Trybunał Konstytucyjny przyjrzy się ustawie śmieciowej

Stan prawny na dzień: 09.01.2013

Trybunał Konstytucyjny wszczął postępowanie o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Wniosek został złożony przez prezydenta Inowrocławia. Zakwestionowano w nim przede wszystkim konieczność organizowania przetargów na odbiór śmieci w sytuacji, gdy gmina posiada własną spółkę zajmującą się odpadami.

Zgodnie z art. 6d ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obowiązek zorganizowania przetargu na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości albo przetargu na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów należy do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Natomiast spółki z udziałem gminy mogą odbierać odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, na zlecenie gminy, w przypadku gdy zostały wybrane w drodze postępowania o zamówienie publiczne (art. 6e ww ustawy).

Kontrowersyjne przepisy

Władze Inowrocławia, we wniosku o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, wskazywały, że omawiane przepisy wprowadziły ograniczenie możliwych sposobów realizacji przez gminę jej zadań własnych. Wynikają one z ustawy o gospodarce komunalnej i o finansach publicznych. Wskazywano też, że rozwiązania przyjęte w kwestionowanych przepisach stoją w sprzeczności z zasadą wynikającą z prawa zamówień publicznych zgodnie, z którą gmina wykonując zadania własne z zakresu gospodarki komunalnej za pomocą spółki prawa handlowego utworzonej przez tę gminę, nie stosuje przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Wniosek poparło około tysiąca innych miast i gmin. Teraz ustawie przyjrzy się Trybunał Konstytucyjny.

Opinia rzecznika praw obywatelskich

Swoje wątpliwości odnośnie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przedstawiła także rzecznik praw obywatelskich Irena Lipowicz. W liście skierowanym do ministra środowiska Rzecznik stwierdziła, że obowiązująca ustawa nie tylko nadmiernie ingeruje w istniejące stosunki prawne, lecz również nie zawiera regulacji dotyczących ich dalszego funkcjonowania. Zdaniem RPO przyjęte rozwiązania legislacyjne mogą być sprzeczne z zasadami:

  • swobody działalności gospodarczej (art. 20 i art. 22 Konstytucji RP),
  • ochrony praw nabytych oraz
  • należytego zabezpieczenia interesów w toku (art. 2 Konstytucji RP).
Irena Lipowicz poruszyła również problem gmin, które prowadzą działalność w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi i powołały w związku z tym odpowiednie spółki wyposażając je w majątek oraz zaciągnęły kredyty inwestycyjne. Dodatkowo wskazała, że istnieje ryzyko, iż przetargi na odbieranie odpadów organizowane przez gminy wygra tylko część, spośród obecnie funkcjonujących na rynku przedsiębiorców i spółek z udziałem gmin, co może pogorszyć ich sytuację finansową.

Ustawa do poprawki

Oprócz kontrowersyjnych przepisów dotyczących organizacji przetargów na odbiór odpadów komunalnych, ustawa śmieciowa nakłada na rady gmin obowiązek uchwalenia sposobu naliczania opłat za wywóz śmieci. Mogą one wybrać tylko jeden spośród czterech wariantów naliczania opłat:

  • od gospodarstwa domowego,
  • od liczby osób zamieszkujących gospodarstwo,
  • od powierzchni mieszkalnej oraz
  • od zużycia wody w danej nieruchomości.
I choć przepisy od dawna są znane samorządom, a odbiór śmieci na nowych zasadach powinien ruszyć już 1 lipca 2013 r., to wiele rad do tej pory nie podjęło stosownych uchwał. Samorządowcy czekają bowiem na nowelizację ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminie. Prace nad senackim projektem trwają właśnie w Sejmie. Po II czytaniu został on skierowany do prac w Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Sprawozdanie komisji zostanie przedstawione w Sejmie 23 stycznia 2013 r.

Znowelizowana ustawa ma dać władzom lokalnym więcej swobody w kwestii gospodarowania odpadami. Przewiduje m.in. inną politykę ustalania opłat za gospodarowanie odpadami np. na obszarze, który ma wodociągi - według zużycia wody, natomiast na pozostałym - według innej metody. Niestety  projekt nie porusza kwestii spółek gminnych.

Źródło: Portal Urzędu Miasta Inowrocław, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Serwis Samorządowy PAP, www.sejm.gov.pl, www.senat.gov.pl

Autor:

Wioleta Szczygielska

Wioleta Szczygielska

Wioleta Szczygielska

Redaktor prowadząca miesięczników "Ochrona danych osobowych" i "Dokumentacja ODO", redaktor portalu PoradyODO.pl

Powiązane treści