KIO 22/17 WYROK dnia 19 stycznia 2017 r.

Sygn. akt: KIO 22/17 

WYROK 

z dnia 19 stycznia 2017 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza   -   w składzie: 

Przewodniczący:     Izabela Kuciak 

Protokolant:             Agata Dziuban 

po  rozpoznaniu  na  rozprawie  w  dniu  17  stycznia  2017  r.  w  Warszawie  odwołania 

wniesionego  do  Prezesa  Krajowej  Izby  Odwoławczej  w  dniu  2  stycznia  2017  r.  przez 

wykonawcę: 

OPA Bytom sp. z o.o. z siedzibą w Bytomiu, ul. Strzelców Bytomskich 87b, 

41-914  Bytom  w  postępowaniu  w  przedmiocie  zawarcia  umowy  ramowej  na  „wykonanie 

usług  badawczych,  pomiarowych,  regulacyjnych  i  innych  urządzeń  elektroenergetycznych 

dla Oddziałów Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o. w latach 2017-2018” prowadzonym przez

zamawiającego: 

Polska  Grupa  Górnicza  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w  Katowicach,  ul. 

Powstańców 30, 40-039 Katowice 

przy udziale przy udziale wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia: 

1) Centrum Badań i Dozoru Górnictwa Podziemnego sp. z o.o. z siedzibą w Lędzinach, 

ul.  Lędzińska  8,  43-143  Lędziny,  2)  OPA  –  ROW  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w  Rybniku,  ul. 

Rymera 40c, 44-270 Rybnik, 3) MIFAMA OPA CARBO sp. z o.o. z siedzibą w Mikołowie, 

ul. Żwirki i Wigury 4, 43-190 Mikołów, 4) RUDPOL-OPA sp. z o.o. z siedzibą w Rudzie 

Ś

ląskiej, ul. Szyb Walenty 50, 41-701 Ruda Śląska, 5) Ośrodek Pomiarów i Automatyki 

Przemysłu  Węglowego  S.A.  z  siedzibą  w  Zabrzu,  ul.  Hagera  14a,  41-800  Zabrze, 

zgłaszających przystąpienie do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego 

orzeka: 

uwzględnia  odwołanie  i  nakazuje  w  zakresie  zadań:  2,  4  i  5  unieważnienie 

czynności  wyboru  ofert  i  odrzucenie  oferty  złożonej  przez  wykonawców  wspólnie 

ubiegających  się  o  udzielenie  zamówienia:  1)  Centrum  Badań  i  Dozoru  Górnictwa 

Podziemnego  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w  Lędzinach,  ul.  Lędzińska  8,  43-143  Lędziny,  2) 

OPA – ROW sp. z o.o. z siedzibą w Rybniku, ul. Rymera 40c, 44-270 Rybnik, 3) MIFAMA 

OPA CARBO sp. z o.o. z siedzibą w Mikołowie, ul. Żwirki i Wigury 4, 43-190 Mikołów, 4) 

RUDPOL  -  OPA  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w  Rudzie  Śląskiej,  ul.  Szyb  Walenty  50,  41-701 

Ruda  Śląska,  5)  Ośrodek  Pomiarów  i  Automatyki  Przemysłu  Węglowego  S.A.  z 

siedzibą w Zabrzu, ul. Hagera 14a, 41-800 Zabrze na podstawie przepisów art. 89 ust. 1 

pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, art. 89 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 90 ust. 1 pkt 1 

ustawy Pzp, art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp, art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy Pzp.  

2.  kosztami  postępowania  obciąża

  zamawiającego:  Polska  Grupa  Górnicza  sp.  z  o.o.  z 

siedzibą w Katowicach, ul. Powstańców 30, 40-039 Katowice, i: 

2.1.   zalicza  w  poczet  kosztów  postępowania  odwoławczego  kwotę 

15  000  zł  00  gr 

(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy) uiszczoną przez

 wykonawcę: OPA 

Bytom sp. z o.o. z siedzibą w Bytomiu, ul. Strzelców Bytomskich 87b, 41-914 

Bytom, tytułem wpisu od odwołania; 

2.2.  zasądza  od  zamawiającego: 

Polska  Grupa  Górnicza  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w 

Katowicach,  ul.  Powstańców  30,  40-039  Katowice  na  rzecz  wykonawcy:  OPA 

Bytom sp. z o.o. z siedzibą w Bytomiu, ul. Strzelców Bytomskich 87b, 41-914 

Bytom  kwotę  15  000  zł  00  gr  (słownie:  piętnaście  tysięcy  złotych  zero  groszy), 

stanowiącą  koszty  postępowania  odwoławczego  poniesione  z  tytułu  wpisu  od 

odwołania.  

Stosownie  do  art.  198a  i  198b  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  -  Prawo  zamówień 

publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.) na niniejszy wyrok - w terminie 7 dni od 

dnia  jego  doręczenia  przysługuje  skarga  za  pośrednictwem  Prezesa  Krajowej  Izby 

Odwoławczej do Sądu Okręgowego 

w Katowicach.  

Przewodniczący: ……………………… 

Sygn. akt: KIO 22/17 

Uzasadnienie 

Polska  Grupa  Górnicza  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w  Katowicach  (dalej  „Zamawiający”) 

prowadzi,  w  trybie  przetargu  nieograniczonego,  postępowanie  o  udzielenie  zamówienia 

publicznego,  którego  przedmiotem  jest  zawarcie  umowy  ramowej  na  „wykonanie  usług 

badawczych,  pomiarowych,  regulacyjnych  i  innych  urządzeń  elektroenergetycznych  dla 

Oddziałów  Polskiej  Grupy  Górniczej  sp.  z  o.o.  w  latach  2017  –  2018”.  Ogłoszenie  o 

zamówieniu  zostało  opublikowane  w  Dzienniku  Urzędowym  Unii  Europejskiej  w  dniu  20 

października 2016 r. pod numerem 2016/S 203-367869. 

W  przedmiotowym  postępowaniu  Odwołujący  wniósł  odwołanie  wobec  zaniechania 

odrzucenia  oferty  złożonej  przez  wykonawców  wspólnie  ubiegających  się  o  udzielenie 

zamówienia:  1)  Centrum  Badań  i  Dozoru  Górnictwa  Podziemnego  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w 

Lędzinach, 2) OPA – ROW sp. z o.o. z siedzibą w Rybniku, 3) MIFAMA OPA CARBO sp. z 

o.o.  z  siedzibą  w  Mikołowie,  4)  RUDPOL-OPA  sp.  z  o.o.  z  siedzibą  w  Rudzie  Śląskiej,  5) 

Ośrodek  Pomiarów  i  Automatyki  Przemysłu  Węglowego  S.A.  z  siedzibą  w  Zabrzu  (dalej 

„Przystępujący”), zarzucając Zamawiającemu naruszenie następujących przepisów prawa: 

1)  art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy

 Pzp poprzez zaniechanie 

odrzucenia przez Zamawiającego oferty Przystępującego w sytuacji, gdy zawiera ona 

rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia,  a  treść  wyjaśnień 

udzielonych,  w  trybie  art.  90  ust  1  ustawy  Pzp,  przez  Przystępującego  nie  jest 

wystarczająca  dla  wykazania,  że  oferta  Przystępującego  nie  zawiera  rażąco  niskiej 

ceny w stosunku do przedmiotu zamówienia; 

2)  art. 90 ust. 1 ustawy Pzp w zw. z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp poprzez zaakceptowanie 

przez  Zamawiającego  lakonicznych,  nieprecyzyjnych  i  niepopartych  dowodami 

wyjaśnień  Przystępującego  udzielonych  w  odpowiedzi  na  zapytanie  o  to,  czy  oferta 

Przystępującego  nie  zawiera  rażąco  niskiej  ceny  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia  i  przyjęcie,  że  takie  lakoniczne  i  nieprecyzyjne,  a  także  niepoparte 

dowodami  wyjaśnienia  Przystępującego  mogą  być  wystarczające  dla  uznania,  że 

oferta  Przystępującego  nie  zawiera  takiej  rażąco  niskiej  ceny,  a  w  konsekwencji 

zaniechanie odrzucenia przez Zamawiającego oferty Przystępującego; 

3)  art.  90  ust.  1  pkt  1  ustawy

  Pzp  poprzez  jego  niezastosowanie  i  przyjęcie  przez 

Zamawiającego, iż pomimo obowiązywania tego przepisu, a w szczególności pomimo 

ciążącego  na  wykonawcy  obowiązku  przyjęcia  do  kalkulacji  ceny  oferty  kosztów 

pracy,  które  nie  mogą  być  niższe  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  albo 

minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 

października  2002  r.  o  minimalnym  wynagrodzeniu  za  pracę,  wykonawca  może 

zaoferować w ofercie cenę na poziomie „zero” i że taka cena nie ma charakteru ceny 

rażąco  niskiej  i  jest  zgodna  z  ustawą,  a  w  konsekwencji  zaniechanie  odrzucenia 

przez Zamawiającego oferty Przystępującego; 

4)  art.  89  ust.  1  pkt  1  ustawy  Pzp  w  zw.  z  art.  90  ust.  1  pkt  1  ustawy

  Pzp  poprzez 

zaniechanie odrzucenia przez Zamawiającego oferty Przystępującego w sytuacji, gdy 

pozostaje  ona  niezgodna  z  ustawą,  a  mianowicie  w  sytuacji,  gdy  na  potrzeby 

kalkulacji  ceny  prac  wyszczególnionych  w  pozycjach  56  i  1018  Załącznika  nr  2a 

Przystępujący  składając  ofertę  przyjął  koszty  pracy  nieuwzględniające  minimalnego 

wynagrodzenia za pracę albo minimalnej stawki godzinowej, ustalonych na podstawie 

przepisów  ustawy  z  dnia  10  października  2002  r.  o  minimalnym  wynagrodzeniu  za 

pracę; 

5)  art.  87  ust.  1  zd.  2  ustawy

  Pzp  poprzez  prowadzenie  przez  Zamawiającego,  w  toku 

badania  i  oceny  ofert,  z  Przystępującym,  niedozwolonych  negocjacji,  dotyczących 

treści  złożonej  oferty,  wyrażających  się  w  uzgodnieniu  tego, jakie  ceny  jednostkowe 

powinny być przyjęte dla pozycji nr 56 i 1018 Załącznika nr 2a, będącego elementem 

oferty,  a  stanowiącego  „Ustandaryzowany  katalog  cen”,  w  miejsce  wpisanych  tam 

przez Przystępującego wartości „zero”; 

6)  art. 89 ust 1 pkt 2 ustawy Pzp poprzez zaniechanie odrzucenia przez Zamawiającego 

oferty  Przystępującego  w  sytuacji,  gdy  pozostaje  ona  niezgodna  ze  Specyfikacją 

Istotnych  Warunków  Zamówienia  (dalej  „SIWZ”),  co  wyraża  się  w  błędnym 

wypełnieniu przez Przystępującego Załącznika nr 2a, będącego elementem oferty, a 

stanowiącego „Ustandaryzowany katalog cen”, które to błędne wypełnienie polega na 

niewskazaniu  przez  Przystępującego  rzeczywistych  cen  jednostkowych  za  prace 

przewidziane w pozycjach 56 oraz 1018 tegoż Załącznika nr 2a; 

7)  art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp  poprzez  zaniechanie  odrzucenia  przez 

Zamawiającego  oferty  Przystępującego  w  sytuacji,  gdy  zawiera  ona  błędy  w 

obliczeniu  ceny  oferty,  co  jest  konsekwencją  niewskazania  przez  Przystępującego 

cen  jednostkowych  dla  pozycji  56  i  1018  Załącznika  nr  2a,  będącego  elementem 

oferty,  a  stanowiącego  „Ustandaryzowany  katalog  cen”,  a  co  powoduje,  że  łączna 

cena  wszystkich  prac  objętych  wskazanym  Załącznikiem  2a  i  jednocześnie  cena 

oferty Przystępującego, nie obejmuje całego przedmiotu zamówienia; 

8)  art. 84 ust 1 ustawy Pzp poprzez zaakceptowanie wyjaśnień Przystępującego, które 

to wyjaśnienia wskazują na intencję zmiany treści oferty Przystępującego w zakresie 

ceny  prac  objętych  pozycjami  56  oraz  1018  Załącznika  nr  2a,  a  co  za  tym  idzie,  w 

zakresie  zmiany  całkowitej  ceny  ofertowej,  które  to  zmiany  stanowią  istotne  zmiany 

oferty  Przystępującego,  a  w  konsekwencji  doprowadzenie  do  zmiany  treści  oferty 

Przystępującego  w  stosunku  do  jej  treści  pierwotnej  na  takim  etapie  postępowania, 

gdy  było  to  już  niedopuszczalne,  a  więc  na  etapie  po  upływie  terminu  do  składania 

ofert. 

Wskazując na powyższe Odwołujący wniósł o nakazanie Zamawiającemu: 

1.  unieważnienia dokonanej przez Zamawiającego czynności oceny i wyboru ofert, 

2.  odrzucenia  oferty  Przystępującego  na  podstawie  art.  89  ust  1  pkt  4  ustawy  Pzp,  z 

uwagi  na  to,  że  oferta  Przystępującego  zawiera  rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do 

przedmiotu  zamówienia,  ewentualnie  na  podstawie  art.  89  ust  1  pkt  1,  2  i  pkt  6 

ustawy Pzp, a to z uwagi na to, że oferta Przystępującego jest niezgodna z ustawą, z 

SIWZ oraz zawiera błędy w obliczeniu ceny, 

3.  powtórzenia czynności oceny i wyboru ofert. 

Ponadto  Odwołujący  wniósł  o  przyznanie  Odwołującemu  od  Zamawiającego,  a  w  razie 

przystąpienia  do  postępowania  Przystępującego,  również  od  tych  wykonawców,  zwrotu 

kosztów  postępowania  wywołanego  wniesieniem  niniejszego  odwołania  według  zasad 

wynikających z ustawy. 

Odwołujący  wniósł  także  o  dopuszczenie  i  przeprowadzenie  przez  Izbę 

następujących dowodów: 

1.  z  dokumentów  znajdujących  się  w  dokumentacji  postępowania,  w  szczególności 

wymienionych  w  uzasadnieniu  niniejszego  odwołania,  (tj.  SIWZ,  wyjaśnienia  SIWZ 

przez  Zamawiającego  w  piśmie  z  28  października  2016  r.,  pisma  Odwołującego  do 

Zamawiającego  z  dnia  6  grudnia  2016  r.  w  sprawie  błędów  w  ofercie 

Przystępującego, pisma Zamawiającego do Przystępującego z dnia 5 grudnia 2016 r. 

w  sprawie  rażąco  niskiej  ceny,  pisma  Przystępującego  do  Zamawiającego  z  dnia  7 

grudnia  2016  r.,  zawierającego  odpowiedź  na  zapytanie  Zamawiającego  w  sprawie 

rażąco  niskiej  ceny,  oferty  Przystępującego,  oferty  Odwołującego),  na  okoliczności 

dotyczące zakresu, zasad oraz przebiegu przedmiotowego postępowania, a także na 

okoliczności niezgodnych z ustawą Pzp działań i zaniechań Zamawiającego oraz na 

okoliczność  istnienia  podstaw  do  odrzucenia  oferty  Przystępującego,  w 

szczególności na okoliczność: 

a.  wynikającego  z  SIWZ,  wymaganego  sposobu  przygotowania  oferty  przez 

wykonawców w postępowaniu, 

b.  treści  oraz  prawidłowego  sposobu  wypełnienia  Formularza  ofertowego, 

stanowiącego Załącznik nr 2 do SIWZ oraz „Ustandaryzowanego katalogu 

cen”, stanowiącego Załącznik nr 2a do SIWZ, 

c.  treści udzielonych przez Zamawiającego wyjaśnień, dotyczących SIWZ, w 

zakresie  sposobu  przygotowania  oferty  (sposobu  obliczenia  ceny 

ofertowej), 

d.  sposobu  przygotowania  przez  Przystępującego  oferty,  zwłaszcza  sposobu 

sporządzenia  Formularza  ofertowego  i  sposobu  wypełnienia  przez 

Przystępującego „Ustandaryzowanego katalogu cen”.\, 

e.  treści 

i 

przebiegu 

korespondencji 

pomiędzy 

Zamawiającym 

a 

Przystępującym, prowadzonej w trybie art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, 

f.  zaniechania odrzucenia oferty Przystępującego przez Zamawiającego, 

g.  sposobu  przygotowania  oferty  przez  Odwołującego,  zwłaszcza  sposobu 

sporządzenia  przez  Odwołującego  Formularza  ofertowego  i  sposobu 

wypełnienia „Ustandaryzowanego katalogu cen”. 

2.  zeznań  świadka  M.W.  -  prokurenta  Odwołującego  (wezwanie  na  adres 

Odwołującego), 

3.  zeznań Odwołującego - M.P. - Prezesa Zarządu Odwołującego (wezwanie na adres 

Odwołującego), 

obu  tych  dowodów  na  okoliczność  zakresu,  zasad  oraz  przebiegu  przedmiotowego 

postępowania  o  udzielenie  zamówienia  publicznego,  a  także  na  okoliczności 

niezgodnych z ustawą Pzp działań i  zaniechań Zamawiającego oraz na okoliczność 

istnienia  podstaw  do  odrzucenia  oferty  Przystępującego,  w  szczególności  na 

okoliczność: 

a.  sposobu  przygotowania  oferty  przez  Odwołującego,  zwłaszcza  sposobu 

sporządzenia  przez  Odwołującego  Formularza  ofertowego  i  sposobu 

wypełnienia „Ustandaryzowanego katalogu cen”, 

b.  sposobu  rozumienia  przez  Odwołującego  „Ustandaryzowanego  katalogu 

cen”, 

c.  przyjętego  przez  Odwołującego  uzasadnienia  dla  dokonanego  przez 

Odwołującego wypełnienia „Ustandaryzowanego katalogu cen”, 

d.  charakteru  prac  objętych  „Ustandaryzowanym  katalogiem  cen”,  w  tym 

zwłaszcza objętych pozycjami 56 i 1018, 

e.  braku  współzależności  pomiędzy  jednymi  pracami  a  innymi  i  konieczność 

ich autonomicznego traktowania na potrzeby wyceny, 

f.  braku  podstaw  do  przyjmowania,  że  w  pozycjach  56  i  1018 

„Ustandaryzowanego katalogu cen” powinny zostać zastosowane stawki z 

pozycji 1330, 

g.  możliwości 

wykonania 

prac 

objętych 

pozycjami 

i 

„Ustandaryzowanego katalogu cen” przez osoby o różnych kwalifikacjach, 

w zależności od istniejącej potrzeby, w tym zarówno przez osoby, których 

stawka  godzinowa  została  przewidziana  w  pozycji  1330,  jak  i  1331,  czy 

1332 „Ustandaryzowanego katalogu cen”, 

h.  praktyki  realizacji  umów  na  prace  objęte  „Ustandaryzowanym  katalogiem 

cen” z uwagi na ich charakter, specyfikę i technologię ich realizacji. 

W  uzasadnieniu  swojego  stanowiska  Odwołujący  podał,  że  w  świetle  SIWZ, 

wykonawcy ubiegający się o zawarcie umowy ramowej byli  zobowiązani do złożenia oferty, 

zgodnie  z  Formularzem  ofertowym,  stanowiącym  Załącznik  nr  2  do  SIWZ.  W  Formularzu 

wykonawcy  zobowiązani  byli  do  wskazania  ceny,  jaką  oferują  za  wykonanie  całego 

zamówienia, która stanowić miała sumę pozycji zawartych w Załączniku nr 2a, stanowiącym 

„Ustandaryzowany katalog cen”. W toku postępowania, jak podał Odwołujący, Zamawiający, 

w  odpowiedzi  na  zapytanie  dotyczące  sposobu  obliczenia  ceny,  pismem  z  dnia  28 

października  2016  r.,  wyjaśnił  dodatkowo,  iż  w  celu  obliczenia  ceny  oferty,  jaką  należy 

wpisać do Formularza ofertowego, „należy zsumować kolumnę 3 w wierszach od 1 do 1336, 

tj.  bez  współczynników  korygujących  »Ustandaryzowanego  katalogu  cen«,  stanowiącego 

załącznik nr 2a do SIWZ i następnie przepisać tę wartość do formularza ofertowego”. 

Dalej Odwołujący wyjaśnił, że w związku z udostępnieniem Odwołującemu do wglądu 

dokumentów  dotyczących  postępowania  i  po  ich  analizie,

  pismem  z  dnia  6  grudnia  2016  r. 

Odwołujący  wystąpił  do  Zamawiającego  z  informacją,  iż  oferta  Przystępującego,  złożona  w 

postępowaniu, zawiera błędy, polegające na tym, iż Przystępujący w pozycjach 56 oraz 1018 

„Ustandaryzowanego katalogu cen” wpisał wartości 0,00 złotych. Odwołujący zwrócił między 

innymi uwagę, iż takie działanie jest sprzeczne z

 postanowieniami ustawy, w szczególności 

stanowi  de  facto

  nieokreślenie  wynagrodzenia  za  wykonanie  tych  czynności,  a  także 

pozostaje w sprzeczności z obowiązkiem kalkulowania ceny z uwzględnieniem minimalnego 

wynagrodzenia  za  pracę  albo  minimalnej  stawki  godzinowej.

  Odwołujący  wskazał,  iż 

ujawniony błąd nie może być, w jego opinii, wyjaśniony w trybie art. 90 ust 1 ustawy Pzp ani 

nie zachodzą podstawy  do poprawienia oferty w oparciu o art. 87 ustawy Pzp, a co za tym 

idzie, oferta Przystępującego powinna podlegać odrzuceniu. 

Odwołujący zwrócił również uwagę, że niezależnie od tego, pismem z dnia 5 grudnia 

2016  r.  Zamawiający  wystąpił  do  Przystępującego  o  wyjaśnienia,  w  trybie  art.  90  ust  1 

ustawy  Pzp,  w  zakresie  tego,  czy  oferta  Przystępującego  nie  zawiera  rażąco  niskiej  ceny. 

Zamawiający  zwrócił  się  o  wyjaśnienia  właśnie  w  zakresie  dotyczącym  wartości  0,00  zł, 

wpisanych w Załączniku nr 2a w pozycjach 56 oraz 1018. 

Odwołujący podał, że w odpowiedzi, pismem z dnia 7 grudnia 2016 r., Przystępujący 

wskazał,  iż  oferta  nie  zawiera  rażąco  niskiej  ceny  stwierdzając,  iż:  „Pozycje

  56  i  1018  w 

ustandaryzowanym katalogu cen podlegają wycenie godzinowej zgodnie z pozycją 1330 i w 

taki  sposób  były  w  ostatnich  latach  zamieszczane  w  cennikach.  Zgodnie  z  treścią  SIWZ 

wartość usług wymienionych w ww. pozycjach jest każdorazowo skalkulowana w zleceniu od 

Zamawiającego jako iloczyn przepracowanych godzin oraz stawki godzinowej”. 

Dalej  Odwołujący  zauważył,  że  takie  wyjaśnienia  zostały  uznane  przez 

Zamawiającego za wystarczające, albowiem w dniu 21 grudnia 2016 r. Zmawiający dokonał 

wyboru  ofert  w  postępowaniu.  Wybrana  została  również  oferta  Przystępującego,  a  zatem 

Zamawiający nie dostrzegł powodów do jej odrzucenia. 

Zdaniem  Odwołującego,  ze  stanowiskiem  Zamawiającego  nie  sposób  się  zgodzić, 

albowiem

  oferta  Przystępującego  powinna  podlegać  odrzuceniu  z  uwagi  na  to,  iż  jej  cena 

jest  rażąco  niska  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia,  a  nawet  gdyby  uznać,  iż 

wyjaśnienia  Przystępującego  są  wystarczające  do  stwierdzenia,  iż  cena  rażąco  niską  nie 

jest,  oferta  Przystępującego  powinna  podlegać  odrzuceniu  z  uwagi  na  to,  iż  pozostaje 

niezgodna z SIWZ, niezgodna z ustawą oraz zawiera błędy w obliczeniu ceny. 

Rażąco niska cena. 

W  uzasadnieniu  swojego  stanowiska,  w  przedmiocie  ww.  zarzutów,  Odwołujący 

zwrócił uwagę, że zgodnie z ustawą Pzp, cena oferty złożonej w postępowaniu powinna być 

ceną  rynkową,  za  którą  (uwzględniając  koszty  wykonania  zamówienia  i  konieczność 

osiągnięcia  przez  wykonawcę  chociażby  niewielkiego  zysku)  wykonawca  jest  w  stanie  w 

sposób  prawidłowy,  terminowy,  zgodny  z  zawartą  umową  i  oczekiwaniami  zamawiającego 

wykonać przedmiot zamówienia.  

Z  tego  względu  ustawa  Pzp,  jak  zauważył  Odwołujący,  nakazuje  odrzucać  takie 

oferty, które zawierają rażąco niską cenę lub koszt  w stosunku do przedmiotu zamówienia. 

Odwołujący podał, że zgodnie z art. 90 ust 1 ustawy Pzp, jeżeli zaoferowana cena lub koszt, 

lub  ich  istotne  części  składowe,  wydają  się  rażąco  niskie  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia  i  budzą  wątpliwości  zamawiającego  co  do  możliwości  wykonania  przedmiotu 

zamówienia, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z 

odrębnych  przepisów,  zamawiający  jest  zobowiązany  do  zwrócenia  się  do  danego 

wykonawcy o udzielenie stosownych wyjaśnień. Jeśli wykonawca takich wyjaśnień nie udzieli 

albo,  jeśli  potwierdzą  one  rażąco  niską  cenę  lub  koszt,  zamawiający  jest  zobligowany  do 

odrzucenia takiej oferty. 

Dodatkowo Odwołujący podkreślił, iż obecne brzmienie art. 90

 ust 1 pkt 1 ustawy Pzp 

obowiązuje od 28

 lipca 2016 r. i zostało wprowadzone na mocy ustawy o zmianie ustawy - 

Prawo  zamówień  publicznych  oraz  niektórych  innych  ustaw  z  dnia  22

  czerwca  2016  r. 

Nowelizacja ta wprowadziła, jak zauważył Odwołujący, bardzo istotną zmianę tego przepisu, 

polegającą  na  wskazaniu,  iż  wątpliwości  co  do  tego,  czy  oferta  nie  zawiera  rażąco  niskiej 

ceny, pozostają uzasadnione nie tylko - jak przed nowelizacją - gdy „cena oferty wydaje się 

rażąco  niska  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia”,  ale  także  wtedy,  gdy  wątpliwości 

dotyczą  określonego  w  ofercie  „kosztu”,  a  także,  gdy  dotyczą  „istotnych  części  składowych 

oferowanej ceny lub kosztu”.

Tego  rodzaju  zmiana,  w  opinii  Odwołującego,  ma  na  celu  zwrócenie  większej  niż 

dotychczas uwagi nie tylko na całkowitą oferowaną przez wykonawców cenę czy koszt, ale 

także  na  ich  poszczególne  części  składowe.  Rozwiązanie  to  powoduje,  jak  podkreślił 

Odwołujący,  iż  z  rażąco  niską  ceną  możemy  mieć  do  czynienia  nie  tylko  w  odniesieniu  do 

całkowitej  ceny,  ale  także  w  odniesieniu  do  wspomnianych  w  przepisie  jej  istotnych  części 

składowych.  Nowelizacja  daje  zatem,  zdaniem  Odwołującego,  zamawiającym  wprost 

podstawy, ale i zobowiązuje ich do badania ofert pod kątem rażąco niskiej ceny, również w 

odniesieniu  do  cen  jednostkowych,  czy  innego  rodzaju  istotnych  pojedynczych  elementów, 

kształtujących cenę oferty.  

Niejednolite  dotąd  orzecznictwo,  raz  dopuszczające,  lecz  częściej  jednak 

niedopuszczające  możliwość  przypisania  ofercie  rażąco  niskiej  ceny  w  oparciu  jedynie  o 

ocenę  niektórych  cen  jednostkowych  spośród  wielu  oferowanych  w  ramach  danego 

zamówienia,  powinno  obecnie,  w  ocenie  Odwołującego,  jednoznacznie  stanąć  na 

stanowisku,  że  z  rażąco  niską  ceną  możemy  mieć  do  czynienia  również  wtedy,  gdy  w 

ramach  pewnego  zróżnicowanego  przedmiotowo  zamówienia,  rażąco  niskie  okażą  się 

jedynie pewne ceny jednostkowe, czy pewne ceny za poszczególne pojedyncze prace.

Odwołujący  powołał  się  w  tym  miejscu  na  wyrok  Krajowej  Izby  Odwoławczej  (dalej 

„KIO”

 lub „Izba”) z dnia 2 lutego 2016 r., sygn. akt: KIO 51/16, w którym Izba wskazała, iż: „W 

ocenie  Izby  żaden  przepis  prawa  nie  zabrania  zamawiającemu  takiej  konstrukcji  podania 

ceny  ofertowej  a  w  konsekwencji  żądanie  zamawiającego  wyjaśnień  poszczególnych  cen 

jednostkowych  czynności  wchodzących  w  zakres  usługi  nie  narusza  art.  90  ust.  1  ustawy 

Pzp.  Tym  samym  skoro  zamawiający  ma  prawo  badania  cen  jednostkowych  czynności 

wchodzących w zakres usługi to ma obowiązek podania ich wartości szacunkowej na etapie 

sporządzania oferty. Reasumując zarzut odwołania sformułowany jako naruszenie art. 90 ust 

1  poprzez  uznanie,  że  przesłankę  rażąco  niskiej  ceny  oferty  mogą  stanowić  w  danym 

przypadku poszczególne ceny jednostkowe oferty odwołującego nie został udowodniony. W 

ocenie  Izby  zamawiający  miał  prawo  badać  i  mógł  jedynie  badać  ofertę  pod  kątem  rażąco 

niskiej ceny przez badanie cen jednostkowych czynności wchodzących w  zakres usługi (31 

czynności)”.  

Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że  choć  wydany  jeszcze  pod  starym  brzmieniem  art.  90 

ust.  1  pkt  1  ustawy  Pzp,  wyrok  ten  prezentuje  pogląd,  który  po  nowelizacji  wprost 

prezentowany  jest  w  ustawie  Pzp  i  który  powinien  stać  się  poglądem  dominującym.  Z  tego 

też względu, zdaniem Odwołującego, wydaje się, że dotychczasowa praktyka i orzecznictwo 

wskazujące, iż ceny jednostkowe mogą decydować o rażąco niskiej cenie oferty tylko wtedy, 

gdy  przekładają  się  na  rażąco  niską  cenę  w  odniesieniu  do  całego  zamówienia,  wymagają 

odpowiedniej refleksji i korekty w praktycznym stosowaniu. 

W  niniejszej  sprawie,  zdaniem  Odwołującego,  mamy  do  czynienia  właśnie  z  taką 

sytuacją,  albowiem

  cena  oferty  Przystępującego  pozostaje  rażąco  niska  w  stosunku  do 

przedmiotu zamówienia, co jest wynikiem wskazania przez Przystępującego ceny 0,00 zł za 

prace przewidziane w pozycjach 56 i 1018 Załącznika nr 2a. 

W  ocenie  Odwołującego,  niewątpliwym  jest  po  pierwsze,  iż  Załącznik  nr  2a  stanowi 

część  oferty  składanej  w  postępowaniu.  Wynika  to,  zdaniem  Odwołującego,  zarówno  z 

SIWZ,  która  w  części  XVII,  w  punkcie  2.1)  wskazuje,  że  oferta  wykonawcy  powinna 

zawierać:  „Wypełniony  druk  Formularza  ofertowego  sporządzonego  według  wzoru 

stanowiącego  Załącznik  nr  2  i  2a  do  SIWZ”,

  jak  również  z  samej  oferty  Przystępującego, 

która  zawiera  Załącznik  nr  2a  i  wskazuje  go  w  Formularzu  ofertowym  wyraźnie  jako 

załącznik  do  oferty.  Informacje  zawarte  w  Załączniku  nr  2a  powinny  być  zatem,  w  ocenie 

Odwołującego,  traktowane  jako  elementy  oferty,  na  równi  z  informacjami  zawartymi  w 

Formularzu ofertowym, stanowiącym Załącznik nr 2 do SIWZ. 

Po  drugie,  co  dostrzegł  Odwołujący,  Izba  chociażby  w  wyroku  z  30  maja  2016  r., 

sygn. akt: KIO 741/16 wskazała: „Cena rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia 

będzie  ceną  odbiegającą  od  jego  wartości,  a  rzeczona  różnica  nie  będzie  uzasadniona 

obiektywnymi  względami  pozwalającymi  danemu  wykonawcy  bez  strat  i  finansowania 

wykonania  zamówienia  z  innych  źródeł  niż  wynagrodzenie  umowne,  zamówienie  to 

wykonać.  Reasumując, cena  rażąco  niska  jest  więc  ceną  nierealistyczną,  nieadekwatną  do 

zakresu  i  kosztów  prac  składających  się  na  dany  przedmiot  zamówienia,  zakładającą 

wykonanie  zamówienia  poniżej  jego  rzeczywistych  kosztów  i  w  takim  sensie  nie  jest  ceną 

rynkową,  tzn.  generalnie  niewystępującą  na  rynku,  na  którym  ceny  wyznaczane  są  m.in. 

poprzez ogólną sytuację gospodarczą panującą w danej branży i jej otoczeniu biznesowym, 

postęp  technologiczno-organizacyjny  oraz  obecność  i  funkcjonowanie  uczciwej  konkurencji 

podmiotów racjonalnie na nim działających”. Pogląd ten, w ocenie Odwołującego, zdaje się 

być reprezentatywny dla sposobu pojmowania istoty rażąco niskiej ceny. 

Biorąc  pod  uwagę  powyższe,  zdaniem  Odwołującego,  stwierdzić  trzeba,  iż

zaoferowanie  przez  wykonawcę  realizacji  pewnych  prac,  mieszczących  się  w  przedmiocie 

zamówienia, za cenę 0,00 zł, a więc za darmo, z pewnością spełnia przesłanki rażąco niskiej 

ceny. Odwołujący zwrócił uwagę, że jak wskazała KIO w wyroku z 1 grudnia 2011 r., sygn. 

akt:  KIO  2492/11:  „Podanie  ceny  za  element  składowy  w  ramach  sumy  elementów 

kalkulacyjnych  ceny  ofertowej  w  wysokości  0  zł  nie  powoduje,  że  wykonawca  odmawia  na 

etapie  składania  ofert  wykonania  tego  elementu  zamówienia,  ale  stanowi  w  ocenie  Izby 

zobowiązanie,  że  na  etapie  realizacji  umowy  za  ten  element  wynagrodzenia  żądać  nie 

będzie”.  

Odwołujący podniósł, że konieczność wykonania przez  wykonawcę określonej pracy 

nieodłącznie  wiąże  się  z  koniecznością  poniesienia  określonych  kosztów,  a  w  sytuacji,  gdy 

wykonawca za takie prace nie otrzymuje wynagrodzenia, (bo wskazał w ofercie, że wykona 

je za 0,00 zł), z oczywistych względów taki wykonawca nie jest w stanie pracy tej wykonać 

przy  osiągnięciu  zysku,  a  także  nie  jest  w  stanie  takich  prac  wykonać  bez  poniesienia  w 

związku  z  nimi  strat.  Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że  wykonawca  taki  będzie  musiał  również 

pokryć  koszty  ich  realizacji  ze  źródeł  innych  niż  wynagrodzenie  uzyskane  za  te  prace  od 

zamawiającego.  Cena  0,00  zł  nie  jest  również  ceną  występującą  na  rynku,  a  więc  z  tych 

wszystkich względów, w opinii Odwołującego, podanie przez wykonawcę takiej wartości ceny 

jest najbardziej oczywistym przykładem rażąco niskiej ceny. 

Zdaniem  Odwołującego,  wskazać  trzeba  również,  iż  w  niniejszej  sprawie  brak  jest 

podstaw  do  formułowania  twierdzenia,  iż  Przystępujący  był  uprawniony  do  wycenienia 

pewnych  prac  za  0,00  zł  z  tego  względu,  iż  prace  te  stanowią  jedynie  pewne  elementy  z 

bardzo  dużego  katalogu  różnych  prac  objętych  przedmiotem  umowy  ramowej,  a  w 

konsekwencji  nawet  wykonanie  pewnych  prac  za  darmo,  nie  ma  znaczenia  w  kontekście 

całości ceny podanej w Formularzu ofertowym jako suma wszystkich pozycji z Załącznika nr 

2a.  

Podejście takie, w ocenie Odwołującego, pozostaje nieuzasadnione z tego względu, 

iż  z  uwagi  na  charakter  zamówienia  i  zasady  udzielania  zamówień  wykonawczych  na 

poszczególne  prace,  prace  te  powinny  być  traktowane  w  sposób  autonomiczny  i  wszystkie 

wyceniane  na  poziomie  rynkowym,  niezależnie  od  wyceny  pozostałych.

  Przede  wszystkim, 

zdaniem  Odwołującego, wskazać  trzeba,  iż  zgodnie  z  SIWZ,  zawarcie  umowy  ramowej  nie 

gwarantuje  wykonawcy  powierzenia  mu  wykonania  wszystkich  prac  z  Załącznika  nr  2a,  a 

także  nie  gwarantuje  ich  udzielenia  w  określonych  ilościach.  Zgodnie  z  częścią  IV  pkt  5 

SIWZ: „Liczbę i intensywność Zamówień wykonawczych będą warunkować bieżące potrzeby 

Zamawiającego

”

 Analogiczne stwierdzenie zostało powtórzone również w § 2 ust 7 projektu 

umowy, stanowiącego Załącznik nr 7 do SIWZ.  

Z  tego  względu,  zdaniem  Odwołującego,  wykonawca  składając  ofertę  w 

postępowaniu nie miał podstaw do przyjęcia, czy i jakie prace będzie faktycznie wykonywał i 

w jakiej ilości, a co za tym idzie, nie miał podstaw faktycznych do budowania ceny całkowitej 

i  poszczególnych  cen  jednostkowych  z  założeniem,  np.,  że  większa  ilość  pewnych  prac 

wykonanych po bardziej dla niego atrakcyjnej cenie pozwoli mu na wykonanie innych prac po 

cenie niższej, czy nawet za darmo.  

Z tego samego względu, w opinii Odwołującego, wykonawca nie miał też podstaw do 

zakładania innych okoliczności umożliwiających mu zaoferowanie ceny niższej, nie mógł, np. 

założyć,  że  pewne  prace  będzie  mógł  wykonać,  w  tym  samym  czasie  czy  przy  okazji 

realizacji innych (a więc ich cena może być niższa).  

Co  więcej, w ocenie Odwołującego, wykonawca powinien mieć świadomość tego, iż 

w  zależności  od  bieżącego,  faktycznego  zapotrzebowania  Zamawiającego,  może 

otrzymywać  tak  dużo  zleceń  wycenionych  na  0,00  zł  i  tak  mało  zleceń  wycenionych  w 

sposób  rynkowy,  iż  otrzymane  od  Zamawiającego  wynagrodzenie,  nie  pozwoli  na  pokrycie 

kosztów realizacji zamówienia, czy nie pozwoli na osiągnięcie choćby minimalnego zysku.  

Poszczególne pozycje z Załącznika nr 2a są więc, zdaniem Odwołującego, pozycjami 

od siebie niezależnymi, gdyż będą zlecane i wykonywane w sposób autonomiczny, zgodnie 

z zapotrzebowaniem Zamawiającego, z którego to zapotrzebowania wynikać będzie nie tylko 

sama  decyzja  o  potrzebie  zlecenia  takich  czy  innych  prac,  ale  również  moment  takiego 

zlecenia czy ich ilość. 

Patrząc zresztą na pozycje, w których oferta Przystępującego, przewiduje cenę 0,00 

zł trzeba, zdaniem Odwołującego, wskazać, iż obejmuje ona paradoksalnie dużą liczbę prac. 

O ile bowiem pozycja 56 dotyczy wyłącznie „badania sprężarek”, o tyle pozycja 1018 odnosi 

się  do  wszystkich  takich  sytuacji,  gdy  suma  cen  za  wiele  różnych  prac,  (wycenionych  w 

Załączniku nr 2a w innych miejscach po konkretnych stawkach), wykonanych w ciągu jednej 

roboczodniówki wynosi mniej niż 400,00 zł.  

To  powoduje  więc,  w  ocenie  Odwołującego,  że  za  każdym  razem,  gdy  wykonawca 

wykona wiele prac, a ich łączna  wartość nie przekroczy określonej kwoty progowej (400,00 

zł),  wykonawcy  nie  należałoby  się  za  takie  prace  wynagrodzenie.  Jeśli  więc  wartość  prac 

wyniosłaby 401,00 zł, wykonawca otrzymałby 401,00 zł, a jeśli wartość tych prac wyniosłaby 

399,00 zł, wykonawca nie otrzymałby wynagrodzenia wcale, bo w pozycji 1018 wskazał cenę 

0,00 zł. Przy takim rozwiązaniu, zdaniem Odwołującego, może się przecież zdarzyć bardzo 

wiele  takich  roboczodniówek,  za  które  wykonawca  nie  otrzyma  wynagrodzenia,  a  to  w 

efekcie  może  znacząco  wpływać  na  ogólne,  otrzymane  przez  niego  wynagrodzenie,  przy 

czym prawdopodobieństwo  zaistnienia takich sytuacji i ich ewentualna częstotliwość jest, w 

chwili obecnej, całkowicie poza możliwością przewidzenia i kontroli ze strony wykonawcy. 

W tym miejscu Odwołujący zwrócił uwagę na wyrok Izby wydany w bardzo podobnej 

sytuacji,  a  mianowicie  wyrok  z  dnia  24  sierpnia  2012  r.,  sygn.  akt:  KIO  1734/12,  w  którym 

Izba  zastanawiała  się  nad  cenami  jednostkowymi  oferowanych  w  postępowaniu  filtrów  w 

sytuacji, gdy  te ceny  jednostkowe  służyć  miały  (po  przemnożeniu  przez  ilość  zamawianych 

filtrów)  do  ustalenia  rzeczywistej  ceny  do  zapłaty.  Izba  stwierdziła,  że  skoro  „w  pakiecie  nr 

18,  podstawą  płatności  będzie  de  facto  cena  jednostkowa  skalkulowana  przez  wykonawcę 

dla  każdego  elementu  (filtra)  dostawy  ujętego  w  formularzu

  -  tabeli  dla  pakietu  nr  18”,  to 

„poszczególne  dostawy  w  ramach  pakietu  nr  18  należy  traktować  samodzielnie,  a  cenę  za 

wykonanie  danej  dostawy,  jako  cenę  za  odrębną  część  zamówienia

  -  elementu  w  tym 

pakiecie”.  Izba,  jak  podał  Odwołujący,  wskazała  również,  że  „zgodnie  ze  specyfikacją 

istotnych  warunków  zamówienia,  w  tym  projektem  umowy  oraz  ofertą  wykonawcy, 

obowiązującą  formą  wynagrodzenia  będzie  wynagrodzenie  obliczone  na  podstawie  cen 

jednostkowych  wyszczególnionych  w  formularzu  cenowym  oraz  ilości  rzeczywiście 

zamówionych  i  dostarczonych  filtrów  z  danego  pakietu.  Z  powyższego  wynika,  że  w  tym 

postępowaniu  o  zamówienie  publiczne  ceny  jednostkowe  w  pakiecie  nr  18  nie  są 

wielkościami  o  wewnętrznym,  technicznym  znaczeniu,  które  miałyby,  co  najwyżej 

zobrazować  sposób  kalkulacji  ceny  za  wykonanie  zamówienia,  albo  służyć  jedynie 

prezentacji elementów, jakie składają się na cenę za wykonanie zamówienia, ale są to ceny 

rzeczywiste

 - do zapłaty. Powyższe wskazuje, że ceną za wykonanie zamówienia nie będzie 

wyłącznie łączna cena podana w ofercie za wykonanie dostawy w pakiecie nr 18 w ilościach 

wymaganych  i  wskazanych  w  formularzu,  ale  cena  za  dostawę  rzeczywiście  wykonaną.  W 

tych okolicznościach należy uznać, że ceny jednostkowe mają, zatem cechy samodzielnych 

cen za wykonanie poszczególnych dostaw składających się na złożone zamówienie.

 Wobec 

powyższego,  ceny  jednostkowe,  jako  ceny  do  zapłaty,  mogą  być  rozpatrywane  w  kategorii 

rażąco  niskiej  ceny  w  odniesieniu  do  danego  elementu  dostawy”.  Podobnie,  jak  podał 

Odwołujący, wskazała również Izba

 w swoim wyroku z dnia 9 marca 2015 r., sygn. akt: KIO 

343/15, w którym stwierdziła, iż dopuszczono możliwość badania cen jednostkowych, jeżeli 

wartości  te  stanowić  będą  samodzielną  postawę  rozliczania  wynagrodzenia  oraz  oceniane 

są w sposób odrębny. 

Z tych względów, zdaniem Odwołującego, poszczególne pozycje w Załączniku nr 2a 

powinny  być  traktowane  na  potrzeby  ich  wyceny  w  sposób  autonomiczny  i  wykonawcy 

powinni  dla  każdej  takiej  pozycji  podać  realną  cenę  rynkową.  W  taki  sam  autonomiczny 

sposób  powinny  być  te  pozycje  oceniane  pod  kątem  rażąco  niskiej  ceny.  Zdaniem 

Odwołującego,  ponieważ  cena  0,00  zł  nie  jest  z  pewnością  ceną  rynkową  za  żaden  rodzaj 

prac, oferta Przystępującego powinna być potraktowana jako zawierająca rażąco niską cenę.  

Konieczność takiego podejścia, w opinii Odwołującego, jest tym bardziej uzasadniona 

w świetle aktualnego, nowego brzmienia art. 90 ust 1 ustawy Pzp, który jak już Odwołujący 

wskazywał,  pojęcie  rażąco  niskiej  ceny  odnosi  nie  tylko  do  ceny  za  całe  zamówienie,  lecz 

także  do  jej  „istotnych  części  składowych”.  W  przypadku  zamówień,  które  składają  się  z 

wielu  różnych,  niezależnych  od  siebie  prac  wycenianych  po  cenach  jednostkowych,  każda 

taka  cena  jednostkowa  powinna  być,  zdaniem  Odwołującego,  potraktowana  właśnie  jako 

„istotna  część  składowa”  ceny  ofertowej  i  każda  powinna  być  oceniana  pod  kątem  rażąco 

niskiej  ceny.  Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że  jak  wynika  z  odpowiedzi  na  zapytania, 

Zamawiający w taki sposób ceny wskazane w pozycjach 56 i 1018 potraktował, lecz niestety 

pomimo nieuzyskania odpowiedzi, która mogłaby wyjaśniać sytuację i istniejące wątpliwości, 

oferty Przystępującego, wbrew przepisom ustawy Pzp, nie odrzucił. 

Zdaniem  Odwołującego

,  wyjaśnienia  udzielone  przez  Przystępującego  wydają  się 

enigmatyczne i powierzchowne.

 Przystępujący wskazał bowiem jedynie, że cena jego oferty 

nie  jest  rażąco  niska,  że  Załącznik  wypełniany  był  w  analogiczny  sposób  w  poprzednich 

postępowaniach oraz, że pozycje 56 i 1018 powinny być wyceniane według stawki z pozycji 

W  ocenie  Odwołującego,  w  szczególności  to  ostatnie  stwierdzenie  jest  całkowicie 

niezrozumiałe,  albowiem  ani  w  treści  oferty,  ani  Załącznika  nie  ma  żadnego  wskazania 

(odwołania, informacji, wskazówki), które by to uzasadniało. Szczegółowa analiza konstrukcji 

Załącznika  nr  2a,  przygotowanego  przez  Przystępującego,

  zdaniem  Odwołującego,  nie 

uzasadnia  w  żadnej  mierze  konkluzji,  że  stawki  oferowane  w  jednych  pozycjach  miały  być 

ustalane  poprzez  odesłanie  do  stawek  oferowanych  w  innych.  Oferta  Przystępującego 

zawiera  w  dwóch  miejscach  cenę  0,00  zł  i  opierając  się  na  jej  treści,  nie  ma  podstaw  do 

przyjęcia, w ocenie Odwołującego, iż Zamawiający powinien w tych miejscach przyjąć cenę z 

jakiejkolwiek innej pozycji Załącznika.

Pamiętać  należy  też,  jak  podkreślił  Odwołujący,  że  zgodnie  z  art.  90  ust.  2  ustawy 

Pzp: „Obowiązek wykazania, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny lub kosztu spoczywa 

na  wykonawcy”,

  a  co  za  tym  idzie,  to  Przystępujący  winien  złożyć  kompletne,  jasne, 

precyzyjne  i  niepozostawiające  żadnych  wątpliwości  wyjaśnienia  co  do  sposobu  kalkulacji 

ceny.  Zdaniem  Odwołującego,  te  wyjaśnienia  powinny  dać  Zamawiającemu  podstawę  do 

wyeliminowania jego wątpliwości co do ceny.  

Zgodnie  z  orzecznictwem  KIO,  jak  podał  Odwołujący,  wyrażonym  chociażby  w 

wyroku  z  1  lipca  2013  r.,  sygn.  akt:  KIO  1439/13,  „z  momentem  powzięcia  przez 

zamawiającego  wątpliwości  co  do  tego,  czy  w  konkretnej  sytuacji  cena  nie  ma  charakteru 

rażąco  niskiej,

  i  wyrażenia  tej  wątpliwości  w  formie  wezwania  na  podstawie  art.  90  ust.  1 

PrZamPubl,  powyższe  domniemanie  zostaje  obalone  i  to  na  wykonawcy  spoczywa  ciężar 

wykazania,  że  cenę  skalkulowano  w  sposób  rynkowy.  Rzeczą  wykonawcy  jest  -  w 

odpowiedzi  na  wezwanie  wystosowane  przez  zamawiającego  na  podstawie  art.  90  ust.  1 

PrZamPubl  -  udzielenie  wyjaśnień  dotyczących  okoliczności,  które  wpłynęły  na  wysokość 

zaoferowanej ceny, a brak tych wyjaśnień czy też złożenie wyjaśnień nieprzekonujących, że 

cena w danej sytuacji nie ma charakteru rażąco niskiej, skutkować winny odrzuceniem oferty 

na podstawie art. 90 ust. 3 PrZamPubl”.

To  oznacza  też,  w  opinii  Odwołującego,  iż  zgodnie  z  art.  90  ust.  3  ustawy  Pzp, 

zamawiający odrzuca ofertę nie tylko, gdy wyjaśnienia potwierdzą, że cena jest rażąco niska, 

ale również wtedy, gdy takich wyjaśnień wykonawca nie złoży, co oznacza, że zamawiający 

ma  obowiązek  odrzucić  ofertę  nie  tylko,  gdy  jest  przekonany,  że  zawiera  ona  rażąco  niską 

cenę,  ale  również,  gdy  jego  uzasadnione  wątpliwości  nie  zostaną  rozwiane  przez 

wykonawcę.  Ryzyko  udzielenia  wyjaśnień  zbyt  ogólnych,  mało  precyzyjnych  czy 

niepopartych  wystarczającymi  dowodami,  jak  podkreślił  Odwołujący,  obciąża  w  całości 

wykonawcę. 

Z  tych  powyższych  przyczyn,  przyjęcie  przez  Zamawiającego  w  niniejszym 

postępowaniu  jako  wystarczających,  wyjaśnień  Przystępującego,  tak  bardzo  lakonicznych  i 

niejasnych,  stanowi,  w  ocenie  Odwołującego,  niewątpliwie  naruszenie  art.  90  ust.  2  ustawy 

Pzp.

 W omawianym kontekście, zdaniem Odwołującego, wskazać można też na wyrok KIO z 

14 maja 2013 r., sygn. akt: KIO 960/13, w którym KIO wskazała, iż: „Udzielone wyjaśnienia 

powinny  być  wyczerpujące,  konkretne  i  przekonujące,  w  przeciwnym  wypadku  będą  one 

miały  charakter  jedynie  iluzorycznych  i  nie  będą  stanowiły  wyjaśnienia  elementów  oferty, 

mających  wpływ  na  wysokość  cen,  co  może  uzasadniać  obowiązek  zamawiającego 

odrzucenia  oferty  jako  zawierającej  rażąco  niską  cenę  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia.  W  orzecznictwie  Izby  uznaje  się,  że  złożenie  wyjaśnień,  zawierających 

niekonkretne  i  ogólnikowe  stwierdzenia,  należy  traktować  jako  niezłożenie  wyjaśnień  w 

ogóle, co w konsekwencji oznacza konieczność odrzucenia oferty w oparciu o art. 89 ust. 1 

pkt 4 PrZamPubl”.

Reasumując  rozważania  w  tym  przedmiocie  Odwołujący  wskazał,  iż  z  uwagi  na 

rażąco  niską  cenę,  brak  wyjaśnienia  przez  Przystępującego  wątpliwości  Zamawiającego  w 

tym  zakresie,  a  także  wobec  kalkulowania  przez  Przystępującego  ceny  bez  uwzględnienia 

minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  i  minimalnej  stawki  godzinowej,  oferta 

Przystępującego  powinna  podlegać  odrzuceniu,  a  zaniechanie  takiego  odrzucenia  oraz 

działania Zamawiającego, które do tego doprowadziły są sprzeczne z ustawą Pzp, albowiem 

naruszają  art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp  w  zw.  z  art.  90  ust.  3  ustawy  Pzp,  art.  90  ust.  1 

ustawy Pzp w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp, art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp oraz art. 89 ust. 

1 pkt 1 ustawy Pzp w zw. z art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp. 

Niezgodność oferty Przystępującego z ustawą.  

Odwołujący  podniósł,  iż  zgodnie  z  art.  90  ust  1  pkt  1  ustawy  Pzp,  w  brzmieniu 

obowiązującym  od  1  września  2016  r.,  przy  kalkulowaniu  ceny,  wartość  kosztów  pracy 

przyjęta  do  ustalenia  ceny  nie  może  być  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę 

albo  minimalnej  stawki  godzinowej,  ustalonych  na  podstawie  przepisów  ustawy  z  dnia  10 

października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.  

Przepis  ten,  zdaniem  Odwołującego,  dodatkowo  poddaje  w  wątpliwość  możliwość 

oferowania  za  jakiekolwiek  prace  ceny  0,00  zł,  albowiem  skoro  prace  takie  muszą  być 

wykonane  przez  określone  osoby  otrzymujące  wynagrodzenie,  czy  to  z  tytułu  umowy  o 

pracę, czy z innych tytułów, cena oferowana za takie prace powinna co najmniej uwzględniać 

stosowne koszty pracy, oparte na kwotach minimalnych, a te koszty z pewnością nie mogą 

wynosić  0,00  zł.

  Wprowadzenie  wspomnianego  rozwiązania,  każe  również  postawić 

zasadne,  zdaniem  Odwołującego,  pytanie,  czy  w  obecnym  stanie  prawnym  oferowanie  cen 

na  poziomie  0,00  zł  jest  nie  tylko  oznaką  oferowania  ceny  rażąco  niskiej,  w  rozumieniu 

ustawy Pzp, ale również składaniem ofert z ustawą po prostu niezgodnych. 

Zdaniem  Odwołującego,

  zaoferowanie  w  ofercie  Przystępującego  w  pozycjach  56  i 

1018  ceny  0,00  zł  powoduje,  iż  oferta  Przystępującego  zawiera  rażąco  niską  cenę,  a 

dodatkowo pozostaje niezgodna z ustawą Pzp, a konkretnie powołanym powyżej art. 90 ust. 

1  pkt  1  ustawy  Pzp  w  takim  zakresie,  w  jakim  przepis  ten  nakazuje  uwzględnianie  przy 

kalkulacji  ceny  kosztów  pracy  nie  niższych  niż  minimalne,  wynikające  z  powołanej  w  nim 

ustawy. 

Niezgodność treści oferty Przystępującego z SIWZ. 

Odwołujący  zwrócił  uwagę,  że  w  swojej  odpowiedzi  Przystępujący  wskazał,  iż  w 

pozycjach  56  i  1018  „Ustandaryzowanego  katalogu  cen”  wpisane  zostało  0,  albowiem 

pozycje  te  powinny  być  wyceniane  według  stawki  zawartej  w  pozycji  1330,  a  więc  jako 

„stawka godzinowa pracownika inżynieryjno - technicznego”.  

Zdaniem  Odwołującego,  taka  odpowiedź,  jakkolwiek  dalece  niejasna,  może 

sugerować,  iż  intencją  Przystępującego  nie  było  wcale  zaoferowanie  wskazanych  w  tych 

pozycjach  prac  za  darmo,  lecz  odpowiednio  za  135,70  zł  netto  za  godzinę  w  dni  robocze  i 

203,55 zł netto za godzinę w dni świąteczne, bo takie ceny wpisane są w pozycji 1330.  

Jeśli  taka  była  jednak  wola  Przystępującego,  to  zdaniem  Odwołującego,  trzeba 

stanąć na stanowisku, że złożona przez Przystępującego oferta w żadnej mierze woli tej nie 

odzwierciedla,  a  co  więcej,  przy  takim  podejściu  jest  ona  sporządzona  nieprawidłowo  i  jest 

niezgodna z SIWZ. 

  Po pierwsze, jak podał Odwołujący, wskazać trzeba, iż jak wynika z Załącznika nr 2a, 

jak również działań Zamawiającego, podejmowanych na etapie badania ofert, Zamawiający 

oczekiwał wpisania w każdej pozycji Załącznika nr 2a realnej ceny za określone prace. Treść 

i  konstrukcja  Załącznika  nie  daje  podstaw  do  założenia,  że  ustalenie  cen  pewnych  prac 

może odbywać się poprzez zaczerpnięcie cen z innych pozycji tego załącznika. Ewentualne 

zatem twierdzenie Przystępującego, że dla pozycji 56 i 1018 zastosowanie powinna znaleźć 

stawka z pozycji 1330, zdaniem Odwołującego, nie znajduje uzasadnienia ani w konstrukcji 

Załącznika 2a ani tym bardziej w sposobie jego wypełnienia przez Przystępującego.  

  Co  więcej,  jak  zauważył  Odwołujący,  o  tym,  że  Zamawiający  oczekiwał  wskazania 

cen realnych i nie widział podstaw do poszukiwania ich w innych miejscach oferty, świadczy 

zwrócenie  się  do  Przystępującego  o  wyjaśnienia,  w  trybie  art.  90  ust  1  ustawy  Pzp,  a  więc 

wyjaśnień  co  do  rażąco  niskiej  ceny  -  Zamawiający  uznał,  że  wskazane  w  obu  pozycjach 

0,00 zł jest oferowaną stawką, a nie, że jest jedynie podstawą do szukania właściwej stawki 

w innych pozycjach. 

  Po  drugie,  Odwołujący  dostrzegł,  że  powyższe  wyjaśnienia  Przystępującego  są 

również  całkowicie  nielogiczne  w  kontekście  brzmienia  innych  pozycji  Załącznika  nr  2a. 

Odwołujący  zauważył,  że  w  całym  Załączniku  nr  2a  zawartych  jest  więcej  pozycji,  których 

opis  wskazuje,  iż  powinny  być  wyceniane  według  stawek  godzinowych.  Obok  pozycji  56  - 

„Badanie sprężarek (wg wyceny godzinowej)” i 1018 - „Jeżeli sumaryczna kwota za badanie 

pojedynczych  urządzeń  w  czasie  jednej  roboczodniówki  jest  mniejsza  od  400,00  zł  do 

wyceny  stosuje  się  wycenę  godzinową”,  mamy  chociażby  pozycje  1303  -  „Wykonanie 

dodatku  do  dokumentacji  górniczego  wyciągu  szybowego  /wg  stawki  godzinowej/”,  1307  - 

„Wycena  godzinowa  przy  wezwaniach  awaryjnych  -  stawka  godzinowa  pracownika 

inżynieryjno-technicznego”,  czy  1308  -  „Wycena  godzinowa  za  badanie  atestacyjne,  opinie 

techniczne i specjalny nadzór techniczny”.  

  Uzasadnionym  i  logicznym,  zdaniem  Odwołującego,  winno  być  więc  przyjęcie  przez 

Przystępującego  jednolitej  i  konsekwentnej  metody  wyceniania  wszystkich  pozycji, 

dotyczących  prac  rozliczanych  godzinowo,  a  więc  albo  wpisanie  we  wszystkich  tych 

pozycjach  rzeczywistej  ceny,  albo  wpisanie  we  wszystkich  0,00,  jako  sygnału  do 

poszukiwania ceny w innym miejscu.  

  Tymczasem, na co Odwołujący zwrócił uwagę, jak wynika z oferty Przystępującego, 

jedynie w pozycjach 56 i 1018 wpisano w niej wartość 0,00, podczas gdy w pozycjach 1303, 

1307  i  1308  wpisano  konkretne  stawki  większe  od  0,00,  lecz  inne  niż  w  pozycjach  1330  i 

następnych.  

  W  ocenie  Odwołującego,  to  czyni  wyjaśnienia  Przystępującego  całkowicie 

niespójnymi,  gdyż  nie  wiadomo,  dlaczego  w  ofercie  Przystępującego  jedynie  w  dwóch 

pozycjach wpisano 0, podczas, gdy więcej pozycji wydaje się mieć analogiczne założenia co 

do  wyceny.  Zasadnie,  zdaniem  Odwołującego,  można  postawić  pytanie  o  to,  dlaczego  w 

tychże innych pozycjach nie ma wartości 0, albo patrząc na sprawę z innej strony, dlaczego 

w  pozycjach  56  i  1018  nie  wpisano  wartości  jednej  godziny  z  pozycji  1330.

  Wydaje  się 

przecież, że logicznym byłoby jednolite przyjęcie jednego bądź drugiego rozwiązania. 

Powyższe  powoduje,  w  opinii  Odwołującego,  że  oferta  Przystępującego  została 

złożona  w  sposób  nieprawidłowy,  albowiem  błędnie  wypełniono  Załącznik  nr  2a.  Zdaniem 

Odwołującego,  Załącznik  ten  powinien  być  wypełniony  w  taki  sposób,  że  w  każdej  pozycji 

tego załącznika Wykonawca powinien podać rzeczywiste oferowane przez siebie stawki.  

W konsekwencji, zdaniem Odwołującego, istnieją wszelkie przesłanki do uznania, że 

wpisanie  w  tych  dwóch  konkretnych  pozycjach  stawki  0,  a  następnie  twierdzenie  w  toku 

postępowania, iż 0,00 to oznacza konieczność posiłkowania się stawką z pozycji 1330, jest 

nieuzasadnione  i  stanowi  wyłącznie  próbę  „uratowania”  oferty  Przystępującego  w  sytuacji, 

gdy ze względu na etap postępowania, nie może być już ona zmieniona.

  Na  marginesie  Odwołujący  zauważył,  iż  nawet  gdyby  przyjąć,  że  prawidłową  byłaby 

metodologia wypełnienia Załącznika proponowana przez Przystępującego, to również wtedy 

Załącznik  byłby  wypełniony  błędnie,  albowiem  należałoby  oczekiwać,  że  Przystępujący 

wpisze wartość 0,00 we wszystkich pozycjach rozliczanych według stawek godzinowych, co 

w ofercie Przystępującego nie ma miejsca.  

Zdaniem  Odwołującego,  prowadzi  to  do  konkluzji,  że  oferta  Przystępującego 

pozostaje niezgodna z SIWZ i w rezultacie powinna podlegać odrzuceniu na podstawie art. 

89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp.

Dalej  Odwołujący  podniósł,  że  komentowanego  sposobu  sporządzenia  oferty  przez 

Przystępującego  nie  sposób  traktować  jako  omyłki  rachunkowej,  pisarskiej  czy  także  innej 

omyłki wspomnianej w art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp, która mogłaby być poprawiona przez 

Zamawiającego. 

Po pierwsze, jak wskazał Odwołujący, omyłka, niezależnie od tego czy oczywista (art. 

87 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Pzp) czy inna (art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp), aby w ogóle była 

omyłką,  z  definicji  musi  mieć  charakter  niezamierzony  i  nieumyślny.

  Jak  wskazała  KIO  w 

wyroku 27 stycznia 2009 r., sygn. akt: KIO/UZP 47/09: „Skład orzekający Izby nie dopatrzył 

się  naruszenia  przez  zamawiającego  art.  87  ust.  2  pkt  2  i  3  PrZamPubl,  nakładającego  na 

zamawiającego  obowiązek  poprawienia  w  ofercie  oczywistych  omyłek  rachunkowych,  z 

uwzględnieniem  konsekwencji  rachunkowych  dokonanych  poprawek  (pkt  2),  jak  również 

poprawienia  innych  omyłek  polegających  na  niezgodności  oferty  z  siwz,  niepowodujących 

istotnych  zmian  w  treści  oferty  (pkt  3),  gdyż  stwierdzona  wada  w  ofercie  odwołującego  nie 

stanowi  omyłki,  lecz  celowe  działanie  -  »poprawienie«  przedmiaru.  Niezgodności  oferty 

odwołującego  z  treścią  siwz  nie  da  się  poprawić.  Odwołujący  świadomie  i  celowo  wpisał  w 

swojej  ofercie  -  w  kosztorysie  ofertowym  ilość  wkładek  niezgodną  z  podaną  przez 

zamawiającego  w  przedmiarze  robót,  co  potwierdził  również  na  rozprawie.  Zatem,  w  tym 

przypadku nie możemy mówić o omyłce, o której stanowi art. 87 ust 2 pkt 3 PrZamPubl”.

W  ocenie  Odwołującego,  z  analogiczną  sytuacją  mamy  do  czynienia  również  w 

niniejszej sytuacji, albowiem 0,00 w pozycjach 56 i 1018 zostało wpisane intencjonalnie, co 

wynika  niewątpliwie  z  treści  odpowiedzi  udzielonej  Zamawiającemu  w  piśmie 

Przystępującego z dnia 7 grudnia 2016 r.

 W treści tego pisma Przystępujący nie wskazał, jak 

podał Odwołujący, że w przedmiotowych pozycjach powinno znaleźć się coś innego, albo, że 

takie  wypełnienie  Załącznika  nr  2a  było  omyłką,  ale  wyraźnie  podtrzymał  jako  prawidłowy, 

przyjęty przez siebie sposób wypełnienia. Skoro zatem, nie mamy do czynienia z omyłką, nie 

ma  w  ogóle  możliwości  jakiegokolwiek  dalszego  rozważania,  czy  może  podlegać  ona 

poprawieniu  i  na  jakiej  podstawie.  Jakakolwiek  zaś  zmiana  treści  oferty  niekwalifikowanej 

jako omyłka nie jest już  możliwa po upływie terminu do jej złożenia, a  więc również  w toku 

badania i oceny ofert. 

Z ostrożności, na wypadek twierdzenia przez Przystępującego, iż sposób wypełnienia 

Załącznika nr 2a jest omyłką, Odwołujący dodatkowo podniósł, że w odniesieniu do omyłek, 

których poprawienie przewiduje art. 87 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy Pzp, muszą mieć one przede 

wszystkim  charakter  „oczywistych”,  a  więc  dostrzegalnych  dla  każdego,  bez  konieczności 

pogłębionych  analiz,  czy  zwłaszcza  bez  konieczności  udzielania  jakichkolwiek  wyjaśnień 

przez  oferenta.  Z  taką  sytuacją  oczywiście  nie  mamy  do  czynienia,  albowiem  Zamawiający 

potraktował  0  w  ofercie  nie  jako  omyłkę,  ale  realną  cenę  (z  tej  przyczyny  zwrócił  się  o 

wyjaśnienia  w  trybie  90  ust.  1  ustawy  Pzp),  a  więc  zaistniała  sytuacja  nie  była  dla  niego  w 

ż

adnej mierze oczywista, a i nie jest ona też oczywista z obiektywnego punktu widzenia.  

Dodatkowo, jak wskazała KIO w  wyroku z 30 maja 2011 r., sygn. akt: KIO 1066/11: 

„Omyłka  rachunkowa  polega  na  wadliwym wykonaniu  działań  arytmetycznych,  czyli  omyłką 

rachunkową nie może być wadliwe podanie stawek, ilości, jednostek obmiarowych, podstaw 

kosztorysowania  czy  opisów  pozycji  kosztorysowych”.  Usunięcie  oczywistych  omyłek 

powinno być możliwe bez konieczności wyjaśnień wykonawcy, a to, zdaniem Odwołującego, 

również  nie  jest  w  niniejszej  sprawie  możliwe,  albowiem  nawet,  gdyby  jasnym  było,  że  w 

pozycjach  56  i  1018  –  0,00  znalazło  się  przez  omyłkę  i  powinny  być  tam  jakieś  inne 

wielkości,  to  Zamawiający  nie  miał  żadnych  podstaw  do  dokonania  wyboru,  jakie  powinny 

być to wielkości. 

Zdaniem  Odwołującego,  nieprawidłowe  wypełnienie  Załącznika  nr  2a  nie  mogłoby 

być  również  poprawione  w  trybie  art.  87  ust.  2  pkt  3  ustawy  Pzp  jako  inna  omyłka, 

polegająca  na  niezgodności  oferty  z  SIWZ.  Brak  takiej  możliwości  wynika  po  pierwsze,  ze 

wspomnianej już powyżej intencjonalności działania Przystępującego, a dodatkowo działanie 

takie  stanowiłoby  w  okolicznościach  niniejszej  sprawy  prowadzenie  niedozwolonych 

negocjacji pomiędzy Zamawiającym a wykonawcami, dotyczących treści oferty.

W  opinii  Odwołującego,  treść  oferty  Przystępującego  nie  daje  żadnych  podstaw, 

mogących uzasadniać forsowane przez Przystępującego jej rozumienie, albowiem zasadnie 

można  chociażby  postawić  pytanie,  dlaczego  do  spornych  pozycji  należałoby,  jak  twierdzi 

Przystępujący,  stosować  stawkę  z  pozycji  1330,  a  nie  na  przykład  wyższą,  z  pozycji  1331 

czy 1332. Porównanie tych pozycji wskazuje, że w obu zawarte są stawki za godzinę pracy 

określonych osób, różniących się między sobą kwalifikacjami.  

Odwołujący wskazał jednocześnie, iż prace, których dotyczą pozycje 56 i 1018 mogą 

być  realizowane  w  zależności  od  okoliczności,  przez  osoby  mieszczące  się  w  obu 

kategoriach. Twierdzenie Przystępującego, że zastosowanie powinna znaleźć akurat stawka 

z  pozycji  1330,  w  ocenie  Odwołującego,  jest  więc  twierdzeniem  całkowicie  dowolnym, 

mającym  znamiona  zmiany  oferty  na  etapie,  gdy  taka  zmiana  nie  jest  już  możliwa.  Oferta 

Przystępującego,  jak  podał  Odwołujący,  nie  zawiera  też  żadnej  takiej  treści,  która 

pozwoliłaby  obecne  twierdzenia  Przystępującego  uznać  za  jej  wyjaśnienie,  a  stanowią  one 

po prostu treść całkowicie nową.  

Jakiekolwiek  zatem,  prowadzone  wprost,  czy  pod  pozorem  innych  działań,  dyskusje 

pomiędzy  Zamawiającym  a  Przystępującym,  co  do  tego,  co  powinno  znaleźć  się  zamiast 

0,00  w  pozycjach  56  i  1018  i  czy  powinna  być  to  stawka  z  pozycji  1330,  a  jeśli  tak,  to 

dlaczego,  nie  są  niczym  innym,  jak  tylko  negocjacjami,  dotyczącymi  treści  oferty 

prowadzącymi  do  jej  merytorycznej  zmiany,  a  przez  to  są  całkowicie  niedopuszczalne.  Jak 

wskazała  KIO  w  wyroku  z  26  lutego  2013  r.,  sygn.  akt:  KIO  307/13:  „W  żadnej  mierze  nie 

można  danych  wskazanych  przez  wykonawcę  w  sposób  swobodny  i  dobrowolny 

potraktować jako omyłki

 - oczywistej pisarskiej czy rachunkowej. Odnosząc się do dyspozycji 

art.  87  ust.  2  pkt  3  PrZamPubl  stwierdzić  należy,  że  nie  jest  możliwe  poprawienie  przez 

Zamawiającego  samodzielnie  tej  nieprawidłowości  w  treści  oferty  Odwołującego. 

Zamawiający  bowiem,  chcąc  dokonać  poprawienia  tej  treści  oferty,  zmuszony  byłby  do 

określenia samodzielnie danych co do ilości odparowanej wody dla poszczególnych miesięcy 

przyjętych  w  koncepcji  realizacji  zamówienia  przez  Odwołującego  albo  też  musiałby  w  tym 

zakresie  prosić  Odwołującego  o  uzupełnienie  tych  danych.  Prowadziłoby  to  do 

niedopuszczalnych w świetle przepisów ustawy

 - Prawo zamówień publicznych negocjacji z 

wykonawcą  prowadzonych  w  toku  czynności  badania  i  oceny  ofert  i  de  facto  do  złożenia 

przez wykonawcę nowego oświadczenia woli w tym zakresie. Taki sposób działania nie jest 

uprawniony,  biorąc  pod  uwagę  obowiązujące  przepisy  ustawy

  -  Prawo  zamówień 

publicznych”.  

W  omawianym  kontekście,  jak  podał  Odwołujący,  można  przytoczyć  również  wyrok 

KIO  z  24  czerwca  2013  r.,  sygn.  akt:  KIO  1341/13,  w  którym  Izba  wskazała,  iż  „omyłki  o 

których mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 PrZamPubl winny mieć taki charakter, by czynności ich 

poprawy mógł dokonać Zamawiający samodzielnie, bez udziału wykonawcy w tej czynności. 

Oznacza  to,  że  »oczywistość«  omyłki winna  być  możliwa  do  ustalenia  na  podstawie  oferty, 

ewentualnie  (w  ograniczonym  zakresie)  może  pochodzić  z  wyjaśnień,  które  zamawiający 

może  uzyskać  od  wykonawcy  na  podstawie  art.  87  ust.  1  PrZamPubl.  Egzekwowanie  i 

stosowanie  tego  wymogu  jest  niezwykle  istotne  w  związku  z  ogólnym  zakazem 

negocjowania i zmieniania złożonych ofert wyrażonym w art. 87 ust. 1 zd. 2 PrZamPubl. W 

ś

wietle  powyższego  wskazać  należy,  iż  poprawienie  oferty  nie  może  de  facto  stanowić 

wytworzenia  zupełnie  odmiennego,  nowego  oświadczenia  woli  wykonawcy,  np.  w 

przedmiocie oferowanego świadczenia, czy dowolnego wypełnienia go dodatkową treścią, co 

do której zamawiający nie posiada żadnych danych i informacji”.  

Powyższy  wyrok  pozwala,  zdaniem  Odwołującego,  postawić  więc  tezę,  iż  o  ile 

zamawiający  może  zwrócić  się  do  wykonawcy  o  wyjaśnienia  na  potrzeby  ustalenia,  czy 

pewne usterki oferty są omyłkami i, czy podlegają one poprawieniu, w trybie art. 87 ust. 2 pkt 

3 ustawy Pzp (choć to też nie jest w orzecznictwie oczywiste - wyrok KIO z 20 stycznia 2009 

r., sygn. akt: KIO 11/09, w którym wskazano, że: „Omyłki, o których mowa w art. 87 ust. 2 pkt 

3  PrZamPubl  winny  mieć  taki  charakter,  by  czynności  ich  poprawy  mógł  dokonać 

zamawiający  samodzielnie,  bez  udziału  wykonawcy  w  tej  czynności”),

  o  tyle  nie  jest 

uprawniony  do  bezrefleksyjnego  przyjmowania  udzielanych  wyjaśnień,  zwłaszcza  w 

przypadku,  gdy  stanowią  one  twierdzenia  nowe,  zmieniające  ofertę,  albo  nie  znajdujące 

oparcia w jej pierwotnej treści, która jest przecież podstawą procedowania na tym etapie.  

Odwołujący  podniósł,  że  na  etapie  badania  ofert,  zamawiający  może  zwrócić  się  co 

najwyżej  o  jej  wyjaśnienie,  a  z  definicji  można  wyjaśnić  coś,  co  już  w  ofercie  się  znajduje. 

Wyjaśnienia polegające na uzupełnianiu treści oferty, czy zmianie jakichś jej elementów nie 

są więc wyjaśnieniami i nie mogą być przyjęte przez zamawiającego. Niezwykle ważnym jest 

też,  zdaniem  Odwołującego,  to,  że  wyjaśnienia  muszą  mieć  jasne  „zakotwiczenie”  w  treści 

oferty,  co  oznacza,  że  złożona  w  odpowiednim  terminie  oferta  powinna  zawierać  wszystkie 

informacje  pozwalające  na  odtworzenie  woli  wykonawcy  zniekształconej  jedynie  poprzez 

pewne  niezamierzone  usterki  jej  pisemnego  uzewnętrznienia.  Wyjaśnienia  wykonawcy 

powinny  więc  jedynie  wskazywać  zamawiającemu  drogę  do  odtworzenia  owej  woli,  która 

powinna jednak znajdować uzasadnienie w treści złożonej oferty.  

W  ocenie  Odwołującego,  jeśli  wykonawca  twierdzi  więc,  że  chciał  wyrazić  w  ofercie 

coś, czego na jej podstawie nie sposób przyjąć, to akceptacja tego rodzaju twierdzeń przez 

zamawiającego  byłaby  w  istocie  akceptacją  zmian  w  ofercie.  Jeśli  zaś,  na  podstawie 

złożonej  oferty  można  przyjąć  więcej  niż  jedno  rozwiązanie  co  do  pewnego  jej  elementu  i 

oprócz  treści  oferty  przedstawianej  przez  wykonawcę  w  toku  wyjaśnień,  można  równie 

dobrze przypisać ofercie treść odmienną, to w takiej sytuacji przyjęcie przez zamawiającego 

wyjaśnień  wykonawcy  byłoby,  zdaniem  Odwołującego,  w  efekcie  prowadzeniem 

niedopuszczalnych  negocjacji  co  do  treści  oferty,  której  treść  pozwala  na  jej  różną 

interpretację.

  W  takim  przypadku,  jak  podkreślił  Odwołujący,  ryzyko  złożenia  oferty  tak 

niejednoznacznej  czy  wadliwej,  w  stopniu  uniemożliwiającym  odtworzenie  na  jej  podstawie 

woli składającego, powinno obciążać wykonawcę, który taką ofertę złożył. 

W  ocenie  Odwołującego,  charakter  takich  negocjacji  przybrała  w  istocie  wymiana 

korespondencji pomiędzy Zamawiającym a Przystępującym (pisma z 5 i 7 grudnia 2016 r.), 

co  można  przyjąć  mając  na  uwadze  jej  rezultat.  Choć  bowiem  Zamawiający  zwrócił  się 

jedynie o wyjaśnienie, czy oferta Przystępującego nie zawiera rażąco niskiej ceny, to jednak 

po  udzieleniu  przez  Przystępującego  odpowiedzi,  powodującej  de  facto  modyfikację 

pierwotnej  treści  oferty,  w  żaden  sposób  nie  zareagował,  a

  nie  odrzucając  oferty 

Przystępującego  w  istocie  zaakceptował  tę  modyfikację,  doprowadzając  do  sytuacji,  gdy  w 

wyniku  wymiany  korespondencji,  po  otwarciu  ofert,  jeden  z  wykonawców  zmienił  swoją 

ofertę.  Takie  działanie  stanowi  oczywiste  naruszenie  zakazu  prowadzenia  negocjacji  co  do 

treści ofert oraz zakazu zmiany treści ofert po upływie terminu ich składania.

W  niniejszej  sprawie  nawet  przy  przyjęciu,  że  wpisanie  przez  Przystępującego  w 

ofercie  0,00  w  pozycjach  56  i  1018  było  omyłką,  to  jak  podał  Odwołujący,  treść  złożonej 

oferty  nie  daje  żadnych  wskazówek  co  do  tego,  w  jaki  sposób  należałoby  taką  omyłkę 

poprawić, co sprawia, że Zamawiający nie był w stanie tego uczynić. Sposób skonstruowania 

Załącznika  i  zawarte  w  nim  pozycje  wskazują,  w  ocenie  Odwołującego,  że  zamiast  0,00  w 

spornych  pozycjach  można  byłoby  wpisać  stawkę  godzinową  z  co  najmniej  trzech  innych 

pozycji  (1330,  1331  albo  1332),  ale  przecież  równie  dobrze  można  byłoby  wpisać  stawkę 

godzinową zupełnie inną, tak chociażby, jak uczyniono w ofercie w innych wymienionych już 

powyżej pozycjach, wycenianych godzinowo.  

 Zdaniem  Odwołującego,  oferta  nie  daje  żadnych  wskazówek  co  do  sposobu 

ewentualnych  poprawek  i  daje  możliwość  co  najmniej  kilku  odmiennych,  ale  równie 

uzasadnionych  rozwiązań.  Zamawiający  nie  miał  podstaw,  w  opinii  Odwołującego,  również 

do  poprawienia  oferty  Przystępującego  w  oparciu  o  wyjaśnienia,  albowiem  wyjaśnienia  te 

sprowadzają  się  do  wskazania  jednego  spośród  kilku  możliwych,  na  gruncie  oferty 

Przystępującego,  rozwiązań.  Przystępujący  wskazał,  że  należy  wybrać  stawkę  z  1330  i 

Zamawiający  taką  sugestię,  jak  się  zdaje,  zaakceptował.  Akceptując  wyjaśnienia 

Przystępującego,  zdaniem Odwołującego,  Zamawiający  naruszył  art.  84 ust.  1  ustawy  Pzp, 

art. 87 ust. 1 zd. 2 ustawy Pzp, a nie odrzucając oferty Przystępującego również art. 89 ust. 

1 pkt 2 ustawy Pzp. 

Wskazać  trzeba  również,  jak  podał  Odwołujący,  iż  wpisanie  0,00  do  rozważanych 

pozycji Załącznika powoduje również, że niezgodna z intencją wykonawców, jaka wydaje się 

wynikać  z  analizowanych  wyjaśnień,  jest  całościowa  cena  ofertowa  wpisana  w  Formularzu 

ofertowym,  albowiem  stanowi  ona  sumę  pozycji  z  Załącznika  nr  2a  i  do  jej  obliczenia 

Przystępujący przyjął właśnie 0,00 z pozycji 56 i 1018, podczas gdy twierdzi, że chciał w tych 

pozycjach  zaoferować  inną  cenę.  W  ten  sposób  cena  ofertowa  jako  całość,  również  nie 

odzwierciedla intencji Przystępującego. 

Wskazać trzeba również, zdaniem Odwołującego, iż żadnego znaczenia  nie mają te 

wyjaśnienia  wykonawców,  które  wskazują  na  rzekomą  analogiczną  praktykę  wypełniania 

Załącznika  nr  2a  w  poprzednich  latach.  Abstrahując  już  nawet  od  tego,  czy  praktykę  taką 

faktycznie  można  ustalić,  działania  podejmowane  w  innych  postępowaniach  (nawet 

zbliżonych,  co  do  przedmiotu  i  dokumentów)  nie  mają  istotnego  znaczenia  dla  niniejszego 

postępowania.  Dodatkowo  teza  o  praktyce  w  zakresie  wypełniania  Załącznika,  jest  o  tyle 

argumentacyjnie  słaba,  zdaniem  Odwołującego,  że  Odwołujący  (który  również  był 

uczestnikiem  postępowań  w  poprzednich  latach)  Załącznik  nr  2a  wypełnił  inaczej. 

Dodatkowo posiłkowanie się jakąkolwiek praktyką z lat poprzednich, a także prezentowanie 

argumentacji z działań wykonawców albo działań Zamawiającego, podejmowanych w takich 

poprzednich  postępowaniach,  jest  również  bezprzedmiotowe,  w  ocenie  Odwołującego,  z 

uwagi  na  znaczące  zmiany  ustawy  Pzp,  jakie  miały  miejsce  od  czasu  takich  ewentualnych 

przeszłych postępowań. 

Błąd w obliczeniu ceny w ofercie Przystępującego.  

Zdaniem  Odwołującego,  Zamawiający  powinien  odrzucić  ofertę  Przystępującego 

również  z  tego  względu,  że  wpisanie  0,00  w  pozycje  56  i  1018,  spowodowało,  że  oferta 

Przystępującego zawiera błędy w obliczeniu ceny.  

Wskazać trzeba, zdaniem Odwołującego, że zgodnie z oświadczeniem, zawartym  w 

Formularzu  ofertowym,  stanowiącym  Załącznik  nr  2  do  SIWZ,  „cena  ofertowa  zawiera 

wszystkie koszty, poniesione w celu należytego wykonania zamówienia”.

 Biorąc tymczasem 

pod  uwagę,  że  cena  ofertowa  stanowi  sumę  pozycji  od  1  do  1336  z  Załącznika  nr  2a  oraz 

biorąc  pod  uwagę  wyjaśnienia  Przystępującego,  zgodnie  z  którymi  w  pozycjach  56  i  1018 

znajdować  powinny  się  inne  wielkości  niż  faktycznie  się  w  nich  znajdują,  w  ocenie 

Odwołującego,  stanąć  trzeba  na  stanowisku,  że  cena  ofertowa  wskazana  w  Formularzu 

ofertowym  nie  obejmuje  wszystkich  kosztów,  bo  zamiast  sumować  rzeczywiste  kwoty  z 

pozycji  56  i  1018,  do  sumowania  przyjmuje  zamieszczone  tam  0,00.  To  sprawia,  zdaniem 

Odwołującego,  że  cena  ofertowa  jako  całość  również  pozostaje  niezgodna  z  intencją 

Przystępującego i z tego powodu jest zarówno metodologicznie nieprawidłowo obliczona, jak 

również de facto nie obejmuje całego przedmiotu zamówienia, bo nie zawiera w sobie cen za 

prace przewidziane w pozycjach 56 i 1018 Załącznika nr 2a. 

  Na  marginesie  Odwołujący  wskazał  na  niekonsekwentne  działanie  Zamawiającego, 

który  na  potrzeby  oceny  ofert  przyjął  cenę  oferty  Przystępującego  taką,  jaka  została  w  niej 

pierwotnie  wskazana, pomimo, że akceptując wyjaśnienia udzielone przez Przystępującego 

powinien  przecież  przyjąć,  że  cena  tej  oferty  Przystępującego  jest  nieprawidłowa. W  takich 

okolicznościach  powinien  albo  ofertę  Przystępującego  odrzucić  (co  byłoby  działaniem 

prawidłowym),  albo  (do  czego  z  przedstawionych  już  powyżej  powodów,  zdaniem 

Odwołującego,  nie  miał  prawa)  doprowadzić  ją  do  metodologicznej  zgodności  z  tym,  jak 

powinna  być  przygotowana  i  co  ważniejsze,  do  metodologicznej  zgodności  z  ofertą 

Odwołującego.  

  Odwołujący  podniósł,  iż  w  swojej  ofercie,  w  pozycjach  56  i  1018  wskazał  konkretne 

stawki  za  zawarte  w  nich  prace.  W  sytuacji  więc,  gdy  jedna  oferta  wskazuje  konkretne 

stawki,  a  druga  wskazuje  0,00,  a  Wykonawca  wskazuje  jednocześnie,  że  stawek  trzeba 

szukać gdzie indziej, to oznacza to po prostu, że obie oferty są z metodologicznego punktu 

widzenia  wypełnione  odmiennie,  a  skoro  jedynym  kryterium  oceny  jest  cena  oferty,  to  przy 

wskazanych  odmiennościach  co  do  sposobu  przygotowania  ofert,  są  one  po  prostu 

nieporównywalne,  bo  cena  oferty  Przystępującego  jest  z  powodu  sposobu  jej  wypełnienia 

zaniżona.  Abstrahując  więc  od  stanowiska  Odwołującego,  zgodnie  z  którym  oferta 

Przystępującego  powinna  podlegać  odrzuceniu  i  nigdy  nie  powinna  być  w  postępowaniu 

przedmiotem oceny, a tym bardziej  wyboru, Zamawiający,  zdaniem Odwołującego, popełnił 

błędy  nie  tylko  polegające  na  dopuszczeniu  oferty  Przystępującego  do  etapu  oceny,  ale 

nieprawidłowo przeprowadził nawet samą ocenę złożonych w postępowaniu ofert. 

Krajowa Izba Odwoławcza ustaliła, co następuje: 

Zamawiający  postanowił,  że  oferta  zawiera  m.in.  „wypełniony  druk  Formularza 

ofertowego sporządzonego według wzoru stanowiącego Załącznik nr 2 i 2a do SIWZ” (część 

XVII pkt 2 ppkt 1 SIWZ).  

Na podstawie wzoru Formularza ofertowego można stwierdzić, że wartość netto oraz 

brutto miała wynikać z pozycji „suma” z Załącznika nr 2a do SIWZ. Jednocześnie Załącznik 

nr 2a, który stanowił „Ustandaryzowany katalog cen”, winien być dołączony do oferty. 

W rzeczonym Załączniku nr 2a opisano usługi będące przedmiotem zamówienia, zaś 

obowiązkiem  wykonawcy  było  określenie  ceny  jednostkowej  netto  obowiązującej  w  dni 

robocze  i  w  dni  świąteczne  (kolumna  nr  3)  oraz  stawki  podatku  VAT  dla  każdej  z 

wymienionych  tam  usług  (poz.  1  –  1329)  i  podanie  stawek  godzinowych  w  odniesieniu  do 

wymienionych  tam  prac  (poz.  1330  –  1336),  stanowiących  uzupełnienie  cen  ryczałtowych 

(wzór Załącznik nr 2a – „Ustandaryzowany katalog cen”).  

Pismem  z  dnia  28  października  2016  r.  Zamawiający  odpowiadając  na  pytanie 

jednego z wykonawców o treści: „W SIWZ w Załączniku nr 2 Formularz Ofertowy w tabeli z 

wyszczególnieniem  ceny  i  wartości  zamówienia  znajduje  się  zapis:  „Przepisać  wartość 

pozycji suma z załącznika 2a” tymczasem w załączniku nr 2a nie ma takiej pozycji. Proszę o 

wyjaśnienie,  którą  wartość  wpisać  w  kolumnę  wartość  netto”,  udzielił  następującej 

odpowiedzi:  „Zamawiający  wyjaśnia,  iż  należy  zsumować  kolumnę  3  w  wierszach  od  1  do 

1336 tj. bez współczynników korygujących „Ustandaryzowanego katalogu cen” stanowiącego 

załącznik nr 2a do SIWZ i następnie przepisać tę wartość do formularza ofertowego” (pytanie 

nr 1 i odpowiedź zawarte w piśmie z dnia 28 października 2016 r.).  

Jednocześnie  Zamawiający  jako  jedyne  kryterium  oceny  ofert  wskazał  cenę  brutto, 

podając  zasady  obliczania  punktów  w  kryterium  „cena”.  Zamawiający  wskazał,  „że  w 

postępowaniu  zmierzającym  do  zawarcia  umowy  ramowej  zamawiający  zawrze  umowę 

ramową/umowy  ramowe  dla  poszczególnych  zadań  ze  wszystkimi  wykonawcami,  którzy 

złożą oferty niepodlegające odrzuceniu” (część XXIII pkt 1 SIWZ).  

„Zakres  świadczonych  usług  wyszczególniony  został  w  załącznikach  do  niniejszej 

umowy  ramowej.  Załączniki  te  stanowią  maksymalne  ceny  zaoferowane  przez  danego 

wykonawcę  za  realizację  poszczególnych  czynności  (usług).  Liczbę  i  intensywność 

udzielanych Zamówień wykonawczych będą warunkować bieżące potrzeby Zamawiającego” 

(część IV pkt 5 SIWZ, § 2 ust. 6 i 7 wzoru umowy).  

Przystępujący  w  Załączniku  nr  2a,  przedłożonym  wraz  z  ofertą,  w  poz.  56  opisanej 

jako  „badanie  sprężarek  (wg  wyceny  godzinowej)”  oraz  w  poz.  1018,  która  zawiera 

następujący  opis:  „Jeżeli  sumaryczna  kwota  za  badanie  pojedynczych  urządzeń  w  czasie 

jednej roboczodniówki jest mniejsza od 400,00 zł do wyceny stosuje się wycenę godzinową” 

cenę jednostkową określił na poziomie „0,00” zł.  

Pismem z dnia 5 grudnia 2016 r. Zamawiający, działając na podstawie art. 90 ust. 1 

ustawy  Pzp,  zwrócił  się  do  Przystępującego,  „w  celu  ustalenia,  czy  oferta  zawiera  rażąco 

niską  cenę  w  stosunku  do  przedmiotu  zamówienia,  (...)  z  prośbą  o  udzielenie  wyjaśnień 

dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny dla: 

• 

poz. 56: „Badanie sprężarek (wg wyceny godzinowej)”, 

• 

poz.  1018:  „Jeżeli  sumaryczna  kwota  za  badanie  pojedynczych  urządzeń  w  czasie 

jednej  roboczodniówki  jest  mniejsza  od  400,00  zł  do  wyceny  stosuje  się  wycenę 

godzinową” 

zaoferowane ceny wynoszą „0,00 zł”.  

W  odpowiedzi  (pismo  z  dnia  7  grudnia  2016  r.)  Przystępujący  podał:  „pozycje  56  i 

1018  w  ustandaryzowanym  katalogu  cen  podlegają  wycenie  godzinowej  zgodnie  z  pozycją 

1330 i w taki sposób były w ostatnich latach  zamieszczane w cennikach. Zgodnie  z treścią 

SIWZ  wartość  usług  wymienionych  w  ww.  pozycjach  jest  każdorazowo  kalkulowana  w 

zleceniu od Zamawiającego jako iloczyn przepracowanych godzin oraz stawki godzinowej. W 

związku  z  powyższym  zaoferowane  ceny  nie  są  rażąco  niskie  w  stosunku  do  przedmiotu 

zamówienia i oferta spełnia wszystkie wymagania Zamawiającego”.  

Izba  nie  uwzględniła  wniosków  dowodowych  zgłoszonych  przez  Odwołującego  i 

odmówiła przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka i przesłuchania strony stwierdzając, iż 

nie są one niezbędne do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, a nadto nie służą ustaleniu 

okoliczności istotnych z punktu widzenia zawisłego sporu. 

Izba  oddaliła  wnioski  dowodowe  zaoferowane  przez  Zamawiającego  uznając,  że 

dokumenty  dotyczące  innych  postępowań  nie  stanowią  podstawy  do  oceny  niniejszego 

postępowania.  Sposób  wypełniania  „Ustandaryzowanego  katalogu  cen”  w  poprzednich 

postępowaniach  nie  może  stanowić  podstawy  do  oceny  poprawności  sporządzenia 

rzeczonego  „Ustandaryzowanego  katalogu  cen”  w  tym  postępowaniu.  O  tym  bowiem 

rozstrzyga  treść  SIWZ  i  treść  samego  „Ustandaryzowanego  katalogu  cen”.  Wielkość 

zamówień  wykonawczych i sposób ich rozliczania również,  w ocenie Izby, nie rzutuje na to 

postępowanie. Pewna praktyka stosowana w poprzednich postępowaniach z pewnością nie 

jest  wzorcem  do  oceny  w  badanym  postępowaniu.  Przyjęcie  rozstrzygającej  roli  rzeczonej 

praktyki  byłoby  w  konsekwencji  zanegowaniem  warunków  i  postanowień  SIWZ 

obowiązujących w tym postępowaniu, a idąc dalej, odmówieniem prawa Izby do oceny.  

Krajowa Izba Odwoławcza zważyła, co następuje: 

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie. 

Rażąco niska cena 

Na  wstępnie  rozważań  dotyczących  rażąco  niskiej  ceny  warto  sięgnąć  do 

orzecznictwa,  mając  na  uwadze  fakt,  iż  w  przepisach  prawa  brak  definicji  legalnej  pojęcia 

„rażąco  niskiej  ceny”.  Takiego  przeglądu  dokonała  Izba  w  wyroku  z  dnia  30  maja  2016  r., 

sygn.  akt:  KIO  728/16;  KIO  741/16;  KIO  802/16,  dokonując  pewnej  reasumpcji  w  tym 

przedmiocie  i  celowe  wydaje  się  w  tym  miejscu  przytoczenie  i  przypomnienie  dorobku 

orzecznictwa  w  tym  zakresie.  Jak  słusznie  wskazano  w  wyroku  Sądu  Okręgowego  w 

Katowicach  z  dnia  28  kwietnia  2008  r.,  sygn.  akt  XIX  Ga  128/08:  „przepisy  p.z.p.  nie 

określają  definicji  pojęcia  rażąco  niskiej  ceny  (...).  Punktem  odniesienia  do  określenia  jest 

przedmiot  zamówienia  i  przyjąć  można,  że  cena  rażąco  niska  to  taka,  która  jest 

nierealistyczna,  niewiarygodna  w  porównaniu  do  cen  rynkowych  podobnych  zamówień  i 

ewentualnie  innych  ofert  złożonych  w  toku  postępowania  o  udzielenie  zamówienia 

publicznego.” 

W związku ze wskazanym powyżej brakiem legalnej definicji, w orzecznictwie sądów 

okręgowych  oraz  KIO,  a  wcześniej  w  orzecznictwie  arbitrażowym,  ustalone  zostały  pewne 

cząstkowe lub ogólne, definicyjne ramy i odniesienia dla tego pojęcia. I tak według wyroku z 

dnia  28  marca  2013  r.,  sygn.  akt:  KIO  592/13:  „o  cenie  rażąco  niskiej  można  mówić 

wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł rynkowych wykonanie umowy przez 

wykonawcę  byłoby  dla  niego  nieopłacalne”.  Ponadto  w  wyroku  KIO  1562/11  wskazano: 

„Cena rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia będzie ceną odbiegającą od jego 

wartości,  a  rzeczona  różnica  nie  będzie  uzasadniona  obiektywnymi  względami 

pozwalającymi danemu wykonawcy bez strat i finansowania wykonania zamówienia z innych 

ź

ródeł niż wynagrodzenie umowne, zamówienie to wykonać. Reasumując, cena rażąco niska 

jest więc ceną nierealistyczną, nieadekwatną do zakresu i kosztów prac składających się na 

dany przedmiot zamówienia, zakładającą wykonanie zamówienia poniżej jego rzeczywistych 

kosztów i w takim sensie nie jest ceną rynkową, tzn. generalnie niewystępującą na rynku, na 

którym  ceny wyznaczane  są  m.in.  poprzez  ogólną  sytuację  gospodarczą  panującą  w  danej 

branży  i  jej  otoczeniu  biznesowym,  postęp  technologiczno-organizacyjny  oraz  obecność  i 

funkcjonowanie uczciwej konkurencji podmiotów racjonalnie na nim działających.” 

Również w wielu innych wyrokach dotyczących stosowania i interpretacji art. 89 ust. 1 

pkt 4 ustawy Pzp, pojęcie rażąco niskiej ceny ujmowane jest podobnie. Na przykład według 

powszechnie  przywoływanej  w  doktrynie  i  orzecznictwie  definicji  zawartej  w  uzasadnieniu 

wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 30 stycznia 2007 r., sygn. akt: XIX Ga 3/07: 

„o cenie rażąco niskiej można mówić wówczas, gdy oczywiste jest, że przy zachowaniu reguł 

rynkowych  wykonanie  umowy  przez  wykonawcę  byłoby  dla  niego  nieopłacalne.  Rażąco 

niska  cena  jest  to  cena  niewiarygodna,  oderwana  całkowicie  od  realiów  rynkowych. 

Przykładem  może  być  oferowanie  towarów  poniżej  kosztów  zakupu  lub  wytworzenia  albo 

oferowanie  usług  za  symboliczną  kwotę”.  Natomiast  Sąd  Okręgowy  w  Krakowie  w 

uzasadnieniu  wyroku  z  23  kwietnia  2009  r.,  sygn.  akt:  XII  Ga  88/09  wskazał  następujące 

kryteria  określające  cenę  rażąco  niską:  „odbieganie  całkowitej  ceny  oferty  od  cen 

obowiązujących na danym rynku w taki sposób, że nie ma możliwości realizacji zamówienia 

przy  założeniu  osiągnięcia  zysku;  zaoferowanie  ceny,  której  realizacja  nie  pozwala  na 

utrzymanie  rentowności  wykonawcy  na  tym  zadaniu;  niewiarygodność  ceny  z  powodu 

oderwania jej od realiów rynkowych”. 

Ponadto  w  opinii  prawnej  Urzędu  Zamówień  Publicznych,  dotyczącej  ceny  rażąco 

niskiej  (opublikowanej  w  serwisie  internetowym  UZP)  wskazano,  m.in.:  „Ustawa 

wprowadzając  możliwość  odrzucenia  oferty  przez  zamawiającego  z  powodu  rażąco  niskiej 

ceny  nie  precyzuje  jednak  tego  pojęcia.  Nie  definiują  go  również  przepisy  dyrektyw  Unii 

Europejskiej  będące  u  podstaw  przedmiotowej  regulacji.  Znaczenia  tego  wyrażenia  nie 

wyjaśnia  również  orzecznictwo  Europejskiego  Trybunału  Sprawiedliwości.  Mając  na 

względzie  cel  przedmiotowej  regulacji  wydaje  się,  iż  za  ofertę  z  rażąco  niską  ceną  można 

uznać  ofertę  z  ceną  niewiarygodną,  nierealistyczną  w  porównaniu  do  cen  rynkowych 

podobnych  zamówień.  Oznacza  to  cenę  znacząco  odbiegającą  od  cen  przyjętych, 

wskazującą  na  fakt  realizacji  zamówienia  poniżej  kosztów  wytworzenia  usługi,  dostawy, 

roboty budowlanej.” 

W  przywoływanym  orzecznictwie  wskazuje  się,  iż  ustawodawca  używając  pojęcia 

„rażąco  niska”  referuje  do  znaczącego  zaniżenia  kwotowego  ceny  ofertowej  względem 

wskazanego  w  art.  89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp  punktu  odniesienia,  którym  jest  przedmiot 

zamówienia, a ujmując rzecz ściślej „wartość przedmiotu zamówienia”.  

W  konsekwencji,  w  świetle  regulacji  ww.  przepisu,  ekonomiczna  wartość,  jaką  jest 

opisana  określoną  kwotą  pieniężną  cena  ofertowa,  odnoszona  jest  do  wartości  przedmiotu 

zamówienia,  którą  również  należy  wyrazić  w  ten  sam  sposób  (w  innym  przypadku 

jakiekolwiek  porównania  będą  bezsensowne  i  bezprzedmiotowe).  Tym  samym  dla 

porównania  i  stwierdzenia  zaniżenia  wartości  żądanego  świadczenia  pieniężnego  w 

stosunku  do  wzajemnego  świadczenia  niepieniężnego,  konieczne  jest  ustalenie  bądź 

przyjęcie jakiejś powinnej wartości pieniężnej owego świadczenia wzajemnego. 

W ekonomii występuje znaczna ilość definicji pojęcia wartości - niejako wiele różnych 

„wartości”.  Na  potrzeby  niniejszego  uzasadnienia  zbędne  jest  ich  przywoływanie  i 

charakteryzowanie.  Wystarczy  poprzestać  na  konstatacji,  iż  jak  wynika  z  analizy 

przywoływanego wyżej orzecznictwa, w przypadku art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp chodzi o 

wartość  rynkową.  Tym  samym,  to  zastana  wartość  rynkowa  przedmiotu  zamówienia, 

obejmująca  jego  pełny  zakres  i  wszystkie  konieczne  do  jego  wykonania  nakłady  pracy  i 

materiałów,  ustalana  przez  porównanie  cen  występujących  w  danej  branży  i  asortymencie, 

stanowić będzie punkt odniesienia dla ceny rażąco niskiej. Innymi słowy to realna, rynkowa 

wartość  danego  przedmiotu  zamówienia,  jest  odniesieniem  dla  oceny  i  ustalenia  ceny  tego 

typu.  Zastrzec  przy  tym  należy,  iż  rynek  i  dyktowany  przezeń  poziom  cen,  w  większości 

przypadków  uznać  można  za  ostateczną  miarę  realnej  wartości  wszelkich  dających  się 

wycenić dóbr i usług. 

W  tym  miejscu  można  dodać,  iż  w  świetle  orzecznictwa  właśnie  zaniżenie  ceny 

ofertowej względem wartości rynkowej przedmiotu zamówienia jest pierwszym i koniecznym 

warunkiem  zastosowania  procedury  wyjaśniającej  cenę,  o  której  mowa  w  art.  90  ust.  1 

ustawy Pzp. W przypadku braku takiego zaniżenia, zastosowanie art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy 

Pzp  jako  przesłanki  odrzucenia  oferty  będzie  nieuprawnione,  a  jakiekolwiek  ustalanie 

indywidualnych  kosztów  wykonawcy,  czy  innych  czynników  pozwalających  mu  zaoferować 

cenę  na  danym  poziomie,  o  których  mowa  w  art.  90  ust.  1  pkt  1  i  2  ustawy  Pzp,  jest 

właściwie bezprzedmiotowe. 

Tym samym, wymagane w art. 90 ust. 2 ustawy Pzp udowodnienie przez wykonawcę, 

ż

e  jego  cena  ofertowa  nie  odbiega  in  minus  od  realnej,  rynkowej  wartości  zamówienia 

stanowiło  będzie  wystarczające  wykazanie,  że  nie  zaoferowano  ceny  rażąco  niskiej  w 

stosunku  do  wartości  przedmiotu  zamówienia,  a  tym  samym  brak  jest  przesłanek  do 

zastosowania dyspozycji art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp. 

Natomiast w przypadku wystąpienia faktu zaniżenia ceny oferowanej w stosunku do 

wartości  przedmiotu  zamówienia,  konieczne  będzie  wykazywanie  i  ustalanie  wszelkich 

okoliczności  związanych  z  możliwością  obniżenia  ceny,  w  tym  odnoszących  się  do 

indywidualnych  kosztów  wykonawcy  związanych  z  wykonaniem  danego  zamówienia. 

Dopiero  w  tym  w  przypadku,  gdy  cena  ofertowa  odbiega  od  wartości  zamówienia,  aby 

udowodnić  jej  legalny  charakter  wykonawcy  pozostawało  będzie  właściwie  nic  innego,  jak 

wykazać dostępne mu indywidualne czynniki, które pozwoliły mu skalkulować cenę ofertową 

na  zastanym  poziomie,  bez  strat  własnych  i  finansowania  zamówienia  z  innych  źródeł  (np. 

czynniki wymienione przykładowo w art. 90 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy Pzp lub po prostu rzetelną, 

wiarygodną  i  weryfikowalną  kalkulację  własnych  kosztów  wykonania  zamówienia 

korespondującą z ceną oferowaną). 

Powyższe  wykonawca  powinien  uczynić  w  ramach  wyjaśnień,  do  których  zgodnie  z 

art.  90  ust.  1  ustawy  Pzp  musi  go  wezwać  zamawiający  przed  przesądzeniem  charakteru 

ceny oferowanej. 

W  świetle  powyższych  rozważań,  definicja  rażąco  niskiej  ceny,  o  której  mowa  w 

przesłance odrzucenia oferty i której wystąpienie obliguje do zastosowania art. 89 ust. 1 pkt 

4  ustawy  Pzp,  winna  brzmieć  następująco:  rażąco  niska  cena,  to  cena  oferty  odbiegająca 

swoją  wartością  in  minus  od  rynkowej  wartości  przedmiotu  zamówienia,  a  wykonawca  w 

ramach  swoich  wyjaśnień  nie  wykazał,  że  różnica  ta  jest  uzasadniona,  tj.  że  będzie  mógł 

należycie  wykonać  zamówienie  bez  strat  i  finansowania  go  z  innych  źródeł  niż 

wynagrodzenie umowne. 

Co  do  zasady  przytoczone  rozważania  na  temat  ceny  rażąco  niskiej  zachowują 

aktualność,  z  tym  zastrzeżeniem  jednakowoż,  że  w  obecnym  stanie  prawnym  pojęcie  to 

zostało rozszerzone, bowiem na gruncie przepisu art. 90 ust. 1 i ust. 3 ustawy Pzp oraz art. 

89  ust.  1  pkt  4  ustawy  Pzp  mowa  nie  tylko  o  rażąco  niskiej  cenie,  ale  również  o  rażąco 

niskim  koszcie.  Oznacza  to,  iż  aktualnie  obowiązek  odrzucenia  oferty  wykonawcy  i  jej 

badania  może  wiązać  się  nie  tylko  z  kategorią  jaką  jest  cena,  ale  także  z  kosztem, 

stanowiącym element danej ceny.  

Wydaje się, że wprowadzone rozwiązanie jest wynikiem dostrzeżonej w orzecznictwie 

niedoskonałej regulacji w tym przedmiocie, która pojęcie rażąco niskiej ceny ograniczała do 

ceny  właśnie,  podczas  gdy,  jak  wskazywała  praktyka,  poszczególne  elementy 

kosztotwórcze,  mogą  już  stanowić  o  cenie  rażąco  niskiej,  zwłaszcza,  gdy  stanowią 

samodzielny  element  zamówienia.  Dostrzeżenie  powyższego  nie  tyle  wskazywało  na 

rozbieżność w orzecznictwie, jak twierdzi Odwołujący, ale na dużą roztropność i staranność 

w ocenie dokonywanej przez KIO w tym przedmiocie. Analiza podejmowanych rozstrzygnięć 

pozwala na stwierdzenie, że orzecznictwo z tą niedoskonałą regulacją jednak sobie poradziło 

i dostrzegło zjawisko, które dopiero w obecnym stanie prawnym doczekało się unormowania. 

Reasumując,  podkreślenia  wymaga,  że  aktualnie  przedmiotem  oceny  pod  kątem 

niskiej  ceny  nie  jest  już  jedynie  cena,  rozumiana  jako  suma  elementów  kosztowych, 

składających się na realizację danego zamówienia, ale również sam koszt. Stwierdzenie zaś 

nierynkowości kosztu czy też ceny, a więc stwierdzenie braku odzwierciedlenia tej ceny czy 

kosztu w realiach rynkowych, mając oczywiście w pamięci zakres przedmiotowy zamówienia 

i  warunki  indywidualizujące  przedsiębiorcę,  mające  wpływ  na  koszt  czy  cenę,  prowadzi  do 

odrzucenia oferty wykonawcy (art. 89 ust. 1 pkt 4 ustawy Pzp). 

Nie  można  jednocześnie  tracić  z  pola  widzenia,  że  ocena  kosztu  czy  też  ceny  w 

aspekcie  „rażąco  niskiej”  musi  być  poprzedzona  badaniem,  ale  nie  oferty,  a  wyjaśnień  i 

dowodów  złożonych  przez  wykonawcę  na  okoliczność,  że  koszt  lub  cena  mają  charakter 

realny (art. 90 ust. 3 w zw. z art. 90 ust. 1 ustawy Pzp).  

Co prawda, zauważyć również należy, że cena czy też koszt wskazany w ofercie jest 

również wstępnie weryfikowany, bowiem zamawiający musi odpowiedzieć sobie na pytanie, 

czy te elementy wydają mu się rażąco niskie w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzą 

jego  wątpliwości,  czy  też  są  postrzegane  jako  prawidłowe,  bez  zastrzeżeń.  Pojawienie  się 

bowiem u zamawiającego wątpliwości co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia, 

zgodnie  z  wymaganiami  określonymi  przez  zamawiającego  lub  wynikającymi  z  odrębnych 

przepisów,  obliguje  go  do  wystąpienia  do  wykonawcy  o  udzielenie  wyjaśnień  w  tym 

przedmiocie  (art.  90  ust.  1  ustawy  Pzp).  Przy  czym  wyraźnie  należy  podkreślić,  że  w 

momencie,  w  którym  zamawiający  występuje  do  wykonawcy  z  wnioskiem  o  udzielenie 

wyjaśnień powstaje, a pogląd ugruntowany jest w orzecznictwie, domniemanie zaoferowania 

rażąco  niskiej  ceny  lub  kosztu,  które  może  obalić  jedynie  wykonawca,  składając  stosowne 

wyjaśnienia i dowody (art. 90 ust. 2 ustawy Pzp).  

Zatem, waga podjęcia przez zamawiającego określonych czynności jest ogromna. W 

istocie  dochodzi  bowiem  do  zakwestionowania  ceny  czy  też  kosztu,  zmawiający  ma 

wątpliwość co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia. Ta wątpliwość, jak wskazał 

ustawodawca,  może  powstać  na  tle  nie  tylko  ceny,  ale  nawet  kosztu.  Wezwanie  więc 

kierowane przez zamawiającego do wykonawcy w zakresie jedynie kosztu każe przyjąć, na 

tle  powołanej  regulacji,  że  koszt  ten  ma  dla  zamawiającego  istotne  znaczenie,  bowiem 

wzbudził  zastrzeżenia  i  wątpliwości  w  zakresie  możliwości  wykonania  zamówienia  przez 

wykonawcę.  

W  tym  miejscu  podkreślenia  wymaga,  że  czynności  podejmowane  przez 

zamawiającego muszą być dokonywane z rozwagą, bowiem niosą określone konsekwencje 

prawne.  Analogiczne  twierdzenie  należy  odnieść  do  zachowania  wykonawcy.  Zarówno 

bowiem  zamawiający,  jak  i  wykonawca  działają  w  tym  zakresie  w  określonym  reżimie 

prawnym,  którego  nie  można  pominąć,  zwłaszcza,  jeśli  chodzi  o  określenie  skutków 

prawnych.  

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszego stanu faktycznego stwierdzić należy, 

ż

e  skoro  Zamawiający  wystąpił  do  Przystępującego  z  wnioskiem  o  wyjaśnienie,  spośród 

dużej  grupy  usług  (ponad  1300),  jedynie  dwóch  wycen,  chodziło  o  dokonanie  wyceny 

godzinowej dla badania sprężarek (poz. 56) oraz wyceny godzinowej badania pojedynczych 

urządzeń, którego wartość w czasie jednej roboczodniówki jest mniejsza niż 400,00 zł, to w 

ś

wietle  przepisu  art.  90  ust.  1  ustawy  Pzp  nie  budzi  wątpliwości,  że  oszacowanie  tych 

kosztów  na  poziomie  wskazanym  przez  Przystępującego  spowodowało  u  Zamawiającego 

podejrzenie, iż nie jest możliwe wykonanie zamówienia czy też tej usługi za zaproponowaną 

cenę. 

Konsekwencje  zwrócenia  się  do  Przystępującego  z  rzeczonym  wnioskiem  określają 

przepisy prawa. Powstało domniemanie zaoferowania ceny czy też kosztu rażąco niskiego. 

Na  obecnym  etapie  postępowania  Zamawiający  nie  może  oczekiwać,  że  to  Izba  będzie 

badała, czy ten koszt jest istotny dla realizacji zamówienia czy też nie. Zamawiający swoim 

działaniem  i  podejmowanymi  czynnościami  dał  temu  wyraz.  Nie  można  pomijać,  że  to 

Zamawiający  na  skutek  wątpliwości  wystąpił  z  wnioskiem  do  Przystępującego,  stąd  też  w 

istocie  wskazywanie  przez  Zamawiającego,  że  wezwanie  dotyczy  kosztów  nieistotnych, 

stanowi próbę podważenia czy też dezawuowania własnych wątpliwości na etapie wezwania, 

która  jest  całkowicie  nieuzasadniona.  To  tak,  jakby  Zamawiający  chciał  odwołać  swoje 

oświadczenie woli nie korzystając z narzędzi do tego służących.  

Przypomnieć  należy  Zamawiającemu,  że  przedmiotem  sporu  nie  jest  prawidłowość 

wezwania  wykonawcy  do  złożenia  wyjaśnień  w  przedmiocie  rażąco  niskiej  ceny  czy  też 

kosztu.  Stąd  też  powodów,  dla  których  Zamawiający  wezwał  Przystępującego  do  złożenia 

wyjaśnień  w  zakresie określonych kosztów Izba  nie badała. Czy była to cena czy też koszt 

istotny z punktu widzenia możliwości realizacji zamówienia Zamawiający sam przesądził na 

etapie wezwania, które, co więcej nie było ono kwestionowane.  

Podkreślenia  wymaga,  że  konsekwencje  swoich  czynności  Zamawiający  winien 

ważyć w świetle obowiązujących przepisów prawa i do tego zobowiązana jest również Izba. 

Stąd  też  absolutnie  nie  do  przyjęcia  są  twierdzenia  Zamawiającego,  że  wystosowując 

przedmiotowe  wezwanie  do  Przystępującego  w  istocie  zmierzał  do  potwierdzenia  pewnej 

praktyki,  jaka  się  wykształciła  w  ramach  dotychczasowej  współpracy  pomiędzy  tymi 

podmiotami. Wezwanie i wyjaśnienia dotyczą tego postępowania, konkretnego przedmiotu i 

jakikolwiek odwoływanie się do okoliczności historycznych jest nieuzasadnione.  

Reasumując, wezwanie Przystępującego do wyjaśnień w przedmiocie skalkulowania 

ceny/kosztów  dwóch  określonych  pozycji  „Ustandaryzowanego  katalogu  cen”  ma  to 

znaczenie, że powstało domniemanie zaoferowania ceny czy też kosztu rażąco niskiego. To 

Zamawiający  zdecydował, że rzeczone ceny  za konkretne usługi budzą jego wątpliwości, a 

skoro  tak,  to  należy  jest  rozważać  w  kontekście  ceny  rażąco  niskiej. Wezwanie  bowiem,  w 

ś

wietle przepisu art. 90 ust. 1 ustawy Pzp, ma swoje źródło w wątpliwościach związanych z 

możnością  wykonania  danego  zamówienia,  a  zatem  Zamawiający  decydując  się  na  nie,  w 

istocie  daje  sygnał,  że  ten  koszt  jest  istotny,  bowiem  na  wpływ  na  powodzenie  realizacji 

zamówienia, przynajmniej w aspekcie kosztowym.  

Refleksja Zamawiającego, z jaką podzielił się na rozprawie, a mianowicie, że sporne 

usługi wcześniej nie były zamawiane lub też w niewielkiej ilości, a więc są nieistotne dla tego 

zamówienia,  jest  spóźniona.  Pozostawałaby  ona  być  może  aktualna  na  moment 

podejmowania  decyzji,  czy  zasadne  jest  wystąpienie  do  Przystępującego  z  wnioskiem  o 

udzielenie  wyjaśnień  w  przedmiocie  rażąco  niskiej  ceny.  Zaś,  na  obecnym  etapie 

postępowania Zamawiający nie może wycofać się z dokonanej oceny i podjętych czynności. 

Co  więcej,  stanowisko  to  nie  ma  żadnego  znaczenia  dla  rozstrzygnięcia 

przedmiotowej  sprawy  i  z  tej  przyczyny,  że  ocena  tej  istotności,  jakkolwiek  niemożliwa,  o 

czym  była  mowa  wyżej,  to  po  pierwsze,  Zamawiający  nie  wskazał,  że  są  to  zamówienia 

marginalne, nie dał temu w żaden sposób wyrazu w treści SIWZ, po drugie, o zakresie tego 

postępowania  nie  sposób  wnioskować  na  podstawie  poprzednich  postępowań. 

Doświadczenie życiowe uczy, że warunki zmieniają się w czasie, w szczególności dotyczy to 

warunków  faktycznych,  a  zatem  trudno  na  potrzeby  ewentualnej  oceny  zakładać,  że 

pozostaną one jednak niezmienne.  

Dodatkowo wskazać należy, niejako na marginesie, że badanie cen poszczególnych 

usług  w  ramach  tego  postępowania  jest  jak  najbardziej  uprawnione  i  pożądane,  bowiem 

każda  z  tych  usług,  czemu  dał  Zamawiający  wyraz  w  treści  SIWZ  i  w  „Ustandaryzowanym 

katalogu  cen”,  stanowi  autonomiczną  względem  innych  usługę,  odrębnie  kalkulowaną  i 

zamawianą. Zamówienia wykonawcze mogą obejmować różne usługi, o rożnej ilości, w tym 

usługi  sporne.  Nie  można  zatem  wykluczyć,  że  usługi  te  nie  będą  zamawiane  i  z  tego 

powodu pominąć cenę oferowaną za ich wykonanie. 

Skoro  więc  Zamawiający  uznał  za  zasadne,  aby  zwrócić  się  do  Przystępującego  z 

wnioskiem  o  udzielenie  wyjaśnień  w  przedmiocie  rażąco  niskiej  ceny,  w  samym  wezwaniu 

wskazując,  że  chodzi  o  elementy  mające  wpływ  na  wysokość  ceny,  to  konsekwencją 

powyższego jest obowiązek dokonania oceny tych wyjaśnień. 

Wart  w  tym  miejscu  odnotowania  jest  fakt,  że  w  orzecznictwie  za  utrwalony  należy 

uznać  pogląd,  że  wyjaśnienia  te  muszą  być  wyczerpujące  i  konkretne,  tylko  bowiem  w  taki 

sposób  możliwe  jest  wykazanie,  że  wykonawca  udźwignie  ciężar  finansowy  realizacji 

zamówienia.  Wykonawca  musi  więc  wywołać,  na  podstawie  złożonych  wyjaśnień,  u 

zmawiającego przekonanie, że kalkulacja była prawidłowa i o żadnym rażąco niskim koszcie 

czy też cenie, nie może być mowy. 

W  ocenie  Izby,  Przystępujący  nie  udźwignął  tego  obowiązku.  Co  więcej,  w  istocie 

przyznał, że cena 0,00 zł w spornych pozycjach jest nieadekwatna i wadliwie skalkulowana. 

Przystępujący  wskazał  bowiem,  że  zastosowanie  winna  znaleźć  stawka  z  poz.  1330 

„Ustandaryzowanego katalogu cen”.  

W  tych  okolicznościach  nie  sposób  przyjąć,  że  Przystępujący  przekonał 

Zamawiającego,  że  wycena  tych  autonomicznych  usług  jest  prawidłowa  i  nie  nosi  znamion 

rażąco niskiej. Przystępujący wprost przyznał, że w istocie nie skalkulował (nie wycenił) tych 

usług, a zatem ich cena, ich koszt jest rażąco niski.   

Twierdzenia  Zamawiającego,  że  badanie  ofert  pod  kątem  rażąco  niskiej  ceny  jest 

nieuzasadnione  w  przypadku  postępowań  zmierzających  do  zawarcia  umowy  ramowej,  są 

nietrafne.  Po  pierwsze,  z  mocy  przepisu  art.  99  ustawy  Pzp  rzeczone  badanie  nie  jest 

wyłączone.  Po  drugie,  gdyby  przyjąć,  stanowisko  Zamawiającego  za  prawidłowe, 

oznaczałoby  to  zniesienie  obowiązku  badania  oferty  w  świetle  art.  89  ust.  1  ustawy  Pzp, 

takie  rozwiązanie  nakazywałaby  konsekwencja  i  racjonalność,  jednakowoż  jest  ono  nie  do 

przyjęcia,  wobec  braku  regulacji  dozwalających  na  takie  działania.  Po  trzecie,  skoro  sam 

Zamawiający  wskazał  w  treści  SIWZ,  że  ceny  zaoferowane  w  warunkach  umowy  ramowej 

stanowią  maksymalne  ceny  za  realizację  zamówień  wykonawczych  to  Zamawiający  w  ten 

sposób  jeszcze  podkreślił,  że  badanie  tych  cen  jest  jak  najbardziej  uzasadnione,  co  też 

uczynił 

Konkludując,  stwierdzić  należy,  że  Przystępujący  złożył  wyjaśnienia,  które 

potwierdzają,  że  cena  (koszt)  spornych  usług  ma  charakter  rażąco  niskiej.  Usługi  te  nie 

zostały  bowiem  skalkulowane.  Natomiast  twierdzenie  Przystępującego,  że  rzeczone  usługi 

„podlegają  wycenie  godzinowej  zgodnie  z  pozycją  1330”  stanowi  w  istocie  określenie  ceny 

na etapie wyjaśnień, co jest nie do przyjęcia. Wykonawca wezwany do udzielenia wyjaśnień 

ma obowiązek wyjaśnić poziom zaoferowanej ceny, a nie ją zmieniać. Z tych przyczyn rację 

ma Odwołujący, że oferta Przystępującego winna być odrzucona na podstawie przepisu art. 

89 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 90 ust. 3 ustawy Pzp.  

Natomiast  zaakceptowanie  wyjaśnień  w  sytuacji,  w  której  nie  zasługiwały  one  na 

przyjęcie, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie, w ocenie Izby, nie prowadzi do naruszenia 

przepisu art. 90 ust. 1 w zw. z art. 90 ust. 2 ustawy Pzp, jak wskazywał w petitum odwołania 

Odwołujący. Przepis art. 90 ust. 1 ustawy Pzp jakkolwiek adresowany do Zamawiającego, to 

jednak  okoliczności  objęte  hipotezą  normy  tam  zawartej,  nie  mieszczą  się  w  granicach 

postawionych zarzutów. Czynność wezwania do złożenia wyjaśnień nie jest kwestionowana, 

a zatem stwierdzenie przekroczenia przedmiotowego przepisu nie jest możliwe. Zaś, przepis 

art.  90  ust.  2  ustawy  Pzp  adresowany  jest  do  wykonawcy,  określając  jego  powinność,  bez 

oznaczenia  sankcji,  bo  te  wynikają  z  przepisu  art.  90  ust.  3  ustawy  Pzp.  Z  tych  przyczyn 

stwierdzenie przekroczenia tej normy również nie znajduje uzasadnienia.  

Wadliwa  ocena  wyjaśnień,  bo  do  tego  sprowadza  się  uzasadnienie  faktyczne 

rozpatrywanego  zarzutu,  stanowi  o  naruszeniu  przepisu  art.  89  ust.  1  pkt  4  w  zw.  z  art.  90 

ust. 3 ustawy Pzp, co Izba stwierdziła.  

Niezgodność oferty z ustawą.  

Izba  podziela  również  ocenę  Odwołującego,  że  oferta  Przystępującego  jest 

niezgodna  z  ustawą  w  świetle  przepisu  art.  90  ust.  1  pkt  1  ustawy  Pzp.  Zwrócić  należy 

uwagę, że mocą powołanego przepisu wartość kosztów pracy przyjęta do ustalenia ceny nie 

może  być  niższa  od  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę  albo  minimalnej  stawki 

godzinowej,  ustalonych  na  podstawie  przepisów  ustawy  z  dnia  10  października  2002  r.  o 

minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2015 r. poz. 2008 oraz z 2016 r. poz. 1265).  

Sporne pozycje wymagały określenia wyceny godzinowej, a więc stawki godzinowej, 

w odniesieniu do podanych tam usług. Jak wynika zaś z powołanego przepisu, stawka ta nie 

może być niższa od obowiązującej, minimalnej stawki godzinowej. Nie ulega wątpliwości, że 

stawka  na  poziomie  0,00  zł  oznacza  tyle,  że  usługa  ta  będzie  wykonywana  bezpłatnie,  co 

powoduje,  że  w  tym  zakresie  treść  oferty  Przystępującego  sprzeciwia  się  ustawie. 

Uzasadniony zatem pozostaje zarzut naruszenia przepisu art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp w 

zw. z art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp. 

Niezgodność treści oferty z treścią SIWZ. 

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że obowiązek odrzucenia oferty wykonawcy 

z  powodu  jej  niezgodności  z  treścią  SIWZ  aktualizuje  się  w  sytuacji,  gdy  oferta  nie 

odpowiada  wymogom  zamawiającego,  ale  tylko  w  aspekcie  przedmiotu  zamówienia. 

Określenie  zakresu  przedmiotu  zamówienia  w  sposób  odmienny  od  oczekiwań 

zamawiającego,  skalkulowanie  ceny  z  pominięciem  wytycznych  zamawiającego, może  być, 

jak wskazuje się w orzecznictwie, podstawą stwierdzenia niezgodności oferty z treścią SIWZ 

(art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy Pzp). 

Niemniej  jednak  nie  można  zapominać,  że  podjęcie  decyzji  o  odrzuceniu  oferty 

danego  wykonawcy  jest  możliwe  po  uprzednim  ustaleniu,  że  stwierdzone  w  przedmiotowej 

ofercie omyłki nie należą do kategorii określonych w przepisie art. 87 ust. 2 ustawy Pzp. W 

tym miejscu uzasadnione wydaje się więc dokonanie szczegółowej analizy przedmiotowego 

przepisu. 

Stosownie  natomiast  do  treści  art.  87  ust.  2  ustawy  Pzp  zamawiający  poprawia  w 

ofercie następujące kategorie omyłek: 

1)  oczywiste omyłki pisarskie; 

2)  oczywiste  omyłki  rachunkowe,  z  uwzględnieniem  konsekwencji  rachunkowych 

dokonanych poprawek; 

3)  inne  omyłki  polegające  na  niezgodności  oferty  ze  specyfikacją  istotnych  warunków 

zamówienia, niepowodujące istotnych zmian w treści oferty. 

Wprowadzenie powołanego przepisu miało na celu umożliwienie brania pod uwagę w 

postępowaniu  o  zamówienie  publiczne  ofert  obarczonych  nieistotnymi  wadami,  będącymi 

wynikiem różnego rodzaju błędów i omyłek, które nie prowadzą do istotnych zmian w treści 

oferty  -  nie  zniekształcają  w  znaczącym  stopniu,  niezgodnie  z  intencją,  oświadczenia  woli 

wykonawcy,  ubiegającego  się  o  zamówienie.  Z  przepisu  tego  zdaje  się  wynikać  ogólny 

zamiar ustawodawcy dopuszczenia do oceny w postępowaniu wszystkich ofert, nawet tych, 

które  zawierają  różnego  rodzaju  błędy,  nieścisłości,  byleby  tylko  nie  prowadziło  to  do 

zniekształcenia woli wykonawcy w zakresie istotnej części jego oferty. 

Zamiar ten ustawodawca wyraził w uzasadnieniu do ustawy z dnia 4 września 2008 r. 

o  zmianie  ustawy  -  Prawo  zamówień  publicznych  oraz  niektórych  innych  ustaw,  którą 

wprowadzono  zmiany  do  ustawy  Prawo  zamówień  publicznych,  w  sposób  następujący:  „W 

projekcie wprowadza się istotne zmiany dotyczące sposobu poprawiania oczywistych omyłek 

pisarskich  i  rachunkowych  (art.  87  ust.  2).  Rezygnuje  się  z  zamkniętego  katalogu  sposobu 

poprawiania 

omyłek 

rachunkowych, 

pozostawiając 

jednocześnie 

zamawiającemu 

uprawnienie  do  poprawiania  oczywistych  omyłek  pisarskich,  rachunkowych  oraz  innych 

omyłek  polegających  na  niezgodności  oferty  ze  specyfikacją  istotnych  warunków 

zamówienia. Proponowane rozwiązanie przyczyni się do usprawnienia procedury udzielania 

zamówienia  publicznego  oraz  do  zmniejszenia  liczby  odrzucanych  ofert  i  unieważnianych 

postępowań. Ogranicza się sytuacje, w których oferty uznane za najkorzystniejsze podlegają 

odrzuceniu  ze  względu  na  błędy  rachunkowe  w  obliczeniu  ceny,  które  nie  są  możliwe  do 

poprawienia  w  myśl  ustawowo  określonych  reguł.  Jest  to  szczególnie  istotne  w  kontekście 

zamówień  na  roboty  budowlane,  w  których  oferty  wykonawców,  niezwykle  obszerne  i 

szczegółowe, liczące nieraz po kilkadziesiąt tomów, często podlegają odrzuceniu ze względu 

na drobne błędy w ich treści. Proponowany przepis art. 87 ust. 2 pkt 3 w szczególności ma 

na  celu  umożliwienie  poprawiania  tego  rodzaju  błędów,  które  mogą  pojawić  się  w  trakcie 

sporządzania  kosztorysu  ofertowego.  Należy  również  podkreślić,  że  proponowane 

rozwiązanie  nie  stoi  na  przeszkodzie  temu,  aby  zamawiający  samodzielnie  precyzował  w 

specyfikacji  istotnych  warunków  zamówienia  przykładowe  okoliczności,  w  których  będzie 

dokonywał  poprawy  omyłek  w  ofertach  w  trybie  art.  87  ust.  2.  Powyższe  prowadzi  do 

przejrzystości  postępowania,  ogranicza  kazuistykę  ustawy  i  może  ograniczyć  ewentualne 

spory z wykonawcami.” 

Izba  stoi  na  stanowisku,  że  w  zakresie  pojęcia  „oczywistych  omyłek  pisarskich” 

mieszczą  się  jedynie  tego  rodzaju  niedokładności,  które  widoczne  są  dla  każdego,  bez 

przeprowadzania  jakiejkolwiek  dodatkowej  analizy.  Co  oznacza,  że  ich  poprawienie  nie 

wywołuje zmiany treści oświadczenia woli wykonawcy (w sensie merytorycznym). 

Zaś,  w  ocenie  Izby,  o  omyłkach  rachunkowych  nie  można  mówić,  gdy  sporny  jest 

zakres świadczenia, a nie działania arytmetyczne. 

Zaliczenie  omyłki  do kategorii,  o której mowa  w  przepisie  art.  87  ust.  2 ustawy  Pzp, 

powoduje  powstanie  po  stronie  zamawiającego  obowiązku  jej  poprawienia.  Do 

rozstrzygnięcia pozostaje zatem kwestia, czy poprawienie wskazanych omyłek, polegających 

na niezgodności oferty z SIWZ, nie spowoduje istotnych zmian w treści oferty. Tylko bowiem 

w  sytuacji,  gdy  poprawienie  omyłek  nie  wywoła  skutku  w  postaci  istotnej  zmiany  w  treści 

oferty, ustawodawca dopuszcza ingerencję w treść oferty, na podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3 

ustawy Pzp, w celu wyeliminowania niezgodności z SIWZ. 

Skoro  oferta  stanowi  jednostronne  oświadczenie  woli,  zawierające  propozycję 

zawarcia  umowy,  to  dopuszczalna  jest  na  gruncie  powołanego  przepisu,  zmiana  treści 

przedmiotowego  oświadczenia  wykonawcy,  a  w  konsekwencji  istotnych  postanowień 

proponowanej  umowy.  Nie  ulega  bowiem  wątpliwości,  że  oferta  określa  przedmiotowo 

istotne elementy umowy (essentialia negotii). 

Ustawodawca dopuszczając jednak możliwość zmian w treści oferty, wywołanych na 

skutek poprawienia innych omyłek niż pisarskie, czy rachunkowe, zakreślił jednocześnie ich 

granicę.  Dokonane  zabiegi  nie  mogą  bowiem  prowadzić  do  istotnych  zmian  w  treści  oferty. 

Powyższa regulacja wskazuje, że ustawodawca posługując się pojęciem nieostrym („istotne 

zmiany”)  zrezygnował  z  określenia  katalogu  zmian  w  treści  oferty,  które  mogą  nastąpić  w 

wyniku  poprawienia  omyłek,  dając  wyraz  temu,  iż  ważne  są  okoliczności  sprawy.  Tylko 

bowiem  przy  ich  uwzględnieniu,  można  ocenić,  czy  poprawienie  omyłki  doprowadzi  do 

istotnej zmiany w treści oferty. 

Jak już zostało wyżej wskazane, treść oferty obejmuje istotne postanowienia umowy, 

a  więc  postanowienia,  które  odnoszą  się  m.in.  do  przedmiotu  i  ceny.  Oznacza  to,  że  za 

uprawnione należy uznać poprawienie błędów występujących w tym zakresie. Jednocześnie 

w  orzecznictwie  ugruntowany  jest  pogląd,  że  dokonując  oceny  istotności  zmian  w  treści 

oferty należy brać pod uwagę rozmiar tych zmian, mając na uwadze  ilość, jakość i wartość 

przedmiotowych zmian. 

Z  powyższego  wynika,  że  intencją  ustawodawcy  było  uczynienie  dopuszczalnym 

poprawianie wszelkiego rodzaju błędów, omyłek, nieścisłości i innych niedoskonałości oferty, 

o  ile  tylko  nie  spowodują  one  zniekształcenia  woli  wykonawcy  w  istotnym  zakresie,  przy 

czym  ustawodawca  wprowadził  zasadę  ostatecznego  akceptowania  dokonywanych  przez 

zamawiającego  poprawek  w  odniesieniu  do  tych  dokonanych  przez  siebie  zmian,  które 

dotyczą niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia (art. 89. ust. 2 

pkt  3  ustawy  Pzp).  Zamawiający  obowiązany  jest  bowiem  niezwłocznie  powiadomić 

wykonawców  o  dokonanych  przez  siebie  poprawkach,  na  podstawie  art.  89  ust.  2  ustawy 

Pzp,  zaś  w  przypadku,  gdy  poprawki  te  dotyczą  niezgodności  oferty  z  SIWZ  -  uzyskać 

akceptację wykonawcy na poprawienie omyłki (art. 89 ust. 1 pkt 7 ustawy Pzp.). 

W odniesieniu do poprawek dokonywanych na podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy 

Pzp,  to  jest  dotyczących  niezgodności  oferty  z  SIWZ,  niepowodujących  istotnych  zmian  w 

treści  oferty  wskazuje  się,  że  taka  poprawa  nie  może  prowadzić  do  istotnej  zmiany  treści 

oferty. Niewątpliwym jest zatem, że w wyniku poprawy tego rodzaju niezgodności, na gruncie 

tego  przepisu,  każdorazowo  nastąpi  zmiana  treści  oferty.  Granicą  zmiany  dokonanej  w 

następstwie  poprawienia  niezgodności  oferty  z  SIWZ  jest,  by  taka  zmiana  nie  miała 

charakteru  istotnej.  O  istotności  zmiany  treści  oferty  każdorazowo  będą  decydowały 

okoliczności  konkretnej  sprawy:  na  ile  zmiana  oddaje  pierwotny  sens  i  znaczenie  treści 

oferty,  a  na  ile  stanowi  wytworzenie  całkowicie  nowego  oświadczenia,  odmiennego  od 

złożonego  przez  wykonawcę  w  stopniu  nakazującym  uznać,  że  wykonawca  nie  złożyłby 

takiego oświadczenia, bowiem nie odzwierciedla ono jego intencji wyrażonych w poddawanej 

poprawie ofercie. O istotności takiej zmiany może zatem decydować zmiana wielkości ceny, 

gdy będzie ona na tyle znacząca, że nie sposób jej będzie uznać za nieistotną, albo zmiana 

zakresu  oferowanego  asortymentu  w  taki  sposób,  że  będzie  on  obejmował  całkowicie  inne 

przedmioty aniżeli wyspecyfikowane w ofercie. 

Jednocześnie  poprawienie  omyłek  w  trybie  przepisu  art.  87  ust.  2  pkt  3  ustawy  Pzp 

nie  może  prowadzić  do  dostosowania  treści  oferty  do  wymagań  zamawiającego, 

wyartykułowanych  w  treści  SIWZ,  czyli  do  rekonstrukcji  oświadczenia  woli  wykonawcy  na 

postawie  wymogów  zamawiającego,  choć  oświadczenie  woli  zawarte  w  ofercie  nie  daje 

takich  podstaw.  Podkreśla  się  również,  i  Izba  podziela  ten  pogląd,  że  akceptacja  przez 

wykonawcę  postanowień  SIWZ  nie  określa  zakresu  świadczenia,  ten  bowiem  zostaje 

określony w ofercie. 

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszego stanu faktycznego zauważyć należy, 

ż

e  obowiązkiem  wykonawcy  było  określenie  ceny  jednostkowej  netto  obowiązującej  w  dni 

robocze  i  w  dni  świąteczne  (kolumna  nr  3)  oraz  stawki  podatku  VAT  dla  każdej  z 

wymienionych  tam  usług  (poz.  1  –  1329)  i  podanie  stawek  godzinowych  w  odniesieniu  do 

wymienionych  tam  prac  (poz.  1330  –  1336),  stanowiących  uzupełnienie  cen  ryczałtowych 

(wzór Załącznik nr 2a – „Ustandaryzowany katalog cen”).  

Oznacza  to,  że  Zamawiający  oczekiwał  określenia  ekwiwalentu  za  świadczenie,  za 

pewnego rodzaju usługi, które mogą stanowić odrębny przedmiot zamówień wykonawczych. 

Trudno w tych okolicznościach uznać, że zaoferowanie ceny na poziomie 0,00 zł za sporne 

usługi  mieści  się  w  zakresie  określenia  ekwiwalentności  świadczenia.  Co  więcej,  sam 

Przystępujący  to  przyznał,  podając,  że  w  istocie  nie  dokonał  wyceny  tego  świadczenia, 

wskazując  jednocześnie,  że  adekwatną  wyceną  jest  ta,  wynikająca  z  pozycji  1330 

„Ustandaryzowanego katalogu cen”.  

Oczywiście  na  próżno  poszukiwać  takiego  postanowienia  SIWZ,  które  zwalniałoby 

wykonawcę od jednostkowej wyceny usługi, dając możliwość określenia tej ceny na dalszym 

etapie postępowania. Niezależnie od tego, powyższe nie mieściłoby się w granicach prawa. 

Powstaje zatem pytanie, w jaki sposób należy ocenić udzielone wyjaśnienia i jaki mają one 

skutek dla postępowania.  

Izba  wskazała  już  wyżej,  że  rzeczone  wyjaśnienia  nie  uwiarygadniają  zaoferowanej 

ceny  na  poziomie  0,00  zł,  stąd  też  nie  mogły  służyć  obaleniu  domniemania  zaoferowania 

ceny  rażąco  niskiej. Wręcz  przeciwnie,  Przystępujący  odwołując  się  do  stawki  z  poz.  1330 

„Ustandaryzowanego  katalogu  cen”,  jako  właściwej  dla  określenia  wartości  tych  usług 

potwierdził, że sporne ceny charakteru realistycznego nie mają.  

Jednocześnie  Izba  doszła  do  przekonania,  że  taki  sposób  wyceny  nie  odpowiada 

wymaganiom  Zamawiającego.  Stąd  też  należy  się  zastanowić,  czy  to  uchybienie  może  być 

konwalidowane  na  gruncie  przepisu  art.  87  ust.  2  ustawy  Pzp.  Wydaje  się,  że  nie  budzi 

wątpliwości, mając na uwadze wyżej uczynione rozważania, iż brak tej wyceny nie mieści się 

w pojęciach „oczywistej omyłki pisarskiej” czy też „oczywistej omyłki rachunkowej”.  

Do rozważenia pozostaje zatem, że czy w okolicznościach niniejszej sprawy możemy 

mówić  o  omyłce  z  przepisu  art.  87  ust.  2  pkt  3  ustawy  Pzp.  Zdaniem  Izby,  z  tego  rodzaju 

omyłką  również  nie  mamy  do  czynienia.  Po  pierwsze  bowiem,  stwierdzenie  wystąpienia 

omyłki  wskazuje  wiąże  się  z  pewnym  brakiem  świadomości,  wykonawca  nie  zdaje  sobie 

sprawy,  że  popełnia  błąd,  czyni  to  w  sposób  niezmierzony.  Natomiast  wyjaśnienia 

Przystępującego  i  stanowisko  prezentowane  na  rozprawie  pokazują,  że  Przystępujący 

celowo wpisał wartość 0,00 zł, uznając, że nie jest możliwa wycena tej usługi. Przystępujący 

uświadamiając  sobie,  że  Zamawiający  żądał  wskazania  ceny  jednostkowej  spornych  usług, 

wyraźnie potwierdzała to treść Załącznika nr 2a, postanowił tej wyceny nie dokonywać. Choć 

nie  przeszkodziło  mu  to  w  odwołaniu  się  do  pozycji  1330,  choć  i  ta  określa  stawkę 

godzinową.  

Pojawia się tu zatem pewna niespójność w argumentacji Przystępującego, bowiem z 

jednej strony nie jest w stanie określić wartości spornych usług, ale z drugiej strony domaga 

się  przyjęcia  do  rozliczenia  tych  usług  według  stawki  godzinowej  z  innej  pozycji.  Powyższe 

wynika,  jak  twierdzi,  z  odmiennej  nomenklatury,  jaką  posługuje  się  Zamawiający  i  która 

wskazuje,  że  kalkulacja  spornych  pozycji  nie  jest  możliwa.  Mianowicie,  w  odniesieniu  do 

spornych usług Zamawiający posługuje się pojęciem „wyceny godzinowej”, zaś dla przykładu 

w pozycji 1330 mowa o „stawce godzinowej”.  

W  ocenie  Izby,  wskazywana  przez  Przystępującego,  a  także  Zamawiającego 

przeszkoda  ma  charakter  iluzoryczny. W  istocie Zamawiający  posługuje  się  tymi  pojęciami, 

ale  one  nie  powodują,  że  nie  jest  możliwa  wycena  tych  usług.  Biorąc  pod  uwagę  tytuł 

kolumny 3. „cena jednostkowa netto” i wskazanie w odniesieniu do konkretnej usługi „według 

wyceny  godzinowej”  w  „Ustandaryzowanym  katalogu  cen”  nie  powinno  budzić  wątpliwości, 

ż

e  chodzi  o  wskazanie  stawki  godzinowej,  bowiem  według  stawek  godzinowych  będzie 

rozliczana ta usługa. Oczywistym zaś jest, że docelowo nie wiadomo, jaka będzie wartość tej 

usługi, ale nie wynika to z faktu, jak błędnie wskazywali Przystępujący i Zamawiający, że jest 

to  skutek  wskazania  na  taką  wycenę  przez  Zamawiającego.  W  postępowaniu,  którego 

przedmiotem  jest  zawarcie  umowy  ramowej  nigdy  nie  są  znane  ostateczne  ilości 

zamawianych,  dla  przykładu  usług.  Gdyby  więc  przyjąć  twierdzenia  oponentów 

Odwołującego, oznaczałoby, że żadnych usług w tym postępowaniu ostatecznie skalkulować 

nie można, co oczywiście jest w pewnym sensie prawdą, ale nie o taką kalkulację chodziło w 

„Ustandaryzowanym  katalogu  cen”. W  zakresie spornych  usług  chodziło  bowiem  o  podanie 

stawki godzinowej. 

Twierdzenia Przystępującego i Zamawiającego nie wytrzymują również konfrontacji z 

treścią Załącznika nr 2a, zgodnie z którym takiej wyceny należało dokonać. Zakładając zaś 

racjonalność  Zamawiającego  i  biorąc  pod  uwagę  fakt,  że  nie  wskazywał,  że  te  sporne 

pozycje znalazły się „Ustandaryzowanym katalogu cen” przez omyłkę, Izba utwierdza się  w 

przekonaniu, że stawkę godzinową w spornych pozycjach należało określić.  

Skądinąd potwierdził to również sam Zamawiający, występując do Przystępującego z 

wezwaniem do wyjaśnień w trybie przepisu art. 90 ust. 1 ustawy Pzp. 

Pomijając nawet fakt, że w okolicznościach niniejszej sprawy trudno mówić o omyłce 

w odniesieniu do spornych pozycji, to nawet, gdyby takie założenie przyjąć, to w ocenie Izby, 

nie ma tu miejsca na zastosowanie przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.  

Powodów 

takiego 

stanu 

rzeczy 

jest 

kilka. 

Po 

pierwsze, 

we 

wzorze 

„Ustandaryzowanego  katalogu  cen”,  a  nawet  w  złożonym  przez  Przystępującego 

dokumencie,  w  spornych  pozycjach  brak  odwołania  do  pozycji  1330.  Po  drugie,  nic  nie 

wskazuje na to, że tylko stawka z pozycji 1330 wspomnianego dokumentu mogłaby znaleźć 

zastosowanie do spornych pozycji. Po trzecie, to, że stawka wskazana przez Odwołującego 

w  pozycji  1330  odpowiada  stawce  w  pozycjach  56  i  1018  „Ustandaryzowanego  katalogu 

cen”,  złożonego  przez  Odwołującego,  nie  oznacza,  że  taki  sam  mechanizm  przyjął 

Przystępujący.  Nie  sposób  oferty  i  woli  Przystępującego  interpretować  przez  pryzmat 

konkurencyjnej  oferty.  Po  czwarte  wreszcie,  odwoływanie  się  do  pewnych  zdarzeń 

historycznych  również  nie  może  być  podstawą  do  określenia  ceny.  Nie  sposób  przyjąć,  że 

pewna  praktyka  funkcjonująca  w  innych,  wcześniejszych  postępowaniach  wpływa  na  treść 

oferty Wykonawcy. Co więcej ukształtowanie się tej praktyki nie świadczy o tym, że była ona 

dobra, poprawna.  

Powyższe  prowadzi  do  wniosku,  że  w  ofercie  Przystępującego  brak  substratu  do 

przyjęcia,  że  sporne  pozycje  należało  wycenić  w  oparciu  o  pozycję  1330 

„Ustandaryzowanego katalogu cen”. Co więcej, Izba nie znajduje podstaw do twierdzenia, że 

spornych  pozycji  nie  można  byłoby  wycenić  w  oparciu  o  inne  pozycje,  dla  przykładu  poz. 

1331  czy  1332.  Nadto,  można  sobie  wyobrazić,  że  sporne  pozycje  mogłyby  być 

skalkulowane zupełnie odmiennie od pozycji 1330, 1331 czy 1332. W tych okolicznościach, 

poprawienie  tej  kalkulacji  doprowadziłoby  w  konsekwencji  do  wytworzenia  nowego 

oświadczenia  woli,  które  nie  znajduje  oparcia  w  treści  oferty  i  z  tych  przyczyn  jest 

niedopuszczalne w świetle przepisu art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp.  

Na  kanwie  powyższych  rozważań  wskazać  należy,  że  w  orzecznictwie  problem  ten 

był  już  rozważany.  Warto  zatem  przytoczyć  stanowisko  Izby  zaprezentowane  w  wyroku  z 

dnia  30  maja  2016  r.,  sygn.  akt:  KIO  828/16,  gdzie  KIO  wskazała,  iż:  „Uzupełnienie 

przedmiotowo  istotnych  elementów  oferty  w  odpowiedzi  na  wezwanie  stanowiłoby 

naruszenie  przepisów  p.z.p.,  gdyż  oznaczałoby  w  istocie  zmianę  treści  oferty  w  wyniku 

przeprowadzenia  niedozwolonych  negocjacji  z  wykonawcą”.  Cena  jest  zaś  przedmiotowo 

istotnym elementem oferty. 

Warto  również  wskazać  na  wyrok  KIO  z  dnia  23  maja  2016  r.,  sygn.  akt:  KIO 

749/16W,  w  którym  stwierdzono:  „W  rozpoznawanym  przypadku,  przedmiotem  zamówienia 

była  realizacja  usług  opisanych  w  SIWZ,  przy  czym  każda  z  usług  objętych  zamówieniem 

mogła  być  realizowana  niezależnie  od  siebie  i  w  ilości,  która  na  dzień  składania  ofert  nie 

została  jednoznacznie  wskazana.  Ujawnione  w  SIWZ  wielokrotności  (kolumna  3  Cennika 

usług) stanowiły wyłącznie szacowaną przez Zamawiającego ilość i służyły jedynie ustaleniu 

ceny oferty, która miała zostać wykorzystana do porównania ofert. Tym samym cena oferty w 

ujęciu  SIWZ  stanowiła  jedynie  sumę  odpowiedniej  wielokrotności  cen  jednostkowych  -  to 

ceny  jednostkowe  stanowić  miały  podstawę  do  ustalenia  kwoty,  która  służyła  porównaniu 

ofert,  nie  odwrotnie.  Stałym  elementem,  przeniesionym  z  treści  oferty  do  umowy  z 

Zamawiającym  (przez  powielenie  Cennika  usług  zaczerpniętego  z  oferty  złożonej 

Zamawiającemu),  miały  być  ceny  jednostkowe,  które  to  ceny  miały  stanowić  podstawę  dla 

ustalenia  wynagrodzenia  należnego  wykonawcy  za  zlecone,  w  miarę  potrzeb 

Zamawiającego,  do  zrealizowania  usługi.  W  takich  właśnie  okolicznościach  Odwołujący  nie 

określił  w  żaden  sposób  ceny  za  jedną  z  usług  (tłumaczenia  pisemne  tryb  pilny  z  języka 

polskiego na język obcy w drugiej grupie językowej) objętych zamówieniem - w ofercie brak 

takiej ceny, podczas gdy zgodnie z pkt XIII.1 SIWZ powinna ona zostać przez Odwołującego 

wyraźnie  wskazana.  Stan  ten  ocenić  należało  ocenić  za  brak  w  treści  oferty,  który  w 

okolicznościach tej sprawy nie mógł zostać usunięty na drodze procedury opisanej w art. 87 

ust.  2  pkt  3  ustawy  Pzp.  W  tym  przypadku  (niewskazanie  ceny  usługi,  której  wycena  i 

realizacja  jest  niezależna  od  innych  usług  objętych  tym  samym  zamówieniem)  konieczne 

byłoby  wprowadzenie  do  treści  oferty  złożonej  przez  Odwołującego  nowych  postanowień 

(określenie  jednostkowej  ceny  w  ofercie),  wykreowanie  ich  -  postulowana  przez 

Odwołującego zmiana, nie byłaby poprawieniem zaistniałej omyłki, ale uzupełnieniem treści 

oferty  będącej  niedopuszczalną  w  świetle  przepisu  art.  87  ust.  1  ustawy  Pzp  jej  zmianą. 

Podobnie  Izba  w  jednej  z  przywoływanych  przez  Odwołującego  spraw:  KIO  385/11,  KIO 

386/11, KIO 393/11, KIO 406/11.” 

Powoływane  orzeczenia  Izby  wskazują,  że  Izba  odmawiała  możliwości  uzupełnienia 

oferty  poprzez  określenie  cen  jednostkowych,  składających  się  na  cenę  globalną, 

wyjaśniając, iż w istocie nie mielibyśmy w tych okolicznościach do czynienia z poprawieniem 

omyłki, o której mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy Pzp, ale z prowadzeniem negocjacji przez 

zamawiającego  z  wykonawcą  (art.  87  ust.  1  ustawy  Pzp).  Izba  pogląd  ten  podziela.  Gdyby 

bowiem  dopuścić  takie  negocjacje,  co  nie  jest  dozwolone,  doszłoby  również  do  naruszenia 

przepisu art. 84 ust. 1 ustawy Pzp, który pozwala wykonawcy na zmianę oferty jedynie przed 

upływem  terminu  do  składania  ofert.  Nie  jest  zatem  możliwe,  w  ocenie  Izby,  uzupełnianie 

treści  oferty  mocą  złożonych  przez  Przystępującego  wyjaśnień. W  istocie  doszłoby  bowiem 

do  zastąpienia  oświadczenia  woli  zawartego  w  ofercie  innym  oświadczeniem,  co  więcej 

późniejszym, złożonym po terminie składania ofert i do wytworzenia nowej treści oferty, co w 

ś

wietle powołanych przepisów nie jest dopuszczalne. 

Jednakże  Izba  nie  dostrzega  podstaw  do  stwierdzenia  naruszenia  przepisów  art.  84 

ust.  1  ustawy  Pzp  i  art.  87  ust.  1  ustawy  Pzp,  bowiem  wyjaśnienia  złożone  przez 

Przystępującego  nie  doprowadziły  formalnie  do  zmiany  treści  oferty.  Zamawiający,  jak  się 

wydaje,  oceniał  je  wyłącznie  pod  kątem  ceny  rażąco  niskiej.  Gdyby  było  inaczej, 

Zamawiający  dokonałby  poprawienia  oferty  i  wtedy  można  byłoby  mówić  o  naruszeniu 

wskazanych przepisów.  

Błąd w obliczeniu ceny w ofercie Przystępującego.  

Izba podziela ocenę Odwołującego, że oferta Przystępującego obarczona jest błędem 

w obliczeniu ceny i winna być odrzucona na podstawie przepisu art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy 

Pzp.  Rację  ma  Odwołujący,  że  Przystępujący  nie  wycenił  całego  zakresu  zamówienia, 

pominął bowiem sporne usługi, co sam przyznał.  

Oczywistym  jest,  że  sporne  usługi,  które  mogą  być  przedmiotem  odrębnych 

zamówień  wykonawczych  wymagają  wyceny,  określenia  kosztów  ich  świadczenia,  tym 

kosztem  zaś  nie  jest  wartość  0,00  zł,  a  zatem  stwierdzić  należy,  że  cena  nie  obejmuje 

wszystkich  wymaganych  elementów,  składających  się  na  przedmiot  zamówienia,  a  zatem 

skalkulowana jest wadliwie.  

W ocenie Izby, nie budzi wątpliwości, że błędu tego nie można naprawić, o czym była 

mowa  wyżej.  Wskazywana  przez  Zamawiającego  i  Przystępującego  praktyka  wynikająca  z 

poprzednich  postępowań,  a  mianowicie,  że  w  istocie,  choć  wartość  tych  usług  w 

„Ustandaryzowanym  katalogu  cen”  cen  została  określona  na  0,00  zł,  to  w  toku  rozliczenia 

tych  usług  stosowano  stawkę  z  innych  pozycji  rzeczonego  „Ustandaryzowanym  katalogu 

cen” jest absolutnie nieprawidłowa. Zamawiający zdaje się zapominać, że sam postanowił, iż 

ceny  zaoferowane  w  ramach  umowy  ramowej  stanowią  maksymalne  ceny  za  realizację 

poszczególnych  czynności.  Skoro  zaś  Przystępujący  zaoferował  stawkę  0,00  zł  to  jest  to 

stawka  maksymalna  i  nie  ma  podstaw  do  jej  zmiany,  czy  też  ustalania  w  oparciu  o  inne 

pozycje cenowe. 

Reasumując, stwierdzić należy, że działanie Zamawiającego nie tylko narusza prawo, 

ale jest wysoce niekonsekwentne. Nie można bowiem wyzwać do wyjaśnień w przedmiocie 

rażąco  niskiej  ceny,  a  potem  twierdzić,  że  w  istocie  nie  chodziło  o  wyjaśnienie  kosztów 

kwestionowanych usług, ale potwierdzenie praktyki w rozliczeniach pomiędzy Zamawiającym 

a Przystępującym, utrwalonej w toku poprzednich postępowań. Nie sposób też twierdzić, że 

w  zakresie  spornych  pozycji  nie  mamy  w  ogóle  do  czynienia  z  ceną,  skoro  kolumny,  w 

których Przystępujący zamieścił wartość 0,00 opisane są jako ceny jednostkowe, a co więcej 

Zamawiający wezwał do wyjaśnienia ceny, wskazując na te wartości. W tych okolicznościach 

widać  wyraźnie,  że  argumentacja  Zamawiającego  stanowi  wyłącznie  element  taktyki 

procesowej. Nadto, nie sposób pominąć, że Zamawiający z jednej strony akceptuje wartość 

0,00  zł  spornych  usług,  nie  znajdując  podstaw  do  odrzucenia  oferty  i  przyjmuje  cenę 

globalną, zawierającą te wartości, do ostatecznej oceny ofert, a jednocześnie stwierdza, że 

wycena tych spornych pozycji w istocie winna nastąpić na podstawie pozycji 1330, choć nie 

dokonuje  poprawienia  omyłek  (co  i  tak  byłoby  niedozwolone).  Zaprezentowana  dwoistość 

oceny i zachowania Zamawiającego nie mieści się w granicach prawa i stąd też nie znalazła 

akceptacji Izby. 

Jednakowoż rację ma Zamawiający, że skoro Odwołujący nie złożył oferty na zadania 

nr 1, 3 oraz 6 zamówienia, wobec czego nie ma statusu wykonawcy w tym zakresie, a co za 

tym  idzie,  nie  posiada  chociażby  potencjalnego  interesu  w  uzyskaniu  danego  zamówienia, 

jak  również  nie  może  ponieść  szkody  w  postaci  poniesionych  kosztów,  związanych  z 

przygotowaniem  oferty  i  udziałem  w  postępowaniu,  a  także  nie  może  dojść  do  utraty 

korzyści,  z  jakimi  wiązałoby  się  uzyskanie  zamówienia  w  powyższym  zakresie,  skoro 

Odwołujący  nie  był  zainteresowany  udziałem  w  postępowaniu  w  ramach  ww.  zadań  i 

uzyskaniem zamówienia. Z tych przyczyn Izba uznała, że legitymacja czynna Odwołującego 

do wniesienie odwołania ograniczona jest do zadań nr 2, 4 i 5 (art. 179 ust. 1 ustawy Pzp), a 

w konsekwencji Izba uwzględniła odwołanie mając powyższe na uwadze.  

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji. 

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sprawy, na podstawie art. 

192  ust.  9  i  10  w  zw.  z  §  3  pkt  1  lit.  a  rozporządzenia  Prezesa  Rady  Ministrów  z  dnia  15 

marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów 

kosztów  w  postępowaniu  odwoławczym  i  sposobu  ich  rozliczania  (Dz.  U.  Nr  41,  poz.  238), 

zaliczając  do  kosztów  postępowania  odwoławczego  wpis  od  odwołania  w  wysokości 

15.000,00 zł. 

Przewodniczący: ………………………