KIO 1189/17 WYROK dnia 28 czerwca 2017 r.

Sygn. akt: KIO 1189/17 

WYROK 

z dnia 28 czerwca 2017 r. 

Krajowa Izba Odwoławcza   -   w składzie: 

Przewodniczący:     Ewa Sikorska 

Protokolant:              Łukasz Listkiewicz 

po  rozpoznaniu  na  rozprawie  w  dniu  28  czerwca  2017  roku  w  Warszawie  odwołania 

wniesionego do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej w dniu 12 czerwca 2017 r. przez 

P.M. 

w  postępowaniu  prowadzonym  przez

  Koleje  Śląskie  Spółkę  z  ograniczoną 

odpowiedzialnością w Katowicach 

orzeka: 

oddala odwołanie 

2.  kosztami postępowania obciąża

 P.M. i: 

2.1.  zalicza  w  poczet  kosztów  postępowania  odwoławczego  kwotę 

15  000  zł  00  gr 

(słownie: piętnaście tysięcy złotych zero groszy), uiszczoną przez  

P.M. tytułem wpisu od 

odwołania, 

2.2.  zasądza  od 

P.M.  na  rzecz  Kolei  Śląskich  Spółki  z  ograniczoną 

odpowiedzialnością w Katowicach kwotę 3 600 zł 00 gr (słownie: trzy tysiące sześćset 

złotych zero groszy), stanowiącą koszty postępowania odwoławczego poniesione z tytułu 

wynagrodzenia pełnomocnika. 

Stosownie  do  art.  198a  i  198b  ustawy  z  dnia  29  stycznia  2004  r.  -  Prawo  zamówień 

publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.), na niniejszy wyrok, w terminie 7 dni od dnia 

jego doręczenia, przysługuje skarga, za pośrednictwem Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej, 

do Sądu Okręgowego w 

Katowicach. 

………………………….. 

Sygn. akt: KIO 1189/17 

Uzasadnienie 

Zamawiający - Koleje Śląskie Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Katowicach – 

prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na usługę naprawy 4 poziomu 

utrzymania:  -  5  (słownie  pięciu)  elektrycznych  zespołów  trakcyjnych  serii  EN57AKŚ  wraz  z 

dostosowaniem  systemów  do  obowiązujących  przepisów  prawa,  -  2  (słownie:  dwóch) 

elektrycznych  zespołów  trakcyjnych  serii  EN71AKŚ  wraz  z  dostosowaniem  systemów  do 

obowiązujących przepisów prawa. 

Postępowanie prowadzone jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 

roku  –  Prawo  zamówień  publicznych  (Dz.  U.  z  2015  roku,  poz.  2164  ze  zm.),  zwanej  dalej 

ustawą  P.z.p.  z  uwzględnieniem  przepisów  przejściowych  zawartych  w  ustawie  z  dnia  22 

czerwca 2016 roku o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych 

ustaw (Dz. U. poz. 1020). 

W  dniu  12  czerwca  2017  roku  wykonawca  P.M.  (dalej:  odwołujący)  wniósł  odwołanie 

wobec czynności zamawiającego z dnia 07 czerwca 2017 r. polegającej na odrzuceniu oferty 

odwołującego na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1, 2 i 8 ustawy P.z.p. 

Zaskarżonej czynności zamawiającego odwołujący zarzucił naruszenie: 

1)  art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy P.z.p. poprzez uznanie, że oferta odwołującego jest niezgodna 

z ustawą, której to niezgodności zamawiający nie wykazał, 

2)  art.  89  ust.  1  pkt  2  ustawy  Pzp  poprzez  jego  błędne  zastosowanie  i  odrzucenie  oferty 

odwołującego,  pomimo  jej  zgodności  z  treścią  specyfikacji  istotnych  warunków 

zamówienia (s.i.w.z.), 

3)  art. 89 ust. 1 pkt 8 ustawy P.z.p. poprzez uznanie, że oferta odwołującego jest nieważna 

na podstawie odrębnych przepisów, choć w istocie tak nie jest, 

4)  art.  7  ust.  1  i  ust.  3  ustawy  P.z.p.  poprzez  prowadzenie  postępowania  w  sposób 

niezapewniający  zachowania  zasad  uczciwej  konkurencji  i  równego  traktowania 

wszystkich  wykonawców,  a  także  dążenie  do  udzielenia  zamówienia  wykonawcy 

wybranemu niezgodnie z przepisami ustawy P.z.p. 

W oparciu o przedstawione powyżej zarzuty odwołujący wniósł o: 

1)  uwzględnienie  odwołania  i  nakazanie  zamawiającemu  unieważnienia  czynności 

odrzucenia oferty odwołującego,, a w konsekwencji uwzględnienie oferty odwołującego 

podczas badania i oceny ofert, 

2)  zasądzenie  od  zamawiającego  na  rzecz  odwołującego  kosztów  postępowania      

odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa prawnego wg norm przepisanych. 

Odwołujący  podniósł,  że  posiada  interes  we  wniesieniu  odwołania.  Jego  oferta  została 

bowiem  niesłusznie  odrzucona  z  przedmiotowego  postępowania  prowadzonego  przez 

zamawiającego.  W  wyniku  naruszenia  przez  zamawiającego  przywołanych  powyżej 

przepisów  ustawy  P.z.p.,  interes  odwołującego  w  uzyskaniu  zamówienia  doznał  więc 

uszczerbku.    Skutkiem  zaskarżonej  czynności  zamawiającego  jest  pozbawienie 

odwołującego  możliwości  realizacji  zamówienia  na  rzecz  zamawiającego  w  sytuacji,  gdy 

odwołujący  złożył  ofertę  sporządzoną  w  sposób  prawidłowy  i  która,  gdyby  zamawiający 

postąpił  zgodnie  z  prawem  i  jej  nie  odrzucił,  to  byłaby  ofertą  najkorzystniejszą  w 

przedmiotowym  postępowaniu  -  w  znaczeniu  określonym  przez  ustawę  P.z.p.  oraz 

zamawiającego – spośród ofert złożonych w postępowaniu.  

W postępowaniu złożono 3 oferty: 

1)  Zakłady  Naprawcze  Taboru  Kolejowego  Mińsk  Mazowiecki  S.A.  -  cena  brutto: 

20.403.240, 00 zł; 

2)  P.M.  prowadzący  działalność gospodarczą  pod firmą  Serwis  Pojazdów  Szynowych 

ASO P.M. - cena brutto: 19.649.250, 00 zł; 

3)  Newag Spółka Akcyjna - cena brutto: 35.889.924,00 zł. 

Pismem  z  dnia  07  czerwca  2017  r.  (przesłanym  drogą  elektroniczną)  zamawiający 

poinformował odwołującego o odrzuceniu jego oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1, 2 i 8 

ustawy P.z.p. 

Zamawiający  wskazał  w  zawiadomieniu,  że  oferta  złożona  przez  odwołującego  nie 

została  podpisana,  a  w  związku  z  tym  jest  nieważna  na  podstawie  odrębnych  przepisów  i 

podlega  odrzuceniu  na  podstawie  art.  89  ust.  1  pkt  8  ustawy  Pzp.  Swoje  stanowisko  oparł 

jednakże  głównie  na  tym,  że  na  ostatniej  stronie  formularza  ofertowego  (str.  5  oferty 

odwołującego)  w  miejscu  przeznaczonym  na  podpis  znajduje  się  jedynie  pieczęć  imienna 

odwołującego  oraz  data  i  miejscowość,  a  poza  miejscem  przeznaczonym  na  podpis  w 

prawym dolnym rogu znajduje się jedynie parafa. Ponadto wskazał, że dla zachowania formy 

pisemnej  oświadczenia  woli  niezbędnym  jest  złożenie  własnoręcznego  podpisu  na 

dokumencie  obejmującym  treść  tego  oświadczenia,  a  nie  na  innych  dokumentach, 

oświadczeniach załączonych do oferty. 

Odwołujący  nie  zgodził  się  ze  stanowiskiem  zamawiającego  przedstawionym  w  ww. 

zawiadomieniu o odrzuceniu oferty. Wskazał, że na stronie 5 formularza ofertowego widnieje 

pieczątka  firmy  oraz  pieczątka  imienna  Pana  M.,  brak  jest  w  tym  miejscu  podpisu 

odwołującego, to jednak w prawym dolnym rogu jest parafa, a wszystkie dalsze okoliczności 

potwierdzają  wolę  odwołującego  złożenia  oferty  w  brzmieniu  określonym  i  przedstawionym 

zamawiającemu.  Formularz  ofertowy  wraz  z  załącznikami  stanowi  w  ocenie  odwołującego 

całość oferty złożonej przez niego, co potwierdza złożenie jej w jednolitym komplecie przez 

odwołującego  z  kolejnym  ponumerowaniem  stron.  Odwołujący  dał  temu  wprost  wyraz 

oznaczając i numerując składaną ofertę, a także co niezmiernie istotne - w poz. H formularza 

ofertowego - „Spis treści” wskazując jednoznacznie, że cyt. „integralną treść oferty stanowią 

następujące  dokumenty:  1)  JEDZ,  2)  gwarancja  bankowa  kopia,  3)  koperta  z  oryginałem 

gwarancji  bankowej”,  a  także  że  „Oferta  została  złożona  na  24  kolejno  ponumerowanych  i 

zapisanych  stronach”.  Odwołujący  stwierdził,  że  poprzez  takie  oświadczenie  objął  nim 

wszystkie 24 strony. Zamawiający powinien traktować zatem ofertę całościowo. Poza stroną 

5,  na  stronie  22  oferty  w  ww.  rozumieniu  znajduje  się  pieczęć  imienna  i  podpis 

odwołującego,  podobnie  na  stronie  23,  obok  pieczęci  imiennej,  znajduje  się  parafa  o 

kształcie identycznym jak na innych stronach oferty (dodatkowo przy pieczęci „za zgodność z 

oryginałem” znajduje się nazwisko „M.”). To uzasadnia uznanie, że podpis został złożony na 

dokumentach  „obejmujących”  treść  złożonego  oświadczenia  woli  i  wola  odwołującego 

złożenia  oferty  nie  może  być  w  niniejszej  sprawie  kwestionowana  przez  jakiekolwiek  inne 

okoliczności.  Oferta  odwołującego  przez  niego  złożona  spełnia  w  jego  ocenie  wymóg 

złożenia jej w formie pisemnej, tworzy jednolitą całość i składa się z 24 stron (a nie 5 stron), 

połączonych  ze  sobą  w  sposób  trwały,  z  których  każda  została  ponumerowana  oraz 

parafowana. 

Odwołujący  podkreślił,  że  brak  podpisu  na  stronie  5  formularza  oferty  nie  może  mieć 

wpływu  na  skuteczność  złożonego  oświadczenia  woli  w  rozumieniu  art.  78  §  1  Kodeksu 

cywilnego.  Tym  bardziej,  że  wszystkie  strony  oferty  zostały  ponumerowane  i  stanowiły 

nierozłączną całość, a na dokumencie JEDZ stanowiącym integralną część oferty, w świetle 

oświadczenia odwołującego ze str. 5 formularza lit. H, znajduje się – jak wspomniano wyżej -

pieczątka  imienna  i  podpis  odwołującego.  Podkreślił,  że  ofertę  stanowi  nie  tylko  sam 

formularz  oferty,  lecz  także  dokumenty  wymagane  przez  zamawiającego  w  s.i.w.z.,  tzw. 

oferta sensu largo (np. wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 27 maja 2014 r., sygn. akt 

KIO  953/14,  wyrok  Sądu  Najwyższego  z  dnia  21  października  2005  r.,  sygn.  akt  III  CZP 

74/051).  W  myśl  przepisu  art.  78  §  1  Kodeksu  cywilnego,  do  zachowania  formy  pisemnej 

wystarcza  złożenie  własnoręcznego  podpisu  na  dokumencie  obejmującym  treść 

oświadczenia  woli.  Odwołujący  swoim  oświadczeniem  woli  objął  -  jak  wskazał  to  w  lit.  H 

formularza  ofertowego  -  strony  1-24,  nadając  im  charakter  integralnej  części  oferty.  Co 

istotne,  ustawodawca  nie  przewidział  zakazu  obejmowania  jednym  podpisem  kilku 

oświadczeń  woli  czy  nawet  składania  jednego  podpisu  dla  potwierdzenia  zarówno 

oświadczenia  woli  jak  i  wiedzy.  Charakter  podpisu  i  cel  jego  złożenia  wynika  z  zamiaru 

wykonawcy  ujawnionego  w  sposób  dostateczny,  jak  również  z  charakteru  dokonywanej 

czynności. 

W  ocenie  odwołującego,  dla  nadania  znaczenia  podpisowi  założonego  przez 

składającego  ten  podpis  należy  zatem  zawsze  dokonać  analizy  całokształtu  okoliczności, 

które  doprowadziły  do  złożenia  tego  podpisu.  O  zamiarze  i  woli  złożenia  oferty  w 

przedmiotowym postępowaniu świadczy niewątpliwie cała treść tej oferty. Nie można pomijać 

tego, że nie ma żadnego przepisu określającego położenie podpisu w sposób dokładniejszy 

niż  „na  dokumencie  obejmującym  oświadczenie  woli”,  tym  samym  brak  jest  podstaw  do 

przyjęcia, że złożenie podpisu nie w tym miejscu, które wyznaczył zamawiający, nie spełnia 

wymagań  wynikających  z  art.  78  §  1  Kodeksu  cywilnego.  Nie  można  podzielić  stanowiska 

zamawiającego, że z faktu położenia nieczytelnego podpisu w prawym dolnym roku na str. 5 

oferty  a  nie  przy  pieczęci  imiennej,  czy  też,  że  pieczęć  imienna  wraz  z  podpisem  jest  w 

innym miejscu oferty sensu largo, uzasadniony jest wniosek, że oferta nie została złożona w 

formie pisemnej. 

Odwołujący  powołał  się  na  orzecznictwo  sądów,  w  szczególności  wyrok  Sądu 

Najwyższego  z  20  stycznia  2012  r.,  sygn.  akt  I  CSK  373/11  (podobnie  wyrok  Sądu 

Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 czerwca 2012, I ACa 119/12): „Podpisanie jako całości 

integralnego  pod  względem  treści  dokumentu  składającego  się  z  kilku  elementów  (np. 

umowy  zasadniczej  i  załączników)  oznacza  zachowanie  formy  pisemnej  zawartego  w  tym 

dokumencie oświadczenia woli (art. 78 § 1 Kodeksu cywilnego)”. Sąd Najwyższy analizował 

w  powyższej  sprawie,  czy  dla  zachowania  pisemnej  formy  oświadczenia  woli  w 

okolicznościach danej sprawy wystarczające było złożenie podpisu przez wykonawcę jedynie 

pod  treścią  załącznika  nr  1,  a  nie  bezpośrednio  pod  zasadniczą  treścią  umowy.  Sąd 

podkreślił,  że  warunkiem  dla  uznania,  że  oświadczenie  woli  jest  skutecznie  złożone  jest 

integralność  poszczególnych  części.  „W  świetle  art.  78  §1  k.c.  sama  objętość  „dokumentu” 

nie  może  mieć  znaczenia.  Może  on  składać  się  z  kilku  części  (kilku  stron)  o  różnej  szacie 

redakcyjnej. Istotna jest przy tym sama relacja takiego dokumentu do umieszczonego w nim 

oświadczenia  woli.  Można  mówić  o  tzw.  dokumencie  zintegrowanym,  jeżeli  składa  się  on  z 

kilku  części  (kilku  stron),  lecz  zawiera  to  samo  oświadczenie  woli  pochodzące  od 

określonego  podmiotu.  Z  podobną  sytuacją  mamy  do  czynienia  w  ocenie  odwołującego 

także w tym przypadku. Formularz ofertowy, JEDZ i gwarancja bankowa stanowiły dokument 

zintegrowany, stanowiący nierozerwalną całość. Dokumenty te zostały podpisane w sposób 

prawidłowy tj. przez upoważnioną do tego osobę i z których jasno wynika, jaki podmiot złożył 

ofertę. 

Zgodnie  zatem  z  aktualną  i  jak  powyższą  linią  orzeczniczą  złożenie  oferty  przez 

odwołującego  było  skuteczne  i  w  konsekwencji  oferta  ta  powinna  być  uwzględniana  w 

ocenach ofert i przy dokonywaniu wyboru przez Zamawiającego. 

Odwołujący  powołał  się  na  orzecznictwo  Sądu  Najwyższego  z  którego  wynika,  że 

niezbędną cechą podpisu jest jego własnoręczność, tym samym za ważny podpis uważa się 

nie  tylko  imieniem  i  nazwiskiem,  ale  także  skrót  podpisu.  Odwołujący  podziela  stanowisko 

wynikające z uchwały siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 grudnia 1993 r. (sygn. 

akt III CZP 146/93) jak i postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2009 r. (sygn. 

akt  IV  CSK  78/09)  i  w  jego  ocenie  teza  druga  tego  ostatniego  orzeczenia  stanowi  istotną 

wytyczną  w  niniejszej  sprawie,  gdyż  wskazuje,  że  nawet  skrót  podpisu  do  podpisu 

nieczytelnego składającego się z inicjałów może być podpisem, o ile umożliwia identyfikację 

autora. W uchwale z dnia 28 kwietnia 1973 r. (sygn. akt III CZP 78/72, OSN 1973, nr 12,poz. 

207),  Sąd  Najwyższy  uznał  (na  użytek  przepisów  prawa  spadkowego),  że  w  utrwalonej 

praktyce  obrotu  za  ważny  podpis  uważa  się  nie  tylko  podpis  imieniem  i  nazwiskiem  lub 

podpis samym nazwiskiem, lecz także - i najczęściej - skrót podpisu („podpis nieczytelny”), 

którego  wystawca  zwykle  używa  przy  podpisywaniu  dokumentów  i  który  jest  „godłem”  jego 

podpisu. 

Odwołujący  podniósł,  że  wykonawcy  nie  mają  obowiązku  sporządzać  formularzy 

ofertowych  na  wzorze  udostępnionym  przez  zamawiającego,  stanowiącym  załącznik  do 

s.i.w.z.  Istotne  jest,  aby  formularz  oferty  wykonawcy  zawierał  wszystkie  niezbędne, 

merytoryczne  dane  wymagane  przez  zamawiającego.  Formularz  ofertowy  stanowi 

oświadczenie woli danego wykonawcy, które należy tłumaczyć zgodnie z art. 65 § 1 Kodeksu 

cywilnego.  Zgodnie  z  powołanym  przepisem,  oświadczenie  woli  należy  tak  tłumaczyć,  jak 

tego  wymagają  ze  względu  na  okoliczności,  w  których  złożone  zostało,  zasady  współżycia 

społecznego oraz ustalone zwyczaje. 

W ocenie  Odwołującego  zamawiający  naruszył  także  przepis  art.  89  ust.  1  pkt  1  i  2 

ustawy  Pzp.  Nie  można  zgodzić  się  z  zawartym  w  zawiadomieniu  o  odrzuceniu  oferty 

stanowiskiem,  że  treść oferty  odwołującego  „nie  odpowiada  ustawie  oraz  treści  specyfikacji  

istotnych  warunków  zamówienia  w  związku  z  czym  oferta  powinna  zostać  odrzucona  na 

podstawie  art.  89  ust.  1  pkt  1  i  2  ustawy  P.z.p.  Ww.  oferta  nie  została  podpisana  na 

formularzu ofertowym”. Zamawiający poprzez wyraźne odwołanie do 

konkretnej 

strony 

oferty odwołującego  (str. 5 oferty) doprecyzował,  że  zarzut  dotyczący  braku  złożenia 

podpisu  dotyczy  wyłącznie  formularza  ofertowego,  zawartego  na  stronie  oznaczonej  jako 

strona  5  oferty.  Oferta  ta,  wbrew  twierdzeniom  zamawiającego,  odpowiada  treści  s.i.w.z. 

Odrzucenie oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy P.z.p. możliwe jest jedynie, gdy 

treść  oferty  sprzeczna  jest  z konkretnym  postanowieniem  s.i.w.z. Tymczasem  zamawiający 

w  jakimkolwiek  zakresie  nie  powołał  oraz  nie  wskazał  postanowienia  s.i.w.z.,  z  którym 

miałaby być sprzeczna treść oferty złożonej przez odwołującego. 

W ocenie odwołującego, uchybienie co do miejsca złożenia podpisu może być w ocenie 

odwołującego  jedynie  oceniane  w  kategorii  uchybienia  o  charakterze  formalnym,  a  nie 

merytorycznym i nie może stanowić podstawy do odrzucenia oferty. Ponadto odwołujący był 

jedyną  osobą  składającą  podpis  na  ofercie  -  jest  osobą  fizyczną  prowadzącą  działalność 

gospodarczą,  samodzielnie  składał  ofertę  i  nie  upoważniał  jakiejkolwiek  innej  osoby  do 

podpisania oferty w jego imieniu. 

Reasumując,  sam  fakt,  że  odwołujący  nie  złożył  podpisu  w  miejscu  do  tego 

wyznaczonym  przez  zamawiającego  nie  może  przesądzać  o  ważności  złożonego 

oświadczenia  woli.    W  konsekwencji  złożenie  podpisu      opatrzonego  pieczęcią  imienną  w 

innym miejscu oferty (sensu largo) niż miejsce wyznaczone przez zamawiającego nie może 

skutkować  odrzuceniem  oferty,  szczególnie  w  sytuacji,  gdy  istnieje  możliwość  weryfikacji 

podpisu  i  stwierdzenia  jego  pochodzenia.  Tego  rodzaju  uchybienie  formalne,  wobec 

możliwości zidentyfikowania osoby, która podpis złożyła, nie stanowi w ocenie odwołującego 

podstawy  do  odrzucenia  oferty.  Nie  zachodzi  tu  zatem  sytuacja  braku  podpisu  pod  treścią 

oświadczenia woli, co było podstawą odrzucenia oferty odwołującego,  ale sytuacja, w której  

zamawiający oczekiwał podpisania oferty w inny sposób (dokładnie w miejscu na stronie 5), 

niż zrobił to odwołujący. 

Zamawiający w odpowiedzi na odwołanie z dnia 26 czerwca 2017 roku wniósł o: 

1.  oddalenie odwołania w całości, 

2.  dopuszczenie dowodów powołanych w treści odpowiedzi na odwołanie, 

3.  zasadzenie od odwołującego na rzecz zamawiającego kosztów zastępstwa  procesowego 

zgodnie  z przedłożonym rachunkiem 

Zamawiający  podniósł,  że  zarzuty  odwołującego  są  bezzasadne  i  jako  takie  powinny 

zostać  w  całości  oddalone.  Zamawiający  wskazał,  iż  podstawą  unieważnienia  czynności 

wyboru  oferty  najkorzystniejszej  złożonej  przez  odwołującego  oraz  odrzucenie  oferty 

odwołującego  jest  przepis  art..  89  ust.  1  pkt  1  2  i  8  ustawy  P.z.p.,  zgodnie  z  którym 

zamawiający  jest  zobligowany  do  odrzucenia  oferty  wykonawcy,  jeżeli  jest  niezgodna  z 

ustawą,  jej  treść  nie  odpowiada  treść;  specyfikacji  istotnych  warunków  zamówienia  oraz 

jeżeli jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów.   

Zamawiający wskazał, że nowelizacja ustawy - Prawo zamówień publicznych uchwalona 

22 czerwca 2016 r. ustawa o zmianie ustawy -Prawo zamówień publicznych oraz niektórych 

innych  ustaw  odnosi  się  wprost  do  formy  oferty.  Zgodnie  z  art.  17  ww.  ustawy,  w 

postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego wszczętych i niezakończonych przed 

18  października  2018  r.,  a  w  przypadku  postępowań  prowadzonych  przez  centralnego 

zamawiającego  -  przed  18  kwietnia  2017  r.,  oferty  i  wnioski  o  dopuszczenie  do  udziału  w 

postępowaniu  w  sprawie  udzielenia  zamówienia  publicznego  składa  się  pod  rygorem 

nieważności w formie pisemnej albo za  zgodą  zamawiającego  –  w  postaci  elektronicznej, 

podpisane  bezpiecznym  podpisem  elektronicznym  weryfikowanym  za  pomocą  ważnego 

kwalifikowanego    certyfikatu  lub  równoważnego  środka  spełniającego  wymagania  dla  tego 

rodzaju podpisu. 

Zamawiający  odwołał  się  do  art.  78  §  1  zd.  1  K.c.,  który  stanowi,  że  do  zachowania 

pisemnej  formy  czynności  prawnej  wystarcza  złożenie  własnoręcznego  podpisu  na 

dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Z przepisów tych jednoznacznie wynika, 

iż brak podpisu pod treścią oferty skutkuje tym. że oferta nie ma formy pisemnej i tym samym 

oferta jest bezwzględnie nieważna, Nie ma możliwości jej konwalidowania. 

Zamawiający powołał się na wyrok Krajowej Izby Odwoławczej w sprawie o sygn. akt KIO 

718/15,  gdzie  Izba  uznała,  ze  skoro  oświadczenie  woli  w  postaci  oferty  jest  wyrażane  w 

formularzu  ofertowym,  który  jest  dla  zamawiającego  najważniejszym  dokumentem  w 

procesie  badania  i  oceny  ofert,  to  brak  podpisu  pod  samym  formularzem  (czyli  ofertą  w 

ś

cisłym tego słowa znaczeniu) prowadzi do nieważności oferty z uwagi na rygor z art. 82 ust. 

2 ustawy P.z.p.      

Izba ustaliła, co następuje: 

Zgodnie, z rozdz. X „Opis sposobu przygotowywania ofert” pkt 2, oferta powinna spełniać 

zasady określone w s.i.w.z., tj. 

2.1. oferta oraz wszystkie jej załączniki (wszystkie zapisane strony) muszą być podpisane 

przez  osoby  uprawnione  do  składania  oświadczeń  w  imieniu  wykonawcy  (osoby 

wymienione  we  właściwym  rejestrze  bądź  umocowane  do  składania  oświadczeń  woli  na 

podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez osoby uprawnione). 

2.3. oferta musi być napisana w języku polskim, na maszynie do pisania, komputerze lub 

inną  trwałą  i  czytelną  techniką  oraz  podpisana  przez  osobę(y)  upoważnioną  do 

reprezentowania  wykonawcy  na  zewnątrz  i  zaciągania  zobowiązań  w  wysokości 

odpowiadającej cenie oferty. 

Załącznikiem nr 1 do s.i.w.z. jest formularz ofertowy, w którym wykonawcy mieli podać 

takie  dane,  jak:  oznaczenie  wykonawcy  ubiegającego  się  o  udzielenie  zamówienia, 

oznaczenie  przedmiotu  zamówienia,  cenę  brutto  i  netto  wszystkich  elementów 

zamówienia  wraz  z  podaniem  wysokości  podatku  VAT,  wyrażenie  zgody  na  30-dniowy 

termin płatności należności, termin związania ofertą itp. 

W postępowaniu złożono 3 oferty: 

1)  Zakłady  Naprawcze  Taboru  Kolejowego  Mińsk  Mazowiecki  S.A.  -  cena  brutto: 

20.403.240, 00 zł; 

2)  P.M.  prowadzący  działalność gospodarczą  pod firmą  Serwis  Pojazdów  Szynowych 

ASO P.M. - cena brutto: 19.649.250, 00 zł; 

3)  Newag Spółka Akcyjna - cena brutto: 35.889.924,00 zł. 

Odwołujący  nie  podpisał  formularza  ofertowego.  W  miejscu  przeznaczonym  na  podpis 

znajduje  się  pieczęć  imienna  odwołującego  oraz  data  i  miejscowość,  a  poza  miejscem 

przeznaczonym na podpis  w prawym dolnym rogu znajduje się parafa. Na załącznikach do 

oferty odwołującego pojawiają się podpisy inne niż parafa. 

Pismem  z  dnia  07  czerwca  2017  r.  (przesłanym  drogą  elektroniczną)  zamawiający 

poinformował odwołującego o odrzuceniu jego oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1, 2 i 8 

ustawy P.z.p. 

Zamawiający  wskazał  w  zawiadomieniu,  że  oferta  złożona  przez  odwołującego  nie 

została  podpisana,  a  w  związku  z  tym  jest  nieważna  na  podstawie  odrębnych  przepisów  i 

podlega odrzuceniu na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 8 ustawy Pzp. Swoje stanowisko oparł na 

tym,  że  na  ostatniej  stronie  formularza  ofertowego  (str.  5  oferty  odwołującego)  w  miejscu 

przeznaczonym  na  podpis  znajduje  się  jedynie  pieczęć  imienna  odwołującego  oraz  data  i 

miejscowość, a poza miejscem przeznaczonym  na podpis  w prawym dolnym rogu znajduje 

się  jedynie  parafa.  Ponadto  wskazał,  że  dla  zachowania  formy  pisemnej  oświadczenia  woli 

niezbędnym jest złożenie  własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść tego 

oświadczenia, a nie na innych dokumentach, oświadczeniach załączonych do oferty. 

Izba zważyła, co następuje: 

Odwołanie jest bezzasadne. 

W pierwszej kolejności Izba stwierdziła, że odwołujący jest uprawniony do korzystania 

ze środków ochrony prawnej w rozumieniu art. 179 ust. 1 ustawy P.z.p. 

Z  przywołanych  wyżej  postanowień  s.i.w.z.  wynika,  że  zamawiający  wymagał 

złożenia podpisu na ofercie i wszystkich jej załącznikach. Złożenie własnoręcznego podpisu, 

zgodnie  z  art.  78  §  1  zdanie  pierwsze  Kodeksu  cywilnego,  jest  wymagane  dla  zachowania 

formy  pisemnej. Wymóg  złożenia  oferty  w  formie  pisemnej  wynika  z  treści  przepisu  art.  18 

ust. 4 ustawy z dnia 22 czerwca 2016 roku o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych 

oraz  niektórych  innych  ustaw  (Dz.  U.  poz.  1020),  zgodnie  z  którym,  w  postępowaniach  o 

udzielenie  zamówienia  publicznego  wszczętych  i  niezakończonych  przed  dniem  18 

października  2018  r.,  a  w  przypadku  postępowań  prowadzonych  przez  centralnego 

zamawiającego, przed dniem 18 kwietnia 2017 r., oferty i wnioski o dopuszczenie do udziału 

w postępowaniu o udzielenie  zamówienia publicznego składa się pod rygorem nieważności 

w  formie  pisemnej  albo  -  za  zgodą  zamawiającego  -  w  postaci  elektronicznej,  podpisane 

odpowiednio własnoręcznym podpisem albo kwalifikowanym podpisem elektronicznym. 

Izba  nie  podziela  stanowiska  odwołującego,  jakoby  zamawiający  nie  wskazał  w 

s.i.w.z., że wymaga złożenia podpisu na formularzu oferty. Zgodnie z rozdz. X pkt 2.1. i 2.3 

s.i.w.z.,  zamawiający  wymagał  podpisania  oferty  i  jej  załączników.  O  tym,  czym  jest  oferta, 

stanowi  art.  66  §  1  K.c.,  którego  przepisy  znajdują  zastosowanie  w  postępowaniu  o 

udzielenie zamówienia publicznego na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy P.z.p. W myśl art. 66 

§  1  K.c.,  oświadczenie  drugiej  stronie  woli  zawarcia  umowy  stanowi  ofertę,  jeżeli  określa 

istotne  postanowienia  tej  umowy.  Istotne  postanowienia  umowy  stanowią  minimalną  treść 

każdej  umowy  zobowiązaniowej  i  składają  się  na  nie  takie  elementy,  jak:  określenie 

podmiotów  zamierzonego  stosunku  zobowiązaniowego,  świadczenia  lub  świadczeń,  ich 

strukturę,  przez  co  należy  rozumieć  związki  pomiędzy  świadczeniami  lub  ich  brak, 

ewentualnie  inne  elementy  nakazane  obu  stronom  normami  bezwzględnie  wiążącymi  w 

zakresie  określonych  typów  umów.  Jako  istotne  postanowienia  umowy  poczytuje  się  co 

najmniej  essentialia  negotii  (postanowienia  przedmiotowo  istotne)  proponowanej  umowy  i 

wiążące  oferenta  przez  pewien  czas.  Do  postanowień  przedmiotowo  istotnych  należą 

przedmiot  umowy  i  jej  cena.  Ponadto  ofertę  można  również  rozszerzyć  o  zamieszczenie 

dodatkowych  postanowień  w  zakresie  innych  części  składowych  proponowanej  umowy 

(naturalia oraz accidentalia negotii), które jako jednolita całość będą wiązać oferenta.  

Wskazane wyżej elementy przyszłej umowy w przedmiotowym postępowaniu zawarte 

są  formularzu  ofertowym,  który  –  w  ocenie  Izby  –  jest  ofertą  w  rozumieniu  art.  66  §  1  K.c. 

Inne dokumenty złożone przez odwołującego wraz z ofertą, tj. jednolity europejski dokument 

zamówienia  czy  też  dokument  gwarancji  bankowej,  nie  zawierają  elementów  przyszłej 

umowy i nie stanowią oferty w rozumieniu przepisów K.c. 

W  ocenie  Izby  znak  umieszczony  przez  odwołującego  na  formularzu  ofertowym  nie 

jest podpisem w rozumieniu art. 78 § 1 zdanie pierwsze K.c.  

Podpis  własnoręczny  zdefiniowany jest przez doktrynę i orzecznictwo sądowe.  Jest 

to  językowy  znak  graficzny  umieszczony  na  dokumencie.  Powinien  być  umieszczony  pod 

jego  treścią  i  być  skreślony  trwałym  sposobem,  a  więc  atramentem  lub  tuszem,  a  nie 

ołówkiem  lub  innym  nietrwałym  materiałem  (Tak:  Stanisław  Dmowski,  Stanisław  Rudnicki 

Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna. Wydawnictwo Prawnicze 

Sp. z o.o. Warszawa 1998 str. 202). 

Ponieważ  żaden  akt  normatywny  nie  zawiera  definicji  legalnej  podpisu,  przy 

określaniu  czym  jest  podpis  zasadnym  jest  odwołanie  się  również  do  orzecznictwa  Sądu 

Najwyższego, który wielokrotnie zajmował się tą problematyką. W uchwale 7 sędziów z dnia 

30  grudnia  1993  roku  sygn.  akt  III  CZP  146/93  stwierdził,  że  podpis  wystawcy  weksla 

powinien  obejmować  co  najmniej  nazwisko.  Prawo  wekslowe  nie  wymaga  dla  ważności 

weksla,  aby  podpis  był  czytelny.  Podpis  nieczytelny  powinien  jednak  być  złożony  w  formie 

zwykle używanej przez wystawcę. 

Sąd  dopuścił  również  możliwość  składania  podpisu  nieczytelnego  wówczas,  gdy 

podpisujący  w  taki  właśnie  sposób  pisze  swoje  nazwisko,  składając  podpisy  na 

dokumentach. Tak wykonany podpis, choć nie daje się odczytać, wyraża napisane nazwisko, 

a zatem pełni funkcję identyfikacyjną. 

Odnosząc  powyższe  do  niniejszej  sprawy,  Izba  stwierdziła,  iż  znak  umieszczony  w 

prawym  dolnym  rogu  formularza  ofertowego  nie  jest  podpisem  używanym  przez 

odwołującego  na  dokumentach  wymagających  podpisu.  Na  załącznikach  do  oferty,  w 

miejscach wskazanych do złożenia podpisu, odwołujący stawiał inny znak. Ponadto w treści 

odwołania  odwołujący  sam  przyznał,  że  znak  postawiony  na  formularzu  ofertowym  jest 

parafą.  

Jak  wskazał  Sąd  Najwyższy  we  wskazanej  wyżej  uchwale,  parafa  oznacza  „skrót 

podpisu  zwykle  urzędowego;  inicjały  podpisującego  dokument,  list”  (por.  Słownik  języka 

polskiego,  PWN,  Warszawa  1978,  t.  2,  s.  601).  Trzeba  jednak  odróżnić  pojęcie  parafy  od 

skrótu podpisu. Pierwsze w ścisłym tego słowa znaczeniu – jeśli chodzi o formę – oznacza 

znak ręczny składający się z inicjałów, drugie – skrócony podpis przez pominięcie niektórych 

liter w celu uczynienia go krótszym. Parafę odróżnia od podpisu przede  wszystkim funkcja. 

Parafa stanowi bowiem sposób sygnowania dokumentu, mający świadczyć o tym, że jest on 

przygotowany  do  złożenia  podpisu.  Nawet  wówczas,  gdy  parafujący  zamiast  inicjałów 

zamieści  na  dokumencie  swój  pełny  podpis,  jego  znak  zachowa  jedynie  znaczenie 

przygotowania  dokumentu  do  złożenia  na  nim  podpisu.  O merytorycznym  znaczeniu  znaku 

bowiem przesądzi w takim wypadku treść dokumentu. 

Prezentowane  w  niniejszym  wyroku  stanowisko  wynika  z  ugruntowanego 

orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej, w tym z wyroku z dnia 4 czerwca 2013 roku, sygn. 

akt KIO 1187/13 oraz z wyroku z dnia 10 lipca 2013 roku, sygn. akt KIO 1559/13. 

Powyższe  przesądza  o  tym,  iż  odwołujący,  składając  ofertę,  nie  dochował  wymogów 

przewidzianych  dla  zachowania  formy  pisemnej,  zawartych  w  art.  78  §  1  zdanie  pierwsze 

K.c.  w  związku  z  art.  18  ust.  4  ustawy  z  22  czerwca  2016  roku  o  zmianie  ustawy  –  Prawo 

zamówień publicznych. Tym samym odrzucenie jego oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1, 

2 i 8 ustawy P.z.p. należy uznać za uzasadnione. 

W  myśl  art.  89  ust.  1  pkt  1  ustawy  P.z.p,  zamawiający  odrzuca  ofertę,  jeżeli  jest 

niezgodna  z  ustawą.  Pod  pojęciem  „ustawy”  należy  rozumieć  przede  wszystkim  ustawę  – 

Prawo zamówień publicznych, w tym również przepisy przejściowe zawarte w ustawie z dnia 

22  czerwca  2016  roku  o  zmianie  ustawy  P.z.p.  Oferta  złożona  przez  odwołującego  jest 

niezgodna z art. 18 ust. 4 tejże ustawy, co wykazano powyżej. 

Stosownie do art. 89 ust. 1 pkt 2 in principio ustawy P.z.p., zamawiający odrzuca ofertę, 

jeżeli jej treść nie odpowiada treści specyfikacji istotnych warunków zamówienia. 

Zastosowanie dyspozycji art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy P.z.p. jako podstawy odrzucenia 

oferty  wykonawcy  w  postępowaniu  o  udzielenie  zamówienia  publicznego  znajduje  szerokie 

omówienie  w  doktrynie,  jak  też  orzecznictwie  sądów  okręgowych  i  Izby.  Reasumując 

opisywane tam interpretacje normy wynikającej z ww. przepisu wskazać należy, iż rzeczona 

niezgodność treści oferty z s.i.w.z. musi mieć charakter zasadniczy i nieusuwalny, dotyczyć 

powinna  sfery  niezgodności  zobowiązania  zamawianego  w  s.i.w.z.  oraz  zobowiązania 

oferowanego  w  ofercie,  tudzież  polegać  może  na  sporządzeniu  i  przedstawieniu  oferty  w 

sposób  niezgodny  z  wymaganiami  s.i.w.z.  (z  zaznaczeniem,  iż  chodzi  tu  o  wymagania 

s.i.w.z.  dotyczące  sposobu  wyrażenia,  opisania  i  potwierdzenia  zobowiązania/świadczenia 

ofertowego),  a  także  możliwe  być  winno  wskazanie  i  wykazanie  na  czym  konkretnie 

niezgodność  ta  polega  –  co  i  w  jaki  sposób  w  ofercie  nie  jest  zgodne  z  konkretnie 

wskazanymi, skwantyfikowanymi i ustalonymi fragmentami czy normami s.i.w.z. 

Ogólnie  wskazać  tu  należy,  podzielając  w  tym  zakresie  stanowisko  Krajowej  Izby 

Odwoławczej  wyrażone  w  uzasadnieniu  wyroku  z  dnia  28  maja  2010  r.,  sygn.  akt  KIO 

868/10, iż specyfikacja istotnych warunków zamówienia, od momentu jej udostępnienia, jest 

wiążąca  dla  zamawiającego  –  jest  on  obowiązany  do  przestrzegania  warunków  w  niej 

umieszczonych. Jak wskazuje art. 70

§ 3 Kodeksu cywilnego, jest to zobowiązanie, zgodnie 

z którym organizator od chwili udostępnienia  warunków, a oferent od chwili złożenia oferty, 

zgodnie  z  ogłoszeniem  aukcji  albo  przetargu  są  obowiązani  postępować  zgodnie  z 

postanowieniami  ogłoszenia,  a  także  warunków  aukcji  albo  przetargu.  Z  uwagi  na  to,  że  –  

obok  ogłoszenia  –  zamawiający  konkretyzuje  warunki  przetargu  zarówno  odnośnie  do 

zamówienia  (umowy),  jak  i  prowadzenia  postępowania  w  specyfikacji,  to  s.i.w.z.,  należy 

uznać za warunki przetargu w rozumieniu K.c. Udostępnienie s.i.w.z. jest zatem czynnością 

prawną powodującą powstanie zobowiązania po stronie zamawiającego, który jest związany 

swoim  oświadczeniem  woli  co  do  warunków  prowadzenia  postępowania  i  kształtu 

zobowiązania  wykonawcy  wymienionych  w  si.w.z.  Zaznaczyć  przy  tym  należy,  iż  –  co  do 

zasady  –  dla  oparcia  i  wyprowadzenia  konsekwencji  prawnych  z  norm  s.i.w.z.,  jej 

postanowienia  winny  być  sformułowane  w  sposób  precyzyjny  i  jasny.  Precyzyjne  i  jasne 

formułowanie  warunków  przetargu,  a  następnie  ich  literalne  i  ścisłe  egzekwowanie,  jest 

jedną  z  podstawowych  gwarancji,  czy  wręcz  warunkiem  sine  qua  non,  realizacji  zasady 

uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. 

Zamawiający w rozdz. X s.i.w.z. wskazał wymogi dotyczące formy pisemnej składanej 

oferty. Oferta odwołującego nie odpowiadała wskazanym wymogom, wobec czego należy ją 

uznać za sprzeczną z postanowieniami s.i.w.z. Niezgodność ta nie może być sanowana na 

podstawie art. 87 ust. 2 pkt 3 ustawy P.z.p., jako że ma charakter istotny, wręcz zasadniczy 

dla  określenia  bytu  prawnego  oferty.  Art.  18  ust.  4  ustawy  z  dnia  22  czerwca  2016  roku 

przewiduje bowiem rygor nieważności dla oferty złożonej z naruszeniem przepisów o formie 

pisemnej. 

I wreszcie – w myśl art. 89 ust. 1 pkt 8 ustawy P.z.p. – z mawiający odrzuca ofertę, 

jeżeli jest nieważna na podstawie odrębnych przepisów. Oferta złożona przez odwołującego 

nie odpowiada wymogom koniecznym dla zachowania formy pisemnej, wskazanym w art. 78 

§  1  zdanie  pierwsze  K.c.  W  myśl  natomiast  art.  73  §  1  K.c.,  jeżeli  ustawa  zastrzega  dla 

czynności  prawnej  formę  pisemną,  dokumentową  albo  elektroniczną,  czynność  dokonana 

bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor 

nieważności.  Nieważność  oferty  złożonej  bez  zachowania  formy  pisemnej  wynika  z  art.  18 

ust.  4  ustawy  z  dnia  22  czerwca  2017  roku  o  zmianie  ustawy  –  Prawo  zamówień 

publicznych, co wykazano powyżej. 

Biorąc pod uwagę powyższe orzeczono jak w sentencji. 

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 192 ust. 9 i 10 

ustawy Pzp, czyli stosownie do wyniku postępowania. 

………………………………………