WYROK
z dnia 18 czerwca 2019 r.
Krajowa Izba Odwoławcza - w składzie:
Przewodnicz
ący: Monika Kawa-Ogorzałek
Członkowie:
Emilia Garbala
Magdalena Grabarczyk
Protokolant:
Piotr
Cegłowski
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 czerwca 2019 r. w Warszawie odwołania wniesionego
do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 6 czerwca 2019 przez wykonawcę Cloudware
Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, w postępowaniu prowadzonym przez Sąd
Apelacyjny we Wrocławiu, ul. Energetyczna 4, 53-330 Wrocław,
przy udziale wykonawcy
CA Consulting S.A. z siedzibą Warszawie, zgłaszającego swoje
przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego.
orzeka:
uwzględnia odwołanie i nakazuje Zamawiającemu unieważnienie czynności odrzucenia
oferty
Cloudware Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie oraz nakazuje ponowne badanie i
ocenę złożonych ofert z uwzględnieniem oferty Cloudware Polska Sp. z o.o. z siedzibą w
Warszawie;
kosztami postępowania obciąża Sąd Apelacyjny we Wrocławiu i:
2.1. zalicza w poczet kosztów postępowania kwotę 15 000 zł (słownie: piętnaście tysięcy
złotych) uiszczoną przez Cloudware Polska Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie tytułem wpisu
od
odwołania.
2. zasądza od Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu na rzecz Cloudware Polska Sp. z o.o. z
siedzibą w Warszawie kwotę 18 600 zł (słownie: osiemnaście tysięcy sześćset złotych)
stanowiącej zwrot kosztów wpisu od odwołania oraz wynagrodzenia pełnomocnika.
Stosownie do art. 198a i 198b ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. -
Prawo zamówień publicznych
(t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1986 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od dnia jego
doręczenia - przysługuje skarga za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej do
Sądu Okręgowego we Wrocławiu.
Przewodniczący:………………………………………
UZASADNIENIE
Zamawiający - Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, prowadzi na podstawie przepisów
ustawy
z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2018 r. Nr 1986 ze
zm.
; dalej: „Pzp” lub „ustawa”) postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie
przetargu nieograniczonego na „Utrzymanie oraz modyfikacje systemu Centralnego Archiwum
Protokołu Elektronicznego”.
Ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej w dniu 22 marca 2019 r., pod numerem 2019/S 058-134074.
W dniu 28 maja 2019 r. Zamawiający poinformował wykonawcę - Cloudware Polska
Sp. z o.o.
z siedzibą w Warszawie (dalej: „Odwołujący”) o odrzuceniu na podstawie art. 89 ust.
1 pkt 1 Pzp złożonej przez niego oferty.
Odwołujący w dniu 6 czerwca 2019 r. wniósł do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej
odwołanie zarzucając Zamawiającemu naruszenie:
art. 89 ust. 1 pkt 1 u
stawy z uwagi na niezasadne przyjęcie, że treść oferty jest
niezgodna z ustawą,
art. 10 a ust. 5 ustawy w zw. z art. 78 Kodeksu cywilnego z uwagi na niezasadne
przyjęcie, że oferta odwołującego nie została złożona w postaci elektronicznej z
kwalifikowanym podpisem elektronicznym a tym samym jej treść jest niezgodna z ustawą,
a w konsekwencji naruszenie art. 7 ust. 1 u
stawy w związku z prowadzeniem
postępowania sprzecznie z zasadami uczciwej konkurencji i równego traktowania
wykonawców, przez nieuprawnione niekorzystne traktowanie Odwołującego, którego oferta
nie powinna zostać odrzucona.
Odwołujący z ostrożności procesowej - w przypadku uznania przez Izbę, że brak jest
dowodów wskazujących na fakt podpisania oferty kwalifikowanym podpisem elektronicznym –
zarzucił naruszenie:
art. 10b ustawy, poprzez zaniechanie
zapewnienia narzędzi i urządzeń
wykorzystywanych do komunikacji z wykonawcami przy użyciu środków komunikacji
elektronicznej oraz ich właściwości technicznych (w szczególności Systemu SMARTPZP),
które byłyby niedyskryminujące, ogólnie dostępne oraz interoperacyjne z produktami
służącymi elektronicznemu przechowywaniu, przetwarzaniu i przesyłaniu danych będącymi w
powszechnym użyciu oraz nie mogłyby ograniczać wykonawcom dostępu do postępowania o
udzielenie zamówienia;
art. 93 ust. 1 pkt 7 usta
wy poprzez zaniechanie unieważnienia postępowania, w
sytuacji, w której postępowanie obarczone jest niemożliwą do usunięcia wadą
uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia
publicznego,
a w konsekwencji naruszenie art. 7 ust. 1 u
stawy w związku z prowadzeniem
postępowania sprzecznie z zasadami uczciwej konkurencji i równego traktowania
wykonawców, przez nieuprawnione niekorzystne traktowanie odwołującego, którego oferta nie
powinna zostać odrzucona.
W oparciu o tak posta
wione zarzuty Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu:
unieważnienia czynności odrzucenia oferty Odwołującego;
dokonania ponownej oceny ofert z uwzględnieniem oferty Odwołującego;
dokonanie wyboru oferty Odwołującego jako najkorzystniejszej w Postępowaniu;
a w przypadku zaniechania uznania zarzutów wskazanych w pkt 1-3 powyżej i uznaniu
zarzutów zawartych w pkt 4-6 powyżej, unieważnienie postępowania z uwagi na to, że jest ono
obarczone niemożliwą do usunięcia wadą uniemożliwiającą zawarcie niepodlegającej
unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego;
dopuszczenie dowodów wskazanych w treści odwołania, w tym umożliwienie
przeprowadzenia dowodu poprzez odtworzenia na rozprawie filmu zawierającego Instrukcję
Użytkownika wykonawcy SMART PZP;
zasądzenie kosztów Postępowania wg norm przypisanych.
Uzasadniając zarzuty odwołania Odwołujący wskazał, że w dniu 16 maja 2019 r. złożył
ofertę w postępowaniu, na którą składało się 8 załączników:
a)
KRS Promship sp. z o.o.
b)
Oferta Cloudware,
c)
Wadium,
d)
KRS Kompiementariusza Promship sp. z o.o.
e)
JEDZ Cloudware,
f)
Pełnomocnictwo,
g)
JEDZ Promoship,
h)
KRS Cloudware.
Oferta wraz z załącznikami została złożona zgodnie z Instrukcją użytkownika
wykonawcy SMARTPZP (dalej:
„Instrukcja") opisaną w SIWZ i udokumentowaną na filmie
instruktażowym: Odwołujący wybrał przycisk „Złóż ofertę", dodał wszystkie załączniki, a
następnie wybrał przycisk „wyślij ofertę" i potwierdził tę czynność przyciskiem „podpisz".
Zgodnie z instrukcją po użyciu przycisku „podpisz" uruchomiła się aplikacja Szafir, która
pozwoliła podpisać Odwołującemu kwalifikowanym podpisem czynność wysyłania oferty.
Zgodnie z instrukcją, „po prawidłowym złożeniu podpisu, pojawi się okno z raportem z
podpisywania/szyfrowania dokument
ów: W tym momencie oferta została prawidłowo złożona
w danym postępowaniu".
W wyniku ww. czynności, Odwołujący otrzymał potwierdzenie podpisania oferty,
zawierające wskazanie sum kontrolnych dla oferty i wszystkich jej załączników. Użycie
podpisu nastąpiło zatem poprzez wydanie komputerowi polecenia złożenia podpisu
elektronicznego, co doprowadziło do obliczania tzw. skrótu podpisywanego dokumentu. Jest
on określany indywidualnie dla każdego dokumentu. Następnie przy użyciu otrzymanego
oprogramowania nastąpiło szyfrowanie kluczem prywatnym i dokument z bezpiecznym
podpisem elektronicznym został przesłany do Zamawiającego.
Odwołujący podkreślił, że System SMARTPZP (dalej: „System”) obsługujący
p
ostępowanie nie przewidywał możliwości podpisania pojedynczych dokumentów (odrębnie
oferty, JEDZ, KRS, pełnomocnictw, etc.) na wcześniejszym etapie. Co więcej, sam
Zamawiający wymagał zgodnie z Rozdziałem XVII pkt 5 SIWZ, aby oferta była przygotowana
z zachowaniem postaci elektronicznej w formacie danych pdf, w jednym pliku. Skoro zatem,
złożył podpis, zgodnie z Instrukcją, to według Odwołującego, należy uznać, że podpis ten
został złożony pod całą ofertą, na którą składa się 8 załączników.
Odwołujący wskazał, że w świetle obowiązujących przepisów, w szczególności
Rozp
orządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z dnia 23 lipca 2014 r. w
sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych
na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz. Urz. UE L 257 z
28.08.2014, s. 73) -
(„Rozporządzenie elDAS"), podpis elektroniczny to dane w postaci
elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są
logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis elektroniczny. Podpis
kwalifikowany stanowi elektroniczny odpowiednik podpisu odręcznego i zawiera wszystkie
jego najistotniejsze cechy, tzn.: a) potwierdza jednoznacznie tożsamość osoby podpisującej,
b) uniemożliwia zaprzeczenie faktu podpisania, c) jest powiązany z treścią, która została
podpisana, d) uniemożliwia wprowadzenie jakichkolwiek, niezauważalnych zmian w
podpisanej treści. Dzięki zastosowaniu podpisu elektronicznego dysponujemy zatem
niepodważalnym dowodem złożenia oferty przez ściśle określoną osobę.
Zauważył, że w doktrynie podnosi się, że zgodnie z możliwościami technicznymi i
powszechnie przyjętą praktyką, podpis elektroniczny stosuje się zarówno do pojedynczych
dokumentów elektronicznych, jak i do skompresowanych paczek dokumentów
elektroniczny
ch. W świetle definicji podpisu elektronicznego z rozporządzenia elDAS we
wszystkich tych przypadkach podpis rodzi takie same skutki prawne. Złożenie podpisu czy to
pod paczką, czy to pod każdym dokumentem z osobna wywołuje ten sam efekt. Podpis
elektronic
zny dotyczy bowiem danych jako takich, a nie plików bądź dokumentów. Innymi
słowy, niezależnie od tego, czy dojdzie do podpisania każdego pliku z osobna, czy wszystkich
plików łącznie poprzez podpisanie pliku skompresowanego, należy uznać, że podpis złożony
pod zestawem plików (w tym ZIP) obejmuje całość zawartych w nim danych. (...) W przypadku
dokumentu JEDZ powyższe znajduje potwierdzenie wprost w treści Rozporządzenia
wykonawczego Komisji (UE) 2016/7 z dnia 5 stycznia 2016 r. ustanawiającego standardowy
formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (Dz. Urz. UE L 3 z 06.01.2016, s.
16), gdzie ustawodawca wspólnotowy wskazał: Co się tyczy podpisu(-ów) na jednolitym
europejskim dokumencie zamówienia, należy zauważyć, że podpis na tym dokumencie może
nie być konieczny, jeżeli dokument ten jest przesyłany jako część zestawu dokumentów,
których autentyczność i integralność jest zapewniona dzięki wymaganemu(-ym) podpisowi(-
om) na środkach przekazu. Podobnie stanowisko zostało zaprezentowane w artykule
zamieszczonym na stronie www.portalzp, gdzie postawiono tezę, że nie ma podstaw do
odrzucenia oferty tylko z tego powodu, że zastosowano metodę jej przygotowania w postaci
scalenia dokumentów w jednym pliku. „W przypadku dokumentu elektronicznego trudno mówić
o złożeniu podpisu „na dokumencie" lub „pod treścią". Kwalifikowany podpis elektroniczny, co
do zasady (ale mogą być wyjątki), obejmuje całą treść, niezależnie od tego gdzie znajduje się
wizualizacja tego podpisu lub czy ta wizualizacja w ogóle występuje. W przypadku postaci
elektronicznej wszystkie składane dokumenty-tak jak w sytuacji przedstawionej w pytaniu (tj.
formularz ofertowy, formularz cenowy, JEDZ) -
mogą być scalone do jednego pliku .pdf, który
podpisuje osoba upoważniona (podpisują osoby upoważnione) do wyrażania woli w imieniu
wykonawcy (podmiotu składającego te dokumenty). Kwalifikowany podpis elektroniczny może
być zatem złożony „na jednym pliku" zawierającym wewnątrz formularz ofertowy, formularz
cenowy i JEDZ, obejmując tym samym każdy z nich."
Odwołujący wyjaśnił ponadto, że dokumenty pochodzące od podmiotu Promoship IP
sp. z o.o. będącego podmiotem trzecim udostępniającym zasoby Odwołującemu musiały
zostać podpisane przez ten podmiot, przed ich załączeniem do oferty. Stąd, zawarcie ich w
„skompresowanym" pliku obejmującym wszystkie załączniki tworzące ofertę stanowi jedynie
poświadczenie ich za zgodność z oryginałem. W konsekwencji, podpis elektroniczny pod
pakietem dokumentów własnych prowadzi do stworzenia oryginału, zaś w przypadku
dokumentów cudzych, tworzy domyślnie kopię poświadczoną za zgodność z oryginałem. Nie
ma znaczenia, czy dokumenty te są skompresowane razem czy osobno. Stanowisko to
znajduje potwierdzenie w przepisie § 5 ust. 3 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia
27 czerwca 2017 r. w sprawie użycia środków komunikacji elektronicznej w postępowaniu o
udzielenie zamówienia publicznego oraz udostępniania i przechowywania dokumentów
elektronicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1320 ze zm. („Rozporządzenie w sprawie użycia
środków komunikacji elektronicznej"), zgodnie z którym: „W przypadku przekazywania przez
wykonawcę dokumentu elektronicznego w formacie poddającym dane kompresji, opatrzenie
pliku zawierającego skompresowane dane kwalifikowanym podpisem elektronicznym jest
równoznaczne z poświadczeniem przez wykonawcę za zgodność z oryginałem wszystkich
elektronicznych kopii dokumentów zawartych w tym pliku, z wyjątkiem kopii poświadczonych
odpowiednio przez innego wykonawcę ubiegającego się wspólnie z nim o udzielenie
za
mówienia, przez podmiot, na którego zdolnościach lub sytuacji polega wykonawca, albo
przez podwykonawcę". Analogicznie, w przypadku dokumentów już wcześniej podpisanych
przez wystawców (np. konsorcjanta czy podmiot udostępniający zasoby) uznawany będzie
podpis wystawcy.
Odwołujący przypomniał, że zgodnie z art. 10a ust. 5 ustawy, oferty, wnioski o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz oświadczenie, o którym mowa w art. 25a, w
tym jednolity dokument, sporządza się, pod rygorem nieważności, w postaci elektronicznej i
opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Zgodnie natomiast z art. 78 Kodeksu
cywilnego, do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie
oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem
elektronicznym. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z
oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej. Inaczej mówiąc, w świetle ww. przepisów
każde oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej jest jednocześnie dokumentem
elektronicznym w rozumieniu ustawy o informatyzacji oraz rozporządzenia elDAS. Według
Odwołującego, należy zatem przyjąć, że składając podpis elektroniczny (w szczególności
kwalifikowany podpis elektroniczny), składający działa racjonalnie, czyli że podpisując
dokumenty własne, realizuje uprawnienia wynikające z udzielonych mu pełnomocnictw
(tworząc oryginały), podpisując natomiast dokumenty cudze, co najwyżej potwierdza ich
autentyczność (zgodność z oryginałem).
Ponadto Odwołujący podkreślił, że celem dyrektyw wspólnotowych jest
odformalizowanie postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Jak stanowi art. 22 ust.
6 lit. c) ppkt (ii) dyrektywy klasycznej (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w spra
wie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę
2004/18/WE; Dz. Urz. UE L 94 z 28.03.2014, s. 65): jeżeli oferta jest podpisywana z
wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu, który jest umieszczony na zaufanej liście,
instytucje zamawiające nie mogą stosować dodatkowych wymogów mogących utrudnić
oferentom korzystanie z tych podpisów.
Kolejno Odwołujący wskazał, że w Systemie SMARTPZP wykorzystywanym przez
Zamawiającego, po załączeniu oferty wraz z załącznikami na elektronicznej platformie,
Zamawiający wymagał od wykonawców wykorzystania aplikacji Szafir, która służy wyłącznie
do generowania kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Każdorazowe skorzystanie z
aplikacji szafir i podpisanie dokumentu kwalifikowanym podpisem elektronicznym powoduje
wygenerowanie
dokumentu o takiej samej nazwie jak oryginał tylko z końcówka „sig".
Tymczasem, po wyczerpaniu całej procedury podpisywania i składania oferty, Odwołujący
wprawdzie otrzymał dokument w postaci „potwierdzenia podpisania oferty", ale System nie
wygenerował dokumentów o tych samych nazwach, co składane z końcówką „sig". Oznacza
to, że System jest obarczony wadą powodującą, iż System nie generuje plików oznaczonych
końcówką „sig" albo generuje takie pliki lecz nie jest możliwe ich odnalezienie w Systemie.
Odwołujący stwierdził, że nawet jeśli wadliwe działanie narzędzia informatycznego, za pomocą
którego prowadzone jest postępowanie, nie jest zawinione przez Zamawiającego, to
powoduje, że dochodzi do uchybienia przez Zamawiającego obowiązkowi, o którym mowa w
art. 10b Pzp
i może wpływać na kolejne czynności lub zaniechania Zamawiającego w
postępowaniu. Zamawiający nie może zatem ignorować sposobu funkcjonowania narzędzia
informatycznego, za pomocą którego prowadzone jest postępowanie, jak też nie może
ignorować skutków tego działania i ich wpływu na przygotowanie i prowadzenie postępowania.
W szczególności Zamawiający nie może ignorować wpływu działania narzędzia
informatycznego na zachowanie zasad, o których mowa w art. 7 ust. 1 Pzp (wyrok KIO z 14
stycznia 2019 r. sygn. KIO 2671/16).
Według Odwołującego brak zapewnienia prawidłowo działającej platformy stanowi
zatem naruszenie art. 10 b ustawy.
Jeżeli błąd w Systemie uniemożliwia dokonanie przez
Zamawiającego jednoznacznej oceny czy oferty złożone w Postępowaniu zostały prawidłowo
podpisane, to mamy również do czynienia z niemożliwą do usunięcia wadą uniemożliwiającą
zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego, co
stanowi przesłankę unieważnienia postępowania.
W odpowiedzi na odwołanie Zamawiający wniósł o jego oddalenie. W ocenie
Zamawiającego, wywodzone przez Odwołującego zarzuty nie znajdują żadnego uzasadnienia
w stanie faktycznym i prawnym niniejszej sprawy, a p
odjęte przez Zamawiającego w toku
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego czynności były prawidłowe i zgodne z
obowiązującymi przepisami prawa.
Zamawiający wskazał, że w przedmiotowym postępowaniu instrukcja postępowania
wykonawcy przy składaniu oferty w postaci elektronicznej została opisana w SIWZ. Zgodnie z
SIWZ ofertę w postępowaniu należało złożyć, pod rygorem nieważności w oryginale, tj. formie
elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym po
dpisem elektronicznym, za pośrednictwem
Systemu SmartPZP w zakładce „Oferty" poprzez zakładkę „Załączniki". Postanowienia SIWZ
stanowiły także, że oferta winna być przygotowana w języku polskim na formularzu ofertowym
stanowiącym załącznik do SIWZ, napisana czcionką maszynową, na komputerze lub inną
trwałą techniką, z zachowaniem postaci elektronicznej w formacie danych pdf, w jednym pliku.
Oferta
winna także być podpisana kwalifikowanym podpisem elektronicznym przez osoby
upoważnione do reprezentowania Wykonawcy i zaciągania w jego imieniu zobowiązań
finansowych w o
dpowiadającej cenie oferty.
Zamawiający stwierdził, że wszystkie załączniki składane za pośrednictwem Systemu
winne być podpisane przez wykonawcę w jego aplikacji do składania podpisu. Przed
wysłaniem ofert wykonawca może pobrać podsumowanie wprowadzonych danych. System
generuje wówczas także komunikat o następującej treści: „ Uwaga! Pamiętaj, aby załączniki
były uprzednio podpisane". Następnie wykonawca autoryzuje wysłanie ofert swoim
kwalifikowanym podpisem elektronic
znym. W Instrukcji użytkownika wskazano, że na tym
etapie wykonawca podpisuje jedynie czynność wysłania oferty. Innymi słowy - podpis
elektroniczny służył autoryzacji oferty, zaś „właściwa" oferta, rozumiana jako oświadczenie
woli wy
konawcy, była składana na formularzu ofertowym stanowiącym załącznik do SIWZ. Na
powyższą okoliczność uwagę zwrócił również sam Odwołujący, wskazując w odwołaniu, iż
„wybrał przycisk „wyślij ofertę” i potwierdził tę czynność przyciskiem „podpisz”.
Zamawiaj
ący wskazał, że Odwołujący złożył ofertę wraz z załącznikami, wśród których
tylko d
okument pełnomocnictwa oraz jednolity europejski dokument zamówienia podmiotu
PROMOSHIP IP sp. z o. o. sp. k. zostały podpisane za pomocą kwalifikowanego podpisu
elektronicznego przez ten podmiot, c
zyli zostały prawidłowo wprowadzone jako już podpisane.
Pozostałe dokumenty składające się na ofertę, w tym w szczególności załącznik zatytułowany
jako D20190516_Oferta_Cloudware_16-05-2019_10.00.07
i stanowiący - wypełniony przez
Wykonawcę formularz ofertowy, nie zostały podpisane.
W konsekwencji oferta Wykonawcy została odrzucona na podstawie przepisu art. 89
ust. 1 pkt 1 Pzp, zgodnie z którym Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jest niezgodna z ustawą.
Zamawiający odnosząc się do twierdzeń Odwołującego wskazał, że nie było żadnych
przeszkód, aby Odwołujący dokonał choćby próbnego składania oferty i wskazał
Zamawiającemu zauważone w jego ocenie „błędy" poprzez zadanie pytań do treści SIWZ lub
wniósł odwołanie na treść postanowień SIWZ w tym zakresie (tak KIO w wyroku z dnia 18
kwietnia 2019 roku, sygn. KIO 640/19). Wykonawca -
jako profesjonalista prowadzący
działalność gospodarczą w zakresie informatycznym, a tym samym zobowiązany do
zachowania należytej staranności, o standardzie właściwym dla tego rodzaju działalności -
winien dbać o swoje interesy od początku pojawienia się takich potrzeb, tj. od momentu
opublikowania treści ogłoszenia o zamówieniu i treści SIWZ. Wskazać należy także na przyjętą
pr
aktykę orzeczniczą, że wykonawca z reguły nie może powoływać się na domniemane
nieścisłości SIWZ, o których wyjaśnienie do Zamawiającego nie wnioskował. Należy
podkreślić, że Wykonawca nie zwrócił się do Zamawiającego o wyjaśnienie treści SIWZ w
przedmiotowym zakresie. Wykonawc
a nie skorzystał także z bezpłatnego wsparcia
oferowanego przez operatora platformy SmartPZP w postaci infolinii. Nadto, w przedmiotowym
p
ostępowaniu wpłynęła druga oferta, w sposób prawidłowy podpisana przez wykonawcę,
zatem ta okoliczność przeczy braku czytelności przekazu dokumentacji.
Zamawiający stwierdził ponadto, że w przypadku braku podpisania formularza oferty
nie zachodzi omyłka o jakiej mowa w przepisie art. 87 ust. 2 pkt 3 Pzp. Przepisy ustawy nie
przewidują w tym przypadku możliwości konwalidacji. Oferta złożona przez Wykonawcę nie
odpowiada wymogom koniecznym dla zachowania formy elektronicznej, wskazanym w art. 78
§ 1 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego. Oferta nie została opatrzona kwalifikowanym
podpisem elektronicznym - co stanowi okoliczn
ość bezsporną - a tym samym jest niezgodna
z przepisem art. 10a ust. 5 ustawy Pzp.
Co więcej, kwalifikowany podpis elektroniczny można uznać za prawidłowo złożony
tylko wówczas, gdy można go skutecznie zweryfikować i potwierdzić jego ważność. Oznacza
to, i
ż negatywny wynik takiej weryfikacji — za pomocą dostępnych Zamawiającemu narzędzi
prowadzi do wniosku, że kwalifikowany podpis elektroniczny nie został złożony lub został
złożony w sposób nieprawidłowy (tak: wyrok KIO z dnia 20 lutego 2019 r. KIO 208/19).
Odnosząc się do twierdzeń Odwołującego należy zauważyć, że wytyczne co do tego
jakie powinny spełniać środki komunikacji elektronicznej w systemie zamówień publicznych
określa rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 27 czerwca 2017 roku w sprawie użycia
środków komunikacji elektronicznej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
oraz udostępniania i przechowywania dokumentów elektronicznych (Dz.U. poz. 1320),
zgodnie z
którym, przekazanie ofert następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
których
użycie
zapewnia
spełnienie
wy
magań
przewidzianych
dla
systemu
teleinformatycznego w rozumieniu przepisów ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług
drogą elektroniczną (Dz.U. z 2019 roku, poz. 123 ze zm.), dalej jako „ustawa o świadczeniu
usług drogą elektroniczną" i następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej, których
użycie zapewnia co najmniej:
spełnienie przewidzianych dla systemu teleinformatycznego w rozumieniu
ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną;
identyfika
cję podmiotów przekazujących oferty, ustalenie dokładnego czasu i
daty odbioru ofert oraz złożonych przez te podmioty, oraz rozliczalność innych działań przez
nie podejmowanych;
ochronę przed dostępem do treści ofert przed upływem wyznaczonych
terminów ich otwarcia;
możliwość tylko dla osób uprawnionych - ustalania oraz zmiany o terminów
składania i otwarcia ofert, dostępu do całości lub części dokumentacji postępowania o
udzielenie
zamówienia na poszczególnych jego etapach oraz możliwość udostępniania
osobom trzecim ofert, a także innych dokumentów uzyskanych od wykonawców;
możliwość usunięcia ofert w sposób uniemożliwiający ich odzyskanie i
zapoznanie się przez użytkowników z ich treścią — w przypadku zwrócenia przez
zamawiającego oferty lub ich wycofania albo zmiany przez wykonawcę.
Z ww. przepisów nie wynika, aby środki służące do składania ofert umożliwiały złożenie
podpisu pod ofertą, czy to w formie pojedynczego pliku czy też „paczki" dokumentów. W
konsekwencji przystępując do postępowania i akceptując regulamin Systemu, Odwołujący
winien sprawdzić, jakie funkcjonalności on oferuje, aby móc złożyć ważną ofertę. Tymczasem
Odwołujący pomimo wyraźnego komunikatu, że załączniki winny być wgrane do Systemu już
po dokonanym podpisie elektronicznym -
wgrał pliki niepodpisane.
Nadto, podnoszone przez Odwołującego okoliczności nie dowodzą, że Zamawiający
nie zapewnił prawidłowo narzędzi i urządzeń wykorzystywanych do komunikacji z
wy
konawcami przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. W celu skutecznego
zarzucenia Z
amawiającemu naruszenia przepisów Pzp Odwołujący powinien był wykazać, że
zastosowany System nie posiadał co najmniej jednej z cech wymaganych przepisami (tak:
wyrok KIO z dnia 13 kwietnia 2018 r. KIO 610/ 18, KIO z 7 kwietnia 2019 r., KIO 217/19). W
ni
niejszej sprawie Odwołujący nie wykazał - wbrew wynikającemu z cywilistycznie ujętego
ciężaru dowodu oraz kontradyktoryjności sporu przed Izbą - jakoby System nie spełniał
wy
mogów ustawowych w zakresie swoich funkcjonalności. Dodatkowo nie mógłby ujść
uwadze, że termin do wniesienia ewentualnego środka ochrony prawnej w takim przedmiocie
minął i z całą pewnością nie jest terminem rozpoczynającym swój bieg od daty odrzucenia
oferty.
Krajowa Izba Odwoławcza uwzględniając dokumentację z przedmiotowego
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w tym w szczególności treść
ogłoszenia o zamówieniu oraz postanowienia SIWZ, oraz oświadczenia i stanowiska
stron złożone w trakcie rozprawy, ustaliła i zważyła, co następuje:
Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że nie została wypełniona żadna z przesłanek
ustawowych skutkujących odrzuceniem odwołania, wynikających z art. 189 ust. 2 Pzp.
Izba ustaliła, że Odwołujący spełnia określone w art. 179 ust. 1 Pzp przesłanki
korzystania ze środków ochrony prawnej, tj. ma interes w uzyskaniu zamówienia, a naruszenie
przez Zamawiającego przepisów Pzp może spowodować poniesienie przez niego szkody,
polegającej na nieuzyskaniu zamówienia.
Izba dopuściła do udziału w postępowaniu wykonawcę CA Consulting S.A. z siedzibą w
Warszawie
, zgłaszającego swoje przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie
Zamawiającego.
Izba ustaliła:
W rozdziale XVII pkt 5 oraz pkt 13 SIWZ Zamawiający ustalił, że wymaga aby oferta
została przygotowana w języku polskim na formularzu ofertowym załączonym do SIWZ,
napisana czcionką maszynową, na komputerze lub inną trwałą techniką, z zachowaniem
postaci elektronicznej w formacie danych pdf, w jednym pliku. 13.
Do oferty należy załączyć
wszystkie dokumenty i oświadczenia wymagane w niniejszej SIWZ, w tym w szczególności
JEDZ opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Zgodnie z „Instrukcją użytkownika wykonawcy SMARTPZP” zawartą na str. 11 i 12:
„aby dodać załącznik, należy wybrać przycisk „dodaj plik”, który znajduje się w lewym dolnym
rogu strony aplikacji. W tym momencie otworzy się okno dodawania pliku. Należy wówczas
użyć przycisku „wybierz”, dodać nowy plik z dysku komputera a następnie potwierdzić
przyciskiem „dodaj do oferty”. W chwili dodawania pliku, Wykonawca ma możliwość
zaznaczenia checkboxów, dotyczących jawności oraz danych osobowych. Po dodaniu
załączników ofertę można wysłać. Aby to uczynić należy wybrać przycisk ”wyślij ofertę”
znajdujący się w lewym dolnym rogu aplikacji. W nowym oknie mamy możliwość pobrania
oferty w formacie PDF. Aby potwierdzić czynność przesyłania oferty wybieramy przycisk
„podpisz”. Po użyciu przycisku „podpisz” uruchomi się aplikacja Szafir, która pozwoli nam
podpisać kwalifikowanym podpisem czynność wysłania oferty analogicznie jak w przypadku
podpisywania czynności rejestracji konta Wykonawcy. Po prawidłowym złożeniu podpisu
poj
awi się okno z raportem z podpisywania/szyfrowania dokumentów. W tym momencie oferta
została prawidłowo złożona w danym postępowaniu.”.
. W dniu 28 maja 2019 r. Zamawiający powiadomił Odwołującego o odrzuceniu na
podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy złożonej przez niego oferty. W uzasadnieniu powyższej
czynności Zamawiający wskazał: „Zgodnie z przepisem art. 78
ustawy z dnia 23 kwietnia
1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1025 z późn. zm.), dalej jako „Kodeks
cywilny”, do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie
oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem
elektronicznym. W myśl natomiast art. 73 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli ustawa zastrzega dla
czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez
zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor
nieważności. Przepis art. 10a ust. 5 ustawy Pzp stanowi, że oferty, wnioski o dopuszczenie do
udziału w postępowaniu oraz oświadczenie, o którym mowa w przepisie art. 25a ustawy Pzp,
w tym jednolity dokument, sporządza się, pod rygorem nieważności, w postaci elektronicznej
i opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Instrukcja postępowania wykonawcy
przy
składaniu oferty w postaci elektronicznej została opisana w SIWZ. Należy podkreślić, że
Wykonawca nie zwrócił się do Zamawiającego o wyjaśnienie treści SIWZ w przedmiotowym
zakresie.
SIWZ stanowił, że ofertę w postępowaniu należało złożyć, pod rygorem nieważności
w oryginale, tj. formie elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym, za
pośrednictwem Systemu w zakładce „Oferty" poprzez zakładkę „Załączniki”. Wykonawca
złożył ofertę za pośrednictwem Systemu. Na ofertę Wykonawcy składały się następujące
załączniki:
1) KRS_PROMOSHIP_SP.ZO.O._SP.Z_K.-sig._16-05-2019_10.00.07;
2) D20190516_Oferta_Cloudware_16-05-2019_10.00.07;
3) Wadium_16-05-2019_10.00.07;
4) KRS_KOMPLEMENTARIUSZ-sig_16-05-2019_10.00.07
5) D20190516_JEDZ_CDWR_16-05-2019_10.00.07;
6) D20190516_Pelnomocnictwo-sig_16-05-2019_10.00.07;
7) D20190516_JEDZ_PROMOSHIP-sig_16-05-2019_10.00.07;
8) KRS Cloudware_16-05-2019 10.00.07.
Dokument pełnomocnictwa oraz jednolity europejski dokument zamówienia podmiotu
PROMOSHIP IP sp. z o. o.
sp. k. zostały podpisane za pomocą kwalifikowanego podpisu
elektronicznego.
Pozostałe dokumenty składające się na ofertę, w tym załącznik zatytułowany
jako D20190516 Oferta_Cloudware_16-05-
2019_10.00.07 i stanowiący wypełniony przez
Wykonawcę - Formularz ofertowy, nie zostały podpisane. Zgodnie z wyrokiem Krajowej Izby
Odwoławczej z dnia 17 stycznia 2019 roku, ustawa Pzp „zawiera wymagania co do formy
złożonej oferty. Z treści art. 10a ust. 5 p.z.p. wynika bezwzględny nakaz sporządzenia oferty
pod rygorem
nieważności w postaci elektronicznej i opatrzenie jej kwalifikowalnym podpisem
elektronicznym. Brak
właściwego podpisu pod ofertą skutkuje nieważnością oferty z mocy
prawą a złożenie oferty w innej formie niż wynika to z ustawy, stanowi podstawę do jej
odrzucenia na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1 p.z.p. jako niezgodnej
z ustawą. Bez znaczenia
jest również fakt czy brak podpisu pod formularzem ofertowym jest zaniechaniem zawinionym
czy też nie oraz której stronie można przypisać winę za zaistniałą sytuację.” (sygn. KIO
Należy podkreślić, że w przypadku braku podpisania formularza oferty nie zachodzi
omyłka o jakiej mowa w przepisie art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp. Przepisy ustawy Pzp nie
przewidują w tym przypadku możliwości
konwalidacji. Oferta
złożona przez Wykonawcę
nie odpowiada wymogom koniecznym dla zachowania formy elektronicznej, wskazanym w art.
78 1 S 1 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego. Oferta nie została opatrzona kwalifikowanym
podpisem elektronicznym, a tym samym jest niezgodna z przepisem art. 10a ust. 5 ustawy
Pzp.
”.
Izba zważyła:
Wskazać należy, że zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy, Zamawiający odrzuca ofertę,
jeżeli jest niezgodna z ustawą. Zamawiający niezgodność oferty Odwołującego oparł o przepis
art. 10a ust. 5 Pzp zgodnie
z którym oferty, wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu
oraz oświadczenie, o którym mowa w art. 25a, w tym jednolity dokument, sporządza się, pod
rygorem nieważności, w postaci elektronicznej i opatruje się kwalifikowanym podpisem
elektronicznym.
Rozstrzygnięcia Izby wymagała więc kwestia, czy w stanie faktycznym niniejszej
sprawy oferta została przez Odwołującego podpisana kwalifikowanym podpisem
elektronicznym, czy też taki podpis nie został pod ofertą złożony wbrew obowiązkowi
wynikającemu z treści art. 10a ust. 5 Pzp, co skutkowałoby koniecznością odrzucenia oferty
Odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy.
Skład orzekający analizując dokumentację postępowania, w tym przede wszystkim
treść SIWZ oraz Instrukcję stwierdził, że wbrew stanowisku Zamawiającego wyrażonemu w
piśmie z dnia 28 maja 2019r. Odwołujący podpisał złożoną przez siebie ofertę w sposób
wskazany w dokumentacji postępowania przez Zamawiającego. Okoliczność, że oferta została
podpisana znajduje potwierdzenie w dowodzi
e oznaczonym numerem 2, załączonym przez
Odwołującego do odwołania, z którego wynika, że Odwołujący otrzymał potwierdzenie
podpisania oferty, zawierające wskazanie sum kontrolnych dla oferty i wszystkich jej
załączników. Ponadto, Odwołujący na rozprawie wskazywał, że przy pliku 0024Z2502119,
stanowiącym ofertę podstawową znajduje się w kolumnie 6 potwierdzenie podpisania oferty.
Wyjaśniał, że po naciśnięciu na słowo „Podpis” wyświetli się potwierdzenie podpisania
wszystkich załączników (załącznik do odwołania stanowiący dowód nr 2, str. 23).
Podkreślić należy także, że z zapisów SIWZ nie wynikał, wbrew stanowisku
Zamawiającego, obowiązek aby wykonawca przed załączeniem oferty w Systemie Smart PZP
bądź załączeniem innych załączników składanych wraz z ofertą, zobligowany był odrębnie
podpisać każdy z tych dokumentów, a następnie tak podpisany dokument załączyć do
Systemu. Przeciwnie,
analizując treść Instrukcji dotyczącą sposobu załączania oferty wraz z
załącznikami do Systemu skład orzekający stwierdził, że wykonawca dopiero po dodaniu
załączników ma wybrać przycisk ”wyślij ofertę” i aby potwierdzić czynność przesyłania oferty
musi n
acisnąć przycisk „podpisz”. W ocenie Izby skoro Odwołujący zastosował się do
przekazanych mu przez Zamawiającego wytycznych co do sposobu podpisania oferty, to
stwierdzić należy, że złożona przez niego oferta została podpisana w sposób prawidłowy.
Skład orzekający, odnosząc się do przedłożonego przez Zamawiającego dowodu
oznaczonego nr 4, będącego dokumentem sporządzonym przez operatora Systemu i
zawierającego zrzuty ekranu dotyczące poszczególnych etapów składania oferty w Systemie,
na których pojawia się komunikat „Uwaga! Pamiętaj, aby załączniki były uprzednio podpisane”
stwierdził, że powyższe zrzuty ekranu pochodzą z dnia 7 i 10 czerwca 2019 r., a więc
kilkanaście dni po upływie terminu złożenia oferty przez Odwołującego. Odwołujący wskazał
natomiast,
że na zrzucie z dnia 24 maja 2018r. znajdującym się w Instrukcji (str. 12) taki
komunikat się nie znajdował i taka sama sytuacja miała miejsce w momencie składania przez
niego oferty w Systemie.
Tym samym skład orzekający uznał, że dowód przedłożony przez
Zamawiającego nie udowadnia prezentowanego przez niego stanowiska, iż oferta wraz
załącznikami musiała zostać podpisana przed jej załączeniem do Systemu. Nie jest bowiem
wykluczone, że w okresie pomiędzy składaniem ofert w postępowaniu a utworzeniem
powyższych screenów (7 i 10 czerwca 2019r.) nastąpiła aktualizacja Systemu, która
spowodowała wyświetlanie powyższego komunikatu. Podkreślić należy, iż sam Zamawiający
wskazywał, że tylko operator Systemu ma możliwość prześledzenia poszczególnych etapów
składania oferty przez konkretnego wykonawcę, w związku z czym Zamawiający mógł zwrócić
się do tego operatora o wyjaśnienie, czy na dzień składania ofert platforma zakupowa
SmartPZP generowała komunikat o powyższej treści i na tą okoliczność przedłożyć stosowne
dowody.
Skład orzekający Izby stwierdził również, że ze wskazanego przez Zamawiającego
fragmentu Instrukcji zawartego na stronie 12: „Po użyciu przycisku „podpisz” uruchomi się
aplikacja Szafi
r, która pozwoli nam podpisać kwalifikowanym podpisem czynność wysłania
oferty analogicznie jak w przypadku podpisywania czynności rejestracji konta Wykonawcy.”
n
ie sposób wywieść, że z Instrukcji w sposób wyraźny wynikał obowiązek, że załączniki
powinny z
ostać wgrane do Systemu już po dokonanym podpisie elektronicznym.
Zauważyć ponadto należy, że z przedłożonego przez Odwołującego na rozprawie
dowodu nr 1 zawierającego zrzut ze strony internetowej
wynika, że w zakładce „Jakie czynności musi wykonać wykonawca, żeby móc złożyć ofertę?”
wskazano, że wykonawca „…po wybraniu postępowania, powinien przejść do zakładki Oferta
i wypełnić wymagane przez Zamawiającego załączniki a następnie podpisać ofertę
elektronicznym podpisem z kwalifikowanym certyfikatem”.
Reasumując, skład orzekający uznał, że skoro z dokumentacji postępowania nie
wynikał obowiązek podpisania oddzielnie każdego z załącznika oferty to złożenie przez
Odwołującego podpisu pod wszystkimi dokumentami załączonymi w Systemie powoduje, że
należy uznać, że złożona przez niego oferta spełniała wymóg określony w art. 10 a ust. 5 Pzp,
bowiem została złożona w formie elektronicznej i została podpisane podpisem elektronicznym
z kwalifikowanym certyfikatem.
Tym samym oferta ta nie była sprzeczna z tym przepisem i nie
podlegała odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1 w zw. z art.10a ust. 5 Pzp, w
konsekwencji czego
Izba uznała, że Zamawiający naruszył powyższe przepisy poprzez ich
zastosowanie w rozpoznawanej sprawie.
W
skazać następnie należy, że skład orzekający Izby stwierdził, że w rozpoznawanym
stanie faktycznym brak jest podstaw do nakazania Zamawiającemu unieważnienia
postępowania na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 7 Pzp. W niniejszym stanie faktycznym nie
zaistniała bowiem niemożliwa do usunięcia wada uniemożliwiająca zawarcie niepodlegającej
unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego. Wyjaśnić należy, że skoro Izba
uznała, że Odwołujący w sposób prawidłowy podpisał złożoną w Systemie ofertę wraz z
dołączonymi do niej załącznikami, to bezprzedmiotowa okazała jest kwestia czy System
udostępniony przez Zamawiającego generował dokumenty z rozszerzeniem „sig”.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.
O kosztach
postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie art.
192 ust. 9 i 10 Pzp oraz w oparciu o przepisy
§ 5 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu
od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich
rozliczania (Dz. U. z 2018 r., poz. 972).
Przewodniczący: ……………………………………
Członkowie: ..………………………………….
……………………………………