KIO 522/19 WYROK dnia 15 kwietnia 2019 r.

Stan prawny na dzień: 19.06.2019

Sygn. akt: KIO 522/19 

WYROK 

z dnia 15 kwietnia 2019 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza   -   w składzie: 

Przewodniczący:     Magdalena Rams 

Protokolant:            

Rafał Komoń   

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2019 r. w Warszawie 

odwołania wniesionego 

do Pr

ezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 25 marca 2019 r. przez wykonawcę Berger 

Bau Polska Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu, 

w postępowaniu prowadzonym przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Opolu, 

przy  udziale:  (i)  wykonawcy 

Przedsiębiorstwo  Handlowo-Usługowe  "Larix"  Sp.  z  o.o.  z 

siedzibą w Lublińcu zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie 

zamawiaj

ącego; oraz (ii) wykonawcy REMOST Z. M., H. M., K. M. Sp. j. z siedzibą w Oleśnie 

zgłaszającego przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego. 

orzeka: 

Uwzględnia odwołanie i nakazuje zamawiającemu Zarządowi Dróg Wojewódzkich w 

Opolu: (i) unieważnienie czynności wyboru oferty najkorzystniejszej; (ii) odrzucenie 

oferty  wykonawcy 

Przedsiębiorstwo  Handlowo-Usługowe  "Larix"  Sp.  z  o.o.  z 

siedzibą w Lublińcu oraz wykonawcy REMOST Z. M., H. M., K. M. Sp. j. z siedzibą w 

Oleśnie na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp oraz art. 90 ust. 3 w zw. z art. 

89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp; (iii

)  powtórzenie czynności badania i oceny ofert. 

2.  K

osztami postępowania obciąża zamawiającego Zarząd Dróg Wojewódzkich w Opolu 

i: 


zalicza  w  poczet  kosztów  postępowania  odwoławczego  kwotę  20  000  zł  00  gr 

(słownie:  dwadzieścia  tysięcy  złotych  zero  groszy)  uiszczoną  przez  wykonawcę 

Berger  Bau  Polska  Sp.  z  o.o.  z  siedzibą  we  Wrocławiu  tytułem  wpisu  od 

odwołania; 

zasądza  od  zamawiającego  Zarządu  Dróg  Wojewódzkich  w  Opolu  na  rzecz 

wykonawcy Berge

r Bau Polska Sp. z o.o. z siedzibą we Wrocławiu kwotę 23 

zł  00  gr  (słownie:  dwadzieścia  trzy  tysiące  sześćset  złotych  zero  groszy) 

stanowiącą uzasadnione koszty strony poniesione z tytułu wpisu od odwołania i 

wynagrodzenia pełnomocnika. 

Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - 

Prawo zamówień publicznych 

(Dz.  U.  z  2018  r.  poz.  1986,  ze  zm.)  na  niniejszy  wyrok  -  w  terminie  7  dni  od  dnia  jego 

doręczenia  -  przysługuje  skarga  za pośrednictwem  Prezesa  Krajowej Izby  Odwoławczej  do 

Sądu Okręgowego w Opolu. 

Przewodniczący:      ………………….……. 

Sygn. akt: KIO 522/19 


UZASADNIENIE 

W  dniu  25  marca  2019  r.  do  Prezesa 

Krajowej  Izby  Odwoławczej  wpłynęło  odwołanie 

wykonawcy  Berger  Bau 

Polska  sp.  z  o.o.,  z  siedzibą  we  Wrocławiu  (dalej  „Odwołujący”) 

zarzucając zamawiającemu  Zarządowi  Dróg Wojewódzkich w  Opolu  (dalej  „Zamawiający”) 

naruszenie 

w  postępowaniu  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  w  trybie  przetargu 

nieograniczonego  na  „Rozbudowa  drogi  wojewódzkiej  nr  462  w  miejscowości  Janów  na 

odcinku od km 11+319 do km 12+50

9” przepisów ustawy Pzp polegających na: 

wyborze jako najkorzystniejszej oferty złożonej przez wykonawcę: LARIX sp. z o.o., ul. 

Klonowa  11,  42-700  Lubliniec  (dalej  jako: 

LARIX”)  i  zaniechaniu  odrzucenia  oferty 

LARIX  jako  oferty  zawierającej  rażąco  niska  cenę,  a  nadto  oferty,  której  treść  jest 

niezgodna z treścią SIWZ; 

  zaniechaniu odrzucenia oferty REMOST Z. M., H. M., K. M. 

spółka jawna, ul. Wielkie 

Przedmieście  26,  46-300  Olesno  (dalej  jako:  „REMOST”)  jako  oferty  zawierającej 

rażąco  niska  cenę,  a  nadto  oferty,  której  treść  jest  niezgodna  z  treścią  SIWZ  i 

sklasyfikowanie jej na drugiej pozycji tzw. listy rankingowej;  

  z

aniechaniu wyboru jako oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej.  

Zaskarżonym czynnościom i zaniechaniom Zamawiającego Odwołujący zarzucił naruszenie: 

(i) 

art.  89  ust.  1  pkt  2  ustawy  Pzp  poprzez  zaniechanie  odrzucenia  ofert  LARIX  i 

REMOST mimo, że treść tych ofert nie odpowiada treści SIWZ, w zakresie w jakim 

wykonawcy  ci  zaoferowali  wykonanie  przedmiotu  zamówienia  z  materiałów  lub 

odpowiednio w sposób niezgodny z SIWZ; 

(ii) 

art.  90  ust.  3  ustawy  Pzp  w  zw.  z  art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp  poprzez 

zaniechanie  przeprowadzenia  przez  Zamawiającego  pogłębionej,  merytorycznej 

ana

lizy wyjaśnień złożonych przez wykonawcę i poprzestanie na jedynie formalnej 

ich  ocenie,  co  doprowadziło  do  zaniechania  odrzucenia  oferty  LARIX  i  oferty 

REMOST mimo, że wykonawcy ci jedynie w sposób formalny dopełnili procedury 

wyjaśnienia  i  nie  obalili  domniemania,  że  ceny  ich  ofert  są  rażąco  niskie,  a 

szczegółowa analiza przedstawionych przez nich wyjaśnień i dowodów potwierdza, 

że ich oferty zawierają rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia;  

(iii) 

art. 90 ust. 2 Pzp w zw. z art. 7 ustawy Pzp i art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp poprzez 

zaniechanie  odrzucenia  oferty  złożonej  przez  LARIX  i  REMOST  w  sytuacji,  gdy 

wykonawcy  ci  nie  wykazali,  że  ich  oferty  nie  zawierają  rażąco  niskiej  ceny  w 

stosunku do prze

dmiotu zamówienia; 


(iv) 

art.  7  ustawy 

Pzp  poprzez  wybór  jako  najkorzystniejszej  ofert  podlegającej 

odrzuceniu  i  zaniechanie  przeprowadzenia  w  sposób  gwarantujący  zachowanie 

uczciwej i równej konkurencji procedury badania ofert. 

Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu: (i) unieważnienia czynności wyboru oferty 

najkorzystniejszej;  (ii)  dokonanie  ponownego  badania  i  oceny  ofert,  w  tym  odrzucenie  ofert 

wykonawców:  LARIX  i  REMOST,  a  w  konsekwencji  uznanie  oferty  Odwołującego  za 

najkorzystniejszą. 

W uzasadnieniu podniesionych zar

zutów Odwołujący wskazał, że przedmiotem zamówienia, 

jest  rozbudowa  drogi  wojewódzkiej  nr  462  zgodnie  z  warunkami  specyfikacji  istotnych 

warunków  zamówienia.  W  Postępowaniu  zostało  złożonych  osiem  ofert  z  następującymi 

cenami: 

  Oferta nr 6 - LARIX z cen

ą ofertową 5 790 321, 09 zł; 

  Oferta nr 1 - REMOST z ce

ną ofertową 6 405 172, 63 zł.; 

  Oferta nr 2 - 

Odwołującego z ceną ofertową 9 338 630, 70 zł.; 

  Oferta nr 4 - 

Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych Sp. z o. o. z ceną ofertową 

9 593 579, 52 zł.; 

  Oferta nr 8 - P.U.H. DOMAX A. M. z cen

ą ofertową 10 136 662, 01 zł.; 

  Oferta nr 5 - Eurovia Polska S.A. z cen

ą ofertową 10 314 942, 70 zł.; 

  Oferta  nr  7  - 

Przedsiębiorstwo  Handlowo  -  Usługowe  TRANSKOM  R.  B.  z  ceną 

ofertową 11 500 500, 00 zł.; 

  Oferta nr 3 - 

Strabag Infrastruktura Południe sp. z o.o. z ceną ofertową 11 780 029, 66 

zł.  

W ocenie Odwołującego z powyższego wynika, że dysproporcja pomiędzy ceną LARIX i ceną 

REMOST, 

a  cenami  złożonymi  przez  pozostałych sześciu wykonawców  ubiegających się o 

niniejsze zamówienia jest  istotna. Tak  istotnych  dysproporcji  pomiędzy  pozostałymi  cenami 

już  nie  ma.  Pismem  z  dnia  30  stycznia  2019  r.  Zamawiający  wezwał  LARIX  do  złożenia 

wyjaśnień  w  trybie art.  90 ust.  1  ustawy  Pzp oraz  art.  87  ust.  1  ustawy    Pzp,  wskazując w 

uzasadnieniu wezwania, że cena oferty LARIX jest o 38,12% niższa od średniej arytmetycznej 

wszystkich  zaoferowanych  cen.  Zamawiający  wezwał  przy  tym  wykonawcę  do  złożenia 

szczegółowych  wyjaśnień  względem  wskazanych  w  wezwaniu  20  cen  jednostkowych, 

oczekując przedstawienia do nich szczegółowego kosztorysu obejmującego dane dotyczące 

ilości i stawki dla robocizny, materiałów, maszynogodzin pracy sprzętu i środków transportu, 


przyjętych  wydajności  i  nakładów  czasu.  Zamawiający  żądał  również  przedstawienia 

stosownych  dowodów,  w  tym  dowodów  potwierdzających  zgodność  zastosowanych 

materiałów  z  wymaganiami  SIWZ  (np.  aprobat  technicznych,  deklaracji  zgodności). 

Odwołujący wskazał, że analogiczne wezwanie w tym samym dniu zostało wystosowane do 

firmy  REMOST,  z  tym,  że  Zamawiający  w  jego  uzasadnieniu  wskazał,  że  cena  REMOST 

odbiega od średniej arytmetycznej wszystkich ofert o 31,55 %, a wezwanie do szczegółowego 

wyjaśnienia  cen  jednostkowych  dotyczyło  28  cen  jednostkowych  wskazanych  przez 

Zamawiającego. Obaj wykonawcy dnia 5 lutego 2019 r. przedstawili wyjaśnienia ceny.  

Dalej  Odwołujący  wskazał,  że  dnia  8  lutego  2019  r.  (rano)  Zamawiający  wezwał  LARIX  do 

złożenia dokumentów w trybie art. 26 ust. 1 ustawy Pzp (w niniejszej sprawie Zamawiający 

zastosował art. 24 aa ustawy Pzp), a więc Zamawiający po niespełna dwóch dniach roboczych 

zakończył procedurę badania złożonych przez wykonawców wyjaśnień i podjął decyzję co do 

tego, czyja oferta może zostać wybrana jako najkorzystniejsza. Pismem z dnia 14 marca 2019 

r., Zamawiający poinformował wykonawców biorących udział w postępowaniu o wyborze jako 

oferty najkorzystniejszej oferty LARIX sp. z o.o.  

W zakresie zarzutu rażąco niskiej ceny, Odwołujący wskazał tytułem wstępu, że o zjawisku 

rażąco niskiej ceny będziemy mówili wtedy, kiedy cena w stosunku do przedmiotu zamówienia 

będzie ceną odbiegającą od jego wartości, a różnica ta nie będzie uzasadniona obiektywnymi 

względami  pozwalającymi  wykonawcy  bez  strat  i  finansowania  wykonania  zamówienia  z 

innych źródeł niż wynagrodzenie umowne, to zamówienie wykonać (tak: wyrok KIO z dnia 5 

czerwca  2018  r.,  sygn.  akt  KIO  995/18).  W  niniejszej  sprawie  mamy  do  czyn

ienia  z  taką 

właśnie  sytuacją.  W  ocenie  Odwołującego,  wykonawcy  LARIX  i  REMOST  nie  są  w  stanie, 

zwłaszcza w świetle złożonych przez siebie wyjaśnień i obecnych uwarunkowań rynkowych, 

wykonać  przedmiotu  zamówienia  w  sposób  zgodny  z  oczekiwaniami  Zamawiającego 

wyrażonymi w SIWZ, bez straty. Co przy tym istotne, złożone przez nich wyjaśnienia jedynie 

pozornie wskazują na poprawność sporządzonej przez nich kalkulacji ceny - wyjaśnienia, choć 

zawierają  żądane  przez  Zamawiającego  informacje  co  do  ilości  nakładów  potrzebnych  na 

realizację danego zakresu robót i stawki jednostkowe, to w rzeczywistości są niewiarygodne i 

bardzo ogólne.  Poza kilkoma  cenami jednostkowymi  materiałów  wynikającymi  z  okazanych 

przez wykonawców ofert, wszystkie pozostałe wartości podane w kalkulacji szczegółowej to 

„dane własne wykonawcy”, „kalkulacja własna przedsiębiorstwa”, przy czym mimo, iż dane te 

istotnie  odbiegają  od  wartości  rynkowych,  wykonawcy  nie  dają  żadnego  uzasadnienia  i 

dowodu dla prawidłowości przyjętych przez nich wartości.  


W ocenie Odwołującego z powyższego wynika, że wartości przyjęte do sporządzenia kalkulacji 

nie  są  wartościami  rzeczywistymi  i  zostały  przyjęte  na  określonym  poziomie  tylko  w  celu 

„wyjaśnienia”  cen  jednostkowych  kwestionowanych  przez  Zamawiającego.    Odwołujący 

wskazał, że orzeczenia KIO z dnia 25 sierpnia 2014 r., sygn. akt: KIO 1561/14, 1577/14.  

Odwołujący  podkreślił,  że  „złożenie  przez  wykonawcę  wyjaśnień,  które  nie  rozpraszają 

wątpliwości  zamawiającego,  co  do  rynkowego  charakteru  ceny  oferty,  zrównane  jest  w 

skutkach z niezłożeniem wyjaśnień i powoduje odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 

pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 Pzp” (wyrok KIO z dnia 13 października 2014 r., sygn. akt: 2031/14). 

Wyjaśnienia  powinny  być  jednoznaczne,  spójne  i  szczegółowe,  tak  aby  nie  pozostawiać 

żadnych wątpliwości co do tego, że cena oferty skalkulowana jest w sposób rzetelny i obejmuje 

wszystkie koszty niezbędne dla prawidłowego wykonania zamówienia. Z wyjaśnień powinno 

nadto  wynikać  w  sposób  jednoznaczny,  że  obejmują  one  wszystkie  koszty,  jakie  należało 

zgodnie z SIWZ ująć w cenie oferty. (wyrok KIO z dnia 26 września 2018 r., sygn. akt KIO 

W  ocenie  Odwołującego  wyjaśnienia  złożone  przez  wykonawców  w  niniejszej 

sprawie 

wymogów  tych  nie  spełniają,  zaś  rodzaj  popełnionych  w  nich  przez  wykonawców 

błędów, stwierdzonych w nich sprzeczności i uproszczeń wskazują, że „ocena” tych wyjaśnień 

dokonana  przez  Zamawiającego  miała  charakter  jedynie  formalny  (sprowadziła  się  do 

sprawdzenia, czy wyjaśnienia j zawierające żądane elementy wpłynęły do Zamawiającego w 

wyznaczonym terminie) i Zamawi

ający nie weryfikował ich od strony merytorycznej, względnie 

weryfik

acja ta była jedynie pobieżna. W ocenie Odwołującego taka postawa Zamawiającego 

dziwi tym bardziej, że powszechnie wiadome jest, iż ceny na rynku robót budowlanych rosną i 

to skokowo, w sz

czególności rosną zaś koszty materiałów budowlanych i pracy, a z uwagi na 

dużą liczbę realizowanych zamówień dodatkowo spada ich dostępność. Powszechnie mówi 

się więc o kryzysie na rynku budowlanym i niedoszacowaniu przez zamawiających wartości 

zamówień, jeśli przy szacowaniu wartości zamówienia zamawiający bazują na danych sprzed 

kilku  miesięcy.  W  takiej  sytuacji,  dysproporcja  występująca  pomiędzy  cenami  LARIX  i 

REMOST a cenami pozostałych wykonawców, którzy złożyli oferty w tym postępowaniu tym 

bardziej p

owinna dziwić i jako taka wymagała bardzo szczegółowego wyjaśnienia.  

W ocenie Odwołującego analiza wyjaśnień złożonych przez LARIX i REMOST prowadzi do 

wniosku

, że wykonawcy ci zaoferowali rażąco niską cenę.  

Zarzuty wspólne względem obu ofert.  

W  pierwsz

ej  kolejności  Odwołujący  wskazał,  że  obaj  wykonawcy  zaniżyli  koszty  pracy. 

Wykonawca LARIX w wyjaśnieniach wskazał, że wysoka wydajność jego pracowników wynika 


z  „odpowiedniego  systemu  motywacyjnego”,  przy  czym  głównym  czynnikiem  jest  tu  (cyt.) 

„system  wynagrodzeń,  który  szacuje  się  średnio  około  3  500  zł  na  osobę  za  miesiąc  (ze 

względu  na  ochronę  danych  osobowych  i  wynagrodzeń  nie możemy  udostępnić  listy  płac  i 

umów i naszych pracowników), a więc nie niższy niż minimalne wynagrodzenie za pracę”.  

Jednocześnie LARIX w kalkulacji szczegółowej zastosował stawkę za 1 roboczogodzinę 11 zł 

netto,  c

o  przy  uwzględnieniu  narzutów  (str.  1  kalkulacji)  daje  stawkę  jednostkową  za 

roboczogodzinę  na  poziomie  15,59  zł  (bez  VAT).  Stawka  15,59  zł/h  przy  uwzględnieniu 

średniej miesięcznej ilości godzin do przepracowania (168) daje wynagrodzenie na poziomie 

2.619,12  miesięcznie.  Wynagrodzenie  minimalne  w  2019  r.  wynosi  2250  zł,  ale  przy 

uwzględnieniu  kosztów  pracodawcy  (część  składek  ZUS,  FP  i  inne  opłacanych  przez 

pra

codawcę)  wynagrodzenie  to  wynosi  2  710,81  zł.  Minimalna  stawka  godzinowa  (dla 

przypomnienia dla umowy  zlecenia wskazana przez ustawodawcę jako 14,7 zł) winna więc 

zostać powiększona co najmniej o ok. 20% kosztów stanowiących narzuty pracodawcy, co i 

tak  ni

e uwzględnia kosztów  związanych  z  urlopami  pracowniczymi,  chorobowego,  posiłków 

regeneracyjnych, zabezpieczeń bhp, szkoleń i kursów, o których wykonawca pisze w swoich 

wyjaśnieniach. Stawka godzinowa zastosowania przez LARIX jest więc de facto mniejsza niż 

najniższa  stawka/wynagrodzenie  minimalne  określone  przepisami  prawa.  Warto  przy  tym 

zaznaczyć,  że  skoro  średnie  wynagrodzenie  w  firmie  LARIX  wynosi  3500  zł  na  osobę  na 

miesiąc (nie wiadomo przy tym, czy wykonawca pisze w wyjaśnieniach o wynagrodzeniu „na 

rękę”  dla pracownika,  czy  wynagrodzeniu brutto pracownika,  czy  własnym koszcie,  choć to 

ostatnie nie wydaje się być i prawdopodobne), stawka 11 zł podana w  kalkulacji, nawet po 

powiększeniu o narzuty, pozostaje niespójna względem pozostałych przedstawionych przez 

wykonawcę  wyjaśnień  -  przy  takim  „średnim”  wynagrodzeniu  dla  pracownika  stawka 

godzinowa przyjęta do wyjaśnień winna być wyższa niż najniższe wynagrodzenie minimalne, 

a nie tylko z nim równa (a w zasadzie niższa). Wykonawca REMOST zastosował natomiast 

do wyliczenia swojej ceny ofertowej stawki odpowiednio 14 zł/h dla pracownika roboczego i 15 

zł/h  dla  operatorów  sprzętu.  Stawki  te,  ze  względów  wskazanych  poniżej,  są  mniejsze  niż 

stawki  wynikające  z  przepisów  dotyczących  wynagrodzenia  minimalnego,  względnie  nie 

uwzg

lędniają kosztów  pracodawcy,  co  świadczy  o  ich  niedoszacowaniu.  Z  treści  wyjaśnień 

wynika przy tym, że takie same stawki roboczogodziny wykonawcy zastosowali do wyliczenia 

całej  ceny  ofertowej,  co  potwierdza,  że  całe  koszty  pracy  ujęte  w  obu  ofertach  są 

niedoszacowane. 

Odwołujący  zaznaczył,  że  obecnie  na  rynku  robót  budowlanych  istnieją 

poważne  problemy  z  zatrudnieniem  pracowników  (brak  chętnych  do  pracy),  co  z  kolei 

powoduje,  że  oczekiwania  pracowników  co  do  wysokości  wynagrodzenia  rosną.  Stawka 

roboczogodziny na rynku dla pracownika niewykwalifikowanego zaczyna się od 12-13 zł „na 

rękę”,  dla  pracowników  wykwalifikowanych  (w  tym,  operatorów  maszyn)  stawka godzinowa 


„na  rękę”  to  nie  mniej  niż  15-16  zł  (co  przy  uwzględnieniu  obciążeń  podatkowych  i  ZUS 

pracownika  i  pracodawcy  daje  wartości  znacznie  większe  niż  wynagrodzenie  minimalne  i 

stawki zastosowane przez obu wykonawców). Są to stawki minimalne, natomiast w praktyce 

stawki  realnie  wypłacane  sięgają  ponad  20  zł  („na  rękę”).  Stawka  roboczogodziny  wg 

Sekocenbud IV KW 2018 to od 17,24 netto (29,27 brutto).  

Odwołujący  wskazał,  że  w  przypadku  zarzutu  rażąco  niskiej  ceny  dotyczącej  wyliczenia 

kosztów  pracy  ocenie  podlega  nie  tylko  spełnianie  wymagań  w  zakresie  minimalnego 

wynagrodzenia za pracę z  uwzględnieniem  obowiązkowych kosztów  pracowniczych,  w  tym 

kosztów urlopów wypoczynkowych, ale także realność pozyskania pracowników za wskazaną 

stawkę wynagrodzenia (tak: wyrok KIO z dnia 28 sierpnia 2018 r., sygn. akt KIO 1563/18). W 

niniejszej sprawie żaden z wykonawców składających wyjaśnienia ceny nie wykazał, że jest w 

stanie  zapewnić  sobie  w  całym  okresie  realizacji  zamówienia  pracowników  za  najniższe 

wynagrodzeniem  minimalne  wynikające  z  obowiązujących  przepisów  prawa  (nawet  przy 

przyjęciu,  że  cena  ofertowa  będzie  wystarczająca  na  pokrycie  kosztów  pracy  w  takiej 

wysokości). Odwołujący zaznaczył, że wymogi związane z ochroną danych osobowych nie są 

przeszkodą do wypełnienia ciężarów dowodowych wynikających z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp. 

Znamienne  przy  t

ym  pozostaje,  że  przy  bardzo  niskich  kosztach  pracy  obaj  wykonawcy 

założyli  bardzo  wysokie  wydajności  pracy  -  wydajności,  jakie  zostały  przyjęte  przez 

wykonawców  są  znacznie  wyższe  niż  wynikające  przykładowo  z  katalogów  nakładów,  czy 

doświadczeń własnych Odwołującego.  

Po drugie, 

w ocenie Odwołującego obaj wykonawcy istotnie zaniżyli koszty pracy sprzętu, przy 

czym zaniżenie to jest szczególnie widoczne (drastyczne) w ofercie LARIX. Zaznaczyć należy, 

że  nawet  w  sytuacji,  gdy  dany  wykonawca  dysponuje  własnym  sprzętem  -  co  przy  takim 

zakresie  robót  i  przy  braku  szczególnych  wymagań  sprzętowych  jest  raczej  regułą  niż 

wyjątkiem  wyróżniającym  wykonawców  składających  wyjaśnienia  -  to  korzystanie  z  tego 

sprzętu rodzi koszty. Koszty te są wprawdzie mniejsze niż w przypadku konieczności najmu 

sprzętu  cudzego,  jednak  występują  i  przy  zastosowanych  przez  wykonawców  metodach 

kalkulacji  obejmują  co  najmniej:  koszt  paliwa,  amortyzację,  koszt  bieżących  napraw  i 

konserwacji, w tym koszt wymiany płynów, olejów, koszty ubezpieczeń i podatków lokalnych 

(przy pojazdach poruszających się po drogach publicznych). W przypadku kalkulacji LARIX, 

która  przygotowana  jest  w  oparciu  o  założenia  programu  do  kalkulacji  NORMA,  jedna 

motogodzina  pracy  sprzętu  obejmuje  również  pracę  operatora  (jeżeli  miałoby  być  inaczej, 

koszty robocizny podane w kalkulacji LAR

X są istotnie zaniżone także i z tego względu, że nie 

obejmują  całkowitych  nakładów  na  robociznę  -  zaniżają  potrzebny  czas  pracy  poprzez 

nieuwzględnienie/niedostateczne  uwzględnienie  czasu  pracy  operatorów).  Poniższa  tabela 


stanowi  zestawienie  kosztów  pracy  sprzętu  z  kalkulacji  LARIX  (koszt  1  motogodziny)  i 

najniższej oraz średniej stawki za 1 motogodzinę pracy/najmu danego sprzętu wynikającą z 

Sekocenbud.  

Lp

Opis

Stawka

Larix

Stawka

Sekocenbud

Średnia 

cena 

pracy

Stawka

Sekocenbud

Minimalna cena 

najmu

Samochód Samowyładowczy I0-15t

Frezarka do nawierzchni drogowych z 

podajnikiem 2,0 m

Spycharka gąsienicowa 74 kW (100 KM)

Sprężarka powietrza spalinowa 4-5 m3/min

Samochód z HDS-em

Samochód samowyładowczy do 5 t.

Koparka 0,25 m3

Spycharka gąsienicowa 55 kW (75 KM)

Samochód samowyładowczy

91,71 - do 5 t

Równiarka samojezdna 88 kW (120KM)

Skrapiarka samojezdna

Walec stalowy wibracyjny samojezdny

64,41  (2,5  t) 

(7,5t) 

87,46 (9t)

50.0  (2,5 t)

60.0  (7,5t)

60.0  (9 t)

Zestaw do stabilizacji gruntu

Beczkowóz ciągniony 4000 dm3.

Ciągnik kołowy 55^63 kW (75-85 KM)

Zestaw ciągnik z dłużycą

, Żuraw samojezdny kołowy 7-101

83,72 (do 5t)

Samochód skrzyniowy

68*80 (do 5t)

Żuraw samochodowy

83,34 (do 4t) 


Odwołujący  wskazał,  że  cena  najmu  podawana  w  Sekocenbud  obejmuje:  (i)  koszty 

amortyzacji;  (ii)  koszty 

napraw  i  obsług  technicznych;  (iii)  koszty  obsługi  etatowej  (czyli 

robocizna 

podana w kwocie 11,00 zł); (iv) koszty paliw, smarów i olejów; (v) koszty ogólne i 

(vi) 

zysk bazy sprzętowej. Cena najmu odpowiada więc kosztom, jakie ponosi się w związku z 

prac

ą sprzętu powiększonym o narzut w postaci zysku wynajmującego. Biorąc pod uwagę, że 

zyski  wynajmujących  są  zazwyczaj  kilkuprocentowe,  różnica  do  stawki  podanej  przez 

wykonawcę i tak pozostaje istotna. Z kolei cena pracy obejmuje dodatkowo uśrednione koszty 

jednorazowe  (czyli  m.in.  dowóz,  dojazd,  załadunek/wyładunek),  odniesione  do  jednej 

maszynogodziny. Są to koszty, które wykonawca również musi ponieść nawet jeśli posiada 

własny sprzęt. 

W  ocenie  Odwołującego,  jak  wynika  z  tego  zestawienia,  stawki  przyjęte  przez  LARIX  są 

ist

otnie (w niektórych przypadkach kilkukrotnie) niższe niż najniższe stawki wg Sekocenbud. 

Co  przy  tym  istotne,  jeżeli  od  stawek  podanych  w  kalkulacji  LARIX  odejmiemy  stawkę 

godzinową operatora sprzętu, wartość jaka pozostaje nie pozwala nawet na pokrycie kosztów 

paliwa do urządzenia. Przykładowo dla koparki kołowej praca sprzętu wynosi wg LARIX 13,00 

zł/m-g, odliczając od tego koszty operatora: 11,00 zł/r-g pozostaje 2,00/m-g na pokrycie m. in. 

kosztów  paliwa.  Koparka  tego  typu  zużywa  średnio  10,0  litrów  ON/h,  a  więc  sam  koszt 

zapewnienia dla niej paliwa ok 40,00 zł/h, Warto przy tym zaznaczyć, że nawet w sytuacji, gdy 

przyjmiemy, że podane stawki nie obejmują stawki pracy operatora, to i tak ich wysokość nie 

pozwala  na  pokrycie  kosztów  paliwa.  Poniższa  tabela,  na  analogicznych  zasadach,  jak  w 

przypadku LARIX obrazuje zestawienie stawek pracy sprzętu z kalkulacji REMOST (koszt 1 

motogodziny)  i  najniższej  stawki  za  1  motogodzinę  pracy  danego  sprzętu  wynikającą  z 

Sekocenbud.  

Lp

Opis

Stawka

Remost

Stawka

Sekocenbud

Średnia Cena

pracy

Stawka

Sekocenbud

Minimalna cena 

najmu

Samochód z HDS-em

Samochód wywrotka

91,71 (5t)

Koparka

Walec wibracyjny

64,41 (2,5 t)

50,00 (2,5 t)


71,69 (7,5t) 

Skrapiarka

Równiarka

Samochód wywrotka

91,71 (5t)

Odwołujący  wskazał,  że  REMOST  w  swojej  kalkulacji  wydzielił  do  osobnej  pozycji  pracę 

operatora sprzętu, stąd dla zachowania zgodności w przyjętej przez wykonawcę metodologii i 

zapewnienia pełnej porównywalności podawanych wartości do stawki pracy sprzętu dodano 

stawkę  pracy  operatora.  Mimo  to  koszty  zapewnienia  maszyn  i  urządzeń  przyjęte  przez 

REMOST są niższe, niż najniższe wynikające z Sekocenbud i w wyjaśnieniach wykonawcy 

brak w tym zakresie przekonywujących wyjaśnień i dowodów. Jak wskazano powyżej, takim 

przekonywującym argumentem nie może być bowiem wyłącznie stwierdzenie, że wykonawca 

dysponuje własnym sprzętem.  

Po  trzecie, 

Odwołujący  wskazał,  że  obaj  wykonawcy  zaniżyli/pominęli  koszt  transportu 

materiałów  na  budowę.  Zaznaczyć  należy,  że  znaczna  część  ofert  na  zakup  materiałów, 

przedstawionych  przez  wykonawców  do  wyjaśnień,  to  oferty  nie  obejmujące  kosztów 

transportu materiałów na budowę (ceny są podawane loco wytwórnia, skład sprzedającego), 

przy  czym  dostawcy  materiałów  są  zlokalizowani  nawet  100 km  od  miejsca  budowy. W  tej 

sytuacji,  wykonawcy  powin

ni ująć w cenie ofertowej koszty dowozu materiałów na budowę. 

LARIX kosztów takich w swojej ofercie nie ujął w ogóle, jak również nie przedstawił w swoich 

wyjaśnieniach żadnych dodatkowych wyjaśnień w tym zakresie. Koszty, o których mowa, są 

więc niedoszacowane, co z kolei prowadzi do niedoszacowania ceny ofertowej jako takiej. W 

przypadku wykonawcy REMOST, wykonawca ten w odniesieniu do kilku pozycji wskazał, że 

nie ujął w cenie ofertowej kosztów dowozu materiałów na budowę, bo koszt ten nie będzie 

przez niego ponoszony z uwagi na to

, że materiał będzie dowożony na budowę transportami 

„łączonymi” (dotyczy to kosztów transportu kruszyw ze Zdziechowic koło Olesna - cyt. „nasza 

Firma wozi kamień ze Strzelina do Olesna, piasek będzie wożony po drodze na budowę”). W 

pozostałych przypadkach brak informacji o kosztach transportu. Odwołujący zaznaczył przy 

tym, że argumentacja REMOST o tym, że w przypadku „łączenia” transportów wykonawca nie 

ponosi kosztów transportu (a właściwie nie musi przypisywać je do tego zadania, bo są ujęte 

w kosztach 

innych zadań) jest niewiarygodna. Nawet jeżeli samochód w drodze powrotnej z 

innej  budowy  (w  wyjaśnieniach  brak  przy  tym  dowodu  na  to,  że  w  całym  okresie  realizacji 

zamówienia wykonawca będzie woził kamień ze Strzelina do Olesna) będzie wiózł materiał dla 


potrzeb niniejszego zamówienia, koszty po stronie wykonawcy będą powstawały. Powstaje co 

najmniej  konieczność  dodatkowego  załadunku/rozładunku  materiałów,  co  wiąże  się  z 

dłuższym czasem pracy sprzętu i operatora. Często w celu dojechania na budowę, nawet jeśli 

budowa jest „po drodze” z miejsca A do miejsca B, należy zboczyć z głównej drogi i wjechać 

na  drogę  boczną  lub  wybrać  inną,  niekoniecznie  najkrótszą  trasę  dojazdu  z  miejsca  A  do 

miejsca B. 

Dodatkowo 

Odwołujący  wskazał,  że  nie  zawsze  możliwe  jest  takie  skoordynowanie 

transportów  (terminów  dostaw,  możliwości  wyprodukowania/dostarczenia  materiałów  przez 

sprzedającego, zapotrzebowania na materiał na budowie, dostępności placów składowych na 

budowie itp.), by każdy transport materiałów na budowę mógł być połączony z transportem w 

drugą stronę innych materiałów, ludzi, sprzętów. Optymalizacja, o której mówi REMOST, jest 

stosowana w praktyce przez wszystkich wykonawców, przy czym przy korzystnej lokalizacji 

budowy względem bazy wykonawcy i dostawców zazwyczaj udaje się osiągnąć oszczędność 

kosztów  na  poziomie  30%.  Przyjęcie,  że  transport  taki  nic  nie  kosztuje,  jest  niezgodne  ze 

stanem  rzeczywistym. 

Odwołujący  powołał  się  na  orzeczenie  Izby,  która  stwierdziła,  że 

twierdzenia  wykonaw

cy,  że  posiada  zapasy  magazynowe,  które  zwalniają  go  od  zakupu 

materiałów  czy  sprzętu,  czy  też  środków,  a  w  konsekwencji  do  nie  ponoszenia  kosztów 

świadczą o nieprawidłowej kalkulacji. Wykonawca przyjmując taką konstrukcję kosztów oferuje 

zamawiającemu  świadczenia  nieodpłatnie  co  stanowi  podstawę  do  postawienia  zarzutu 

nieuczciwej konkurencji. Natomiast jest również dowód na zamiar świadczenia usługi poniżej 

kosztów. Przecież wykonawca materiały te kupił poniósł pewne koszty i ich nie sprzedał więc 

kalkuluj

ąc  cenę  dla  zamawiającego  powinien  uwzględnić  koszt  tych  materiałów  skoro 

zamierza  je  wykorzystać  przy  wykonaniu  zamówienia.  Nie  ma  w  tym  wypadku  żadnego 

znaczenia,  że  kupił  je  wcześniej  na  inne  zadanie  czy  w  ogóle  bez  potrzeby  konkretnego 

wykorzystania.  W 

każdym  przypadku  stan  magazynowy  to  jest  koszt  nie  tylko  zakupu,  ale 

jeszcze 

transportu, magazynowania itd. Pozostaje także kwestia rachunkowości wykonawcy, 

który  skoro  nie  sprzedał  zakupionego  towaru  w  usłudze  to  nadal  stanowi  jego  koszt,  który 

powinien 

uwzględnić przy kalkulacji kosztów usługi (tak: KIO w wyroku z dnia 2 lutego 2016 r., 

sygn. akt KIO 51/16). Podobnie Izba wskazała w wyroku z dnia 10 sierpnia 2015 r., sygn. akt 

KIO 1601/15 - z

daniem Izby posiadane zapasy magazynowe nie uprawniały wykonawcy do 

ich pominięcia w  kalkulacji. W treści tych wyjaśnień  wykonawca oświadczył  również,  że do 

wykonania  robót  w  ramach  realizowanego  zadania  będzie  używał  własnego  sprzętu  i 

urządzeń,  co także  nie  mogło  skutkować  pominięciem  wyceny  kosztów  pracy  niezbędnego 

sprzętu.  Izba  mając  powyższe  na  uwadze,  podzieliła  stanowisko  Zamawiającego,  że 

przedstawiona w wyjaśnieniach kalkulacja cenowa nie może być uznana za wyraz konkretnych 


indywidualnych możliwości wykonawcy, ani też stosowną reakcją na bieżącą sytuację na rynku 

zamówień w sektorze publicznym i prywatnym.  

W  ocenie  Odwołującego  uwagi  poczynione  przez  Izbę  w  powołanych  wyrokach  zachowują 

pełną  aktualność  w  niniejszej  sprawie.  REMOST,  na  co  wprost  wskazał  w  swoich 

wyjaśnieniach, nie ujął w cenie ofertowej kosztu transportu materiałów zakładając, że koszt 

ten  pokryje  z  innych  zadań,  jak  również  nie  ujął  w  cenie  ofertowej  kosztów  zapewnienia 

niektórych materiałów powołując się na swoje stany magazynowe (ścianki szczelne, grodzice), 

co w świetle powyższych uwag nie jest dopuszczalne. Obaj zaś wykonawcy, zakładając, że 

posiadają  własny  sprzęt,  ujęli  w  cenach  ofertowych  bardzo  niskie,  wręcz  nierealne  koszty 

zapewnienia urządzeń i maszyn niezbędnych do realizacji zamówienia. Wracając jeszcze do 

kwestii transportu, ni

ezależnie od powyższego, należy wskazać, że nie każdy materiał może 

być transportowany na dłuższe odległości. Cześć materiałów - mieszanki betonowe, mieszanki 

asfaltowe przy  dłuższym  transporcie traci swoje właściwości  użytkowe,  względnie transport 

taki  st

aje  się  dużo  droższy  (np.  konieczność  zastosowania  specjalnych  dodatków  do 

mieszanek  lub  specjalnych  zabezpieczeń  sprzętowych).  W  niniejszej  sprawie,  wykonawcy 

zakładają  transport  tego  typu  materiałów  na  długich  odcinkach  (ok.  100  km),  co  czyni  co 

najmniej 

nieprawdopodobnym  możliwość  zachowania  przez  taki  materiał  właściwości 

wymaganych zapisami SIWZ.  

Po  czwarte, 

w  ocenie  Odwołującego,  duże  wątpliwości  nasuwa  również  analiza  ofert 

złożonych  przez  obu  wykonawców  na  potwierdzenie  poprawności  danych  przyjętych  przez 

nich do wyliczeń cen ofertowych - ofert podwykonawców, ofert dostawców materiałów. Ofert 

podwykonawców jest w obu wyjaśnieniach relatywnie mało, jednak tam gdzie się pojawiają, 

podwykonawcy deklarują wykonanie określonego zakresu robót za podaną przez siebie cenę 

ryczałtową (oferta sprowadza się często do jednego zdania). Trudno na podstawie tak ogólnej 

oferty  ocenić,  czy  podwykonawca  za  wskazana  przez  siebie  cenę  jest  w  stanie  wykonać 

przedmiot  zleconych  mu  robót  należycie.  Odwołujący  wskazał,  że  w  sytuacji,  gdy  cena 

podwykonawcy  nie  ma  charakteru  rynkowego,  tak  samo  oceniać  należy  cenę  wykonawcy. 

Dalej Odwołujący wskazał, że większość przedstawionych przez wykonawcę ofert nie zawiera 

gwarancji stałości oferowanych cen na cały okres realizacji zamówienia, a z niektórych wprost 

wynika, że zaoferowana cena jest zależna od cen innych dostawców i może ulec zmianie lub 

była ceną „obowiązującą” do końca 2018 r. Biorąc pod uwagę czas realizacji zamówienia oraz 

sytuację,  jaka  ma  miejsce  na  rynku  (duże  zapotrzebowanie  na  materiały  budowlane,  stały, 

skokowy wzrost ich cen, wahania cen w skali roku - sezonowe wzrosty cen w okresie wiosenno 

letnim),  za  mało  wiarygodne,  w  ocenie  Odwołującego,  należy  uznać  wyjaśnienia 


wykonawców oparte na cenach materiałów z 2018 r. lub końcówki tego roku i nieobejmujące 

ryzyka wzrostu tych cen w okresie realizacji zamówienia. 

Zarzuty odnoszące się do oferty LARIX - uszczegółowienie.  

Odwołujący  wskazał,  że w  zakresie  poszczególnych pozycji  Kosztorysu  ofertowego LARIX, 

które  były  przedmiotem  wyjaśnień  ze  strony  Zamawiającego,  poza  zastrzeżeniami 

podniesionymi powyżej, a odnoszącymi się głównie do niedoszacowania kosztów pracy (niskie 

stawki jednostkowe, niewiarygodne i zaniżone normy do wykonania w założonym czasie) oraz 

niedosz

acowania kosztów zapewnienia i pracy sprzętu, wskazać należy także na następujące 

niedoszacowania - 

niedoszacowania odnoszące się do kosztów zapewnienia materiałów:  

Lp

Opis materiału

Poz.

Kosztorysu

Ofertowego

Stawka

LARIX

Komentarz

Kruszywo EPO

15,49 zł/m3

Błędnie przyjęta ilość materiału do 

wykonania nasypu ~ do wykonania 1 m3 

nasypu przyjęto 0,4 m3/m3 materiału.

Żwir do nawierzchni 

drogowych

15,00 zł/m3

Zaniżona cena materiału wynikająca ż 

przedstawionej oferty (cena zdecydowanie 

niższa niż cena

rynkowa, tego typu 

materiałów), Oferta firmy EKOL zawiera 
cenę 8,00 zł/t, co przy uwzględnieniu 
gęstością wagi materiału i przy przeliczeniu 
na m3 nie pozwala na pokrycie kosztów 

transportu - oferta jest loco Kopalnią 

Zdziechowice ok 100 km od budowy

Cement CEM Ii BV 

32,5 R

230,00 zł/t

Przedstawiona oferta nie uwzględnia; 

transportu - jest to cena loco Lubliniec - cena 

LARIX nie uwzględnia kosztów transportu 
na budowę

Emulsja asfaltowa

1.185 zł./t

Przedstawiona oferta nie uwzględnia 
transportu po stronie sprzedającego - jest to 

cena loco Lubliniec- cena LARIX nie 

uwzględnia kosztów transport na budowę, 

Materiał niezgodny z SST D-04.10.01


Cement CEM II BV 

32,5 R

230,00 zł/t

Przedstawiona oferta nie uwzględnia 

transportu po stronie sprzedającego - jest to 

cena loco Lubliniec - cena LARIX nie 

uwzględnia kosztów transportu na budowę.

Materiał nie jest zgodny z SST D-04.10.01

Krawężnik kamienny 

20x25

40,74 zł/m

Pomimo przedstawionej przez wykonawcę 

oferty, cena zakupu materiału nierealna- nie 
możliwa do uzyskania na rynku. Oferta nie 
zawiera specyfikacji zamawianego materiału, 
ani żadnych warunków dostawy, co czyni 
ofertę niewiarygodną.

Mieszanka betonowa 

(C16/20);

160,02 zł./m3

Brak kosztów transportu materiału na 
budowę.

Zarzuty odnoszące się do oferty REMOST - uszczegółowienie.  

Odwołujący wskazał, że w zakresie poszczególnych pozycji Kosztorysu ofertowego REMOST, 

które  były  przedmiotem  wyjaśnień  ze  strony  Zamawiającego,  poza  zastrzeżeniami 

podniesionymi powyżej, a odnoszącymi się głównie do niedoszacowania kosztów pracy (niskie 

stawki jednostkowe, niewiarygodne i zaniżone normy do wykonania w założonym czasie) oraz 

niedoszacowania kosztów zapewnienia i pracy sprzętu, wskazać należy także na następujące 

niedoszacowania - 

niedoszacowania odnoszące się do kosztów zapewnienia materiałów: 

Lp

Opis

Poz. KO

Sławka

REMOST

Komentarz

Żwir

65 zł/m3

Ofertą przedstawiona przez wykonawcę zawiera 
cenę 65 zł, ale za 1t. Przy uwzględnieniu ciężaru 
żwiru stawka jest niższa niż koszt wynikający z 

przedstawionej oferty.

Oferta przedstawiona przez wykonawcę zawiera 
cenę loco Kopalnia Zdziechowica - ok 100 km od 
budowy. REMOST nie uwzględnił kosztów 
dowozu materiału na budowę


Piasek  zgodny  z 

SST

8,00/m3

Oferta przedstawiona przez wykonawcę zawiera 
cenę 8 zł ale za l t; Przy uwzględnieniu ciężaru 
pisaku stawka jest niższa niż koszt wynikający z 

przedstawione] oferty.

Oferta przedstawiona przez wykonawcę zawiera 
cenę loco Kopalnia. Zdziechowica - ok 100 km od 
budowy. REMOST nie uwzględnił kosztów 
dowozu materiału na budowę 

Emulsja

950 zł/t

Cena w ofercie przedstawionej przez wykonawcę 

jest loco Olesno, ok 78 km od budowy, Brak 

kosztu transportu emulsji na budowę, brak 
jakichkolwiek wyjaśnień.

Podsypka

cementowo-

piaskowa

35 zł/m3

Mimo przedstawionej przez wykonawcę oferty, 

cena nierealna, niemożliwa do uzyskania na rynku. 

Przedstawiona oferta obejmuje cenę transportu na 
budowę, przy czym cena za całość jest niższa lub 
zbliżona do kosztu samego transportu

Beton C 30/37

zł/m3

Mimo przedstawionej przez wykonawcę oferty, 
cena nierealną, niemożliwa do uzyskania na rynku 

(niewiarygodna).

Kształtki trójniki 

PP X- Stream o 

śr. 500/200 mm

60 zł/szt

Cena nierealna mimo oferty - oferta (mail z dnia 27 

listopada 2018r.) nie odnosi się do ilości materiału 

koniecznego do wykonania tej pozycji, nie zawiera 

gwarancji ceny na okres realizacji zamówienia.

Wykonawca Larix za ten sam materiał ma cenę 320 
zł/szt., co jest ceną rynkową.


Studnie

Nierealne ceny mimo oferty - oferta na właz 

pochodzi z maja ubiegłego roku i dotyczy 

jednorazowej dostawy w czerwcu 2018 r. Oferta na 

studnie -jednostronicowy wydruk 

z

 nazwiskiem 

Małgorzata Bartosiak - brak wskazania, jąka firma 
ma być dostawcą i jakiego producenta towar ma 
być dostarczany, brak możliwości oceny, czy 

specyfikacja techniczna dostarczona przez 

wykonawcę dotyczy zamawianych studni.

Dodatkowo Odwołujący zaznaczył, że REMOST kalkulując następujące pozycje Kosztorysu 

ofertowego nie uwzględnił związanych z nimi kosztów:  

Podbudowa  z  MCE  o  gr. 

warstwy  po  zagęszczeniu 

2Gcm;

Poz. 109 D-

-  brak  jednego  operatora  w  kalkulacji  szczegółowej  (2, 

sprzęty, 1 operator)

Wykopy 

załadunkiem 

ręcznym  i  transportem  na 
składowisko  Wykonawcy  z 
kosztami składowania -

Poz. 126 D-

-  brak  w  kalkulacji  szczegółowej  robotnika  do  prac 

ręcznych zgodnie z opisem pozycji

wykop ręczny 20% z odwozem

Obsypka  warstwą  grub.30  cm 

ponad  wierzch rury z kruszyw 

naturalnych 

dowiezionych 

/piasek/

Poz. 135 D-

02.03.0l

- brak w kalkulacji szczegółowej kierowcy do samochodu

Wypełnienie przekopów 

piaskiem stabilizowanym 

cementem z mechanicznym 

przygotowaniem mieszanki 

(50 kg cementu na 1 m3 

mieszanki)

Poz. 138, D-

02.03.0l

- brak w kalkulacji szczegółowej kierowcy do samochodu

Kosztów pracy operatora maszyny brakuje również w poz. 73 - Mechaniczne zagęszczenie 

warstwy- 

odsączającej w korycie lub na całej szerokości drogi - grubość warstwy po zag. 15 

cm - piasek. 


W ocenie Odwołującego analiza wyjaśnień przedstawionych przez obu wykonawców prowadzi 

do  w

niosku,  że  zaoferowane  przez  nich  ceny  mają  charakter  rażąco  niskich.  Poziom 

niedoszacowania przeanalizowanych cen jednostkowych jest przy tym tak istotny, że prowadzi 

do niedoszacowania ceny oferty jako takiej. Brakujących kosztów wykonawcy nie mogą przy 

tym  pokryć  z  założonego  zysku,  bo  ten  jest  zbyt  niski  względem  ujawnionego  poziomu 

niedoszacowania. Obaj wykonawcy nie udźwignęli przy tym ciążącego na nich na podstawie 

art. 90 ust. 2 ustawy 

Pzp ciężaru dowodu. W tym miejscu przypomnieć należy wyrok KIO z 

dnia 17 lipca 2015 r. (Sygn. akt: KIO 1410/15): „Art. 90 ust. 1 ustawy Pzp w nowym brzmieniu 

stanowi bowiem, że zamawiający zwraca się do konkretnego wykonawcy, w określonych w 

tym  przepisie  warunkach,  o  udzielenie  wyjaśnień,  w  tym  o  złożenie  dowodów  dotyczących 

elementów  mających  wpływ  na  wysokość  ceny.  Powyższą  regulację  należy  interpretować 

łącznie z dyspozycją art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, który to przepis wprost wskazuje na obowiązek 

wykazania  przez  wykonawcę,  że  jego  oferta  nie  zawiera  rażąco  niskiej  ceny.  Tak  więc,  w 

świetle  wskazanych  regulacji  prawnych,  to  wykonawca  wszelkimi  niezbędnymi  środkami 

dostępnymi  w  danej  sprawie  i  uzasadnionymi  w  konkretnym  stanie  faktycznym,  powinien 

wykazać  zamawiającemu,  że  jego  cena  nie  jest  rażąco  niska,  pomimo  wypełnienia  się 

określonych ustawowych przesłanek podejrzenia rażąco niskiej ceny w jego ofercie. (...). W 

niektórych  sytuacjach  -  zwłaszcza  biorąc  pod  uwagę  charakter  przedmiotu  zamówienia  - 

dowody, które można określić jako "zewnętrzne" mogą okazać się niezbędne. Powyższe, w 

ocenie  Izby,  będzie  mogło  mieć  zastosowanie,  jeżeli  mamy  do  czynienia  z  przedmiotem 

zamówienia, gdzie jego zasadnicza część (zakres) muszą zostać zakupione przez wykonawcę 

zamówienia  od  innych  podmiotów  (zakup  określonych  materiałów,  produktów  czy  też 

wykonanie określonych usług poza przedsiębiorstwem wykonawcy). W takiej sytuacji, jeżeli 

wykonawca dokonuje wskazanych zakupów po zaniżonych, nierynkowych cenach, powinien 

przedstawić  zamawiającemu  wraz  z  udzielanymi  wyjaśnieniami  właściwe  "zewnętrzne" 

dowodowy  pochodzące  od  podmiotów,  od  których  dokonuje  wskazanego  zakupu  na 

określonych zasadach, po  zaniżonych cenach  (np.  specjalne  oferty  zakupowe,  upusty  itp.), 

pozwalających mu obiektywnie na taki zakup”. W podobnym duchu wypowiedziała się KIO w 

wyroku z dnia 30 marca 2016 r., sygn. akt KIO 371/16, w wyroku KIO z 27 maja 2015 r. KIO 

Odwołujący  z  daleko  idącej  ostrożności  procesowej  wskazał  przy  tym  na  dwie  kwestie:  Po 

pierwsze, z uwagi na wynikający z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp rozkład ciężaru dowodowego i 

wynikający  z  niego  rozkład  ciężaru  dowodowego  w  postępowaniu  odwoławczym  (art.  190 

ust.1a ustawy 

Pzp), to wykonawcy wezwani do złożenia wyjaśnień ceny winni wykazać, że ich 

cena ma charakter rynkowy. Analizy przestawione w niniejszym od

wołaniu oraz dowody, które 


zostaną  przedstawione  na  ich  poparcie  w  toku  postępowania  odwoławczego  co  najmniej 

uprawdopodabniają,  że  wykonawcy  nie  uwzględnili  na  etapie  kalkulowania  ceny  ofertowej 

wszystkich kosztów wykonania zamówienia na poziomie rynkowym. Tym samym Odwołujący 

prawidłowo  zrealizował  ciążące  na  nim  ciężary  dowodowe.  Po  drugie,  rodzaj  ujawnionych 

błędów  w  wyjaśnieniach  obu  wykonawców  jest  taki,  że  w  niniejszej  sprawie  nie  zachodzą 

podstawy do kolejnego, uzupełniającego wezwania ich do wyjaśnień na podstawie art. 90 ust. 

1  Pzp.  Takie  dodatkowe  wyjaśnienia  musiałby  w  istocie  stanowić  zaprzeczenie  lub  zmianę 

poprzednio złożonych wyjaśnień i to w takim stopniu, że mielibyśmy do czynienia de facto z 

nowymi  wyjaśnieniami.  Taka  sytuacja  nie  jest  dopuszczalna  w  świetle  obowiązujących 

przepisów prawa.  

W zakresie n

iezgodność treści oferty z treścią SIWZ (i równocześnie dowód na zaniżenie cen 

jed

nostkowych),  Odwołujący  wskazał,  że  w  świetle  złożonych  przez  obu  wykonawców 

wyjaśnień, ich oferty pozostają także niezgodne z wymaganiami SIWZ.  

Oferta LARIX  

Odwołujący wskazał, że LARIX wyjaśniając pozycję 66 Kosztorysu ofertowego - Formowanie 

i  zagęszczanie  nasypów  piaszczystych  o  wys.  do  3,0  m  -  GRUNT  Z  DOWOZU  nie  założył 

konieczności  korzystania  ze  sprzętu  do  zagęszczania  gruntu.  Tymczasem,  zgodnie  z 

wymogami  SIWZ  - 

02.03.01  SST  pkt  3 obowiązkiem  wykonawcy  jest  zagęszczenie gruntu. 

Ten  zakres  prac  stanowi  podstawę  do  rozliczenia.  Dodatkowo,  z  załączonej  do  wyjaśnień 

Aprobaty  Technicznej  nr  AT/2010-03-1820/

2  nie  wynika  wprost,  że  materiał  spełnia 

wygórowane  wymagania  SST.  Z  kolei  odnośnie  pozycji  109  z  Kosztorysu  ofertowego  - 

Podbudowa z MCE o gr. warstwy po zagęszczeniu 20cm wskazać należy, że LARIX założył: 

ilość emulsji  asfaltowej niezgodną  z  pkt  5.3  SST (minimalna  ilość przy  3%  to  0,006 

t/m2); 

ilość cementu niezgodną z pkt. 5.3 SST (maksymalna ilość cementu to 0,016 t/m2); 

cement z oferty przedstawionej przez wykonawcę jest niezgodny z zapisami SST pkt 

emulsja z oferty przedstawionej przez wykonawcę jest niezgodna z zapisami SST pkt 

2 Wskazane pkt SST pochodzą ze Specyfikacji Technicznej D-04.10.01. 


Oferta REMOST 

W  zakresie  wyjaśnień  REMOST,  Odwołujący  wskazał  na  następujące  niezgodności  z 

wymaganiami  SIWZ,  które  jednocześnie  skutkują  zaniżeniem  kosztów  wykonania  robót 

budowlanych, do których odnoszą się poniższe pozycje:  

Lp

Opis

Poz.

Kosztorysu 

ofertowego oraz 

numer właściwej 

SST

Komentarz

I

Mechaniczne 

zagęszczenie 

warstwy 

odsączającej 

korycie lub na całej szerokości 

drogi - grubość

Poz. 73 D-

-  użyty  sprzęt  do  wykonania  warstwy  niezgodny  z  pkt 

SST 

(walec 

wibracyjny 

zamiast 

walca 

samojezdnego, koparka zamiast równiarki)

warstwy  po  zag.  15  cm  — 

piasek

Skropienie 

nawierzchni 

drogowej asfaltem

Poz. 76 D-

- ilość emulsji do skropienia  niezgodna z tablicą 5 pkt 

5.7.2.1 SST (wg. oferty Remost ok. 0,8km/m2)

- materia! niezgodny z SST

Podsypka 

cementowo- 

piaskowa  z  zagęszczeniem 
ręcznym  -  10  cm  grubość 
warstwy po zagęszczeniu

Poz. 86 D-

- brak sprzętu do zagęszczenia podsypki (lekkie- walce 

lub zagęszczarka wibracyjna) zgodnie z pkt. 5 A2 SST

Podbudowa 

Betonowa 

na 

warstwie 

geowłókniny 

grubość 

warstwy  po  zagęszczeniu  20 

cm

Poz. 108 D-

04.06.01b

- brak geowłókniny pkt 5.4.5 SST

-  brak 

sprzętu 

do 

zagęszczenia 

(urządzenia 

wibracyjne) pkt 5.4.6 SST

-  brak  sprzętu  do  wykonania  szczelin  dylatacyjnych 

- brak  pielęgnacji  betonu  (5

5)  i  materiałów  do 

pielęgnacji betonu (2.2.8)


W ocenie Odwołującego brak uwzględnienia w kalkulacji odpowiedniego sprzętu lub materiału 

oraz przewidzenie przez wykonawcę użycia materiałów niezgodnych z SST (co do zasady lub 

w  niezgodnych  z  tym  dokumentem  ilościach,  proporcjach  itp.)  stanowi  nie  tylko  o 

niedoszacowaniu koszt

ów wykonania przedmiotu umowy (wskazane w tym punkcie zarzutu 

ocenić  należy  także  jako  zarzuty  odnoszące  się  do  rażąco  niskiej  ceny  wykonawców  i 

naruszenia przez Zamawiającego art. 89 ust. 1 pkt 4 Pzp w zw. z art. 90 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 

Pzp),  ale  równocześnie  świadczą  o  niezgodności  oferty  wykonawcy  z  wymogami  SIWZ. 

Niezgodności,  która  -  wobec  jednoznacznego  oświadczenia  wykonawcy  -  nie  może  zostać 

usunięta jako inna omyłka. Z uwagi na powyższe, odwołanie zasługuje na uwzględnienie w 

całości. 

Izba usta

liła co następuje: 

Izba postanowiła dopuścić  poczet materiału dowodowego następujące dokumenty: (i) SIWZ 

wraz  z  załącznikami  na  okoliczność  ustalenia  przedmiotu  zamówienia  oraz  wymagań 

Zamawiającego; (ii) ofertę Odwołującego, wykonawcy LARIX oraz REMOST na okoliczność 

ustalenie ich treści; (iii) wezwanie do złożenia wyjaśnień skierowane przez Zamawiającego w 

dniu 30 stycznia 2019 r. do wykonawcy LARIX oraz REMOST oraz o

dpowiedzi wykonawców 

z dnia 5 lutego 2019 r. 

na okoliczność ustalenia treści wezwania oraz złożonych wyjaśnień i 

dokumentów; (iv) protokół postępowania przetargowego na okoliczność ustalenia przebiegu 

postępowania;  (v)  Cennik  dla  Profesjonalistów  –  SEKOCENBUD  2019,  wyliczenia  kosztów 

robocizny  dla  oferty  wykonawcy  REMOST  oraz  LARIX,  kosztów  pracy  maszyn  dla  obu 

wykonawców, kopię umów o pracę z Odwołującym, wydruki raportów maszyn ciężkich, faktury 

za  wynajem  sprzętu  do  robót  budowlanych  –  dokumenty  złożone  przez  Odwołującego  na 

okoliczność wykazania, iż wykonawcy REMOST oraz LARIX zaoferowali rażąco niskie ceny 

za  realizacje  zamówienia;  (vi)  zestawienie  kosztów  realizacji  zamówienia  przez 

poszczególnych  oferentów  przygotowane  przez  Zamawiającego  na  okoliczność  wykazania 

zawyżania cen przez Odwołującego; (vii) karty realizacji dostaw, faktury na wykonanie usług 

transportu 

–  złożone  przez  wykonawcę  Larix  na  okoliczność  wykazania  realności  przyjętej 

wyceny kosztów realizacji zamówienia.  

Na podstawie powyższych dokumentów Izba ustaliła, że Zamawiający prowadzi postępowanie 

o  udzie

lenie  zamówienia  publicznego  na  „Rozbudowa  drogi  wojewódzkiej  nr  462  w 

miejscowości Janów na odcinku od km 11+319 do km 12+509”.  


Zamawiający  w  Rozdziale  8  –  „Przedmiot  zamówienia”  –  wskazał,  że  przedmiotem 

zamówienia jest wykonanie robót budowalnych zgodnie z postanowieniami specyfikacji, zaś 

szczegółowy  zakres  robót  jest  podany  w  dokumentacji  projektowej,  specyfikacjach 

technicznych  wykonania  i  odbioru  robót  budowlanych  oraz  przedmiarze  robót.  Wykonawca 

winien  dokonać  wyceny  wszystkich  robót  w  oparciu  o  pozycje  kosztorysowe  podane  w 

przedmiarach robót. Dokumenty te stanowią załącznik do SIWZ.  

Zamawiający ustalił szacunkową wartość zamówienia na kwotę brutto 6.430.297,94.  

W postępowaniu złożone 8 ofert z następującymi cenami: 

  Oferta nr 6 - LARIX z cen

ą ofertową 5 790 321, 09 zł; 

  Oferta nr 1 - REMOST z ce

ną ofertową 6 405 172, 63 zł.; 

  Oferta nr 2 - 

Odwołującego z ceną ofertową 9 338 630, 70 zł.; 

  Oferta nr 4 - 

Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych Sp. z o. o. z ceną ofertową 

9 593 579, 52 zł.; 

  Oferta nr 8 - P.U.H. DOMAX A. M. z cen

ą ofertową 10 136 662, 01 zł.; 

  Oferta nr 5 - Eurovia Polska S.A. z cen

ą ofertową 10 314 942, 70 zł.; 

  Oferta  nr  7  - 

Przedsiębiorstwo  Handlowo  -  Usługowe  TRANSKOM  R.  B.  z  ceną 

ofe

rtową 11 500 500, 00 zł.; 

  Oferta nr 3 - 

Strabag Infrastruktura Południe sp. z o.o. z ceną ofertową 11 780 029, 66 

zł.  

Izba ustaliła, że pismem z dnia 30 stycznia 2019 r. Zamawiający wezwał LARIX do złożenia 

wyjaśnień  w  trybie art.  90 ust.  1  ustawy  Pzp oraz  art.  87  ust.  1  ustawy    Pzp,  wskazując w 

uzasadnieniu wezwania, że cena oferty LARIX jest o 38,12% niższa od średniej arytmetycznej 

wszystkich  zaoferowanych  cen.  Zamawiający  wezwał  przy  tym  wykonawcę  do  złożenia 

szczegółowych  wyjaśnień  względem  wskazanych  w  wezwaniu  20  cen  jednostkowych, 

oczekując przedstawienia do nich szczegółowego kosztorysu obejmującego dane dotyczące 

ilości i stawki dla robocizny, materiałów, maszynogodzin pracy sprzętu i środków transportu, 

przyjętych  wydajności  i  nakładów  czasu.  Zamawiający  żądał  również  przedstawienia 

stosownych  dowodów,  w  tym  dowodów  potwierdzających  zgodność  zastosowanych 

materiałów z wymaganiami SIWZ (np. aprobat technicznych, deklaracji zgodności).  

Izba  ustaliła,  że  analogiczne  wezwanie  w  tym  samym  dniu  zostało  wystosowane  do  firmy 

REMOST, z tym, że Zamawiający w jego uzasadnieniu wskazał, że cena REMOST odbiega 


od  średniej  arytmetycznej  wszystkich  ofert  o  31,55  %,  a  wezwanie  do  szczegółowego 

wyjaśnienia  cen  jednostkowych  dotyczyło  28  cen  jednostkowych  wskazanych  przez 

Zamawiającego. Obaj wykonawcy dnia 5 lutego 2019 r. przedstawili wyjaśnienia ceny.  

Izba  ustaliła,  że  pismem  z  dnia  8  lutego  2019  r.  Zamawiający  wezwał  LARIX  do  złożenia 

dokumentów w trybie art. 26 ust. 1 ustawy Pzp (w niniejszej sprawie Zamawiający zastosował 

art.  24  aa  ustawy  Pzp). 

Pismem  z  dnia  14  marca  2019  r.,  Zamawiający  poinformował 

wykonawców biorących udział w postępowaniu o wyborze jako oferty najkorzystniejszej oferty 

LARIX sp. z o.o.  

Izba zważyła co następuje: 

W  pierwszej 

kolejności  ustalono,  że  odwołanie  nie  zawiera  braków  formalnych  oraz  został 

uiszczony  od  niego  wpis.  N

ie  została  wypełniona  żadna  z  przesłanek  skutkujących 

odrzuceniem odwołania na podstawie art. 189 ust. 2 ustawy Pzp. 

Izba stwierdziła ponadto, że wypełnione zostały przesłanki dla wniesienia odwołania określone 

w art. 179 ust. 1 ustawy Pzp, tj. posiadanie przez O

dwołującego interesu w uzyskaniu danego 

zamówienia oraz możliwości poniesienia szkody w wyniku naruszenia przez zamawiającego 

przepisów  ustawy.  Oferta  Odwołującego  została  sklasyfikowana  na  miejscu  trzecim. 

Odwołujący domagał się nakazania zamawiającemu odrzucenia ofert przystępujących LARIX 

oraz Remost, które zostały sklasyfikowane na miejscach pierwszym i drugim. Ustalenie, że 

Z

amawiający  z  naruszeniem  przepisów  ustawy  Pzp  zaniechał  czynności  odrzucenia  ofert 

złożonych przez  ww.  wykonawców  skutkowałoby koniecznością nakazania zamawiającemu 

wykonania  takich  czynności,  czego  efektem  może  być  wybór  oferty  Odwołującego,  jako 

najkorzystniejszej. 

Powyższe wyczerpuje dyspozycję art. 179 ust. 1 ustawy Pzp. 

W  ocenie  Izby  odwołanie  zasługuje  na  uwzględnienie.  Zarzuty  podniesione  przez 

Odwołującego okazały się zasadne.  

Zarzut naruszenia art. 90 ust. 3 ustawy Pzp w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp  oraz zarzut 

naruszenia art. 90 ust. 2 Pzp w zw. z art. 7 ustawy Pzp  

Izba  u

znała  zarzut  za  zasadny.  Wskazać  należy,  że  zgodnie  z  art.  90  ust.  3  ustawy  Pzp 

Zamawiający odrzuca ofertę wykonawcy, który nie złożył wyjaśnień lub jeżeli dokonana ocena 

wyja

śnień wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera rażąco niską cenę 

w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia.  Oznacza  to,  iż  ustawodawca  przewidział  dwie 

przesłanki  obligujące  Zamawiającego  do  odrzucenia  oferty  wykonawcy:  (i)  brak  złożenia 


wyjaśnień; (ii) ocena wyjaśnień wraz z dostarczonymi dowodami potwierdza, że oferta zawiera 

rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia. Nie ulega wątpliwości, że pierwsze 

z wymienionych wyżej przesłanek nie ma zastosowania bowiem zarówno wykonawca LARIX 

jak i wykonawca REMOST złożyli stosowane wyjaśnienia. Rozstrzygnięcia więc wymagało czy 

złożone przez  wykonawców wyjaśnienia i dowody były wystarczające do uznania, że oferty 

tych wykonawców nie zawierają cen rażąco niskich w stosunku do przedmiotu zamówienia. W 

ocenie Izby obaj wykonawcy nie wykazali powyższych okoliczności. Innymi słowy nie wykazali, 

że zaoferowane przez nich ceny są cenami realnymi, rynkowymi i że nie można im przypisać 

charakteru rażąco niskiego. 

Podkreślić należy, że ustawodawca nakłada na wykonawcę w art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 

2  ustawy  Pzp  obowiązek  złożenia  wyjaśnień,  w  tym  dowodów  potwierdzających  realność 

zaoferowanej ceny lub jej istotnych części składowych. Wyjaśnienia wykonawcy składane w 

trybie  art.  90  ust.  1  ustawy  Pzp  nie  mogą  ograniczyć  się  do  ogólnych  stwierdzeń  o 

doświadczeniu,  organizacji  pracy  czy  wykwalifikowanych  pracownikach.  Czynniki  te  winny 

zawsze  znaleźć  odniesienie  do  opisu  przedmiotu  zamówienia  zawartego  w  SIWZ  i 

przedstawienia  konkretniej,  a  zarazem  wiarygodniej  i  rzetelnej  analizy,  potwierdzonej 

odpowiednimi  dowodami,  iż  wykonawca  ma  możliwość  wykorzystania  posiadanej  wiedzy, 

doświadczenia, kardy w warunkach konkretnego postępowania przetargowego. Tylko bowiem 

w takiej sytuacji zamawiający będzie miał możliwość rzeczywistego zweryfikowania realności 

zaproponowanej  ceny.  Podkreślić  bowiem  należy,  że  wyeliminowanie  z  postępowania  ofert 

zawierających rażąco  niskie  ceny jest  istotne  z uwagi  na  znaczną  szkodliwość takich  ofert, 

które  mogą  opierać się na  nieracjonalnych pod względem  technicznym, ekonomicznym  lub 

prawnym  założeniach  lub  praktykach,  co  może  w  konsekwencji  skutkować  uchybienia  na 

etapie  realizacji  zamówień.  Oczywistym  jest  bowiem,  że

rażąco  niska  cena  uderza  w 

uczciwych,  działających  zgodnie  z  przyjętymi  praktykami  rynkowymi  wykonawców,  którzy 

rzetelnie wycenili  swoją ofertę. Oferta  zawierająca  rażąco  niską  cenę  naraża równocześnie 

zamawiającego na ryzyko wykonania zamówienia na niższym niż wymagany poziom jakości, 

ponieważ  wykonawca  na  etapie  realizacji  umowy,  szukając  oszczędności,  próbuje  działać 

niezgodnie z  wytycznymi  SIWZ. To  zaś  może również  skutkować opóźnieniami w  realizacji 

inwestycji,  a  niejednokrotnie  koniecznością  odstąpienia  od  umowy.  Z  powyższymi 

okolicznościami zamawiający borykają się na co dzień. Dlatego tak istotne, w ocenie Izby jest, 

aby wyjaśnienia składane przez wykonawców oraz dowody nie ograniczały się go generalnych 

stwierdzeń, niemających żadnego przełożenia na konkretnego postępowania przetargowego. 

To wykonawca obarczony jest ciężarem wykazania, iż oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny 

(art. 90 ust. 2 ustawy Pzp). Zamawiający zaś ze złożonych wyjaśnień winien mieć możliwość 

dokonania rzetelnej analizy 

przyjętych przez wykonawcę założeń finansowych związanych z 


realiz

acją  zamówienia.  Wykonawca  winien  w  treści  złożonych  wyjaśnień  udowodnić 

zamawiającemu, że w realiach konkretnego postępowania przetargowego, mając na uwadze 

indywidualne  uwarunkowania  wykonawcy,  k

tóre  muszą  zostać  wykazane,  możliwe  jest 

obniżenie kosztów realizacji zamówienia. Bez takiej analizy, wyjaśnienia wykonawcy pozostają 

wyłącznie nic nieznaczącymi ogólnikowymi zapewnieniami o chęci realizacji zamówienia na 

najwyższym poziomie. Nie taki zaś był cel ustawodawcy wskazany w art. 90 ust. 1, 1a i 2 stawy 

Pzp. 

Zaznaczyć  jednocześnie  należy,  iż  przedmiot  zamówienia  z  jakim  mamy  do  czynienia  w 

niniejszej  sprawie  obejmuje 

rozbudowę  drogi  wojewódzkiej.  Tym  samym,  co  istotne  w 

kontekście badania rażąco niskiej ceny, mamy do czynienia zarówno z kosztami pracy osób 

realizujących  roboty  budowlane  jak  i  z  kosztami  związanymi  z  zakupem  określonych 

materiałów  niezbędnych  do  wykonania  zamówienia,  jak  również  kosztami  związanymi  z 

użyciem maszyn koniecznych wykonania robót. Co do kosztów pracy, to wskazać należy, że 

kosztów tych nie da się w sposób jednoznaczny „zweryfikować” - poza kosztami minimalnego 

wy

nagrodzenia  za  pracę.  Przy  kosztach  osobowych  praca jest  warta  tyle  na  ile  wycenia  ja 

osoba ją świadcząca. To bowiem ona wie najlepiej, ile jest warta praca którą ma świadczyć. 

Państwo  zaś  w  tym  zakresie  poza  jej  minimalna  wartością  nie  narzuca  żadnych  średnich 

stawek lub kosztów. Oczywistym jest jednak, że wykonawca, który powołuje się na szczególne 

uwarunkowania  dotyczące  wynagrodzenia  pracowników  z  pomocą  których  zamierza 

realizować  zamówienie  zobowiązany  jest  wykazać  Zamawiającemu,  że  warunkowania  te 

rzeczywiście są mu dostępne. Za błędną w tym kontekście uznać argumentację  wykonawcy 

LA

RIX  oraz  REMOST,  że  skoro  wycena  kosztu  r/h  nie  jest  niższa  niż  minimalna  stawka 

godzinowa za 

pracę, to problem rażąco niskiej ceny nie dotyczy ich ofert. Badanie bowiem cen 

oferowanych przez wykonawców za realizację danego zamówienie w kontekście rażąco niskiej 

ceny nie sprowadza się wyłącznie do analizy czy wycena kosztów pracy nie jest niższa niż 

minimalne wynagrodzenie za pracę albo minimalna stawka godzinowa, ustalona na podstawie 

przepisów  ustawy  z  dnia  10  października  2002  r.  o  minimalnym  wynagrodzeniu  za  pracę 

(Dz.U. z 2017 r. poz. 847 oraz z 2018 r. poz. 650). N

ie sposób wywieść z art. 90 ust. 1 ustawy 

Pzp

,  jak  chcieliby  przystępujący  wykonawcy,  że  w  sytuacji,  gdy  wykonawca  przyjął  koszty 

robocizny na poziomie nie niższym niż minimalne wynagrodzenie za pracę, to niejako zwalnia 

go  to  z  obowiązku  wykazania  realności  przyjętych  założeń  kosztorysowych.  Wykonawca 

powinien wykazać, że przyjęty przez niego koszt roboczogodziny  jest możliwe do osiągnięcia 

na  danym  rynku,  że faktycznie będzie mógł  zatrudnić  pracowników  na  podstawie umowy  o 

pracę  za  stawki  wskazane  w  ofercie.  Takimi  dowodami  mogą  być  obowiązujące  umowy  o 

pracę z pracownikami zatrudnionymi u wykonawcy, którzy pobierają wynagrodzenie zbliżone 

do tego na które powołują się wykonawcy w treści złożonych wyjaśnień. W ocenie Izby nie jest 


wystar

czające  w  kontekście  rażąco  niskiej  ceny  wykazanie  wyłącznie,  iż  wycena 

roboczogodziny jest zgodna z przepisami o 

minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Wykonawca 

ma  obowiązek  wykazać,  że  przyjmując  danę  stawkę  wynagrodzenia  za  godzinę  pracy 

rzeczywiście będzie miał możliwość zatrudnienia pracowników na takich warunkach. 

W  analizowanej  sprawie  zarówno  wykonawca  LARIX  jak  i  Remost  nie  wykazali  w  treści 

złożonych  wyjaśnień,  że  przyjęte  przez  nich  założenia  co  do  kosztów  wynagrodzenia 

pracowników  z  pomocą  których  będą  realizować  zamówienia  są  realne  i  dostępne.  Tym 

samym nie wykazali, że koszty te nie zostały rażąco zaniżone. Co do wykonawcy LARIX, to 

Izba  wskazuje  po  pierwsze,  iż  w  treści  złożonych  wyjaśnień  wskazał  on,  iż  duży  wpływ  na 

wysokość  zaoferowanej  ceny  ma  struktura  zatrudnienia  oraz  odpowiedni  system  motywacji 

pracowników, który zapewnia wysoką efektywność pracy, a tym samym pozwala stosować do 

kalkulacji ceny koszty związane z robocizną w wysokości nie niższej niż 11 zł netto, przy czym 

wykonawca  ten  wskazał  również,  iż  do  głównych  czynników  wpływających  na  cenę  należy 

system wynagrodzeń, który szacuje się średnio na około 3,500 zł miesięcznie.  

W ocenie Izby analiza wyjaśnień wykonawcy Larix w zakresie kosztów robocizny nie pozwala 

na 

przyjęcia,  iż  są  one  wyczerpujące  i  na  tyle  szczegółowe,  aby  uznać,  iż  nie  doszło  do 

rażącego zaniżenia kosztów robocizny. Wyjaśnienia te są niespójne, ogólnikowe, zaś na ich 

podstawie  nie  sposób  stwierdzić,  że  wykonawca  ma  możliwość  realnego  zatrudnienia 

wymaganych pracowników na umowę o pracę do realizacji zamówienia za stawkę godzinową 

11 zł netto. Po pierwsze wskazać należy, że przyjęta przez wykonawcę stawka 11 zł netto za 

godzinę pracy nie odzwierciedla w pełni kosztów zatrudnienia pracowników na umowę o pracę, 

w  tym  kosztów  związanych  z  ubezpieczeniem  społecznym,  rentowym  czy  emerytalnym, 

kosztów wynagrodzenia chorobowego, urlopów, szkoleń, badań lekarskich. Wykonawca Larix 

w  żaden  sposób  nie  wyjaśnił,  gdzie  te  koszty  zostały  uwzględnione.  Za  oczywiste  uznać 

należy, że koszty te będą ponoszone przez pracodawcę i muszę znaleźć odzwierciedlenie w 

ka

lkulacjach  wykonawców.  Stanowiąc  one  część  kosztów  związanych  z  zatrudnieniem 

pracownika na umowę o pracę. Podkreślić należy, że art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp odnosi 

się do kosztów realizacji zamówienia, w tym m.in.  do kosztów pracy, których wartość przyjęta 

do  ustalenia  ceny  nie  może  być  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  albo 

minimalnej  stawki  godzinowej. 

Przyjęcie  stawki  netto  na  poziomie  11  zł  za  r/h  co  prawda 

spełnia wymóg minimalnego wynagrodzenia za godzinę pracy, ale nie zwalnia wykonawcy od 

uwzględnienia  w  kosztach  realizacji  zamówienia  wszystkich  kosztów  związanych  z 

zatrudnieniem pracowników na umowę o pracę w trakcie realizacji zamówienia.  


Wykonawca  Larix 

w  złożonych  wyjaśnieniach  wskazał,  iż  przyjętym  systemie  wynagrodzeń 

średnie wynagrodzenie wynosi około 3,500 zł miesięcznie, przy czym wykonawca nie wyjaśnił 

czy  chodzi  o  wynagrodzenie  brutto  czy  netto.  Stwierdzenie  to  trudno 

powiązać  w  logiczną 

całość z wcześniejszym oświadczeniem wykonawcy co do stawki roboczogodziny na poziomie 

11 zł. netto. Nawet bowiem, gdyby tą stawkę  powiększyć o obowiązkowe narzuty, to nadal 

pozostaje  niespójna  względem  pozostałych  przedstawionych  przez  wykonawcę  wyjaśnień. 

Podkre

ślenia  wymaga  w  tym  miejscu,  że  wyjaśnienia  co  do  rażąco  niskiej  ceny  dotyczą 

konkretnego postępowania i konkretnych wymagań Zamawiającego. Wykonawca Larix odnosi 

się w treści wyjaśnień do bliżej niesprecyzowanego systemu wynagrodzeń, systemu motywacji 

pra

cowników,  kosztów  r/h  nie  niższej  niż  stawka  11  zł.  netto,  bez  odniesienia  do 

przedmiotowego postępowania. Nie wiadomo zatem czy pracownicy realizujący zamówienie 

otrzymają  3,500  zł  netto?/brutto?  wynagrodzenia  miesięcznego  czy  11  zł  netto  za  godzinę 

pracy

.  Nie  wiadomo  również  w  jaki  sposób  wykonawca  Larix  pokryje  koszty  pracodawcy 

związane z zatrudnieniem pracowników na umowę o pracę. Nie wiadomo również czy w ogóle 

wykonawca Larix ma możliwość zatrudnienia pracowników za stawkę godzinową 11 zł netto, 

bo n

ie przedstawił żadnego dowodu na potwierdzenie takiej okoliczności. Wykonawca zakłada 

bardzo  wysoką  efektywność  pracy,  wykonywanie  przez  pracownika  wielu  czynności  na 

budowie, posługiwania się wieloma maszynami, przy czym oferuje stawkę wynagrodzenia za 

pr

acę na dość minimalnym poziomie. Wykonawca Larix nie przedłożył żadnych umów o pracę 

z dotychczasowymi pracownikami, które potwierdzałby jego założenia, zasłaniając się ochroną 

danych osobowych. Nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem wykonawcy, gdyż wystarczało 

usunąć dane osobowe w umowach i w taki sposób przedłożyć je Zamawiającemu. W ocenie 

Izby 

wyjaśnienia wykonawcy Larix co do kosztów robocizny są niespójne, nie odnoszą się do 

konkretnego  postępowania  przetargowego,  nie  uwzględniają  wszystkich  kosztów  pracy 

związanych z zatrudnieniem pracowników na umowę o pracę, przy czym wykonawca nie złożył 

żadnych  dowodów  na  potwierdzenie,  iż  rzeczywiście  realnie  będzie  możliwe  zatrudnienia 

kogokolwiek za stawkę 11 zł netto za godzinę pracy.   

Jeśli  zaś  chodzi  o  wykonawcę  REMOST,  to  również,  w  ocenie  Izby,  złożone  przez  niego 

wyjaśnienia mają charakter ogólny i nie zawierają wystarczających informacji pozwalających 

na  uznanie,  iż  przyjęta  koszty  robocizny  związane  z  realizacją  zamówienia  mają  charakter 

rynkowy, realny i nie zostały rażąco zaniżone. Wykonawca w złożonych wyjaśnieniach oraz 

przedłożonej kalkulacji zastosował do wyliczenia swojej ceny ofertowej stawki odpowiednio 14 

zł/h dla pracownika roboczego i 15 zł/h dla operatorów sprzętu, przy czym nie jest jasne czy 

chodzi  o  wynagrodzenie  brutto  czy  netto,  bowiem 

w  treści  wyjaśnień  nie  zostało  to 

doprecyzowane.  Przyjąć  więc  należy,  iż  chodzi  o  stawkę  brutto.  Zgodzić  się  należy  z 

Odwołującym,  iż  stawka  roboczogodziny  przyjęta  dla  pracownika fizycznego jest  niższa  od 


minimalnej  stawki  na  rok  2019  r.,  zaś  stawka  operatora  minimalnie  przekracza  minimalną 

krajową.  Podobnie  jak  wykonawca  Larix,  wykonawca  REMOST  nie  wyjaśnił,  gdzie  zostały 

uwzględnione  koszty  zatrudnienia  pracowników  na  umowę  o  pracę  podnoszone  przez 

pracodawcę.  Gdyby  uwzględnić  je  we  wskazanych  przez  wykonawcę  stawkach  za  R/h,  to 

robotnicy  dostawaliby  na  rękę  poniżej  6  zł,  co  nie  może  być  dopuszczalne  w  świetle 

obowiązujących  regulacji  prawnych.  Wskazać  również  należy,  że  wykonawca  REMOST  w 

żaden  sposób  nie  wykazał  ani  nie  uprawdopodobnił,  że  ma  możliwość  zatrudnienia 

pracowników po stawkach wskazanych w wyjaśnieniach. Nie przedłożył żadnych kopii umów 

z  dotychczasowymi  pracownikami

,  które  mogłaby  potwierdzać  taką  możliwość.  Zaznaczyć 

przy  t

ym  należy,  że  obecnie  na  rynku  robót  budowlanych  istnieją  poważne  problemy  z 

zatrudnieniem pracowników (brak chętnych do pracy), co z kolei powoduje, że oczekiwania 

pracowników  co  do  wysokości  wynagrodzenia  rosną.  Jak  wskazał  Odwołujący  stawka 

roboczogodzi

ny na rynku dla pracownika niewykwalifikowanego zaczyna się od 12-13 zł „na 

rękę”,  dla  pracowników  wykwalifikowanych  (w  tym,  operatorów  maszyn)  stawka godzinowa 

„na  rękę”  to  nie  mniej  niż  15-16  zł  (co  przy  uwzględnieniu  obciążeń  podatkowych  i  ZUS 

pracownik

a  i  pracodawcy  daje  wartości  znacznie  większe  niż  wynagrodzenie  minimalne  i 

stawki zastosowane przez obu wykonawców). Są to stawki minimalne, natomiast w praktyce 

stawki  realnie  wypłacane  sięgają  ponad  20  zł  („na  rękę”).  Stawka  roboczogodziny  wg 

Sekocenbud  IV  KW  2018  to  od  17,24  netto  (29,27  brutto).  Ani  wykonawca  Larix  czy  ani 

wykonawca 

REMOST  nie  przedstawili  Izbie  żadnych  dowodów  przeciwnych.  Samo 

zanegowanie stawek godzinowych wg. Sekocenbud nie jest dowodem w sprawie. 

Oczywiście 

stawki wg. Sekocenbud n

ie stanowią powszechnie obowiązującej regulacji, stanowią jednakże 

pewną wytyczną dla rynku. Możliwość zaoferowania wynagrodzenie znacznie poniżej stawek 

wg.  Sekocenbud  powinna  być  przez  wykonawców  wyjaśniona  i  wykazana,  czego  obaj 

wykonawcy nie uczynili.   

Mając  na  uwadze  powyższe,  Izba  uznała,  że  wyjaśnienia  wykonawcy  Larix  jak  również 

wyjaśnienia  wykonawcy  REMOST  w  zakresie  kosztów  pracy  związanych  z  realizacją 

zamówienia nie potwierdziły, iż przyjęte założenia cenowe mają charakter realny, rynkowy i 

ni

e są rażąco zaniżone. W ocenie Izby wyjaśnienia są ogólne, nie uwzględniają wszystkich 

kosztów  pracy,  jakie  będzie  musiał  ponieść  wykonawca  realizujący  zamówienie  z  pomocą 

pracowników zatrudnionych na umowę o pracę. Zarówno wykonawca Larix jaki i REMOST nie 

podjęli  żadnej  inicjatywy  dowodowej  w  celu  wykazania,  iż  w  czasie  realizacji  zamówienia 

rzeczywiście będą mieli możliwość zatrudnienia pracowników za minimalne wynagrodzenie za 

pracę,  lub  za wynagrodzenie niewiele przekraczające  takie minimalne  wynagrodzenie,  przy 

założeniu  dużej  wydajności  pracy  pracowników.  Tym  samym,  już  w  oparciu  o  wyjaśnienia 


dotyczące  kosztów  pracy,  Zamawiający  winien  odrzucić  oferty  wykonawcy  Larix  oraz 

REMOST na podstawie  art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.  

Dalej wskazać należy, że zarówno wykonawca Larix jak i REMOST zaniżyli lub pominęli koszty 

transportu materiałów na budowę. Nie ulega wątpliwości, iż w ramach realizacji zamówienia 

wykonawca  będzie  musiał  dostarczyć  materiały  na  teren  budowy  i  ponieść  z  tego  tytułu 

określone koszty. Analiza ofert złożonych przez wykonawców wraz z wyjaśnieniami wskazuje, 

że znaczna część tych ofert nie obejmuje kosztów transportu materiałów na budowę (ceny są 

podawane  l

oco  wytwórnia,  skład  sprzedającego),  przy  czym,  jak  wskazał  Odwołujący, 

dostawcy  materiałów  są  zlokalizowani  nawet  100  km  od  miejsca  budowy.  W  tej  sytuacji, 

wykonawcy powin

ni ująć w cenie ofertowej koszty dowozu materiałów na budowę. Zgodzić się 

należy z Odwołującym, iż wykonawca LARIX kosztów takich w swojej ofercie nie ujął w ogóle, 

jak również nie przedstawił w swoich wyjaśnieniach żadnych dodatkowych wyjaśnień w tym 

zakresie.  Koszty,  o  których  mowa,  są  więc  niedoszacowane,  co  z  kolei  prowadzi  do 

niedoszacowania ceny ofertowej jako takiej. 

Wyjaśnienia zaś zawarte w piśmie procesowym 

złożonym  podczas  rozprawy  uznać  należy  za  spóźnione.  Twierdzenia  tam  zawarte  nie 

znajdują się w wyjaśnieniach wykonawcy z dnia 5 lutego 2019 r. złożonych Zamawiającemu.  

W przypadku wykonawcy REMOST, wykonawca ten w odniesieniu do kilku pozycji wskazał, 

że nie ujął w cenie ofertowej kosztów dowozu materiałów na budowę, bo koszt ten nie będzie 

przez niego ponoszony z uwagi na to, że materiał będzie dowożony na budowę transportami 

„łączonymi” (dotyczy to kosztów transportu kruszyw ze Zdziechowic koło Olesna - cyt. „nasza 

Firma wozi kamień ze Strzelina do Olesna, piasek będzie wożony po drodze na budowę”). W 

pozostałych  przypadkach  brak  informacji  o  kosztach  transportu.  W  ocenie  Izby  nie  można 

zgodzić się z wykonawcą REMOST, że w przypadku „łączenia” transportów wykonawca nie 

ponosi kosztów transportu (a właściwie nie musi przypisywać je do tego zadania, bo są ujęte 

w  kosztach  innych  zadań).  Nawet  jeżeli  samochód  w  drodze  powrotnej  z  innej  budowy  (w 

wyjaśnieniach  brak  przy  tym  dowodu  na  to,  że  w  całym  okresie  realizacji  zamówienia 

wykonawca  będzie  woził  kamień  ze  Strzelina  do  Olesna)  będzie  wiózł  materiał  dla  potrzeb 

niniejszego zamówienia, koszty po stronie wykonawcy będą powstawały. Powstaje co najmniej 

konieczność dodatkowego załadunku/rozładunku materiałów, co wiąże się z dłuższym czasem 

pracy sprzętu i operatora. Często w celu dojechania na budowę, nawet jeśli budowa jest „po 

drodze” z miejsca A do miejsca B, należy zboczyć z głównej drogi i wjechać na drogę boczną 

lub wybrać inną, niekoniecznie najkrótszą trasę dojazdu z miejsca A do miejsca B. Ponadto, 

wykonawca  REMOST  w  żaden  sposób  nie  wyjaśnił  czy  uprawdopodobnił,  że  jest  w  ogóle 

możliwe 

takie 

skoordynowanie 

transportów 

(terminów 

dostaw, 

możliwości 

wyprodukowania/dostarczenia materiałów przez sprzedającego, zapotrzebowania na materiał 


na budowie, dostępności placów składowych na budowie itp.), by każdy transport materiałów 

na  budowę  mógł  być  połączony  z  transportem  w  drugą  stronę  innych  materiałów,  ludzi, 

sprzętów.  Słusznie  wskazał  Odwołujący,  że  optymalizacja,  o  której  mówi  REMOST,  jest 

stosowana w praktyce przez wszystkich wykonawców, przy czym przy korzystnej lokalizacji 

budowy względem bazy wykonawcy i dostawców zazwyczaj udaje się osiągnąć oszczędność 

kosztów  na  poziomie  30%.  Przyjęcie,  że  transport  taki  nic  nie  kosztuje,  jest  niezgodne  ze 

stanem  rzeczywistym.  Wykonawca  przyjmując  taką  konstrukcję  kosztów  oferuje 

zamawiającemu  świadczenia  nieodpłatnie  co  stanowi  podstawę  do  postawienia  zarzutu 

nieuczciwej konkurencji. Jest to 

również dowód na zamiar świadczenia usługi poniżej kosztów. 

Przecież wykonawca musi zakupić paliwo, zapłacić pracownikowi za pracę. Koszty te będą 

ponoszone  i  muszą  być  rozliczne  przez  wykonawcę.  Jeśli  wykonuje  on  jednocześnie  dwa 

zamówienia, to być może zasadne jest podział tych kosztów pomiędzy dwoma zadaniami, o 

ile  sam  wykonawca  uprawdopodobni,  że  takie  jednoczesne  wykonywanie  zadań  będzie  w 

ogóle możliwe do realizacji. Przerzucenie zaś tych kosztów, jak wskazał wykonawca podczas 

rozprawy, to kosztów ogólnego zarządu przedsiębiorstwa, bez przypisania ich do konkretnego 

zadania,  jest  w  ocenie  Izby  nieuprawnione  i  stanowi  niedozwolone  przesuwanie  kosztów 

realizacji zamówienia. Podkreślić również należy za Odwołującym, ze nie każdy materiał może 

być transportowany na dłuższe odległości. Cześć materiałów - mieszanki betonowe, mieszanki 

asfaltowe przy  dłuższym  transporcie traci swoje właściwości  użytkowe,  względnie transport 

taki  staje  się  dużo  droższy  (np.  konieczność  zastosowania  specjalnych  dodatków  do 

mieszanek  lub  specjalnych  zabezpieczeń  sprzętowych).  W  niniejszej  sprawie,  wykonawca 

zakładają  transport  tego  typu  materiałów  na  długich  odcinkach  (ok.  100  km),  co  czyni  co 

najmniej  nieprawdopodobnym  m

ożliwość  zachowania  przez  taki  materiał  właściwości 

wymaganych zapisami SIWZ.  

Tym  samym  Izba  uznała,  że  złożone  przez  wykonawców  wyjaśnienia  w  sposób 

niewystarczający odnosiły się do kosztów transportu materiałów na budowę. Wykonawca Larix 

w  treści  wyjaśnień  nie  odniósł  się  do  ww.  kwestii,  zaś  wykonawca  REMOST  wyłącznie  w 

zakresie transportu kruszywa wskazał na tzw. „transport łączony” przy czym jak Izba wskazał 

powyżej, założenia przyjęte przez wykonawcą uznać należy za nieprawidłowe. W pozostałych 

przyp

adkach, wykonawca zaś nie odniósł się w treści wyjaśnień do kosztów transportu. Tym 

samym 

nie  sposób  uznać,  iż  wykonawca REMOST i  LARIX  w  sposób  prawidłowy  dokonali 

kalkulacji kosztów realizacji zamówienia. Nieuwzględnienie czy też niedoszacowanie kosztów 

transportu m

a wpływ na wysokość zaoferowanej ceny i powoduje, iż nie można uznać, że ma 

ona charakter rynkowy skoro nie odzwierciedla zasadniczych kosztów realizacji zamówienia.  


W zakresie zaś kosztów związanych z sprzętem koniecznym do realizacji zamówienia, to Izba 

podziela  stanowiska  Odwołującego,  iż  wykonawca  Larix  nie  wyjaśnił  i  nie  uzasadnił 

szczególnych uwarunkowań jakie wpłynęły na niskie koszty użycia sprzętu niezbędnego do 

realizacji  zamówienia.  W  złożonych  wyjaśnieniach  wykonawca  wskazał  wyłącznie,  iż 

dysponuje nowoczesnymi urządzeniami i sprzętem, zaś niektóre maszyny zostały zakupione 

w ramach pomocy publicznej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa 

Śląskiego na lata 2007 – 2013. Wykonawca wskazał również, że posiada niezbędne zaplecze 

do wykonania oznakowania pionowego. Wykonawca nie przedłożył żadnych umów na zakup 

sprzętu  z  uwagi,  jak  stwierdził,  na  ich  obszerność.  W  ocenie  Izby  zakres  informacji 

przekazanych  Zamawiającemu  co  do  kosztów  związanych  z  użyciem  sprzętu  podczas 

r

ealizacji  zamówienia  nie  pozwalał  na  przyjęcie,  iż  wykonawca  ten  posiada  szczególne 

uwarunkowania umożliwiające  mu  drastyczne  obniżenie kosztów  realizacji  zamówienia ww. 

zakresie.  Po  pierwsze,  brak  jest  jakiegokolwiek  dowodu  na  potwierdzenie,  iż  wykonawca 

dysponuje 

– tj. jest właścicielem sprzętu niezbędnego do realizacji zamówienia i nie będzie 

ponosił kosztów najmu takiego sprzętu. Po drugie, nawet gdyby przyjąć, że wykonawca Larix 

jest właścicielem sprzętu niezbędnego do realizacji zamówienia, to nadal wykonawca będzie 

ponosił  koszty  związane  z  użyciem  niezbędnego  sprzętu  do  realizacji  zamówienia,  w  tym 

koszty 

paliwa,  amortyzację,  koszty  bieżących  napraw  i  konserwacji,  w  tym  koszt  wymiany 

płynów,  olejów,  koszty  ubezpieczeń.  Podkreślić  przy  tym  należy,  że  wykonawca  Larix  nie 

wyjaśnił  w  żaden  sposób  czy  przyjęte  przez  niego  stawki  uwzględniają  koszty  roboczo  – 

godziny czy nie. Zamawiający nie miał więc wiedzy w jaki sposób należy interpretować złożone 

wyliczenia.  Niezależenie  jednak  od  powyższego,  przyjęta  przez  wykonawcę  Larix  wycena 

motogodziny  pracy 

poszczególnych  urządzeń  rażąco  odbiega  od  minimalnych  stawek 

Sekocenbud. 

Oczywiście stawki Sekocenbud nie są stawkami powszechnie obowiązującemi, 

ale  stanowią  pewną  wytyczną  do  dalszej  analizy  sytuacji  danego  wykonawcy.  W 

przedmiotowej  sprawie  takiej  analizy  nie  można  nawet  przeprowadzić  bowiem  w  treści 

wyjaśnień  nie  zostały  zawarte  odpowiednie  wyliczenia  i  informacji  umożliwiające  jej 

przeprowadz

enie. Wykonawca Larix nie wyjaśnił jakie przyjął koszty paliw, koszty ubezpieczeń 

czy napraw czy w ogóle uwzględnij jej w wycenie realizacji zamówienia,  a jeśli nie to dlaczego. 

Twierdzenia składane podczas rozprawy, że cały sprzęt jest już zamortyzowany nie znalazły 

się w treści wyjaśnień i uznać należy je za spóźnione.  

Jeśli zaś chodzi o wykonawcę REMOST to również, w ocenie Izby, brak jest w treści złożonych 

wyjaśnień informacji na podstawie, których Zamawiający miałby możliwość weryfikacji wyceny 

rea

lności przyjętej stawki motogodziny pracy urządzeń, nie powołała się na żadne szczególne 

uwarunkowania,  które  umożliwiają  mu  obniżenie  kosztów  pracy  sprzętu  od  średniej  stawki 

Sekocenbud.  Co  więcej  nie  wyjaśnił  w  żaden  sposób  na  jakiej  podstawie  dokonał  wyceny 


poszczególnych stawek wskazanych w złożonej kalkulacji. Tym samym nie wiadomo co składa 

się  na  koszt  pracy  sprzętu  i  na  jakiej  podstawie  zostały  one  wycenione.  Wykonawca  nie 

wykazał, że jest właścicielem sprzętu, że nie będzie ponosił dodatkowych kosztów związanych 

z  najmem.  W  ocenie  Izby  lakoniczność  złożonych  wyjaśnień  nie  pozwala  na  przyjęcie,  iż 

wykonawca REMOST wykazał realność zaproponowanych stawek za pracę sprzętu.  

Wskazać  również  należy,  że  stwierdzenie  wykonawców  REMOST  jak  i  Larix,  jak  również 

Zamawiającego,  że  wszelkie koszty  niewyszczególnione  w  kalkulacji  są  zwarte  w  kosztach 

pośrednich nie może być uznane za wystarczające wyjaśnienie realności zaproponowanych 

cen. Jeśli ww. koszty (tj. robocizny, transportu, maszyn) zostały rzeczywiście uwzględnione w 

kosztach  pośrednich,  to  okoliczność  ta  winna  być  wskazana  w  treści  złożonych  przez 

wykonawców  wyjaśnień  dotyczących  rażąco  niskiej  ceny.  Sama  zaś  kwota  kosztów 

pośrednich  winna  być  rozbita  na  poszczególne  koszty  w  niej  zawarte,  tak  aby  można  było 

zweryfikować wysokość poszczególnych elementów kosztotwórczych. Tego zaś wykonawcy 

nie uczynili.  

Izba natomiast nie podziela poglądu Odwołującego, że złożone przez wykonawców Larix oraz 

REMOST oferty handlowe od dostawców materiałów są niewiarygodne i nie mogą służyć jako 

źródło  informacji  o  cenach  produktów.  W  ocenie  Izby  na  etapie  wyceny  przedmiotu 

zamówienia nie można wymagać od wykonawców przedkładania pełnych ofert handlowych, 

gwarantujących  stabilność  cen.  Nie  było  kwestionowane  przez  Odwołującego,  że  obaj 

wykonawcy  są  profesjonalnymi  podmiotami  realizującymi  roboty  budowalne.  Za  racjonalne 

uznać  należy,  że  posiadają  sprawdzone  źródła  dostaw  i  stale  współpracują  z  dostawcami 

materiałów  budowlanych.  Z  tego  względu  nawet  e-mailowe  potwierdzenie  wyceny  danego 

materiału,  o  ile  odpowiada  on  wymaganiom  SIWZ,  przez  dostawcę  jest,  w  ocenie  Izby, 

wystarczające na etapie przygotowywania oferty. Oczywiście ceny mogą ulec zmianie, jak w 

każdej  dziedzinie  życia.  Profesjonalny  wykonawca  musi  ryzyko  to  wycenić  w  kosztach 

realizacji  zamówienia.  Odwołujący  podważył  wiele  ofert  dostawców  przedłożonych  przez 

wykonawcę LARIX i REMOST wskazując, że zaproponowane ceny za materiały są nierealne. 

Nie  przedłożył  jednakże,  w  ocenie  Izby,  wiarygodnych  dowodów  na  potwierdzenie  takiej 

okoliczności. Uznanie zasadności zarzut wyłącznie na podstawie zanegowania realności cen 

wskazanych w ofertach dostawców byłoby, w ocenie Izby, nieuprawnione.  

Mając na uwadze powyższe, Izba uznała zarzut za zasadny. 


Zarzut naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia ofert LARIX 

i  REMOST  mimo,  że  treść  tych  ofert  nie  odpowiada  treści  SIWZ,  w  zakresie  w  jakim 

wykonawcy ci zaoferowali wykonanie przedmiotu zamówienia z materiałów lub odpowiednio 

w sposób niezgodny z SIWZ 

Izba uznała zarzut za zasadny. Wskazać należy na wstępie, że zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2 

ustawy  Pzp  zamawiający  odrzuca  ofertę,  jeśli  jej  treść  nie  odpowiada  treści  SIWZ,  z 

zastrzeżeniem art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp. Ustawodawca zobowiązał więc zamawiającego 

do odrzucenia ofert tych wykonawców, którzy zaoferowali przedmiot zamówienia niezgodny z 

wymaganiami zamawiającego określonymi w specyfikacji istotnych warunków zamówienia, co 

do zakresu, ilości, jakości, warunków realizacji i innych elementów istotnych dla wykonania 

przedmiotu zamówienia. Niezależnie od charakteru niezgodności, aby zastosować podstawę 

odrzucenia oferty z art. 89 ust.1 pkt 2 Pzp musi być możliwe uchwycenie na czym konkretnie 

taka  niezgodność  polega,  czyli  co  i  w  jaki  sposób  w  ofercie  nie  jest  zgodne  z  konkretnie 

wskazanymi,  skwantyfikowanymi  i  ustalonymi  jednoznacznie  postanowieniami  SIWZ. 

Odrzuceniu  podlega  zatem  wyłącznie  oferta,  której  treść  jest  niezgodna  z  treścią  SIWZ  w 

sposób  zasadniczy  i  nieusuwalny,  gdyż  obowiązkiem  zamawiającego  jest  poprawienie  w 

złożonej ofercie niezgodności z SIWZ niemających istotnego charakteru.  

Mając  na  uwadze  powyższe  Izba  wskazuje  po  pierwsze,  iż  nie  można  zgodzić  się  ze 

stanowiskiem Zamawiającego, że informacje uzyskanie od wykonawców w ramach wyjaśnień 

dotyczących rażąco niskiej ceny nie mogą służyć ocenie zgodności oferty ze SIWZ. Nie można 

zakładać,  że  badanie  rażąco  niskiej  ceny  odbywa  się  niejako  w  oderwaniu  od  sposobu 

wykonania zamówienia, w tym wyceny materiałów służących do realizacji zamówienia. Skoro 

wykonawca składa wyjaśnienia dotyczące wyceny materiałów, to za oczywiste uznać należy, 

że  wycena  materiałów  niezgodnych  z  specyfikacją  techniczną  zawartą  w  SIWZ  powoduje 

jednocześnie niezgodność oferty z SIWZ, o jakiej ustawodawca mówi w art. 89 ust. 1 pkt 2 

ustawy Pzp.  

W omawianym stanie faktycznym obaj wykonawcy złożyli wyjaśnienia w trybie art. 90 ust. 1 

ustawy  Pzp,  przedstawiając  szczegółową  kalkulację  materiałów  jakich  będą  używać  do 

realizacji zamówienia i które stanowiły podstawę do wyceny kosztów realizacji zamówienia.  W 

przypadku  wykonawcy  Larix,  Odwołujący  wskazał  na  szereg  niezgodności  materiałów  z 

wymaganiami SIWZ. Izba uz

nała zarzuty za zasadne. Zgodzić się należy z wykonawcą Larix, 

że w pkt 5.3 SST mowa jest o orientacyjnej zawartości emulsji asfaltowej w mieszance  oraz 

orientacyjnej zawartości cementu w mieszance, jednakże nie sposób zgodzić się, że w ramach 

wyceny  przedmiotu  zamówienia  wykonawca  mógł  przyjąć  odmienny  przedział  zawartości 


emulsji czy cementu w mieszankach niż ten wynikający z pkt 5.3 SST.  Przywołany dokument 

wskazuje konkretny  przedział  zawartości, który  powinien  być  dochowany  przez  wykonawcę 

przy doborze materiałów na realizację zamówienia będących podstawą kalkulacji kosztów. Nie 

można  również  zgodzić  się  ze  stwierdzeniem  wykonawcy  Larix,  że  przedłożone  aprobaty 

techniczne  potwierdzają  zaoferowanie  produktu  równoważnego  do  produktu  wymaganego 

przez  Zamawiającego.  Takiej  okoliczności  wykonawca  nie  wskazał  w  żadnym  miejscu  w 

złożonej ofercie czy wyjaśnieniach co rażąco niskiej ceny. Co więcej nie wyjaśnił również w 

żaden  sposób  jakie  parametry  są  równoważne  do  parametrów  oczekiwanych  przez 

Zamawiającego.  Wykonawca  Larix  w  żaden  sposób  nie  wykazał,  że  cement  i  emulsja 

wskazana  w  kosztorysie  ofertowym  jest  zgodna  z  zapisami  SST  pkt  2. 

Nie  można  również 

zgodzić  się  ze  stanowiskiem  wykonawcy  Larix,  iż  drobna  różnica  w  nazewnictwie    emulsji 

asfaltowej  czy  cementu  w  ofercie dostawc

y nie może wpływać na zgodność oferty z SIWZ, 

przy czym 

wykonawca zaoferował emulsję o parametrach lepszych i droższą. Po pierwsze, z 

treści wyjaśnień wynika, że przedmiotem wyceny wykonawcy był konkretny produkt, na dowód 

czego  wykonawca  złożył  ofertę  dostawy  EUROVIA  Polska  (emulsja)  oraz  PGE  Ekoserwis 

(cement)

. Wykonawca powołuje się na różnicę w nazewnictwie i drobną omyłkę, jednakże w 

ocenie  Izby  omyłka  ta  sprowadza  się  de  facto  do  zaoferowania  produktów  innych  niż 

wymagane 

przez Zamawiającego, co w konsekwencji powoduje niezgodność oferty z SIWZ. 

Wykonawca  Larix  nie  wykazał,  wbrew  swoim  twierdzeniom,  iż  zaoferowane  przez  niego 

m

ateriały są lepsze, a co więcej, że możliwe jest ich zastosowania przy realizacji zamówienia, 

przy  uwzględnieniu  wszystkich  wymagań  Zamawiającego.  Próba  usprawiedliwienia 

niezgodności  oferowanych  produktów  z  wymaganiami  Zamawiającego  poprzez  gołosłowne 

wskazywanie, iż produkt jest lepszy, droższy, posiada odmienne nazewnictwo jest, w ocenie 

Izby,  niedopuszczalna 

i  stanowi  próbę  dopasowania  oferty  do  wymagań  zawartych  SIWZ. 

Zaznaczyć  przy  tym  należy,  że  Zamawiający  nie  wskazał  w  SIWZ,  iż  wykonawcy  mają 

możliwość użycia materiałów o parametrach lepszy niż wymagane. Tym samym Izba uznała, 

że  oferta  wykonawcy  Larix  podlega  również  odrzucenia  na  podstawie  art.  89  ust.  1  pkt  2 

ustawy Pzp. 

Co  do  niezgodności  oferty  wykonawcy  REMOST  z  wymaganiami  zawartymi  w  SIWZ,  to 

również, w ocenie Izby, zasadne jest odrzucenie oferty wykonawcy na podstawie art. 89 ust. 

1  pkt  2  ustawy  Pzp.  Wykonawca  REM

OST  nie  zawarł  w  kosztach  realizacji  zamówienia 

kosztów geowłókniny (pkt 5.4.5 SST) jak również brak pielęgnacji betonu (pkt 5.5) i materiałów 

do  pielęgnacji  betonu  (pkt  2.2.8).  Okoliczność  tą  potwierdził  sam  Zamawiający  podczas 

rozprawy,  wskazując,  iż  elementy  te  mają  nieistotne  znaczenie  dla  realizacji  zamówienia. 

Podkreślić jednakże należy, że Zamawiający nie wyjaśnił dlaczego elementy te nie są istotne 

w procesie realizacji zamówienia, jakie mają znaczenie dla realizacji zamówienia i jaki jest ich 


udzia

ł  w  kosztach  realizacji  zamówienia.  Nie  wyjaśnił  tego  sam  wykonawca  REMOST,  co 

powoduje,  że  brak  jest  przekonywującej  argumentacji  i  dowodów  na  przyjęcia  stanowiska 

Zamawiającego  za  zasadne.  Również  w  zakresie  ilości  emulsji  do  skropienia  (poz.  76 

kosztorysu) wykonawca nie wykazał, aby materiały, jakie wycenił w ramach kosztów realizacji 

zamówienia były zgodnie z Tablica 5 pkt 5.7.2.1 SST oraz wymaganiami zawartymi w SST. 

Mając na uwadze powyższe, Izba uznała za zasadne nakazanie Zamawiającemu odrzucenia 

oferty wykonawcy REMOST na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp.  

W  ocenie  Izby  b

rak  uwzględnienia  w  kalkulacji  odpowiedniego  sprzętu  lub  materiału  oraz 

przewidzenie przez wykon

awców Larix oraz REMOST użycia materiałów niezgodnych z SST 

(co do zasady lub w niezgodnych z tym dokumentem ilościach, proporcjach itp.) stanowi nie 

tylko o niedoszacowaniu kosztów wykonania przedmiotu umowy, ale równocześnie świadczą 

o  niezgodności  oferty  wykonawcy  z  wymogami  SIWZ.  Niezgodności,  która  -  wobec 

jednoznacznego oświadczenia wykonawcy - nie może zostać usunięta jako inna omyłka.  

W  zakresie  zarzutu  dotyczącego  braku  odpowiedniego  sprzętu  do  wykonania  określonych 

zadań  składających  się  na  zamówienia,  to  również  w  tym  zakresie  brak  jest  stosowanych 

wyjaśnień wykonawcy REMOST oraz Larix. W ocenie Izby nie można jednakże w tym zakresie 

mówić o niezgodności oferty ze SIWZ, ale o ewentualnym braku oszacowania kosztów użycia 

tych urządzeń w ramach realizacji zamówienia.  

Mając na uwadze powyższe Izba orzekła jak w sentencji.   

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 ustawy 

Pzp oraz w oparciu o przepisy § 3 pkt 1 i 2 lit. b oraz § 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa 

Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od 

odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (t.j. 

Dz. U. z 2018, poz.  972 z zm.).  

Przewodniczący:      …………………………….