Eco zamówienia publiczne – UZP promuje gospodarkę o obiegu zamkniętym

Stan prawny na dzień: 29.08.2023
Gospodarka o obiegu zamkniętym

Na stronie WWW Urzędu Zamówień Publicznych pojawiła się publikacja pt. „Wytyczne dla zamawiających w zakresie uwzględniania zasad gospodarki o obiegu zamkniętym w ramach zamówień publicznych”. Gospodarka o obiegu zamkniętym to typ gospodarki, która stawia na: dzielenie się, pożyczanie, ponowne użycie, naprawę, odnawianie i recykling istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe. Publikacja przypomina o ustawowych instrumentach, które pomagają zamawiającym w prowadzeniu gospodarki zamkniętej. W artykule streszczamy kilka z nich.

Każdy zamawiający powinien, o ile tylko to możliwe, dążyć do tego, by w jego jednostce stosowano zamknięty obieg w gospodarce. Prawo zamówień publicznych wychodzi temu naprzeciw i oferuje kilka rozwiązań prawnych, które wspomagają ten proces. Przedstawia je poniższa tabela.

Instrument ustawowy

Co warto wiedzieć?

Zasada efektywności ekonomicznej

Zgodnie z tą zasadą zamawiający ma obowiązek uzyskać zamówienie o jak najwyższej jakości w stosunku do ceny, jaką za nie zapłacił.

Dodatkowo musi osiągnąć efekty o charakterze środowiskowym. 

Plan postępowań

Plan pozwala już na etapie wstępnym dokonać analizy zamówień pod kątem aspektów środowiskowych. Wykonawcy zaś mają możliwość lepiej się do nich przygotować.

Wstępne konsultacje rynkowe

Doradztwo i specjalistyczna wiedza, którą zamawiający pozyskuje z rynku, pozwala mu lepiej zaplanować zamówienie a także zmienić dotychczasowe podejście do prowadzonych postępowań.

Analiza potrzeb i wymagań

Zamawiający, który przeprowadza analizę potrzeb:

  • bada, czy może zaspokoić potrzebę własnymi zasobami,
  • analizuje rynek pod kątem innych rozwiązań, które mogą zaspokoić jego potrzeby,
  • sprawdza, czy może zastosować aspekty środowiskowe (np. wymagając zawartości surowców recyklingowych w kupowanym produkcie, żądając dłuższej gwarancji, dostępności części zamiennych itp.). 

Opis przedmiotu zamówienia

W opisie przedmiotu zamówienia zamawiający określa wymagane cechy dostaw, usług lub robót budowlanych. Cechy te mogą odnosić się w szczególności do określonego procesu, metody produkcji, realizacji wymaganych dostaw, usług lub robót budowlanych, lub do konkretnego procesu innego etapu ich cyklu życia, nawet jeżeli te czynniki nie są ich istotnym elementem, pod warunkiem że są one związane z przedmiotem zamówienia oraz proporcjonalne do jego wartości i celów.

W przypadku aspektów środowiskowych mogą one odnosić się przykładowo do wskazanych poziomów efektywności energetycznej przedmiotu zamówienia, czy też do poziomu emitowanych gazów szkodliwych dla środowiska. Zamawiający może zatem wymagać, aby komputer nie zużywał więcej niż określoną ilość energii na godzinę lub żeby pojazd w rzeczywistych warunkach jazdy nie emitował więcej niż określoną ilość zanieczyszczeń. Wymagania środowiskowe w opisie przedmiotu zamówienia mogą dotyczyć również materiałów, z których ma być wytworzony produkt będący przedmiotem zamówienia.

Etykiety

Etykieta to dokument, w tym zaświadczenie lub poświadczenie, który potwierdza, że obiekt budowlany, produkt, usługa, proces lub procedura spełniają wymagania konieczne do uzyskania etykiety. Część funkcjonujących na rynku oznakowań środowiskowych uwzględnia zasady gospodarki o obiegu zamkniętym np. FSC, PEFC, TCO Certified, Ecolabel.

Warunki udziału w postępowaniu

Spośród warunków, które mogą pomóc zamawiającemu w prowadzeniu gospodarki zamkniętej będą np. wymogi:

  • doświadczenia związane z realizacją zamówień w sposób zgodny z zasadami ochrony środowiska,
  • dysponowania urządzeniami technicznymi, które są bardziej ekologiczne (np. zużywają mniej energii),
  • spełniania wymagań odpowiednich systemów lub norm zarządzania środowiskowego.

Kryteria oceny ofert

Istnieją kryteria stricte środowiskowe np. efektywność energetyczna oraz inne które pośrednio wpływają na ekologiczność zamówienia np. jakość produktu. 

Kryterium kosztu i rachunek kosztów cyku życia

Zamawiający na tej podstawie szacuje wydatki, które ponosi, nie tylko nabywając produkt czy usługę. Bierze pod uwagę koszty, które poniesie  na poszczególnych etapach cyklu życia produktu, usługi lub roboty budowlanej stanowiącej przedmiot zamówienia. Uwzględnia okres żywotności zamówienia i koszty związane m.in. z jego utrzymaniem i użytkowaniem.

Wymagania związane z realizacją zamówienia

Wymagania związane z realizacją zamówienia należy odpowiednio sprecyzować, np.  wskazując określone rozwiązania, które mają być zastosowane w toku realizacji konkretnego zamówienia. Przykładem może być wymóg  zastosowania do realizacji zamówienia produktów o mniejszym negatywnym oddziaływaniu na środowisko (np. biodegradowalnych środków czystości w przypadku usług sprzątania) czy wymóg, by usługi świadczone były z wykorzystaniem energooszczędnych urządzeń.

W drugiej części opracowania przytoczono konkretne wymagania gospodarki o obiegu zamkniętym dla wybranych grup produktowych takich jak:

  • wyroby włókiennicze i usługi tekstylne,
  • projektowanie i budowa budynków biurowych oraz zarządzanie nimi,
  • usługi sprzątania pomieszczeń,
  • komputery, monitory, tablety i smartfony,
  • transport drogowy,
  • urządzenia do przetwarzania obrazu, materiały zużywalne, usługi drukowania,
  • utrzymanie przestrzeni publicznej,
  • żywność, usługi gastronomiczne i automaty sprzedające.

Opracowanie:

Autor:

Justyna Rek-Pawłowska

Justyna Rek-Pawłowska

Justyna Rek-Pawłowska

Prawnik z wieloletnim doświadczeniem w stosowaniu Prawa zamówień publicznych, w tym jako pracownik działu prawnego dużej spółki budowlanej na rynku inwestycji infrastrukturalnych reprezentujący...