KIO 527/19 WYROK dnia 12 kwietnia 2019 r.

WYROK 

z dnia 12 kwietnia 2019 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza -   w składzie: 

Przewodniczący: 

Monika Kawa-

Ogorzałek 

Protokolant:   

Klaudia Ceyrowska 

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2019 r. w Warszawie, 

odwołania wniesionego 

do  Prezesa 

Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  26  marca  2019  r.  przez  wykonawcę:  P.  S. 

EKOBUD TORUŃ, ul. Świerkowa 21A, 87-100 Toruń  

w postępowaniu prowadzonym przez Skarb Państwa - 12 Wojskowy Oddział Gospodarczy 

w Toruniu 4620, 

ul. Okólna 37, 87-100 Toruń 

przy  udziale  wykonawcy 

LUKMIR  BUD  Sp.  z  o.o.  z  siedzibą   Toruń  zgłaszającego  swoje 

przystąpienie  do  postępowania  odwoławczego  o  sygn.  akt:    KIO  527/19  po  stronie 

zamawiającego 

orzeka: 

Uwzględnia odwołanie w zakresie zarzutu naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 

90 ust. 3 oraz art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp 

i nakazuje Zamawiającemu unieważnienie 

czynności  wyboru  oferty  najkorzystniejszej,  odrzucenie  oferty  wykonawcy  LUKMIR 

BUD sp. z o.o. z siedzibą w Toruniu oraz ponowne badanie i ocenę ofert. 

W pozostałym zakresie odwołanie oddala. 

Kosztami postępowania obciąża Zamawiającego i: 

Z

alicza  w  poczet  kosztów  postępowania  odwoławczego  kwotę  10  000  zł  (słownie: 

dziesięć tysięcy złotych) uiszczoną przez Odwołującego tytułem wpisu od odwołania, 

zasądza  od  Zamawiającego  na  rzecz  Odwołującego  kwotę  13 600  zł  (słownie: 

trzynaście tysięcy sześćset złotych) stanowiącą koszty postępowania odwoławczego 

poniesione  z  tytułu  wynagrodzenia  pełnomocnika  oraz  opłaty  skarbowej  od 

pełnomocnictwa. 

Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - 

Prawo zamówień publicznych 

(Dz.  U.  z  2017  r.,  poz.  1579  ze  zm.)  na  niniejszy  wyrok  -  w  terminie  7  dni  od  dnia  jego 

doręczenia  -  przysługuje  skarga  za pośrednictwem  Prezesa  Krajowej Izby  Odwoławczej  do 

Sądu Okręgowego w Toruniu. 

Przewodniczący: 

…………………………… 

UZASADNIENIE 

Zamawiający  -  12 Wojskowy  Oddział  Gospodarczy  (12 WOG)  z  siedzibą  w  Toruniu 

prowadzi na podstawie przepisów ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych 

(Dz. U. z 2018r. poz. 1986; 

dalej: Pzp) postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego pn. 

„Remont budynku koszarowego nr 5 przy ul. Dworcowej 56 w Inowrocławiu”. 

Ogłoszenie  o  zamówieniu  zostało  zamieszczone  na  stronie  Urzędu  Zamówień 

Publicznych pod numerem 507084-N-2019 w dniu 25 stycznia 2019r. 

Zamawiający w dniu 21 marca 2019r. poinformował wykonawców biorących udział w 

postępowaniu, iż najkorzystniejszej oferty złożonej przez wykonawcę LUKMIR BUD Sp. z o.o. 

z siedzibą w Toruniu (dalej: „Przystępujący” lub „LUKMIR”). 

Na powyższą czynność Zamawiającego wykonawca – P. S. prowadzący działalność 

gospodarczą pod nazwą „P. S. - EKOBUD TORUŃ” wniósł w dniu 26 marca 2019r. do Prezesa 

Krajowej Izby Odwoławczej odwołanie zarzucając Zamawiającemu naruszenie: 

art.  90  ust.  1  Pzp  poprzez  wybór  jako  najkorzystniejszej  oferty  Przystępującego 

pomimo  niespełniania  przez  tę  ofertę  kryteriów  oceny  ofert  określonych  w  specyfikacji 

istotnych warunków zamówienia (dalej: „SIWZ”), 

art.  89  ust.  1  pkt  4  w  zw.  z  art.  90  ust.  3  Pzp  przez  zaniechanie  odrzucenia  oferty 

LUKMIR,  mimo  że  jego  oferta  zawiera  rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia, co znalazło potwierdzenie w złożonej ofercie poprzez przyjęcie przez ten podmiot 

do  ustalenia  ceny  swojej  oferty 

przyjął  koszty  pracy  na  poziomie  niższym  od  minimalnego 

wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie właściwych przepisów; 

art. 89  ust. 1 pkt  1 Pzp przez zaniechanie  odrzucenia oferty 

LUKMIR, mimo że jego 

oferta jest niezgodna z Pzp, tj. art. 90 ust. 1 pkt 1 Pzp, z uwagi na zaoferowanie przez niego 

stawki roboczogodziny, której  wartość  jest  niższa od  minimalnego  wynagrodzenia  za pracę 

ustalonego na podstawie właściwych przepisów; 

art. 89  ust. 1 pkt 2 Pzp przez  zaniechanie  odrzucenia  ofert

y  Przystępującego,  mimo 

że jego oferta jest niezgodna z treścią SIWZ, tj. z rozdziałem XII pkt 8 z uwagi na zaoferowanie 

stawki  roboczogod

ziny  na  poziomie  niższym  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę 

ustalonego na podstawie właściwych przepisów; 

art. 89  ust.  1  pkt  6  Pzp  przez  zaniechanie  odrzucenia  oferty  Wykonawcy  LUKMIR, 

mimo  że  zawiera  ona  błąd  w  obliczeniu  ceny  polegający  na  zaoferowaniu  stawki 

roboczogodziny,  której  wartość  jest  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę 

ustalonego na podstawie właściwych przepisów.    

Wskazując na powyższe zarzuty Odwołujący wniósł o uwzględnienie odwołania i nakazanie 

Zamawiającemu: 

uni

eważnienia czynności wyboru najkorzystniejszej oferty; 

powtórzenia czynności badania i oceny oferty; 

wykluczenia LUKMIR z p

ostępowania; 

odrzucenia oferty LUKMIR; 

wyboru oferty Odwołującego. 

Uzasadniając  odwołanie  wskazał,  że  wadliwość  wyboru  najkorzystniejszej  oferty 

wynika  z  dokonanej  przez  Zamawiającego  błędnej  oceny  oferty  Przystępującego. 

Zamawiający,  po  poinformowaniu  przez  Odwołującego  o  niezgodnej  z  przepisami  ustawy 

czynności  podjętej  przez  Zamawiającego,  zaniechał  odrzucenia  oferty  tego  wykonawcy, 

pomimo, 

że z treści oferty wynikało, iż jego oferta zawiera rażąco niską cenę w stosunku do 

przedmiotu  zamówienia  z  uwagi  na  przyjęcie  do  ustalenia  ceny  oferty  kosztów  pracy  na 

poziomie  niższym  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  ustalonego  na  podstawie 

przepisów  ustawy  z  dnia  10  października  2002  r.  o  minimalnym  wynagrodzeniu  za  pracę 

(Dz.U.  z    2017r.  poz.  847;  dalej:  „ustawa”  lub  „ustawa  o  minimalnym  wynagrodzeniu”). 

Dodatkowo Zamawiający zaniechał odrzucenia oferty Przystępującego, mimo że - z uwagi na 

zaoferowanie  stawki  roboczogodziny  na  poziomie  niższym  niż  wartość  minimalnego 

wynagrodzenia  za  pracę  określonego  na  podstawie  przepisów  ustawie  o  minimalnym 

wynagrodzeniu  za  pracę  -  jego  oferta  pozostaje w  sprzeczności  z  przepisami  Pzp  i  treścią 

SIWZ oraz zawiera błąd w obliczeniu ceny. 

Zdaniem  Odwołującego,  gdyby  Zamawiający  prawidłowo  przeprowadził  proces 

badania i oceny oferty Wykonawcy LUKMIR, wykluczyłby tego wykonawcę z postępowania i 

odrzucił jego ofertę. W takiej sytuacji to Odwołujący uzyskałby zamówienie, bowiem jego oferta 

w  świetle  ustanowionych  w  postępowaniu  kryteriów  oceny  ofert  -  jest  najkorzystniejsza 

spośród wszystkich złożonych ofert.  

Wskazał,  że  z  art.  90  ust.  1  pkt  1  Pzp  wynika  konieczność  uwzględnienia  przez 

wykonawców  ubiegających  o  zamówienie  kosztów  pracy,  których  wartość  przyjęta  do 

ustalenia ceny nie może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na 

podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu. Zauważył, że przepis ten wskazując jako 

jedną z przesłanek oceny i uznawania tzw. domniemania ceny rażąco niskiej nie uzależnia tej 

przesłanki  od  sposobu  przygotowania  przez  Zamawiającego  postępowania  o  udzielenie 

zamówienia publicznego. Niezależnie od sposobu dokonania opisu przedmiotu zamówienia, 

w  tym 

wprowadzeniu bądź rezygnacji z wymogu art. 29 ust 4 pkt 4 Pzp, tj. zatrudnienia na 

podstawie  umowy  o  pracę  przez  wykonawcę  lub  podwykonawcę  osób  wykonujących 

czynności w trakcie realizacji zamówienia, odniesienie kosztów pracy do ustawowej wysokości 

minima

lnego wynagrodzenia za pracę odnosi się do wynagrodzeń osób wykonujących pracę 

przy realizacji zamówienia, zarówno na podstawie stosunku pracy, jak i na innych podstawach, 

w szczególności umów cywilnoprawnych tj. np. zlecenia lub umowy o dzieło. 

W  opinii 

Odwołującego,  nawet  gdyby  uznać,  że  art.  90  ust.  1  pkt  1  Pzp  nie  wiązał 

Przystępującego, co do sposobu wyliczenia kosztów pracy dla celów sporządzenia oferty, to 

wskazać  należy,  że  identyczny  wymóg  wynikał  z  rozdziału  XII  pkt  8  SIWZ.  Tymczasem  z 

kosztorysu ofertowego 

Przystępującego wynika, że przy kalkulacji ceny oferty uwzględnił on 

koszty pracy na poziomie niższym od minimalnego wynagrodzenia wynikającego z właściwych 

przepisów.  Sposób  przedstawienia  danych  w  kosztorysie  wskazuje  na  to,  że  Wykonawca 

przyjął stawkę roboczogodziny na poziomie 11,34 zł, podczas gdy z przepisów o minimalnym 

wynagrodzeniu za prace wynika, że powinien był przyjąć stawkę roboczogodziny na poziomie 

nie niższym niż 14,70 zł. 

Odwołujący  z  ostrożności  wskazał,  że  kosztem  mogącym  być  kwalifikowanym  jako 

pośredni  są  wyłącznie  koszty  ogólne  budowy  oraz  koszty  zarządu,  które  to  nie  są  objęte 

kosztami bezpośrednimi w jakiejkolwiek pozycji kosztorysowej. Odwołujący podkreśla, że w 

ramach  stawki  roboczogodziny,  która  to  jest  kosztem  bezpośrednim  związanym  z 

wykonywan

ą usługą, należy ująć m.in. obligatoryjne obciążenia płacowe, których to zgodnie z 

przedłożonymi  wyliczeniami  oferent  nie  uwzględnił.  Potwierdzeniem  tego  stanowiska  jest 

również  treść samego art.  90  ust.  1 Pzp, która  to bezpośrednio odwołuje się do  ustawy,  w 

ramach  której  ustawodawca  przyjął  określoną  stawkę  wynagrodzenia.  Podkreślił,  że  przy 

kalkulowaniu  ceny  oferty  każdy  z  wykonawców  składających  ofertę  w  przedmiotowym 

postępowaniu  zobowiązany  był  do  wzięcia  pod  uwagę  zakresu  wymagań  i  czynników 

cenotwórczych wynikających z rozdziału XII pkt 8 SIWZ. Tymczasem - jak wynika z kosztorysu 

ofertowego 

Przystępującego  -  nie  uwzględnił  on  w  cenie  swojej  oferty  wymagań 

Zamawiającego, bowiem przyjął do kalkulacji ceny oferty stawkę roboczogodziny na poziomie 

11,34  z

ł,  podczas  gdy  z  przepisów  o  minimalnym  wynagrodzeniu,  do  których  odwołał  się 

Zamawiający w SIWZ, wynikało, że stawką roboczogodziny nie może być niższa niż 14,70 zł. 

Przyjmuje  się,  że  koszty  pracy  składają  się  z  dwóch  części.  Pierwszą  z  nich  są  koszty 

poz

apłacowe,  do  których  zaliczamy  wszystkie  składki  oraz  koszty  pracy,  jakie  ponosi 

przedsiębiorca  poza  wynagrodzeniem  bezpośrednim.  Z  kolei  ta  druga  grupa  to  koszty 

płacowe, w których skład wchodzą wynagrodzenia osobowe, dodatki oraz nagrody i premie. 

Stawki 

robocizny  kosztorysowej  ustalone  na  podstawie  powinny  obejmować  wszystkie 

składniki zaliczane do wynagrodzenia oraz koszty pochodne naliczane od wynagrodzeń, a w    

szczególności płace  zasadnicze, premie regulaminowe, płace dodatkowe (dodatki stażowe, 

inne 

dodatki  regulaminowe),  płace  uzupełniające  (wynagrodzenia  za  urlopy  i  inne  płatne 

nieobecności, zasiłki chorobowe, odprawy emerytalne, nagrody jubileuszowe), obligatoryjne 

obciążenia płac, odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Z kolei definicja kosztów 

pośrednich  określa  koszty  pośrednie  jako  składniki  kalkulacyjne  wartości  kosztorysowej, 

uwzględniające  nieujęte  w  kosztach  bezpośrednich  koszty  zaliczane  zgodnie  z  odrębnymi 

przepisami do kosztów uzyskania przychodów, w szczególności koszty ogólne budowy oraz 

koszty zarządu. Przykładem kosztów pośrednich mogą być m.in. koszty kredytu, najmu biura, 

usług telekomunikacyjnych - poczta, telefon - natomiast koszty pracy nie należą do kosztów 

pośrednich  i  powinny  zostać  uwzględnione  jako  koszty  bezpośrednie  w  określonej  przez 

wykonawcę w kosztorysie ofertowym stawce roboczogodziny, co wynika wprost z przepisów.  

Odwołujący  wskazał,  że  niezależnie  od  przepisów  powszechnie  obowiązującego 

prawa, zgodnie z podstawowymi zasadami kosztorysowania, koszty bezpośrednie i pośrednie 

stanowią dwie odrębne grupy kosztów, jak również niedopuszczalne jest zwiększanie kosztów 

bezpośrednich poprzez koszty pośrednie. Należy wskazać, że przerzucanie części kosztów 

pracy do kosztów pośrednich generuje koszty niekontrolowane, a w ten sposób wykonawca 

może tworzyć sobie kompletnie niekontrolowany budżet, kłów może próbować przeznaczać 

na  cele niezwiązane z  pokryciem kosztów  pracy  w  wysokości  w  wynikającej  z  przepisów  o 

minimalnym wynagrodzeniu za pracę i minimalnej stawce godzinowej. Zauważył, że po to są 

koszty  bezpośrednie,  żeby  koszty  pracy  były  określone  w  sposób  wymierny,  a  w  wyniku 

przyjęcia stawki roboczogodziny w wysokości 11,34 zł, która powinna obejmować wszystkie 

koszty pracy, naruszono obowiązujące przepisy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. 

W  konsekwencji  Odwołujący  wskazał,  że  przy  uwzględnieniu  wymagań  SIWZ 

Przystępujący sporządził kosztorys ofertowy niezgodnie z wymaganiami SIWZ.  

Podkreślił,  że  w  przypadku  zamówień  na  roboty  budowlane  koszty  pracy  mają 

niebagat

elne  znaczenie,  przyjęcie  za  podstawę  obliczenia  ceny  oferty  wynagrodzenia  w 

kwocie  niższej,  iż  przewidziana  w  Ustawie,  należy  również  poczytywać  za  okoliczność 

uzasadniającą  odrzucenie  oferty  Przystępującego  na  podstawie  art.  89  ust.  1  pkt  1 

(niezgodność z Pzp) i pkt 6 Pzp (błąd w obliczeniu ceny). Weryfikacja prawidłowości wyliczenia 

ceny  lub  kosztu  powinna  dotyczyć  również  prawidłowego  rozumienia  przez  wykonawcę 

powszechnie  obowiązujących  przepisów  prawa,  zwłaszcza  mających  wpływ  na  obliczenie 

ceny lub k

osztu wykonania przedmiotu zamówienia. Zatem z błędem w obliczeniu ceny lub 

kosztu oferty będziemy mieli do czynienia w przypadku nieuwzględnienia (lub uwzględnienia 

w  sposób  nieprawidłowy)  w  wyliczeniu  ceny  lub  kosztu  wszystkich  elementów  ceno-  lub 

koszto

twórczych,  wynikających  z  przepisów  prawa.  Odwołujący  podkreślił,  że  w 

przedmiotowej  sprawie  błąd  w  obliczeniu  przez  Przystępującego  ceny  polegał  na 

nieuwzględnieniu  wymagań  dotyczących  wysokości  minimalnego  wynagrodzenia, 

wynikających z przepisów ustawy. 

Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego odrzucenie na podstawie art. 

181 ust. 3 w zw. z art. 181 ust. 2 Pzp, a w sytuacji nie

uwzględnienia powyższego wniosku o 

oddalenie odwołania przez Izbę. 

Odnosząc się do naruszenia art. 90 ust. 1 Pzp Zamawiający stwierdził, iż zarzut ten 

„jest nieprawdziwy, gdyż wychodzi poza zakres przesłanek zawartych w art. 89 ust. 1 ustawy 

Pzp”. 

Zdaniem Zamawiającego również zarzut naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 

ust. 3 Pzp jest nieprawdziwy, gdyż „nie zachodzi podniesiona przez Odwołującego przesłanka, 

o której mowa w art. 90 ust. 3 Pzp, a tym samym brak jest okoliczności do zastosowania wobec 

LUKMIR przesłanki art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp.” Zamawiający wskazał, że „Odwołujący, w dniu 

15.03.2019r.  wniósł  zastrzeżenia  do  oferty  Przystępującego,  w  trybie  art.  181  Pzp,  nie 

powołując  się  jednocześnie  na  żaden  przepis  prawny  w  zakresie  ewentualnych  zaniechań 

Zamawiającego,  bazując  jednocześnie  na  własnych,  wygodnych  sobie  wyliczeniach, 

przyjmując  za  właściwy  sposób  wyliczenia  polegający  na  wyłuskaniu  ceny  roboczogodziny 

poprzez podział minimalnego wynagrodzenia (2250 zł) przez średnią godzin w miesiącu (168 

r-g). 

Taki  tok  rozumowania  Odwołującego  oraz  wykorzystany  sposób  wyliczeń  i  otrzymany 

wynik (13,39 zł/r-g) jest wygodny Odwołującemu, gdyż w jego mniemaniu dyskwalifikowałby 

ofertę LUKMIR, którego cena za 1 rbh określona została na poziomie 11,34 zł zł/r-g, natomiast 

nie  dyskwalifikowałby  oferty  Odwołującego  którego  cena  za  1  r-g  określona  została  na 

poziomi

e  13,50  zł/r-g.  Zamawiający  w  dniu  15.03.2019r.,  przychylił  się  do  zastrzeżenia 

wniesionego przez Odwołującego i wezwał Przystępującego do złożenia wyjaśnień w zakresie 

podniesionej przez Odwołującego rażąco niskiej ceny, dotyczącej zastosowanej w kosztorysie 

stawki „r-g”  Wykonawca LUKMIR udzielił Zamawiającemu wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej 

ceny  „r-g”.  Zamawiający  wskazał,  iż  „Odwołujący  nie  podjął  żadnej  próby  zapoznania  się  z 

wyjaśnieniami złożonymi przez Wykonawcę LUKMIR, tym samym wniesione odwołanie bazuje 

na domniemaniu, a nie na stanie faktycznym.

” 

Zamawiający za niezasadny uznał również zarzut dotyczący naruszenia art. 89 ust. 1 

pkt 1 Pzp, gdyż: „Zgodnie ze złożoną ofertą, wartość 1 r-q brutto wynosi 20,79 zł i  tym samym 

jest wyższa od aktualnie ustalonej Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 września 2018 

r.  w  sprawie  wysokości  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  oraz  wysokości  minimalnej 

stawki godzinowej w 2019r. w wysokości 14,70 zł. Porównywanie przez Odwołującego ceny r-

g  zawartej  w  ko

sztorysie  (netto)  do  stawki  godzinowej  (brutto)  jest  obarczone  błędem 

logicznym. 

W  tym  miejscu  należy  zacytować  słowa  Odwołującego  „Sposób  przedstawienia 

danych  w  kosztorysie  wskazuje  na  to,  że  Wykonawca  przyjął  stawkę  roboczogodziny  na 

poziomie 11,34 zł, podczas gdy z przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wynika, 

że  powinien  był  przyjąć  stawkę  roboczogodziny  na  poziomie  nie  niższym  niż  14,70  zł'  i 

zauważyć, że sam Odwołujący przyjął stawkę roboczogodziny na poziomie 13,50 zł, podczas 

gdy 

z  przepisów  o  minimalnym  wynagrodzeniu  za  prace  wynika,  że  powinien  był  przyjąć 

stawkę roboczogodziny na poziomie nie niższym niż 14,70 zł i uważa, że jego oferta powinna 

zostać uznana za najkorzystniejszą”.  

Zamawiający  w  odpowiedzi  wyjaśnił  również  sposób  w  jaki  ustalił,  że  Przystępujący 

zaoferował  stawkę  roboczogodziny  w  wysokości  20,79  zł,  wskazując,  iż  do  podanej  przez 

Przystępującego stawki 11,34 zł doliczył koszty pośrednie w  wysokości 65,8% oraz zysk w 

wysokości 10,6%. 

Zamawiający za niezasadne uznał także zarzuty dotyczące naruszenia art. 89 ust. 1 

pkt 2 oraz art. 89 ust. 1 pkt 6 Pzp.  

Według  Zamawiającego  treść  wniesionego  odwołania,  w  kontekście  art.  180  ust.  3 

ustawy Pzp jest chaotyczna, a obok wymienionych 

enumeratywnie zarzutów, znajduje się pięć 

żądań Odwołującego, w tym takie które w świetle przedstawionych zarzutów nie znajdują racji 

bytu.  Ponadto,  zauważył,  że  Odwołujący  pomija  bardzo  istotną  kwestię,  a  mianowicie  nie 

wnioskuje  o  przeprowadzenie  dowodu 

ze  złożonych  wyjaśnień  LUKMIR  w  zakresie 

podniesionej dwukrotnie  przez 

Odwołującego kwestii rażąco niskiej ceny „r-g", co ma istotne 

znaczenie  dla  wskazania  okoliczności  faktycznych  uzasadniających  wniesienie  odwołania. 

Ponadto Zamawiający podniósł, że ciężar dowodu zaistnienia przesłanek z art. 90 ust. 1 Pzp 

spoczywa  na  Odwołującym,  który  w  swoim  odwołaniu  nawet  nie  uprawdopodobnił  rażąco 

niskiej ceny „r-g” LUKMIR. W niniejszym odwołaniu, poza bardzo ogólnymi stwierdzeniami i 

wklejkami  z  „branżowej  literatury”  bez  wskazania  choćby  jednego,  konkretnego  warunku, 

Odwołujący odniósł się jedynie do minimalnego wynagrodzenia w odniesieniu do stawki 14,70 

zł/r-g. Odwołujący nie wykazał istnienia w przedmiotowej sprawie warunku zaistnienia rażąco 

niskiej  ceny  w  of

ercie  LUKMIR  BUD.  Ponadto,  Odwołujący  w  żaden  sposób  nie 

zakwestionował  prawidłowości  oszacowania  zamówienia  przez  Zamawiającego,  nie  podjął 

nawet  próby  wykazania,  że  wartość  szacunkowa  nie  odzwierciedla  lokalnych  realiów 

rynkowych.  Skoro  zatem  wartość  zamówienia  została  ustalona  prawidłowo  i  z  należytą 

starannością, co należało stwierdzić w związku z tym, że Odwołujący ani nie podniósł, ani nie 

wykazał  okoliczności  przeciwnej,  a  zatem  odzwierciedla  ona  realia  rynkowe,  to  trudno 

twierdzić,  że  cena  zaoferowana  przez  konkurenta  Odwołującego  powinna  wzbudzić 

wątpliwości Zamawiającego.  

Przystępujący w piśmie z dnia 29 marca 2019r. wskazał, że wysokość skalkulowanej 

przez niego łącznej ceny ofertowej (1 647 623, 35 zł) nie odbiega w istotnym stopniu od ceny, 

zaw

artej w ofercie Odwołującego się (1 789 022, 35 zł), albowiem jest niższa zaledwie o 141 

399  zł.  Przystępujący  podkreślił,  że  specyfika  robót  budowlanych  wyraża  się  m.in.  w  tym 

element kosztów z tytułu robocizny jest zaledwie jedną częścią składową wszystkich kosztów 

związanych z realizacją zamówienia (w szczególności obok kosztów związanych z zakupem 

materiałów i dysponowaniem sprzętem i narzędziami). Trudno w takim przypadku przyjmować 

analogię  z  kosztami  osobowymi  w  przypadku  zamówień  innego  rodzaju  (w  szczególności 

usług  konsultingowych,  projektowych,  ochrony  fizycznej,  sprzątania,  itp.).  Wyjaśnił,  że 

składając ofertę w niniejszym postępowaniu, w treści formularza ofertowego wyraził zgodę na 

wszystkie warunki realizacji zamówienia, jakie zostały określone w SIWZ, w tym obowiązek 

zatrudnienia  pracowników  w  oparciu  o  umowę  o  pracę  oraz  wszystkie  obowiązki  służące 

ewentualnej  weryfikacji  przez  Zamawiającego  należytego  wykonania  zamówienia  w  tym 

zakresie  w  trakcie  realizacji  zamówienia,  zgodnie  z  Rozdziałem  III  pkt  15-17  SIWZ.  Tym 

samym w omawianym przypadku nie zachodzi ryzyko wykonania przedmiotu zamówienia w 

sposób  niezgodny  z  wymaganiami  określonymi  przez  Zamawiającego  lub  wymaganiami 

u

stawy lub wynikającymi z odrębnych przepisów. 

Krajowa  Izba  Odwoławcza  uwzględniając  dokumentację  z  przedmiotowego 

postępowania  o  udzielenie  zamówienia  publicznego,  w  tym  w  szczególności  treść 

ogłoszenia  o  zamówieniu  oraz  postanowienia  SIWZ,  jak  również  wyjaśnienia 

Przystępującego  odnośnie  rażąco  niskiej  ceny  oraz  oświadczenia i  stanowiska  stron 

złożone w trakcie rozprawy, ustaliła i zważyła, co następuje:  

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie w części. 

W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek 

ustawowych  skutkujących  odrzuceniem  odwołania,  wynikających  z  art.  189  ust.  2  Pzp.  

Odnosząc się  w  tym  miejscu  do  wniosku Zamawiającego  o  odrzucenie odwołania wskazać 

należy, że podstawę do wniesienia odwołania w rozpoznawanym stanie faktycznym stanowił 

przepis  art.  180  ust.  2  pkt  6  Pzp,  a 

odwołanie  zostało  wniesione  w  terminie.  W  związku  z 

powyższym w niniejszej sprawie brak było przesłanek do odrzucenia odwołania. 

Izba  ustaliła,  że  Odwołujący  spełnia  określone  w  art.  179  ust.  1  Pzp  przesłanki 

korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia, a naruszenie 

przez  Zamawiającego  przepisów  Pzp  może  spowodować  poniesienie  przez  niego  szkody, 

polegającej na nieuzyskaniu zamówienia. Odnosząc się do stanowiska Przystępującego, Izba 

o

ceniając  kwestię  interesu  prawnego  Odwołującego  we  wniesieniu  odwołania  uznała,  że 

wykonawca,  który  nie  został  wykluczony  z  postępowania  i  którego  oferta  nie  została 

odrzucona, ma interes prawny w ubieganiu się o udzielenie zamówienia. 

Izba dopuściła do udziału w postępowaniu wykonawcę LUKMIR BUD Sp. z o.o. z siedzibą 

w  Toruniu,  zgłaszającego  swoje  przystąpienie  do  postępowania  odwoławczego  po  stronie 

Zamawiającego. 

Izba ustaliła: 

Zamawiający pismem z dnia 15 marca 2019r. wezwał Przystępującego, działając na 

podstawie art. 90 ust. 1 Pzp do 

złożenia wyjaśnień w celu ustalenia, czy oferta zawiera rażąco 

niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia. Zamawiający podkreślił, że żąda wyjaśnień 

w  szczególności  w  zakresie kosztów  pracy,  których  wartość  przyjęta  do  ustalenia  ceny  nie 

może być niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej 

ustalonego na podstawie art. 2 ust. 3-5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu.  

W  odpowiedzi  na  powyższe  wezwanie,  Przystępujący  przy  piśmie  z  dnia  20  marca 

2019r. złożył wyjaśnienia wskazując, że co do zasady - sam fakt ujęcia w kosztorysie stawki 

za  roboczogodzinę  na  niższym  poziomie  od  stawki  godzinowej,  jaka  została  określona  w 

rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego 

wynagrodzenia  za 

pracę  oraz  wysokości  minimalnej  stawki  godzinowej  w  2019  r.  (dalej 

„Rozporządzenie") nie jest wystarczający do uznania, że cena ofertowa jest rażąco niska, a w 

konsekwencji oferta zawierająca taką cenę kwalifikuje się wyłącznie do odrzucenia. 

Przystępujący  potwierdził,  że  koszt  robocizny  przy  uwzględnieniu  specyfiki 

przedmiotowego zamówienia może być uznany jako istotny w realizacji całego zamówienia. 

Jednakże  wskazał,  że  w  omawianym  przypadku  stawka  roboczo-godziny,  określona  przez 

niego  w  kos

ztorysie ofertowym na kwotę 11,34 zł, nie może być jednak kwalifikowana jako 

rażąco  niska  w  porównaniu  ze  stawką  godzinową,  określoną  w  Rozporządzeniu  (14,70  zł). 

Różnica  pomiędzy  kosztami  robocizny,  przy  uwzględnieniu  stawki  zawartej  w  kosztorysie 

ofertow

ym (łącznie: 626.458,15 zł), oraz przy uwzględnieniu stawki godzinowej określonej w 

Rozporządzeniu (łącznie: 812.075,37 zł) wynosi 185.617,22 zł. Przystępujący w wyjaśnieniach 

wskazał,  że  koszty  robocizny  przedstawione  w  kosztorysie  ofertowym  faktycznie  zostały 

niedoszacowane,  jednak 

taki  wymiar  różnicy  nie  uprawnia  do  kwalifikowania  takiego 

niedoszacowanego kosztu jako rażąco niskiego w stosunku do przedmiotu zamówienia. 

Przystępujący  przyznał,  że  określona  przez  niego  w  kosztorysie  ofertowym  stawka 

roboczo-

godziny na poziomie 11,34 zł, faktycznie tworzy wątpliwości Zamawiającego, co do 

możliwości  wykonania  przedmiotu  zamówienia  zgodnie  z  wymaganiami  określonymi  przez 

Z

amawiającego  lub  wynikającymi  z  odrębnych  przepisów.  Określenie  jednak  niższej 

wysokości  stawki  poniżej  stawki  godzinowej,  określonej  w  rozporządzeniu,  było  wynikiem 

omyłkowego wprowadzenia przez  Przystępującego danych do programu kalkulacyjnego. W 

ocenie 

Przystępującego, taka okoliczność nie uprawnia jednak do twierdzenia, że ten rodzaj 

koszt

ów rażąco niski w do przedmiotu zamówienia. 

Przystępujący zauważył ponadto, że wysokość skalkulowanej przez niego łącznej ceny 

ofertowej brutto (1 647 623, 35 zł) nie odbiega w istotnym stopniu od ceny, zawartej w ofercie 

Odwołującego,  biorącej  również  udział  w  przedmiotowym  postępowaniu  (1  789  022,  35  zł 

brutto), albowiem jest niższa zaledwie o 141 399 zł. Jednocześnie stwierdził, iż zaoferowana 

przez niego cena 

ofertowa nie tworzyła podstawy do występowania przez Zamawiającego na 

podstawie art. 90 ust. 1a Pzp

, albowiem wysokość tej ceny nie jest niższa o co najmniej 30% 

zarówno od wartości zamówienia powiększonej o należny podatek od towarów i usług, jak i od 

średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert.  

Przystępujący wskazał ponadto, iż w jego ocenie złożona przez niego oferta nie może 

być uznana jako niezgodna z ustawą Pzp, a w konsekwencji kwalifikować ją do odrzucenia. 

Ewentualne niezgodności kosztorysu ofertowego z SIWZ w zakresie (minimalnej) wysokości 

stawki za roboczo-

godzinę nie mogą oznaczać, że oferta na wykonanie robót budowlanych, 

stanowiących przedmiot niniejszego postępowania, jest niezgodna z Pzp. 

Dalsze  wyjaśnienia  Przystępującego  odnośnie  rażąco  niskiej  ceny  zastrzeżone  jako 

tajemnica 

przedsiębiorstwa  zawierały  wyliczenia  i  założenia  przyjęte  przy  kalkulacji  ceny 

oferty. 

Izba zważyła: 

Przede  wszystkim  potwierdził  się  zarzut  dotyczący  zaniechania  odrzucenia  oferty 

Przystępującego  z  uwagi  na  rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia, 

potwierdzoną złożonymi Zamawiającemu wyjaśnieniami.  

Na wstępie podkreślić  należy,  że  przedmiotem  zarzutu  Odwołującego nie była cena 

globalna  oferty,  ale  jej  część  składowa  jaką  stanowiły  koszty  pracy.  Wyjaśnić  należy,  że  z 

rażąco niską ceną mamy do czynienia w sytuacji, gdy jej wysokość jest oderwana od realiów 

rynkowych i nie oddaje rzeczywistych kosztów realizacji zamówienia, nie mogąc tym samym 

zapewnić zrealizowania za nią przedmiotu zamówienia zgodnie z wymogami zamawiającego 

lub wynikającymi z odrębnych przepisów. Badanie kwestii rażąco niskiej ceny, niezależnie od 

podstaw jego wszczęcia (obligatoryjne, powodowane okolicznościami, o których mowa w art. 

90 ust. 1a pkt 1 Pzp, bądź fakultatywne – wynikające z wątpliwości zamawiającego w danym 

stanie faktycznym), dotyczyć może całkowitej ceny oferty, bądź jej istotnej części składowej 

(por. przepis art. 90 ust. 1 Pzp). Ową istotność tłumaczyć należy jako wymierny wpływ na cenę 

całkowitą oferty, co wymaga ustalenia w  okolicznościach danej sprawy, przy uwzględnieniu 

m.in.  rodzaju  przedmiotu  zamówienia  czy  czynnika  cenotwórczego.  Stwierdzenie,  że 

wysokość istotnej składowej ceny oferty ustalona została w oderwaniu od realiów rynkowych 

powoduje, że cenę całkowitą oferty uznać należy za rażąco niską. 

W  przedmiotowej  sprawie  Zamawiający  na  skutek  pisma  Odwołującego  z  dnia  15 

marca 2019r. o nieprawidłowej wysokości stawki za roboczogodzinę, tj. przyjętej w wysokości 

niższej  niż  wynika  to  z  obowiązujących  przepisów  prawa,  tj.  wobec  wskazania  przez 

Przystępującego  w  szeregu  pozycji  kosztorysu  ofertowego  stawki  za  roboczogodzinę  w 

wysokości  11,34  zł,  powziął  wątpliwości  co  do  prawidłowości  skalkulowania  tego  elementu 

ceny oferty

, w konsekwencji czego zwrócił się do Przystępującego na podstawie art. 90 ust. 1 

Pzp o złożenie wyjaśnień w tym zakresie. 

Izba uznała, że w przypadku zamówień na roboty budowlane koszty pracy mają istotne 

znaczenie,  co 

znalazło  potwierdzenie  w  wyjaśnieniach  Przystępującego,  który  na  stronie  2 

złożonych  wyjaśnień  wskazał,  że:  „wykonawca  przyznaje,  że  koszt  robocizny  przy 

uwzględnieniu  specyfiki  przedmiotowego  zamówienia  może  być  uznany  jako  istotny  koszt 

realizacji całego zamówienia.”  

Co więcej sam Przystępujący w złożonych Zamawiającemu wyjaśnieniach wskazał, że 

różnica  pomiędzy  kosztami  robocizny,  przy  uwzględnieniu  stawki  zawartej  w  kosztorysie 

ofertowym  oraz  przy  uwzględnieniu stawki  godzinowej  określonej  w  rozporządzeniu  wynosi 

185.617  zł.  Przystępujący  przyznał  więc,  że  koszty  robocizny  przedstawione  w  kosztorysie 

ofertowym  zostały  niedoszacowane  (str.  3  wyjaśnień).  Ponadto  wyjaśnił,  że  określenie 

wysokości  stawki  poniżej  stawki  godzinowej,  określonej  w  rozporządzeniu  było  wynikiem 

omyłkowego wprowadzenia przez niego danych do programu kalkulacyjnego.  

Biorąc  pod  uwagę  treść  złożonych  przez  Przystępującego  wyjaśnień,  stanowisko 

Zamawiającego deprecjonujące znaczenie wystosowanego do Przystępującego wezwania o 

wyjaśnienia  było  nieuzasadnione.  Podkreślić  bowiem  należy,  że  wszczęcie  procedury 

wyjaśnień  rażąco  niskiej  ceny  obliguje  Zamawiającego  do  rzetelnej  oceny  złożonych  przez 

wykonawcę wyjaśnień.  Natomiast, w ocenie składu orzekającego w realiach niniejszej sprawy 

Zamawiający  całkowicie  zaniechał  faktycznego  badania  wyjaśnień  Przystępującego 

poprzestając jedynie na formalnym ich przyjęciu, nie dokonując ich analizy. Potwierdzeniem 

dla  tego  ustalenia  jest  okoliczność,  iż  w  złożonych  wyjaśnieniach  Przystępujący  wprost 

wskazał, że przez pomyłkę przyjął wysokość stawki godzinowej w nieprawidłowej wysokości, 

a  powyższe  spowodowało  niedoszacowanie  kosztów  robocizny  w  kosztorysie  ofertowym  o 

kwotę  185.617  zł.  Uwzględniając  powyższe  skład  orzekający  uznał,  iż  zaniechanie  przez 

Zamawiającego odrzucenia oferty Przystępującego z uwagi na rażąco niską część składową 

ceny było nieprawidłowe. 

Podkreślić należy, że wskazana przez Przystępującego kwota w wysokości 185.617 

zł stanowi ponad 10% ceny oferty brutto Przystępującego, a więc należy ją uznać, za istotną 

część składową ceny. Ponadto kwota ta przewyższa różnicę jaka występuje pomiędzy ceną 

oferty Przystępującego, a ceną oferty Odwołującego o około 40 000 zł, co w niniejszej sprawie 

potwierdza

,  że  powyższy  składnik  ceny  miał  istotny  wpływ  na  wynik  postępowania.  Tym 

samym Izba uznała, że oferta Przystępującego podlegała odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 

1 pkt 4 Pzp jako oferta zawierająca rażąco niską cenę. 

Odnosząc się kolejno do wskazanej przez Zamawiającego stawki roboczogodziny w 

wysokości 20,79 zł podkreślić należy, iż powyższa kwota nie wynika, ani z treści wyjaśnień ani 

z kosztor

ysu ofertowego Przystępującego i stanowi ona efekt obliczeń Zamawiającego, które 

pozostają  w  sprzeczności  z  wyjaśnieniami  złożonymi  przez  Przystępującego,  wprost 

wsk

azującego,  iż  koszty  robocizny  przedstawione  w  kosztorysie  ofertowym  zostały 

niedoszacowane. 

Skład orzekający stwierdził ponadto, że przyjęcie za podstawę obliczenia ceny oferty 

wynagrodzenia w 

kwocie niższej niż przewidziana w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu, 

stanowi 

okoliczność uzasadniającą odrzucenie oferty Przystępującego na podstawie art. 89 

ust. 1 pkt 1 Pzp bowiem 

tak sporządzona oferta uchybia przepisowi art. 90 ust. 1 pkt 1 Pzp, 

zgodnie z którym przyjęta przez wykonawcę do ustalenia ceny oferty wartość kosztów pracy 

nie  może  być  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  ustalonego  na  podstawie 

przepisów ustawy.  

Odnosząc  się  kolejno  do  zarzutu  dotyczącego  niezgodności  treści  oferty 

Przystępującego  z  SIWZ  Izba  wyjaśnia,  że  w  ugruntowanym  orzecznictwie  KIO  wyrażono 

pogląd,  że  przesłanka  z  art.  89  ust.  1  pkt  2  Pzp  zachodzi  w  sytuacji,  w  której  oferowane 

zamawiającemu świadczenie nie odpowiada wymogom opisanym w SIWZ. W rozpoznawanym 

stanie  faktycznym  sytuacja  taka  nie  ma  miejsca, 

ponieważ  Odwołujący  zakwestionował  nie 

tyle przedmiot 

świadczenia, co element jego wyceny. W konsekwencji oferta Przystępującego 

nie podlega odrzuceniu w oparciu o 

powyższą podstawę prawną.  

O błędzie w obliczeniu ceny można mówić, jeżeli cena oferty jest obliczona w sposób 

niezgodny  z  przepisami  powszechnie  obowiązującymi  (jak  np.  zastosowanie  niewłaściwej 

stawki podatku VAT) lub ze sposobem obliczenia ceny określonym przez Zamawiającego w 

SIWZ. 

W niniejszej sprawie natomiast Zamawiający nie wskazywał na konkretne wymogi co 

do  sposobu 

obliczenia  ceny  oferty,  również  cena  ta  nie  zawierała  błędu  w  zakresie  stawki 

podatku  od  towarów  i  usług.  Tym  samym  skład  orzekający  stwierdził,  iż  nie  zaistniała 

przesłanka do odrzucenia oferty, o której mowa w art. 89 ust. 1 pkt 6 Pzp.  

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji. 

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 

Pzp oraz w oparciu o przepisy § 3 pkt 1 i 2 lit. b rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 

dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz 

rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. z 2018r., 

poz. 972).  

Przewodniczący: ...................……………………………