał na uwadze, iż wezwany Wykonawca sporządził przedłożony
kosztorys powszechnie stosowanym programem do kosztorysowania wskazanym
na każdej stronie kosztorysu „Norma PRO Wersja 4.56 Nr seryjny 12284”. Tak więc,
w kosztorysie Wykonawcy znalazły się standardowe (programowe) opisy pozycji,
najbardziej rodzajowo zbliżone do pozycji wskazanych w przedmiarach. Przy czym -
w przedmiarach Zamawiający odwoływał się do pozycji w SST, natomiast kosztorys
Wykonawcy, stosującego program Norma PRO, odwołuje się do pozycji KNR
(Katalog Nakładów Rzeczowych). Wywodzenie z tego faktu przez Odwołującego
wniosków, w oparciu o opisy pozycji KNR których obowiązkowe stosowanie straciło
moc prawną z dniem 12 grudnia 2001 r. wraz z wejściem w życie ustawy z 5 lipca
2001 r. o cenach
było nieuzasadnione.
Katalogi Norm Rzeczowych (KNR), stanowiące do końca 2001 r. obligatoryjną bazę
normatywną, nie utraciły całkowicie swej przydatności. Powód jest prozaiczny - zabrakło
alternatywnej, aktualizowanej na bieżąco bazy danych. Ciąży jednak na tej przydatności
czas, jaki upłynął od ich powstania, w aspekcie nieuwzględnienia zaistniałych
w budownictwie, wręcz rewolucyjnych, zmian. Katalogi opracowane zostały w większości
w latach osiemdziesiątych XX wieku i nie obejmują nowych materiałów budowlanych,
nowoczesnych technologii i metod organizacyjnych, które dynamicznie zaczęły się rozwijać
w Polsce pod koniec lat 90 -
tych. Stąd, oczywiste i nieuniknione, są rozbieżności w opisie
pozycji przytaczanej za KNR,
a opisami pochodzącymi ze specyfikacji technicznych.
Dla potrzeb kosztorysowania, powszechnie stosowane programy do kosztorysowania
są jednak nadal przydatne. Przy opisie przedmiotu zamówienia dokonanym za pomocą
dokumentacji projektowej i specyfikacji technicznych wykonania robot, wykonawcy
sporządzając kosztorys za pomocą programy do kosztorysowania przyjmują pozycje
programowe wg KNR, najbardziej zbliżone do zawartych w specyfikacjach i dokonują
kalkulacji swojej ceny ofertowej.
W
taki też sposób Zamawiający ocenił i uznał inne, wskazywane w odwołaniu jako
niezgodności oferty wybranego wykonawcy z treścią SIWZ, rozbieżności, w których opis
pozycji kosztorysowej nie był identyczny z opisem w przedmiarach. Np. wykonanie przejścia
w rurze osłonowej, kwestia podsypki i zasypki przewodów wodociągowych czy też opis
materiału PEHD bez uzupełnienia wskazującego na wzmocnienie (bez wskazania RE).
O
pis przedmiotu zamówienia stanowi dokumentacja projektowa oraz specyfikacje techniczne
wykonania robót, i bezspornym było w świetle treści złożonej oferty, że Przystępujący
zobowiązał się wykonać przedmiotowe zamówienie w sposób zgodny z OPZ. Dlatego zarzut
niezgodności treści oferty Wykonawcy z treścią SIWZ, jako nieuzasadniony, winien zostać
oddalony. Z
akres robót oraz sposób ich wykonania, egzekwowany będzie na etapie realizacji
oraz
na etapie odbiorów robot, przez ocenę zgodności ich wykonania z dokumentacją
projektową i specyfikacją techniczną wykonania robót, a nie opisem pozycji kosztorysowych.
Przystępujący 6 sierpnia 2020 r. wniósł pisemną odpowiedź na odwołanie. Przystępujący
poparł stanowisko Zamawiającego i wniósł o oddalenie odwołania jako w całości
niezasadnego.
Uwzględniając dokumentację z przedmiotowego postępowania o udzielenie
zamówienia publicznego, w tym treść ogłoszenia o zamówieniu, treść SIWZ,
jak również biorąc pod uwagę oświadczenia i stanowiska Stron i uczestnika złożone
podczas rozprawy, Izba zważyła, co następuje:
Izba ustaliła, że Odwołującemu, w świetle przepisu art. 179 ust. 1 Pzp, stanowiącego,
że „Środki ochrony prawnej określone w niniejszym dziale przysługują wykonawcy,
uczestnikowi konkursu, a także innemu podmiotowi, jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu
danego zamówienia oraz poniósł lub może ponieść szkodę w wyniku naruszenia
przez zamawiającego przepisów niniejszej ustawy”, przysługiwało uprawnienie do wniesienia
odwołania.
Mając na uwadze powyższe Izba merytorycznie rozpoznała złożone odwołanie, uznając,
że zasługuje ono na uwzględnienie.
Oferty w postepowaniu złożyli następujący wykonawcy (ceny brutto):
Odwołujący - cena 4 834 658,47 zł,
Want Sp. z o.o. z siedzibą w Tczewie - cena 6 088 500,00 zł,
Roka Budownictwo Sp. z o.o. z siedzibą w Stargardzie Gdańskim - cena 5 749
2 zł,
4. Firma Budowlano-
Drogowa MTM S.A. z siedzibą w Gdyni - cena 4 977 306,66 zł,
Kruszywo Sp. z o.o. z siedzibą w Linii - cena 5 283 844,60 zł,
Most Sp. z o.o. z siedzibą w Sopocie - cena 6 937 200,00 zł,
Przystępujący - cena 4 760 100,00 zł,
8. Produkcja i
Eksploatacja Kruszywa Formella s.c. z siedzibą w Linii - cena 5 033
855,72 zł.
Zamawiający oszacował wartość zamówienia na kwotę 5 725 211,93 zł netto.
2 czerwca 2020 r. Zamawiający skierował do Przystępującego wezwanie do wyjaśnienia
ceny oferty. Zamawiaj
ący wskazał m. in.: „Zaoferowana przez Państwa całkowita cena oferty
jest niższa o co najmniej 30 % od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek
od towarów i usług, ustalonej przed wszczęciem postępowania. Wartość zamówienia wraz
z należnym podatkiem od towarów i usług została ustalona na 7 042 010,67 zł brutto.
Państwa oferta zawiera cenę brutto 4 760 100,00 zł, czyli jest o 32,40 % niższa od wartości
zamówienia. W związku z powyższym, działając na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy Prawo
zamówień publicznych Zamawiający wzywa do złożenia wyjaśnień, w tym złożenia
dowodów, dotyczących wyliczenia ceny/kosztu, w szczególności w zakresie określonym
art. 90 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych”.
W treści ww. wezwania Zamawiający zawarł przy tym następujący nakaz: „W celu weryfikacji
w/w wyjaśnień proszę o przedstawienie szczegółowych kosztorysów ofertowych w podziale
na elementy zgodne z pozycjami zawartymi w przedmiarach robót z wyszczególnieniem
stawek roboczogodzin”.
9 czerwca 2020 r. do Zamawia
jącego wpłynęły wyjaśnienia Przystępującego, stanowiące
odpowiedź na ww. wezwanie. Przystępujący wskazał m. in.:
„a) inwestycja zlokalizowana jest w miejscowości będącej siedzibą mojej firmy. Stąd nie
ponoszę kosztów związanych z zakładaniem pełnego zaplecza budowy, dowozem
pracowników, dietami, kosztami jednorazowymi dostawy sprzętu na budowę, itp.,
b)
podczas wykonywania robót stosujemy transport łączony: wywózka gruntu w jedną
stronę, a w drodze powrotnej przywózkę kruszyw niezbędnych przy realizacji
budowy,
c) jako firma dysponujemy stabilnymi i dobrze zorganizowanymi brygadami roboczymi,
wyspecjalizowanymi kadrami techniczno-budowlanymi, przez co gwarantujemy
niskie koszty pośrednie oraz sprawną i terminową realizację robót,
d)
wykonawca dysponuje własnym sprzętem maszynowym oraz zapleczem budowy
co znacznym stopniu zmn
iejsza koszty dodatkowe (...)”.
Do wyjaśnień Przystępujący załączył kosztorys sporządzony w programie Norma PRO
Wersja 4.56
. Podstawą dokonanej wyceny był KNR – Katalog nakładów rzeczowych.
Wbrew stanowisku Odwołującego, Przystępujący nie miał obowiązku złożenia
szczegółowego kosztorysu ofertowego w rozumieniu rozporządzenia Ministra Infrastruktury
z 18 maja 2004 r. w sprawie określenia metod i podstaw sporządzania kosztorysu
inwestors
kiego, obliczania planowanych kosztów prac projektowych oraz planowanych
kosztów robót budowlanych określonych w programie funkcjonalno-użytkowym. Zgodnie
z
§ 1 ust. 1 tego rozporządzenia, określa ono metody i podstawy sporządzania kosztorysu
inwestorskie
go stanowiącego podstawę określenia wartości zamówienia na roboty
budowlane oraz metody i podstawy obliczania planowanych kosztów prac projektowych
i planowanych kosztów robót budowlanych stanowiących podstawę określenia wartości
zamówienia, którego przedmiotem jest zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych.
W tej sytuacji twierdzenie
Odwołującego, że Przystępujący sporządzając kosztorys
do wyjaśnień miał obowiązek stosować się do ww. rozporządzenia było całkowicie
bezpodstawne.
Wyjaśnienia Przystępującego miały ogólnikowy charakter, ale w ocenie Izby w pełni
korespondowały z równie ogólnikowym wezwaniem do wyjaśnień. Ponadto, zgodnie
z żądaniem Zamawiającego, Przystępujący załączył do wyjaśnień szczegółowy kosztorys.
W toku rozprawy Odwołujący nie był przy tym w stanie wskazać jakich elementów objętych
przedmiarami nie ujął w ww. kosztorysie Przystępujący.
Izba wzięła jednak pod uwagę fakt, że Zamawiający wyraźnie zażądał, by punktem
odniesienia do sporządzenia kosztorysu do wyjaśnień były pozycje zawarte w przedmiarach.
W tej sytuacji opisanie i wycen
ę w kosztorysach innych pozycji, niż te w przedmiarach, uznać
należy za odstępstwo Przystępującego od wyraźnego polecenia Zamawiającego, co do
sposobu sporządzenia kalkulacji.
Kosztorys załączony przez Przystępującego do wyjaśnień stanowi dowód, że kalkulując cenę
oferty,
Przystępujący wycenił w niektórych przypadkach inne materiały i rozwiązania
techniczne, niż oczekiwane przez Zamawiającego. Tym samym potwierdziły się zarzuty
Odwołującego, co do nieuprawnionej zmiany przez Przystępującego materiałów i rozwiązań
technicznych określonych przez Zamawiającego w SIWZ i załącznikach do SIWZ.
Przystępujący nie zaprzeczał przy tym, że niektóre pozycje w kosztorysie załączonym
do wyjaśnień nie były zgodne z odpowiednimi pozycjami zawartymi w przedmiarach.
W ocenie Izby Przystępujący, niezależnie od przyjętego sposobu stworzenia kosztorysu,
do powyższych zmian nie był uprawniony. Postępowanie o udzielenie zamówienia
publicznego
prowadzone jest w sposób pisemny, stąd obowiązkiem wykonawców jest
zachowanie szczególnej staranności przy sporządzaniu dokumentów i pisemnych
oświadczeń kierowanych do zamawiającego. To ich treść, rozumiana przede wszystkim
w sposób literalny, ma być brana pod uwagę przez zamawiającego w toku oceny oferty
wykonawcy. Tym samym Przystępujący wpisując do kosztorysu np. inny typ rur
niż wymagany przez Zamawiającego powinien mieć świadomość, że dokument taki stanie
się podstawą do uznania, że oferta Przystępującego nie odpowiada treści SIWZ,
w szczególności, że kosztorysy załączone do wyjaśnień miały obrazować jakie elementy
przedmiotu zamówienia zostały wycenione przez wykonawcę i w jaki sposób. Wykazanie
przez Przystępującego, że obliczając cenę oferty dokonał kalkulacji z uwzględnieniem
(c
zęściowo) innych materiałów i rozwiązań, niż oczekiwane przez Zamawiającego stanowi
dowód na niezgodność oferty z SIWZ.
Nie ma przy tym
znaczenia fakt, że niezgodne z SIWZ są tylko niektóre elementy ujęte
w kosztorysie
– oferta wykonawcy ma w pełni, a nie tylko w części, odpowiadać wymogom
i treści SIWZ.
Odnosząc się do argumentu Przystępującego, co do ujęcia w kalkulacji innej, grubszej kostki
brukowej niż określona w SIWZ Izba wskazuje, że nie jest uprawnieniem wykonawcy
decydowanie za zamawiającego jakie rozwiązanie techniczne czy materiał są
dla zamawiającego lepsze niż te ujęte w dokumentacji technicznej. Opis przedmiotu
zamówienia leży w wyłącznych kompetencjach zamawiającego. Tym samym wykonawca,
zarówno na etapie składania ofert jak i na etapie ewentualnej realizacji przedmiotu
zamówienia, nie ma prawa – o ile takie uprawnienie nie wynika z treści w SIWZ – dokonywać
jakichkolwiek zmian
i rozwiązań technicznych w stosunku do tych opisanych w dokumentacji
postępowania. W przypadku, gdy wykonawca jest przekonany, że opis przedmiotu
zamówienia narusza jego prawa w postępowaniu, to w zakresie określonym w Pzp
ma on
możliwość skorzystania z odpowiednich środków ochrony prawnej. Niedopuszczalna
jest jednak sytuacja, w której wykonawca uznając określone rozwiązanie za lepsze, uzurpuje
sobie prawo do zmiany treści opisu przedmiotu zamówienia.
Biorąc pod uwagę powyższe wskazać należy, że Przystępujący posługując się programem
do sporządzania kosztorysów nie dającym możliwości ingerencji w nazwy opisów
posz
czególnych pozycji kosztorysowych, zrobił to na własne ryzyko. Zamawiający nie
wymagał załączenia do wyjaśnień kosztorysów sporządzonych za pomocą określonych
programów, czy też przy użyciu konkretnych sposobów kalkulacji, jak posłużenie
się katalogami nakładów rzeczowych.
Nie zasługiwał na uwzględnienie argument Przystępującego, iż na przeszkodzie uznania
jego oferty za niezgodną z SIWZ stoi treść oświadczenia o zgodności tej oferty z wymogami
Zamawiającego. Oświadczenie takie podlega weryfikacji w toku oceny ofert, a jego złożenie
przez wykonawcę nie może stanowić samoistnej i wyłącznej podstawy do uznania, że oferta
nie polega odrzuceniu z postępowania na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp.
Niezgodność oferty Przystępującego z SIWZ nie może zostać usunięta w trybie określonym
w art. 87 ust.
2 Pzp, który stanowi, że Zamawiający poprawia w ofercie:
oczywiste omyłki pisarskie,
oczywiste omyłki rachunkowe, z uwzględnieniem konsekwencji rachunkowych
dokonanych poprawek,
inne omyłki polegające na niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych warunków
zamówienia, niepowodujące istotnych zmian w treści oferty
niezwłocznie zawiadamiając o tym wykonawcę, którego oferta została poprawiona.
Omyłka zawsze stanowi efekt nieumyślnego działania. Okoliczność ta musi być niewątpliwa.
W przedmiotowej sprawie Przystępujący był w pełni świadomy, że część pozycji kosztorysu
załączonego do wyjaśnień była niezgodna z wymogami SIWZ, a niezgodność
tą Przystępujący uzasadniał brakiem pozycji katalogu nakładów rzeczowych idealnie
o
dpowiadających wszystkim pozycjom przedmiarów. Podstawowa przesłanka do uznania
ww. niezgodności za efekt nieumyślnego działania nie została zatem spełniona.
Biorąc pod uwagę powyższe w ocenie Izby oferta Przystępującego podlegała odrzuceniu
z postępowania na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp, który stanowi, że zamawiający
odrzuca ofertę, jeżeli jej treść nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków
zamówienia, z zastrzeżeniem art. 87 ust. 2 pkt 3.
Zaniechanie odrzucenia oferty Przystępującego oraz jej wybór jako najkorzystniejszej
w postępowaniu było niezgodne z wyrażoną w art. 7 ust. 1 Pzp zasadą uczciwej konkurencji
i równego traktowanie wykonawców. Zamawiający naruszył w efekcie również art. 7 ust. 3
Pzp, zgodnie z którym zamówienia udziela się wyłącznie wykonawcy wybranemu zgodnie
z przepisami ustawy.
Biorąc pod uwagę powyższe Izba orzekła jak w sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy
Prawo zamówień publicznych, stosownie do wyniku postępowania, z uwzględnieniem
przepisów rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie
wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu
odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz.U. z 2018 r. poz. 972).
…………………………..……………